اسپرم کش چیست: مزایا، عوارض و نحوه مصرف

یکی از محصولاتی که برای پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد و به اشکال مختلف ژل، کرم، شیاف، کاندوم، قرص، فوم و … در بازار وجود دارد، اسپرم کش است. سوال مهم این است که آیا اسپرم کش‌ها واقعاً از بارداری جلوگیری می‌کنند یا خاصیت پیشگیری از بارداری این محصولات فقط تبلیغات است؟ آیا در صورت استفاده از اسپرم‌کش دیگر نیاز به قرص‌های ضدبارداری یا کاندوم نیست؟ در این مقاله ضمن معرفی اشکال مختلف این محصولات و شیوه استفاده از آن‌ها، به این سوالات هم پاسخ خواهیم داد.

اسپرم کش چیست؟

اسپرم کش به مواد شیمیایی غیرهورمونی گفته می‌شود که معمولاً داخل واژن استفاده شده و مانع از بارداری در طول رابطه جنسی می‌شوند. در واقع این مواد شیمیایی اسپرم‌ها را نمی‌کشند؛ بلکه کاری می‌کنند که عبور اسپرم‌ها از کانال رحم دشوار شود. در نتیجه، اسپرم‌ها نمی‌توانند خود را به تخمک برسانند و آن را بارور کنند.

معروف‌ترین ماده شیمیایی اسپرم کش «نانوکسینول ۹» (N-9) است که به طور گسترده‌ای در ساخت انواع محصولات اسپرم کش به کار می‌رود.

به نقل از Verywellhealth، اگر از اسپرم‌کش‌ها در کنار بقیه روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده شود، تاثیرگذاری آن‌ها فوق‌العاده خواهد بود. اسپرم‌کش‌ها به‌تنهایی فقط ۷۹ درصد در پیشگیری از بارداری اثرگذار هستند؛ این یعنی از هر ۱۰۰ زنی که از اسپرم کش به‌تنهایی استفاده می‌کند، ۲۱ نفر در سال اول باردار می‌شود

عملکرد اسپرم‌کش‌ها چگونه است؟

برای اینکه لقاح اتفاق بیفتد لازم است اسپرم‌های مایع منی، از طریق واژن و دهانه رحم خود را به لوله‌های فالوپ برسانند. یک تخمک نیز هر ماه بعد از رهاشدن توسط تخمدان وارد لوله فالوپ می‌شود. اگر همزمان با حضور این تخمک، اسپرم نیز نیز موفق شود خود را به لوله فالوپ برساند لقاح اتفاق می‌افتد.

اسپرم‌کش‌ها حاوی ترکیبات شیمیایی مثل «نونوکسینول – ۹» یا «اکتوکسینول – ۹» هستند. این محصول به دو شکل عمل می‌کند:

۱. ورودی دهانه رحم را (ورودی رحم که در امتداد واژن قرار دارد.) مسدود می‌کند. در نتیجه مایع منی نمی‌تواند وارد رحم شود.

۲. به کمک خواص شیمیایی خاصی که دارد حرکت اسپرم‌ها را کند می‌کند؛ بنابراین حتی اگر اسپرم‌ها از سد دهانه رحم عبور کنند، نمی‌توانند به‌راحتی خود را به لوله و تخمک برسانند.

اسپرم‌کش‌ها چقدر در جلوگیری از بارداری موثرند؟

اسپرم‌کش از جمله محصولاتی است که تاثیرگذاری خیلی کمی در پیشگیری دارد. اگر از این محصول به‌تنهایی استفاده کنید، فقط ۷۰ درصد از بارداری جلوگیری می‌شود. به‌همین‌دلیل معمولاً از اسپرم‌کش به‌تنهایی استفاده نمی‌شود؛ بلکه از آن در ترکیب با یک روش دیگر مثل کاندوم یا دیافراگم استفاده می‌شود تا اثر ضدبارداری آن تقویت شود.

چه زمانی از اسپرم کش استفاده می‌شود؟

از محصولات حاوی اسپرم کش باید پیش از دخول یا برخورد آلت جنسی با واژن استفاده شود. ماده اسپرم کش برای اینکه اثرگذاری کامل داشته باشد، معمولاً نیاز به گذشت زمان (۱۰ الی ۱۵ دقیقه) برای فعال‌شدن دارد. از‌آنجا‌که معمولاً ماده اسپرم کش حداکثر تا ۱ ساعت بعد از استفاده کارایی لازم را دارد، بهتر است حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قبل از شروع رابطه از آن استفاده کنید. (در ادامه مقاله به بررسی دقیق‌تر زمان استفاده از هر کدام از انواع اسپرم‌کش می‌پردازیم.)

انواع اسپرم کش

اسپرم کش‌ها در اشکال مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شوند. در ادامه به بررسی انواع اسپرم کش می‌پردازیم.

کاندوم اسپرم کش

این کاندوم‌ها از نظر ظاهری مشابه کاندوم‌های معمولی هستند، با این تفاوت که لایه سطحی آن‌ها آغشته به ماده اسپرم کش است.

شیاف اسپرم کش

شیاف‌های اسپرم کش داخل واژن قرار می‌گیرند و بعد از آب‌شدن به شکل فوم درمی‌آیند.

قرص اسپرم کش

قرص‌های اسپرم کش دقیقاً مشابه شیاف عمل می‌کنند. برخی افراد بعد از آب‌شدن قرص و تبدیل آن به فوم، در واژن خود احساس گرما می‌کنند.

ژل و کرم اسپرم کش

کرم‌ها و ژل‌های اسپرم کش به دلیل بافت متفاوتی که دارند، نسبت به بقیه انواع اسپرم کش‌ها کمتر از داخل واژن نشت می‌کنند و پخش می‌شوند. این ژل‌ها به‌عنوان روان‌کننده هم عمل می‌کنند.

فیلم اسپرم کش

فیلم اسپرم کش یک لایه نازک شبیه کاغذروغنی در ابعاد حدود ۵ در ۵ سانتی‌متر است. این فیلم ترشحات واژن را به خود جذب می‌کند و به شکل یک ژل ضخیم درمی‌آید. در نتیجه این فرایند، اسپرم کش مثل یک مانع جلوی ورود اسپرم‌ها را می‌گیرد.

اسپرم‌کش‌ها در قالب ژل، کرم، قرص، شیاف، کاندوم، اسفنج، فوم و فیلم به فروش می‌رسند.

فوم اسپرم کش

فوم‌های اسپرم کش در قوطی‌های اسپری (شبیه ماسک مو) و همراه با یک اپلیکاتور برای استفاده راحت‌تر از محصول تولید می‌شوند.

اسفنج اسپرم کش

اسفنج مخصوص اسپرم کش یک ابر فشرده دایره‌ای از جنس پلی‌اورتان و به قطر حدود ۵ سانتی‌متر است که در آن ماده اسپرم کش وجود دارد. این اسفنج‌ها با پوشاندن دهانه رحم و آزاد کردن اسپرم‌کش، مانع از بارداری می‌شوند.

نحوه استفاده از انواع اسپرم کش‌ها

اسپرم‌کش‌ها یه اشکال مختلفی در دسترس‌اند. نحوه استفاده از هر کدام متفاوت است. دقت کنید که اکثر اسپرم‌کش‌ها تا یک ساعت اثربخشی دارند. یعنی اگر رابطه شما بیش از یک ساعت طول بکشد، باید دوباره از اسپرم‌کش استفاده کنید.

نحوه استفاده از کاندوم اسپرم کش

تنها تفاوت کاندوم‌های حاوی اسپرم‌کش با سایر کاندوم‌ها این است که این کاندوم‌ها به مواد اسپرم‌کش آغشته شده‌اند. نحوه استفاده از این کاندوم‌ها درست مانند کاندوم مردانه معمولی است.

نحوه استفاده از شیاف و قرص اسپرم کش

• شیاف یا قرص اسپرم کش را در واژن و در نزدیک‌ترین قسمت به دهانه رحم قرار دهید. برای این کار می‌توانید از اپلیکاتور کمک بگیرید.
• برای تبدیل شیاف به فوم و فعال‌شدن ماده اسپرم کش آن حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه صبر کنید.
• از هر شیاف یا قرص فقط یک بار استفاده کنید.

نحوه استفاده از ژل و کرم اسپرم کش

• به کمک اپلیکاتور مقداری از ژل یا کرم را بردارید.
• ژل را داخل واژن و در نزدیک‌ترین محل به دهانه رحم قرار دهید.
• فعال‌شدن ژل نیاز به ۱۰ الی ۱۵ دقیقه زمان دارد.
• ژل‌ها و کرم‌های اسپرم کش حداکثر یک ساعت کارایی دارند. اگر رابطه‌تان طولانی‌تر از یک ساعت شد، باید اسپرم کش را تمدید کنید.

نحوه استفاده از فیلم اسپرم کش

• ابتدا دست‌هایتان را خوب خشک کنید.
• فیلم را دو بار از وسط تا کنید.
• فیلم را بالای انگشت اشاره قرار دهید و آن را با فشار انگشت تا نزدیک دهانه رحم وارد کنید.
• آب‌شدن فیلم و فعال‌شدن ماده اسپرم کش آن حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و به مدت حداکثر ۳ ساعت اثربخشی دارد.
• از هر فیلم فقط یک بار استفاده کنید.

نحوه استفاده از فوم اسپرم کش

• برای استفاده از فوم ابتدا باید قوطی آن را حداقل ۳۰ ثانیه تکان بدهید.
• اسپری را فشار دهید و اپلیکاتور را با فوم پر کنید.
• دراز بکشید و اپلیکاتور حاوی فوم را چند سانتی‌متر وارد واژن کرده و فوم را داخل آن آزاد کنید. ماده اسپرم کش فوم بلافاصله بعد از واردشدن به واژن فعال می‌شود.
• بعد از اتمام رابطه اپلیکاتور را با آب و صابون بشویید و آن را در محلی خشک و تمیز نگهداری کنید.

نحوه استفاده از اسفنج های اسپرم کش

• اسفنج را از بسته‌بندی آن خارج کرده و با آب خیس کنید.
• به‌آرامی اسفنج را فشار بدهید تا کمی از آب اضافی آن گرفته شود.
• درحالی‌که قسمت تورفتگی اسفنج روبه‌بالا است، دو طرف آن را به سمت بیرون تا کنید تا باریک شود.
• در یک موقعیت راحت قرار بگیرید و اسفنج را به کمک انگشت تا جایی که می‌توانید وارد واژن کنید.
• اسفنج داخل واژن باز می‌شود و دهانه رحم را می‌پوشاند.
• اسفنج اسپرم کش بلافاصله بعد از استفاده فعال می‌شود و تا ۲۴ ساعت کارایی دارد. در طول ۲۴ ساعت، نیازی به تعویض اسفنج برای هر بار رابطه جنسی ندارید.
• برای خارج‌کردن اسفنج از واژن بهتر است حداقل ۶ ساعت بعد از دخول صبر کنید.

برای فعال‌شدن ماده اسپرم‌کش لازم است اندکی صبر کرده و بعد رابطه را شروع کنید. همچنین این ماده معمولاً تا یک ساعت کارایی دارد و بعد از این مدت باید تمدید شود.

مزایای اسپرم‌کش

از جمله مزیت‌های مهم اسپرم‌کش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قیمت مناسبی دارند.
• استفاده از آن‌ها راحت است.
• در اکثر داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین موجود هستند.
• حاوی هورمون نیستند و برای افرادی که نمی‌توانند محصولات هورمونی را مصرف کنند مناسب‌اند.
• از آن‌ها می‌توان به‌عنوان روان‌کننده اضافی هم استفاده کرد.
• نیاز به نسخه پزشک ندارند.

مزایای کاندوم‌های اسپرم کش

از جمله مزایای کاندوم‌های اسپرم کش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تفاوت قیمت ناچیز در مقایسه با کاندوم‌های معمولی
• در دسترس‌بودن در همه داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین
• پیشگیری از بارداری و انتقال بیماری‌های مقاربتی به‌صورت هم‌زمان
• عدم استفاده از هورمون
• فراهم‌کردن روان‌کنندگی به‌صورت هم‌زمان

عوارض استفاده از اسپرم کش‌ها

با وجود همه مزایایی که اسپرم کش‌ها دارند، اما نباید از کنار عوارض احتمالی استفاده از آن‌ها به‌سادگی عبور کرد. این عوارض اگرچه به‌ندرت اتفاق می‌افتند، اما شناخت علائم آن‌ها به شما کمک می‌کند تا به‌موقع استفاده از اسپرم کش را قطع کنید.

عوارض نادر استفاده از اسپرم کش در آقایان

• جوش، قرمزی، خارش و تحریک پوستی که در کوتاه‌مدت برطرف نمی‌شود.
• حساسیت به نانوکسینول ۹

عوارض نادر استفاده از اسپرم کش در خانم‌ها

• ادرار کدر یا خونی
• تکرر ادرار
• عفونت مجاری ادراری
• درد مثانه و قسمت پایین شکم
• بو و ترشحات غیرطبیعی از واژن
• خشکی، قرمزی، سوزش و خارش واژن
• حساسیت به نانوکسینول ۹
• احتمال بارداری (احتمال بارداری در استفاده از اسپرم‌کش‌ها به‌تنهایی بالاتر از احتمال بارداری با کاندوم است)

اگر سوزش ادرار، خون‌ریزی و لکه‌بینی غیرطبیعی، سوزش و خارش واژن و ترشحات غیرطبیعی دارید، احتمالاً به عفونت مبتلا شده‌اید و باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

آیا اسپرم‌کش‌ها از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری می‌کنند؟

اسپرم‌کش‌ها نه‌تنها هیچ تاثیری روی جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی ندارند؛ بلکه در شرایط خاصی می‌توانند خطر ابتلا به عفونت را افزایش هم بدهند. علت این مسئله آن است که مواد شیمیایی موجود در اسپرم‌کش می‌تواند باعث آسیب‌دیدن و التهاب ناحیه تناسلی شود. این التهاب باعث می‌شود بدن مستعد ورود عوامل بیماری‌زا و ابتلا به عفونت شود. موثرترین راه جلوگیری از انتقال این بیماری‌ها استفاده از کاندوم است.

آیا استفاده از اسپرم کش‌ها از لحاظ پزشکی ایمن است؟

استفاده از اسپرم کش‌ها از نظر پزشکی کاملاً ایمن است و در صورت استفاده درست، با بارداری یا شیردهی تداخلی ندارد؛ اما همان‌طورکه گفتیم ماده نانوکسینول ۹ که در ترکیبات این محصولات به کار رفته است (به‌خصوص درصورت استفاده مکرر) می‌تواند باعث ایجاد عوارض در برخی افراد شود.

اسپرم کش‌ها و عفونت‌ها و بیماری‌های مقاربتی

ماده نانوکسیول ۹ می‌تواند بافت‌های حساس ناحیه تناسلی مردان و زنان را تحریک کند. واکنش ناحیه تناسلی بدن نسبت به این ماده و تحریک آن، می‌تواند ورود عفونت‌های مقاربتی را به داخل بدن راحت‌تر کند.

مقایسه اسپرم کش‌ها با سایر روش‌های پیشگیری از بارداری

استفاده از اسپرم‌کش‌ها از روش‌های رایج و محبوب پیشگیری از بارداری است؛ اما همان‌طورکه گفتیم، این روش معایبی هم دارد. با مقایسه مزایا و معایب اسپرم‌کش‌ها نسبت به سایر روش‌های پیشگیری از بارداری، می‌توانید گزینه‌ مناسب خود را انتخاب کنید.

بهترین نوع اسپرم کش‌ها

برندهای مختلفی در بازارهای داخلی و جهانی اقدام به تولید اسپرم کش کرده‌اند که از میان آن‌ها می‌توان به:

• چرچیلز
• ایکس دریم
• تروجان
• VCF

اشاره کرد. در جدول زیر مقایسه‌ای بین انواع اسپرم کش‌ها انجام داده‌ایم که به شما کمک می‌کند تا انتخاب بهتری داشته باشید.

هیچ‌کدام از روش‌های پیشگیری از بارداری به جز کاندوم نمی‌توانند از ابتلای شما به بیماری‌های مقاربتی و عفونتی جلوگیری کنند.

چه کسانی نمی‌توانند از اسپرم‌کش‌ها استفاده کنند؟

اکثر افراد می‌توانند بدون هیچ مشکلی اسپرم‌کش استفاده کنند؛ اما به‌هرحال این محصول در واقع یک ماده شیمیایی است و ممکن است حساسیت‌زا باشد. همانطور که گفتیم واکنش حساسیتی بدن نسبت به این ماده باعث افزایش خطر انتقال عفونت‌ها می‌شود. به‌همین‌دلیل اگر بعد از استفاده از اسپرم‌کش متوجه خارش، قرمزی یا سوزش پوست شدید باید مصرف آن را متوقف کنید.

توصیه‌هایی برای استفاده از اسپرم کش‌ها

• برای اثرگذاری بهتر و استفاده از دوز مناسب، حتماً قبل از استفاده از اسپرم کش توصیه‌های کارخانه سازنده را که روی جعبه نوشته شده‌اند بخوانید.
• برای جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های مقاربتی حتماً از کاندوم در کنار اسپرم کش استفاده کنید.
• اسپرم کش باید در محل درست یعنی در عمق واژن و روی دهانه رحم قرار بگیرد.
• بعد از گذشت یک ساعت از رابطه، در صورت لزوم اسپرم کش را تمدید کنید. (به توصیه‌های نوشته‌شده روی بسته‌بندی دقت کنید.)
• در صورت مشاهده علائم حساسیت، برند اسپرم کش را تغییر دهید یا از سایر روش‌های پیشگیری استفاده کنید.

نکاتی درباره خرید اسپرم‌کش‌ها

اسپرم‌کش‌ها انواع مختلفی دارند. هرچند انتخاب نوع اسپرم‌کش بستگی به سلیقه شما و شریک جنسی‌تان دارد، اما نکات زیر به شما کمک می‌کند اسپرم‌کش مناسب تهیه کنید:

• اسپرم‌کش دارای انواع مختلفی مثل ژل، فوم، کرم، کاندوم، شیاف و فیلم است. قبل از خرید درباره نوعی که مناسب شما است، دردسترس‌بودن و نحوه استفاده از آن تحقیق کنید.
• اسپرم‌کش به‌تنهایی در جلوگیری از بارداری به اندازه کافی موثر نیست. از این محصول در کنار سایر روش‌ها مثل کاندوم، دیافراگم یا کلاهک استفاده کنید تا تاثیر آن تقویت شود.
• مصرف محصولاتی که تاریخ انقضای آن‌ها گذشته است باعث افزایش احتمال بارداری ناخواسته می‌شود؛ بنابراین هنگام خرید اسپرم‌کش به تاریخ انقضای آن دقت کنید.
• استفاده از کاندوم‌های اسپرم‌کش تاریخ‌گذشته، سوراخ یا آسیب‌دیده و کاندوم‌هایی که در مجاورت حرارت، نور مستقیم آفتاب یا رطوبت بوده‌اند خطر پارگی یا لیزخوردن آن را حین رابطه جنسی به دنبال دارد. پاره شدن کاندوم حین رابطه باعث بارداری ناخواسته و انتقال عفونت‌های مقاربتی می‌شود.
• ·         اسپرم‌کش‌ها ممکن است در برخی افراد حساسیت ایجاد کنند. اگر بعد از استفاده از اسپرم‌کش دچار خارش یا سوزش شدید مصرف آن را قطع کنید.
• ·         درصورتی‌که به یک برند خاص اسپرم‌کش حساسیت داشتید، می‌توانید یک برند دیگر را امتحان کنید. اگر حتی بعد از خرید محصول از یک تولیدکننده دیگر هم دچار حساسیت شدید، بهتر است به دنبال روش‌های جلوگیری دیگری بگردید.
• ·         برای خرید اسپرم‌کش نیاز به نسخه پزشک ندارید. این محصولات را می‌توانید از فروشگاه‌های اینترنتی یا داروخانه‌های شهر بخرید.

هنگام استفاده از اسپرم‌کش‌ها چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

اگر بعد از استفاده از محصولات حاوی اسپرم‌کش علائم زیر را تجربه کردید با پزشک صحبت کنید:

• خونریزی غیرعادی یا ترشحات با رنگ غیرطبیعی یا بدبو
• مشاهده قرمزی یا دانه روی ناحیه تناسلی
• خارش ناحیه تناسلی
• سوزش ادرار
• تب و لرز
• درد شکم یا لگن
• درد حین رابطه جنسی

این علائم می‌توانند نشانه حساسیت یا عفونت باشند.

کلام آخر دکترساینا

اسپرم کش ماده‌ای است که با از بین بردن اسپرم‌ها و کند کردن حرکت آن‌ها، از رسیدنشان به تخمک و بارداری جلوگیری می‌کند. اگرچه استفاده از اسپرم‌کش برای پیشگیری به دلیل مزایایی مثل هورمونی نبودن و عدم تداخل در لذت جنسی، جذاب است؛ اما فراموش نکنید که این محصولات هیچ تاثیری در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها ندارند؛ ‌پس لازم است در کنار استفاده از اسپرم کش، از کاندوم نیز استفاده کنید.

سؤالات متداول