ترایپوفوبیا یا ترس از فرورفتگی‌ چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ترایپوفوبیا ترس یا انزجار از سوراخ‌ها و فرورفتگی‌های متعدد است. افرادی که دچار این مشکل می‌شوند، هنگام نگاه کردن به سطحی که سوراخ‌های کوچکی دارد که در کنار هم جمع شده‌اند، احساس وحشت می‌کنند. به عنوان مثال، سوراخ های روی بذر گیاه نیلوفر آبی یا پوست توت‌فرنگی می‌تواند باعث ایجاد این فوبیا در افراد شده و انزجار آن‌ها را برانگیزد.

ترایپوفوبیا نمی‌تواند به طور رسمی از انواع فوبیا تشخیص داده شود. مطالعات در مورد این فوبیا محدود هستند، بنابراین طبق تحقیقاتی که نتیجه‌ی آن‌ها در دسترس است، هنوز جای بحث وجود دارد که ترایپوفوبیا به طور رسمی جزو فوبیاها محسوب شود یا خیر.

آنچه برای افراد مبتلا به ترایپوفوبیا آزاردهنده است

در مورد ترایپوفوبیا هنوز چیزهای زیادی شناخته نشده است. اما محرک‌های رایج این ‌فوبیا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سوراخ های روی بذر گیاه نیلوفر آبی
• لانه‌ی زنبور
• توت‌فرنگی
• مرجان
• فوم فلزی آلومینیومی
• انار
• انواع حباب‌ها
• تخم طالبی

حیواناتی از جمله حشرات، دوزیستان، پستانداران و سایر موجوداتی که پوست یا پوشش نقطه نقطه دارند نیز می‌توانند علائم ترایپوفوبیا را در فرد ایجاد کنند.

علائم ترایپوفوبیا چیست؟

بنابر گزارش‌ها، این علائم هنگامی ایجاد می‌شوند که افراد با دیدن جسم‌های کوچک سوراخ سوراخ یا شکل‌هایی که شبیه سوراخ‌‌های عمیق و متراکم هستند، دچار وحشت و انزجار می‌شوند.

افراد مبتلا به ترایپوفیوبیا حتی با دیدن خوشه‌ای از سوراخ‌ها نیز با انزجار یا ترس واکنش نشان می‌دهند. برخی از علائم این بیماری عبارتند از:

• مورمور شدن
• احساس نیاز به دفع مدفوع داشتن
• داشتن احساس ناراحتی شدید
• ناراحتی‌های بینایی مانند خستگی چشم، انحراف چشم یا وهم و خیال
• پریشانی
• احساس خزیدن چیزی روی پوست
• موارد وحشت‌زدگی
• تعریق
• حالت تهوع
• لرزش بدن

پژوهش‌ها در مورد ترایپوفوبیا چه می‌گویند؟

محققان در مورد این که ترایپوفوبیا را به عنوان یک هراس و فوبیا واقعی طبقه‌بندی کنند یا خیر، هنوز در حال بحث و تحقیق هستند. در این میان عده‌ای با آن موافق بوده و عده‌ای نیز مخالف هستند. طبق یکی از اولین مطالعاتی که از منابع قابل اعتماد در مورد ترایپوفوبیا گرفته شده و در سال ۲۰۱۳ منتشر شده است، گفته‌ شده که ترس ناشی از موارد ذکرشده ممکن است یک ترس بیولوژیکی باشد. محققان دریافته‌اند که علائم ترایپوفوبیا توسط رنگ‌هایی با کنتراست بالا در یک طرح گرافیکی خاص ایجاد می‌شوند. آن‌ها همچنین استدلال می‌كنند كه افراد مبتلا به ترایپوفوبیا به طور ناخودآگاه یک چیز بی‌خطر مانند سوراخ های بذر نیلوفر آبی را با حیواناتی مانند هشت پا ارتباط می‌دهند.

یک مطالعه که از یک منبع قابل اعتماد دیگر ارائه شده و در آوریل ۲۰۱۷ منتشر شده است، با یافته‌های فوق کاملاً مخالف است. محققان شواهد به دست آمده را در مورد ترایپوفوبیا مورد بررسی قرار دادند تا بررسی کنند که آیا ترس از دیدن تصویری با سوراخ‌های کوچک ناشی از ترس نهادینه از حیوانات خطرناک است یا پاسخ به صفات بصری. نتایجی که به دست آوردند حاکی از آن است که افرادی که ترایپوفوبیا را تجربه می‌کنند، ترس ناخودآگاه از موجودات خطرناک ندارند و دلیل اصلی ترس آن ها این مساله نیست. اما با این حال ترس از ظاهر چنین موجوداتی نیز در افراد مبتلا به ترایپوفوبیا وجود دارد.

عوامل خطرساز برای ترایپوفوبیا

در مورد عوامل خطرساز مرتبط با ترایپوفوبیا هنوز چیزهای زیادی وجود دارد که شناخته نشده است. یک منبع مورد اعتماد در سال ۲۰۱۷ متوجه ارتباطاتی بین ترایپوفوبیا و اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطراب فراگیر  (Generalized Anxiety Disorder (GAD))نیز شده است. به گفته‌ی محققان، افراد مبتلا به ترایپوفوبیا نیز به احتمال زیاد دچار اختلال افسردگی اساسی یا GAD نیز شده‌اند. در مطالعه‌ی دیگری که در سال ۲۰۱۶ منتشر شده، به وجود ارتباطاتی میان اضطراب اجتماعی و ترایپوفوبیا پی برده شده است.

تشخیص ترایپوفوبیا

برای تشخیص ترایپوفوبیا، پزشک یک سری سؤال درباره‌ی علائم از شما می‌پرسد. او همچنین تاریخچه‌ی پزشکی، روان‌پزشکی و اجتماعی شما را بررسی می‌کند. ممکن است جهت تشخیص برای شما از تست‌های تشخیصی که توسط روان‌پزشکان و روان‌شناسان معتبر دنیا به رسمیت شناخته شده‌اند، استفاده کند. اما به طور کلی ترایپوفوبیا مشخصاً یک بیماری قابل تشخیص نیست، زیرا این نوع فوبیا به طور رسمی توسط انجمن‌های پزشکی و بهداشت و روان تشخیص داده نشده است.

درمان ترایپوفوبیا و راه‌های غلبه بر ترس

روش‌های مختلفی برای درمان فوبیا وجود دارد که در میان آن‌ها مؤثرترین شکل درمان، مواجهه‌درمانی است. قرار گرفتن در معرض منشاء هراس نوعی روان‌درمانی است که بر تغییر پاسخ شما به موضوع یا موقعیتی که باعث ترس شما می‌شود، تمرکز می‌کند.

درمان شناختی رفتاری

یکی دیگر از درمان‌های متداول برای درمان انواع فوبیاها، درمان شناختی رفتاری (Cognitive Behavioral Therapy (CBT)) است. CBT نوعی درمان است که طی آن علاوه بر اعمال تکنیک مواجهه‌درمانی، از سایر تکنیک‌ها نیز به صورت ترکیبی استفاده می‌شود تا به شما در مدیریت اضطراب کمک کرده و باعث شود که افکار خود را نسبت به منشاء هراستان تغییر دهید.

سایر روش‌های درمانی

سایر گزینه‌های درمانی که می‌توانند به شما در مدیریت هراستان کمک کنند عبارتند از:

• گفتگو‌درمانی عمومی با مشاور یا روان‌پزشک
• مصرف داروهایی مانند بتا بلاکرها و داروهای آرام‌بخش برای کاهش اضطراب و علائم هراس
• انجام تکنیک‌های آرامش‌بخش، مانند تنفس عمیق و تکنیک‌های یوگا
• فعالیت بدنی و ورزش برای مدیریت اضطراب

با این وجود در حالی که داروهای ذکرشده برای انواع دیگر اختلالات فوبیا مورد استفاده قرار می‌گیرند، در مورد اثربخشی آن‌ها بر ترایپوفوبیا هنوز اطلاعات کمی در دسترس است.

همچنین ممکن است موارد زیر برای فرد مبتلا به ترایپوفوبیا مفید باشد:

• استراحت کافی داشته باشید.
• یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
• از مصرف کافئین و سایر موادی که می‌توانند اضطراب را تشدید کنند، خودداری کنید.
• هر زمان که احتمال می‌دهید که قرار است با موقعیت‌های ترسناک مواجه شوید، سریعاً برای برقراری ارتباط با افرادی که می‌دانید قابلیت کمک به شما برای مدیریت شرایط به وجود آمده در شما را دارند، تماس بگیرید، افرادی مانند دوستان، خانواده یا گروه‌های پشتیبانی.

راهکارهای ساده برای غلبه بر ترایپوفوبیا

در ابتدا باید بگوییم که توقع نداشته باشید با دیدن تصاویر حاوی نقطه‌ها یا فرورفتگی‌های متعدد هیچ احساسی نداشته باشید. زیرا در هر حال آن‌ها ناخوشایند و منزجر کننده هستند و افراد عادی هم ممکن است با دیدن آن‌ها دچار کمی انزجار شوند اما این انزجار تنها چند لحظه وجود دارد و سپس از بین می‌رود. ولی در افراد مبتلا به این فوبیا منجر به ایجاد حالات شدید‌تر و مداوم‌تر می‌شود. بنابراین باید بتوان کاری کرد که با دیدن آن‌ها به جز حس جزئی انزجار احساس دیگری نداشته باشید.

سعی کنید چشمان خود را ببندید و به این اشکال فکر کنید. سپس بر علائمی که در شما به وجود می‌آیند تمرکز کنید و آن‌ها را نیز مدیریت کنید. این کار باعث ترشح هورمون‌هایی می‌شود که اعصاب مربوط به ایجاد این فوبیا را مختل می‌کند. بنابراین محرک‌های قبلی که در ایجاد این فوبیا نقش داشته‌اند را بی‌تاثیر می‌کنند. اما برای غلبه بر ترس خود راهکاری زیر را دنبال کنید:

۱. کف دست‌های خود را به هم بمالید.

۲. دست‌های خود را از پایین شانه تا آرنج مدام حرکت دهید.

۳. از پیشانی تا گونه‌های خود را لمس و ماساژ دهید.

۴. سپس یک موسیقی یا ملودی را که دوست دارید زیر لب زمزمه کنید.

۵. اکنون چشمان خود را به صورت کامل باز کنید و سعی چند لحظه به شکل مداوم به چپ و راست نگاه کنید.

مراحل و موارد گفته شده را هفته‌ای دو الی سه بار انجام دهید تا نتایج فوق‌العاده آن را ببینید. به طور کلی می‌توان گفت که ترایپوفوبیا جزو فوبیاهایی که رسماً شناخته شده‌اند، نیست. اما با این حال برخی محققان شواهدی یافته‌اند كه نشان می‌دهند این فوبیا به نوعی وجود داشته و علائم واقعی دارد كه در صورت مواجهه‌ی فرد مبتلا با محرك، می‌تواند بر زندگی روزمره‌ی او تأثیر منفی بگذارد.