والاسیکلوویر؛ کاربرد، نحوه مصرف و عوارض

یکی از داروهای نسبتا پرکاربرد در دنیای امروزی، والاسیکلوویر است که برای درمان بیماری‌های ناشی از خانوده هرپس سیمپلکس مثل تب‌خال و آبله‌مرغان کاربرد دارد. در این مقاله همراه ما باشید تا به بررسی کاربردها، نحوه مصرف و عوارض جانبی داروی والاسیکلوویر بپردازیم.

والاسیکلوویر چیست؟

والاسیکلوویر یک ضدویروس است که رشد و گسترش ویروس تبخال را کند می‌کند تا به بدن در مبارزه با عفونت کمک کند. این دارو برای درمان عفونت‌های ناشی از ویروس‌های تبخال، از جمله تبخال تناسلی و زونا در بزرگسالان استفاده می‌شود.

---

والاسیکلوویر چطور عمل می‌کند؟

والاسیکلوویر یک پیش داروی ضدویروسی است که به سرعت در داخل بدن به آسیکلوویر تبدیل می‌شود. سپس آسیکلوویر به آسیکلوویرتری‌فسفات (ACV-TP) تبدیل می‌شود و تکثیر DNA ویروس را مهار می‌کند و از این طریق جلوی تکثیر ویروس را در بدن می‌گیرد.

---

کاربرد والاسیکلوویر

والاسیکلوویر برای درمان بیماری‌های ناشی از خانواده ویروس‌های هرپس (هرپس سیمپلکس) استفاده می‌شود؛ ازجمله:

• تبخال یا زخم سرد (هرپس سیمپلکس تیپ ۱)
• تبخال تناسلی (هرپس سیمپلکس تیپ ۲)
• آبله‌مرغان (واریسلا)
• زونا (زوستر)

---

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟

تحت شرایط زیر، قبل از مصرف والاسیکلوویر پزشک را در جریان بگذارید:

• سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) و یا هر شرایط دیگری که ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند.
• پیوند مغز استخوان یا کلیه
• بیماری کلیوی
• سابقه واکنش غیرمعمول یا آلرژیک به داروهای والاسیکلوویر، آسیکلوویر، گانسیکلوویر، والگانسیکلوویر، سایر داروها، غذاها، رنگ‌ها یا مواد نگهدارنده
• بارداری یا تلاش برای باردار شدن
• شیردهی

در صورت داشتن سابقه واکنش‌های حساسیت، مصرف داروهای مهارکننده ایمنی یا ابتلا به مشکلات نقص ایمنی، پیش از مصرف والاسیکلوویر با پزشک صحبت کنید.

---

نحوه مصرف والاسیکلوویر

والاسیکلوویر را به‌صورت خوراکی، با یا بدون غذا طبق دستور پزشک مصرف کنید.

دوز مصرف 

دوز مصرفی بسته به نوع و شدت بیماری‌، سن، وزن و جنسیت شما می‌تواند متفاوت باشد. اما به‌طورکلی دوز میانگین این دارو به‌صورت زیر است:

برای درمان تبخال:

• بزرگسالان: ۲۰۰۰ میلی‌گرم هر ۱۲ ساعت برای یک روز
• کودکان ۱۲ سال و بالاتر: ۲۰۰۰ میلی‌گرم هر ۱۲ ساعت برای یک روز
• کودکان زیر ۱۲ سال: طبق تجویز پزشک

برای درمان تبخال تناسلی (اولین بروز):

• بزرگسالان: ۱۰۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز به مدت ده روز
• کودکان: طبق تجویز پزشک

برای درمان تبخال تناسلی (عودهای مکرر):

• بزرگسالان: ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز به مدت سه روز
• کودکان: طبق تجویز پزشک

برای جلوگیری از عود مجدد تبخال تناسلی:

• بزرگسالان: ۵۰۰ میلی‌گرم یا ۱۰۰۰ میلی‌گرم یک‌بار در روز
• کودکان: طبق تجویز پزشک

برای درمان زونا:

• بزرگسالان: ۱۰۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز به مدت هفت روز
• کودکان: طبق تجویز پزشک

برای درمان آبله‌مرغان:

• برای کودکان زیر ۲ سال: طبق تجویز پزشک
• برای کودکان ۲ تا ۱۸ سال: دوز بر اساس وزن و معمولاً ۲۰ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن است که سه بار در روز به مدت ۵ روز مصرف می‌شود. بااین‌حال، دوز معمولاً بیش از ۱۰۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز نیست.

حداکثر دوز مجاز مصرف

حداکثر دوز مصرف والاسیکلوویر توسط پزشک و بسته به نوع و شدت بیماری شما تعیین می‌شود. در صورت تجویز والاسیکلوویر، باید به دستورات و نسخه پزشکی دقیقاً عمل کنید.

طول دوره مصرف

طول دوره مصرف با توجه به نوع و شدت بیماری متفاوت است. پزشک طول دوره مصرف دارو را برای شما مشخص می‌کند.

---

نکات حین مصرف

• برای اثربخشی بهتر نهایتاً ظرف ۴۸ ساعت پس از بروز علائم تبخال تناسلی یا زونا، مصرف دارو را آغاز کنید.
• برای درمان تبخال تناسلی عودکننده ظرف ۲۴ ساعت از شروع علائم، مصرف دارو را آغاز کنید.
• برای درمان آبله مرغان هرچه زودتر و ترجیحا ظرف ۲۴ ساعت مصرف دارو را آغاز کنید.
• برای کاهش عوارض جانبی مایعات زیادی بنوشید.
• دارو را به فواصل منظم و درست سر ساعت مصرف کنید.
• دوره درمان را کامل کنید.
• بدون تایید پزشک دوز مصرفی خود را تغییر ندهید.

اگر یک دوز را فراموش کردم چه‌کار کنم؟

اگر یک نوبت را فراموش کردید، دراسرع‌وقت آن را مصرف کنید. اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرارسیده است، فقط آن دوز را مصرف کنید. از مصرف دوز یا دوز اضافی خودداری کنید.

---

عوارض جانبی والاسیکلوویر

یک دارو در کنار اثرات موردنیاز خود ممکن است عوارض ناخواسته‌ای نیز ایجاد کند. اگرچه همه این عوارض جانبی ممکن است رخ ندهند، اما در صورت بروز ممکن است به مراقبت‌های پزشکی نیاز داشته باشند.

عوارض رایج والاسیکلوویر

• دلسردی
• احساس غمگینی یا خالی بودن
• تحریک‌پذیری
• کمبود اشتها
• ازدست‌دادن علاقه یا لذت
• خستگی
• مشکل در تمرکز
• مشکل خواب

عوارض با شیوع کمتر

• مدفوع سیاه و قیری رنگ
• درد قفسه سینه
• لرز
• سرفه
• کاهش دفعات یا برون­ده ادرار
• تب
• علائم شبیه آنفولانزا
• سردرد
• درد کمر یا پهلو
• کاهش هوشیاری
• تنگی نفس
• زردی چشم یا پوست

عوارض خطرناک والاسیکلوویر

والاسیکلوویر در موارد نادر می‌تواند باعث مشکلات جدی زیر شود:

• پورپورای ترومبوسیتوپنیک: یک مشکل نادر که طی آن لخته‌های کوچک خون در اندام‌های مختلف بدن تشکیل شده و منجر به کاهش تعداد پلاکت‌ها و همچنین از کارافتادگی کلیه و برخی مشکلات دیگر می‌شود.
• واکنش‌های سیستم عصبی مرکزی: شامل تحریک‌پذیری، توهم، گیجی، لرزش، تشنج و کما؛ این عوارض بیشتر در افراد مسن و دچار مشکلات کلیوی دیده می‌شود.
• مشکلات کلیه: والاسیکلوویر به‌خصوص اگر در دوز بالا و به افرادی که سابقه مشکلات کلیوی دارند تجویز شود، می‌تواند منجر به تشدید مشکلات کلیوی شود.
• واکنش‌های حساسیت: حساسیت دارویی به والاسیکلوویر گاهی می‌تواند بسیار شدید باشد؛ به‌طوری‌که باعث تورم در صورت، دهان و گلو، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی شود.

عوارض جانبی ممکن است در بزرگسالانی که ۶۵ سال یا بالاتر دارند بیشتر باشد.

در صورت مشاهده علائمی همچون تب، پوست رنگ­پریده، خونریزی غیرمعمول، درد معده، تورم و بثورات پوستی دارو را قطع کرده با پزشک تماس بگیرید.

---

علائم و عوارض ناشی از (مصرف بیش‌ازحد) اوردوز

از عوارض ناشی از اوردوز والاسیکلوویر می‌­توان به سمیت عصبی اشاره کرد. اگرچه نادر است و اغلب در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی یا اختلال عملکرد کلیوی رخ می‌دهد. به‌­طورمعمول موارد مسمومیت با والاسیکلوویر گزارش داده‌­اند که در عرض ۲۴ تا ۷۲ ساعت رخ می‌­دهد و علائم عصبی معمولی شامل توهم، گیجی، بی‌حالی، ترس از مرگ، آتاکسی و مرگ است. علائم کمتر شایع عبارت‌اند از دیس آرتری، میوکلونوس و رابدومیولیز. این علائم گزارش شده در بیماران تحت همودیالیز یا (PD) رخ می‌دهد و معمولاً دو تا هفت روز پس از مصرف‌نکردن دارو برطرف می‌شود.

به طور معمول، در موقعیت‌هایی با سمیت کمتر والاسیکلوویر، حذف دارو و مراقبت‌های حمایتی درمان اولیه هستند. در مسمومیت‌های شدیدتر، جلسات همودیالیز باعث افزایش دفع آسیکلوویر می‌شود.

---

هشدارهای والاسیکلوویر

هنگام مصرف والاسیکلوویر به این نکات دقت کنید:

• اگر علائم شما پس از یک هفته بهتر نشد، به پزشک خود اطلاع دهید.
• هنگام مصرف این دارو باید به مقدار زیادی مایعات بنوشید.

تداخلات دارویی

استفاده از این دارو با هر یک از داروهای زیر معمولاً توصیه نمی‌شود، اما ممکن است در برخی موارد موردنیاز باشد. اگر هر دو دارو با هم تجویز شوند، پزشک ممکن است دوز یا تعداد دفعات مصرف یک یا هر دو دارو را تغییر دهد.

• دی کلرفنامید
• امتریسیتابین
• فکسینیدازول
• فوسکارنت
• لفلونوماید
• نیتیسینون
• تنوفوویر آلافنامید
• تری فلونوماید
• فسفنی توئین
• فنی توئین
• والپروئیک اسید

تداخلات غذایی

والاسیکلوویر با ماده غذایی خاصی تداخل ندارد.

حساسیت به دارو

در صورت داشتن هرگونه آلرژی به این دارو یا هر داروی دیگری، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر به غذاها، رنگ‌ها، مواد نگهدارنده یا حیوانات آلرژی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.

مصرف همراه با الکل

استفاده از الکل با برخی داروها ممکن است باعث بروز تداخل شود. در مورد استفاده از دارو با غذا، الکل یا تنباکو با پزشک خود صحبت کنید.

محدودیت سن

مصرف والاسیکلوویر برای بزرگسالان مشکلی ندارد. مصرف این دارو در نوزادان و کودکان با تجویز پزشک مانعی ندارد.

گروه‌های خاص یا پرخطر

وجود سایر مشکلات پزشکی ممکن است بر استفاده از این دارو تأثیر بگذارد.

مشکلات پزشکی از جمله:

• عفونت پیشرفته ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
• پیوند مغز استخوان
• پیوند کلیه
• بیماری کلیوی

بارداری و شیردهی

طبق پژوهش‌ها به نظر می‌رسد مصرف والاسیکلوویر در دوران بارداری یا شیردهی مشکلی ندارد؛ اما حتماً پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید.

---

موارد منع مصرف والاسیکلوویر

مصرف والاسیکلوویر برای افراد مبتلا به یکی از مشکلات زیر ممنوع است:

• نارسایی حاد کلیوی
• حساسیت به والاسیکلوویر و آسیکلوویر
• سیستم ایمنی ضعیف
• ایدز
• سابقه پیوند کلیه یا پیوند مغز استخوان

---

هنگام مصرف والاسیکلوویر به چه مواردی دقت کنم؟

درصورت شدیدتر شدن بیماری یا بروز هر نوع علامت جدید، پزشک را در جریان بگذارید.

علائم خطرناک حین مصرف والاسیکلوویر

در صورت مشاهده هر یک از علائم مصرف والاسیکلوویر را متوقف کنید و فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

• تب، پوست رنگ‌پریده
• خونریزی غیرمعمول (خون‌دماغ، خونریزی لثه)
• ادرار قرمز یا صورتی، ادرار کم یا بدون ادرار
• لکه‌های قرمز روی پوست (که مربوط به تبخال یا آبله‌مرغان نیست)
• احساس ضعف یا خستگی
• درد معده، اسهال خونی و استفراغ
• تورم در صورت، دست­ها یا پاها

---

آیا می‌توان والاسیکلوویر را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

داروهای زیر می‌توانند علائم تبخال را مشابه والاسیکلوویر کاهش دهند:

• آسیکلوویر
• فامسیکلوویر

---

نحوه نگهداری والاسیکلوویر

• دور از دسترس اطفال نگه دارید.
• در دمای اتاق بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد نگهداری شود.
• در ظرف محکم بسته باشد.
• هر داروی استفاده نشده را پس از تاریخ انقضا دور بیندازید.

نکاتی درباره خرید والاسیکلوویر

هرکدام از کارخانه‌های داروسازی، ممکن است والاسیکلوویر را با نام متفاوتی وارد بازار کنند. هنگام خرید دارو به شکل، دوز و شرکت تولیدکننده آن توجه کنید.

اشکال دارویی موجود

والاسیکلوویر تنها به شکل قرص موجود است.

دوزهای موجود

قرص والاسیکلوویر در دوزهای ۵۰ و ۱۰۰۰ میلی‌گرم در بازار به فروش می‌رسد.

شرکت‌های تولیدکننده

• داروسازی باختر بیوشیمی
• داروسازی عبیدی
• داروسازی امین
• داروسازی تهران دارو
• داروسازی ایران هورمون
• داروسازی سبحان دارو
• داروسازی آوه سینا
• داروسازی تدبیر کالای جم

نام‌های تجاری موجود در ایران

• والبایوویر
• ویرابکس
• ویراترکس آی اچ
• ویرالیپ

هنگام مصرف والاسیکلوویر چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

در صورت بروز تب، بثورات پوستی جدید، تشدید علائم یا هر مسئله‌ای که شما را نگران می‌کند، با پزشک خود تماس بگیرید.

هنگام مصرف والاسیکلوویر چه زمانی با اورژانس تماس بگیرم؟

هرچند بروز حساسیت شدید به این دارو بسیار نادر است، در صورت بروز علائم زیر با اورژانس تماس بگیرید:

• تورم (مخصوصاً در صورت، زبان و گلو)
• سرگیجه شدید
• مشکلات تنفسی
• تشنج

کلام آخر دکترساینا

قرص والاسیکلوویر برای درمان عفونت‌های ناشی از ویروس‌های تبخال، از جمله تبخال تناسلی و زونا در بزرگسالان کاربرد دارد. والاسیکلوویر را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید؛ چرا که این دارو می‌تواند با داروهای دیگر شما تداخل داشته باشد. درصورتی‌که به بیماری خاصی مبتلا هستید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید.

سوالات متداول