برفک واژن یا کاندیدیازیس واژن یک عفونت قارچی شایع است که بسیاری از خانم‌ها حداقل یک‌بار آن را تجربه می‌کنند. بااینکه این عفونت علائم آزاردهنده‌ای مثل ترشحات غیرطبیعی و احساس خارش یا سوزش ایجاد می‌کند، در اغلب موارد مشکل نگران‌کننده‌ای نیست و به‌راحتی با پمادها و داروهای موضعی درمان میشود؛ اما گاهی نیاز است با نظر پزشک داروهای خوراکی مصرف شوند. در این مقاله به علل بروز برفک واژن، عوارض، پیچیدگی‌ها و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- برفک واژن چیست؟
- علائم برفک واژن
- علت بروز برفک واژن
- عواملی که خطر بروز برفک را افزایش می‌دهند
- برفک واژن در بارداری
- برفک واژن در کودکان
- چه زمانی برفک واژن جدی میشود؟
- عوارض برفک واژن
- تشخیص برفک یا کاندیدیازیس واژن
- درمان خانگی برفک واژن
- درمان برفک واژن
- چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
- نکاتی که برای پیشگیری از برفک واژن باید رعایت کنید
- کلام آخر دکترساینا
- سؤالات متداول
- جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری
برفک واژن چیست؟
برفک واژن یا کاندیدیازیس واژن، عفونت ناشی از قارچ مخمری کاندیدا است. این عفونت شیوع نسبتاً بالایی دارد و تخمین زده میشود حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از بانوان حداقل یک‌بار در طی زندگی خود این عفونت را تجربه می‌کنند.[۱] به‌طور طبیعی تعدادی باکتری و کمی مخمر در محیط واژن زندگی می‌کنند؛ اما اگر تعادل باکتری‌ها و مخمرها به هم بخورد، مخمرها رشد بیش‌ازحد می‌کنند و باعث علائمی مانند خارش، سوزش و تورم می‌شوند.
برفک واژن بیماری مقاربتی نیست. هرچند رابطه‌ی جنسی نیز می‌تواند باعث گسترش آن شود؛ اما این بیماری در زنانی که فعالیت جنسی ندارند نیز دیده میشود.
برفک واژن همان عفونت قارچ مخمری است که در اثر به‌هم خوردن تعادل باکتری‌های طبیعی واژن ایجاد میشود.
علائم برفک واژن
شایع‌ترین علائم برفک واژن عبارت‌اند از:
- خارش واژن
- تورم در اطراف واژن
- سوزش ادرار
- درد و سوزش در زمان رابطه‌ی جنسی
- قرمزی
- بثورات پوستی
- ترشحات سفید و پنیری
البته دقت کنید که این علائم چندان اختصاصی نیستند و ممکن است بعضی از این علائم در انواع دیگر عفونت واژن هم دیده شوند. پس برای تشخیص قطعی، حتماً با متخصص زنان مشورت کنید.
علت بروز برفک واژن
به‌طورطبیعی تعدادی قارچ مخمری به نام کاندیدا و همچنین تعدادی باکتری به نام لاکتوباسیل در محیط واژن زندگی می‌کنند. لاکتوباسیل‌ها مسئول حفظ محیط اسیدی واژن هستند و جلوی رشد عوامل بیماری‌زا را نیز می‌گیرند. اگر به هر دلیلی تعداد باکتری‌های واژن کم شود یا تعادل آن‌ها به هم بخورد، مخمرها رشد بی‌رویه می‌کنند و باعث عفونت برفک واژن می‌شوند.
مصرف بی‌رویه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به برفک واژن است.
عواملی که خطر بروز برفک را افزایش می‌دهند
همان‌طور که اشاره کردیم برفک واژن در بین زنان شایع است؛ اما برخی عوامل خطر ابتلا به برفک واژن و عفونت قارچی را افزایش می‌دهند:
- بارداری
- مصرف قرص‌های ضدبارداری
- دیابت
- ضعف یا نقص سیستم ایمنی
- شیمی‌درمانی
- درمان با داروهای استروئیدی
- مصرف بی‌رویه‌ی آنتی‌بیوتیک
برفک واژن در بارداری
در دوران بارداری هورمون‌هایی مثل پرژسترون و استروژن افزایش پیدا می‌کنند. افزایش این هورمون‌ها باعث تغییرات زیادی در بدن فرد باردار میشود. یکی از این تغییرات، تأثیر بر سیستم ایمنی است. این هورمون‌ها با اثر بر گلبول‌های سفید و ایمونوگلوبولین‌ها باعث می‌شوند سیستم ایمنی کمی ضعیف شود. همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم، مخمرها در حالت عادی در واژن زندگی می‌کنند و معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند؛ اما تضعیف سیستم ایمنی طی دوران باردرای باعث میشود این مخمرها راحت‌تر بتوانند برای بدن فرد مشکل ایجاد کنند. به همین دلیل بروز برفک واژن در بارداری بسیار شایع است.
ضعف سیستم ایمنی باعث میشود درمان کاندیدیازیس واژن در دوران بارداری کمی دشوارتر شود؛ از طرفی داروهای خوراکی در این دوران احتیاط بیشتری تجویز می‌شوند تا به جنین آسیبی نرسد. برای همین، در صورت ابتلا به این مشکل در دوران بارداری، توصیه می‌کنیم حتی مصرف پمادهای موضعی هم تحت نظر متخصص زنان انجام شود.
برفک واژن در کودکان
این عفونت معمولاً در سنین بعد از بلوغ دیده میشود؛ اما گاهی ممکن است کودکان نابالغ هم به این عفونت مبتلا شوند. این عفونت در کودکان هم مانند بزرگسالان به‌راحتی درمان میشود و جای نگرانی ندارد. فقط لازم است علائم این عفونت را بشناسید و درصورتی‌که متوجه ترشحات غیرطبیعی بر لباس زیر کودکتان شدید یا فرزندتان از خارش یا سوزش شکایت کرد، با پزشک مشورت کنید.
چه زمانی برفک واژن جدی میشود؟
کاندیدیازیس واژن در اغلب موارد به‌راحتی و طی چند روز درمان میشود؛ اما گاهی ممکن است این عفونت جدی‌تر شود:
- هنگامی‌که علائم شدید مانند قرمزی، ورم و خارش شدید دارید که منجربه ایجاد زخم شده است.
- در سال چهار بار یا بیشتر به عفونت برفک واژن مبتلا می‌شوید.
- عفونت شما ناشی از یکی از انواع غیرشایع مخمر است.
- باردار هستید.
- دیابت کنترل‌نشده دارید.
- سیستم ایمنی شما در اثر مصرف دارو یا ابتلا به عفونت‌هایی مانند HIV ضعیف شده است.
عوارض برفک واژن
برفک واژن معمولاً بدون اینکه مشکل خاصی ایجاد کند درمان میشود؛ اما اگر درمان نشود علائم آن شدیدتر میشود و خارش و ورم می‌تواند منجربه عفونت پوستی شود. موارد نادری از خستگی مزمن، برفک دهانی و مشکلات گوارشی ناشی از عدم درمان این عفونت نیز مشاهده شده است.
درمان برفک در دوران بارداری اهمیت بسیاری دارد. هرچند پژوهش‌های بیشتری نیاز است؛ اما به‌نظر می‌رسد عدم درمان مناسب این عفونت در دوران بارداری می‌تواند منجربه برخی مشکلات بارداری شود.[۲]
تشخیص برفک یا کاندیدیازیس واژن
پزشک برای تشخیص علت عفونت شما، ابتدا سوالاتی را درباره‌ی علائم و سوابق پزشکی شما می‌پرسد. سوالاتی از قبیل:
- زمان شروع علائم
- نوع علائم
- سابقه‌ی عفونت واژن
- سابقه‌ی جنسی (برای رد احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی)
- سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های مزمن (برای بررسی وضعیت سیستم ایمنی شما)
در بیشتر مواقع همین اطلاعات برای تشخیص نهایی کافی است؛ اما گاهی ممکن است پزشک شما را معاینه کند و دنبال نشانه‌های عفونت در واژن و دهانه رحم بگردد. همچنین ممکن است پزشک از ترشحات واژن شما نمونه‌برداری کند و آن را برای آزمایشگاه بفرستد. در آزمایشگاه با کشت ترشحات واژن، علت عفونت مشخص میشود.
درمان خانگی برفک واژن
مطمئن‌ترین راه برای درمان کاندیدیازیش واژینال، کمک گرفتن از پزشک متخصص زنان است؛ اما اگر بیماری شما خفیف است، می‌توانید روش‌های زیر را برای درمان امتحان کنید:
مصرف ماست یونانی و مکمل‌های پروبیوتیک
ماست یونانی حاوی پروبیوتیک است؛ یعنی باکتری‌های مفید زنده مانند لاکتوباسیلوس دارد. مصرف ماست پروبیوتیک به تعادل باکتریایی محیط واژن و درمان کاندیدیازیس واژن کمک می‌کند.
پمادهای ضدقارچ
شما می‌توانید از پمادهای واژینال ضدقارچ مانند پماد واژینال کلوتریمازول به‌صورت موضعی استفاده کنید. پیش از استفاده دست‌های خود را به‌خوبی بشویید.
اگر علائم شما پس از دو سه روز کاهش پیدا نکرده است، حتماً با پزشک زنان مشورت کنید.
درمان برفک واژن
درمان کاندیدیازیس با توجه به نوع مخمر و شدت علائم می‌تواند متفاوت باشد. پزشک با توجه به علائم بیمار و نوع مخمر، بهترین روش درمان را در نظر می‌گیرد. درمان معمولاً با استفاده از داروهای ضدقارچ انجام میشود.
داروهای ضدقارچ به دو شکل خوراکی و موضعی در دسترس‌اند. داروهای موضعی در ناحیه‌ی آسیب‌دیده استفاده می‌شوند. برخی از داروهای موضعی برای درمان برفک عبارت‌اند از نیستاتین، میکونازول و کلوتریمازول.
همان‌طورکه گفتیم، نوع و دوز دارو با توجه به شرایط شما تعیین میشود. بنابراین پیش‌از مصرف هرگونه دارو یا پماد حتماً با پزشک مشورت کنید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانچه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد زیر حتماً با پزشک مشورت کنید:
- اولین بار است که دچار برفک واژن شده‌اید.
- مطمئن نیستید مشکل شما چیست.
- علائم شما پس از دو سه روز استفاده از پماد موضعی بهبود پیدا نکرده است.
- علائم دیگری نیز مشاهده می‌کنید.
- آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید.
- باردار هستید.
- دیابت دارید.
- نقص یا ضعف سیستم ایمنی دارید.
- هر نوع بیماری زمینه‌ای دیگری دارید.
- عفونت شما مجدد عود کرده است.
نکاتی که برای پیشگیری از برفک واژن باید رعایت کنید
انجام برخی از اقدامات می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند. خانم‌هایی که به‌طور مکرر دچار این عفونت می‌شوند باید موارد زیر را رعایت کنند:
- از شستشوی بیش‌ازحد واژن (دوش واژینال) خودداری کنید.
- از دئودورانت‌های زنانه یا پد و تامپون حاوی دئودورانت استفاده نکنید.
- از لباس زیر با الیاف طبیعی استفاده کنید.
- لباس‌های زیر خود را با آب داغ بشویید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید.
- بلافاصله بعد از شنا لباس‌های خیس خود را تعویض کنید.
- رژیم غذایی سالم و متنوع داشته باشید.
- از منابع غذایی حاوی پروبیوتیک استفاده کنید.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
کلام آخر دکترساینا
برفک واژن در اغلب موارد نگران‌کننده نیست و به‌راحتی درمان میشود؛ اما چنانچه برای مشکل دیگری تحت درمان‌اید، بیماری زمینه‌ای دارید، باردار هستید، اولین بار است دچار برفک واژن شده‌اید، برفک واژن شما عود کرده است، علائم شما پس از دو سه روز بهبود پیدا نکرده، تشدید شده یا علائم تازه‌ای ظاهر شده‌اند حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. برای گفتگو با پزشک زنان روی مشاوره آنلاین زنان و زایمان کلیک کنید. بهترین متخصصان زنان در سامانه دکترساینا آماده ارائه‌ی مشاوره به شما هستند.
سؤالات متداول
برفک واژن معمولاً عفونت خطرناکی نیست؛ اما عدم درمان آن می‌تواند با عوارضی همراه باشد.
خیر. به نظر نمیرسد برفک واژن ارتباطی با ناباروری داشته باشد؛ اما اگر در حین بارداری به این عفونت مبتلا شده‌اید، هرچه سریع‌تر با پزشک مشورت کنید. عدم درمان برفک واژن حین بارداری می‌تواند منجربه برخی مشکلات بارداری شود.
پماد کلوتریمازول یکی از پمادهای مورد استفاده برای درمان برفک واژن است. چنانچه پس از دو سه روز استفاده از پماد علائم شما بهبود پیدا نکرد، حتماً با پزشک زنان مشورت کنید.
همراهان مجله سلامت دکترساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سؤالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند. جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری
جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری
| نام بیماری | برفک واژن (vaginal yeast infection) |
| تخصص مربوطه | زنان و زایمان |
| علائم | خارش، سورزش، ترشحات سفید پنیری |
| عوارض | به‌ندرت |
| علت | قارچ مخمری کاندیدا آلبیکنس |
| موارد ریسک بالای ابتلا | مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک، ضعف سیستم ایمنی، ابتلا به دیابت |
| روش‌های تشخیص | با توجه به علائم |
| روش‌های درمان | ضدقارچ‌های موضعی و خوراکی |
| داروها | کلوتریمازول، فلوکونازول |
| میزان شیوع | ۳۰-۵۰٪ از زنان حداقل یک‌بار آن را تجربه می‌کنند. |
[۱] Jacob, L., John, M., Kalder, M., & Kostev, K. (2018). Prevalence of vulvovaginal candidiasis in gynecological practices in Germany: A retrospective study of 954,186 patients. Current medical mycology, 4(1), 6–۱۱. https://doi.org/10.18502/cmm.4.1.27
[۲] Aguin, T. J., & Sobel, J. D. (2015). Vulvovaginal candidiasis in pregnancy. Current infectious disease reports, 17(6), 462. https://doi.org/10.1007/s11908-015-0462-0