علائم سرطان تیروئید چیست؟ | آیا سرطان تیروئید کشنده است؟

سرطان تیروئید یکی از انواع نادر سرطان است. علائم سرطان تیروئید ممکن است در مراحل ابتدایی چندان مشهود نباشد یا با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود؛ اما اگر این بیماری به‌موقع تشخیص داده شود، در اغلب موارد با موفقیت درمان می‌شود. در این مقاله به بررسی انواع، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و طول عمر بیماران سرطان تیروئید می‌پردازیم.

سرطان تیروئید چیست؟

تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در پایین گردن، درست زیر سیب گلو قرار دارد. هورمون‌های تیروئید عملکردهای مختلف بدن مانند ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن، سوخت‌وساز سلول‌ها و وزن بدن را تنظیم می‌کنند. سرطان تیروئید زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های این غده دچار جهش شده و بیشتر از حالت طبیعی تقسیم شوند.

سرطان تیروئید ممکن است در ابتدا هیچ علامتی ایجاد نکند؛ اما با رشد سرطان می‌تواند علائمی از جمله درد و تورم گردن را به‌همراه داشته باشد.

سرطان تیروئید انواع مختلفی دارد. برخی از آن‌ها بسیار کند رشد می‌کنند و برخی دیگر می‌توانند بسیار تهاجمی باشند. در اکثر موارد سرطان تیروئید با دارو و درمان مناسب قابل بهبود است.

انواع سرطان تیروئید

سرطان تیروئید ۴ نوع اصلی دارد:

سرطان تیروئید پاپیلاری

شایع‌ترین نوع سرطان تیروئید است و حدود ۸ مورد از هر ۱۰ مورد سرطان تیروئید را شامل می‌شود. سرطان پاپیلاری، سلول‌هایی را درگیر می‌کند که مسئول تولید و ذخیره کردن هورمون‌های تیروئیدی‌اند. این نوع سرطان تیروئید معمولاً در افراد زیر ۴۰ سال، به‌ویژه زنان بروز پیدا می‌کند.

سرطان تیروئید فولیکولار

از هر۱۰ مورد سرطان تیروئید، یک نفر به سرطان تیروئید فولیکولار مبتلا است. این نوع سرطان اغلب میان‌سالان، به‌ویژه زنان میان‌سال را درگیر می‌کند.

سرطان تیروئید مدولاری

شیوع این نوع سرطان تیروئید کمتر از دو نوع قبلی است و کمتر از ۱ مورد از هر ۱۰ مورد را شامل می‌شود. برخلاف انواع دیگر، سرطان تیروئید مدولاری ارثی است و سابقه‌ی خانوادگی در ابتلا به آن نقش دارد.

سرطان تیروئید آناپلاستیک

نادرترین و خطرناک‌ترین نوع سرطان تیروئید است. حدود یک مورد از هر ۵۰ مورد سرطان تیروئید از این نوع است. سرطان تیروئید آناپلاستیک اغلب در افراد بالای ۶۰ سال بروز پیدا می‌کند.

سایر انواع سرطان تیروئید

سایر انواع سرطان تیروئید بسیار نادر هستند:

• سرطان لنفوم تیروئید: این سرطان در سلول‌های سیستم ایمنی تیروئید شروع می‌شود.
• سرطان سارکوم تیروئید: از سلول‌های بافت همبند تیروئید شروع می‌شود.

علائم سرطان تیروئید

سرطان تیروئید معمولاً در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد؛ اما ممکن است با نشانه‌های زیر همراه باشد:

• تشکیل یک توده‌ی بدون درد یا تورم در جلوی گردن؛ اگرچه از هر ۲۰ توده گردن تنها یک مورد سرطانی است.
• متورم شدن گردن
• احساس درد در قسمت جلویی گردن
• دشواری در بلع
• مشکل در تنفس
• سرفه‌ی مزمن که علت مشخصی مانند سرماخوردگی ندارد.
• تورم غدد لنفاوی گردن
• گرفتگی بی‌دلیل صدا که پس از چند هفته بهتر نمی‌شود.
• گلودردی که بهبود نمی‌یابد.

مراحل سرطان تیروئید

دسته‌بندی مراحل پیشرفت بیماری در سرطان تیروئید، بسته به نوع سرطان و سن بیمار متفاوت است. در اینجا مراحل شایع‌ترین نوع سرطان تیروئید، یعنی سرطان پاپیلاری تیروئید را مرور می‌کنیم. مراحل سرطان پاپیلاری تیروئید با توجه به سن مبتلایان دسته‌بندی می‌شود:

مراحل سرطان پاپیلاری تیروئید در افراد زیر ۵۵ سال

در اغلب موارد سرطان پاپیلاری در افرادی که قبل از ۵۵ سالگی به این نوع از سرطان تیروئید دچار می‌شوند چندان شدید نیست و صرفاً با در نظر گرفتن اینکه سرطان چقدر گسترش پیدا کرده است دسته‌بندی می‌شود:

• مرحله‌ی اول: در این مرحله غده‌ی سرطانی می‌تواند کوچک یا بزرگ باشد و ممکن است غدد لنفاوی مجاور را نیز درگیر کرده باشد؛ اما در مرحله‌ی اول سرطان محدود به تیروئید است و به بافت‌های دوردست گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله‌ی دوم: در این مرحله بر خلاف مرحله‌ی اول، سرطان به سایر بافت‌ها گسترش پیدا کرده است.

مراحل سرطان پاپیلاری تیروئید در افراد بالای ۵۵ سال

سرطان پاپیلاری تیروئید در بیماران بالای ۵۵ سال خطرناک‌تر است؛ به‌همین‌دلیل مرحله‌بندی در این بیماران با دقت بیشتری انجام می‌شود:

• مرحله‌ی یک: قطر غده‌ی سرطانی کمتر از دو سانتی‌متر است و سرطان به خارج از تیروئید یا غدد لنفاوی مجاور گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله‌ی دوم: اندازه‌ی غده‌ی سرطانی در این مرحله بین دو تا چهار سانتی‌متر است. سرطان در این مرحله نیز به خارج از تیروئید یا غدد لنفاوی مجاور گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله‌ی سوم: این مرحله به دو دسته تقسیم می‌شود:
• اندازه‌ی غده‌ی سرطانی از ۴ سانتی‌متر بزرگ‌تر شده است یا ممکن است کمی از تیروئید خارج شده باشد. غدد لنفاوی گردن و اطراف غده‌ی تیروئید سرطانی نشده‌اند و سرطان به سایر بافت‌ها گسترش پیدا نکرده است.
• اندازه‌ی غده‌ی سرطانی می‌تواند کوچک یا بزرگ باشد و ممکن است سرطان کمی از تیروئید خارج شده باشد. غدد لنفاوی گردن و اطراف تیروئید نیز سرطانی شده‌اند؛ ولی سرطان به سایر بافت‌ها گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله‌ی چهارم: مرحله‌ی چهارم سرطان پاپیلاری تیروئید به سه دسته تقسیم می‌شود:
• مرحله‌ی IVA: غده‌ی سرطانی بزرگ شده و از تیروئید خارج شده است. ممکن است غدد لنفاوی گردن و قسمت بالایی قفسه‌ی سینه سرطانی شده باشند؛ ولی سرطان به بافت‌های دوردست گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله‌ی IVB: غده‌ی سرطانی بزرگ شده و ممکن است به سمت ستون فقرات یا عروق خونی مجاور تیروئید رشد کرده باشد. ممکن است غدد لنفاوی مجاور درگیر شده باشند. سرطان به بافت‌های دوردست گسترش پیدا نکرده است.
• مرحله‌ی IVC: غده‌ی سرطانی بزرگ شده و ممکن است از تیروئید خارج شده باشد، ممکن است غدد لنفاوی مجاور درگیر شده باشند. سرطان در این مرحله به بافت‌های دوردست (مانند مغز استخوان) گسترش پیدا کرده است.

طبقه‌بندی مراحل پیشرفت سرطان تیروئید، بسته به نوع سرطان و سن بیمار متفاوت است.

دلایل ابتلا به سرطان تیروئید

سرطان تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که ماده‌ی ژنتیکی دچار تغییر (جهش) شود. این تغییر باعث می‌شود سلول‌ها به‌طور بی‌رویه و بیش‌از‌حد تقسیم شوند و یک توده تشکیل دهند. در اغلب موارد، علت اصلی تغییر ژنتیکی سلول‌ها مشخص نیست؛ ولی بعضی عوامل احتمال بروز چنین جهشی را افزایش می‌دهند:

• سایر اختلالات تیروئید، مانند گواتر یا التهاب تیروئید (تیروئیدیت)؛ البته پرکاری تیروئید و کم‌کاری تیروئید احتمال بروز سرطان را افزایش نمی‌دهند.
• سابقه‌ی خانوادگی سرطان تیروئید؛ اگر یکی از بستگان نزدیک شما به سرطان تیروئید مبتلا شده باشد، خطر بروز این سرطان در شما افزایش می‌یابد.
• قرار گرفتن در معرض اشعه (مانند رادیوتراپی)؛ به‌ویژه در دوران کودکی
• چاقی مفرط
• آکرومگالی؛ یک بیماری نادر که در آن هورمون رشد بیش‌از‌حد طبیعی تولید می‌شود.
• جنسیت مؤنث؛ زنان بیشتر از مردان در معرض سرطان تیروئید هستند.
• بعضی سندرم‌های ژنتیکی
• بیماری روده‌ای پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)

روش‌های تشخیصی

از آزمایش‌ها و روش‌های مختلفی برای تشخیص سرطان تیروئید استفاده می‌شود:

• معاینه بالینی: پزشک با معاینه‌ی گردن و گلو تغییرات فیزیکی تیروئید مانند ندول‌های تیروئید را بررسی می‌کند. پزشک همچنین عوامل افزایش‌دهنده‌ی احتمال بروز سرطان تیروئید را بررسی می‌کند؛ برای مثال ممکن است درمورد سابقه‌ی خانوادگی سرطان شما سؤال بپرسد.
• آزمایش خون: آزمایش خون به سنجش کارکرد غده‌ی تیروئید کمک می‌کند.
• سونوگرافی: در سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا از اندام‌های داخلی بدن تصویربرداری می‌شود. برای تصویربرداری از تیروئید، پزشک دستگاه سونوگرافی را در پایین گردن شما قرار می‌دهد و سرطانی یا غیرسرطانی بودن توده‌ی غده‌ی تیروئید را با معاینه‌ی ظاهر توده بررسی می‌کند.
• از بافت تیروئید: نمونه‌برداری از تیروئید اغلب از طریق آسپیراسیون با سوزن ظریف انجام می‌شود. در این روش پزشک یک سوزن بلند و نازک را از طریق پوست وارد توده‌ی تیروئید می‌کند. معمولاً برای هدایت دقیق سوزن از سونوگرافی استفاده می‌شود. پزشک با سوزن از بافت تیروئید نمونه‌برداری می‌کند و بعد نمونه را از لحاظ وجود سلول‌های سرطانی در آزمایشگاه بررسی می‌کند.

سایر روش‌های تشخیصی

• آزمایشات تصویربرداری: آزمایش‌های تصویربرداری در تشخیص میزان گسترش و پیشرفت سرطان به پزشک کمک می‌کنند. درصورتی‌که سرطان به سایر بافت‌ها و اندام‌ها گسترش پیدا کرده باشد از طریق آزمایش‌هایی نظیر ام‌آرآی، سی‌تی اسکن و تصویربرداری هسته‌ای قابل تشخیص است.
• آزمایش ژنتیک: بعضی از افراد مبتلا به سرطان مدولاری تیروئید ممکن است تغییرات ژنتیکی داشته باشند که می‌تواند با سایر سرطان‌های غدد درون ریز مرتبط باشد. درصورتی‌که سابقه‌ی خانوادگی شما پزشک‌تان را نسبت‌به تغییرات ژنتیکی مشکوک کند ممکن است پزشک با تجویز آزمایش ژنتیک، تغییرات و جهش‌های ژنتیکی را مورد بررسی قرار دهد.

درمان سرطان تیروئید

اکثر افراد مبتلا به سرطان تیروئید برای برداشتن غده سرطانی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. نوع سرطان تیروئید، اندازه‌ی توده‌ی سرطانی، میزان گسترش سرطان به اندام‌های دیگر و نتایج سونوگرافی از کل غده‌ی تیروئید در تعیین نوع عمل جراحی تأثیرگذار هستند.

انواع جراحی سرطان تیروئید

عمل‌های جراحی رایج برای درمان سرطان تیروئید عبارت‌اند از:

• برداشتن تمام تیروئید یا بخشی از آن (تیروئیدکتومی): عمل برداشتن غده تیروئید ممکن است شامل برداشتن تمام بافت تیروئید (تیروئیدکتومی کامل) یا بیشتر بافت تیروئید (تیروئیدکتومی تقریباً کامل) باشد.
• برداشتن نیمی از تیروئید (لوبکتومی تیروئید): در طول لوبکتومی تیروئید، جراح نیمی از تیروئید را برمی‌دارد. این نوع جراحی اغلب در شرایطی توصیه می‌شود که سرطان فقط یک بخش از غده‌ی تیروئید را درگیر کرده و رشد آهسته‌ای داشته باشد.
• برداشتن غدد لنفاوی گردن (دایسکشن گره لنفاوی): ممکن است پزشک هنگام برداشتن غده‌ی تیروئید، غدد لنفاوی مجاور را نیز بردارد. پزشک سپس می‌تواند علائم سرطان را با آزمایش غدد لنفاوی بررسی کند.

هورمون‌درمانی

در بعضی افراد پس از عمل برداشتن غده‌ی تیروئید مصرف داروهای هورمونی غده‌ی تیروئید تجویز می‌شود. مصرف این داروها دو مزیت دارد:

• این هورمون‌درمانی جایگزین هورمون‌هایی می‌شود که به‌طور طبیعی از غده‌ی تیروئید تولید می‌شده‌اند.
• در این روش تولید و ترشح هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) را سرکوب می‌کنند. بالا بودن سطح هورمون TSH به‌طور بالقوه توانایی تحریک سلول‌های سرطانی تیروئید را دارد.

ید درمانی سرطان تیروئید

در این روش که نوعی پرتودرمانی محسوب می‌شود، از دوزهای بالایی از نوعی ید رادیواکتیو استفاده می‌شود. ید رادیواکتیو به صورت کپسول یا شربت خوراکی است. این ماده عمدتاً بلافاصله توسط سلول‌های تیروئید و سلول‌های سرطانی تیروئید جذب می‌شود. بنابراین خطر آسیب رساندن به سایر سلول‌های بدن بسیار کم است.

 درمان با ید رادیواکتیو اغلب پس از عمل برداشتن تیروئید تجویز می‌شود و هدف آن از بین بردن بافت سالم باقیمانده‌ی تیروئید و همچنین مناطقی از بافت سرطانی است که در طی جراحی برداشته نشده‌اند. ید رادیواکتیو همچنین ممکن است برای مواقعی استفاده شود ‌که سرطان تیروئید پس از درمان عود می‌کند یا به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابد.

پرتودرمانی خارجی

پرتودرمانی همچنین می‌تواند به‌صورت خارجی و با استفاده از دستگاهی انجام شود که نقاط دقیقی از بدن را با پرتوهای پرانرژی مانند پرتوهای ایکس و پروتون‌ها هدف قرار می‌دهد. در این درمان شما روی یک تخت دراز می‌کشید و پزشک محل مورد نظر را با دستگاه پرتودرمانی هدف قرار می‌دهد.

در مواردی که جراحی امکان‌پذیر نباشد یا سرطان پس از درمان با ید رادیواکتیو به رشد خود ادامه دهد اغلب پرتودرمانی خارجی توصیه شود. همچنین درصورتی‌که خطر عود سرطان بالا باشد نیز ممکن است پرتودرمانی پس از جراحی توصیه شود.

شیمی‌درمانی

شیمی درمانی نوعی درمان دارویی است که در آن از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی معمولاً از طریق تزریق دارو به ورید (سیاهرگ) انجام می‌شود. سلول‌های سرطانی سرعت رشد و تقسیم بسیار بالایی دارند؛ مواد شیمیایی مورد استفاده در شیمی‌درمانی در سراسر بدن حرکت می‌کنند و سلول‌هایی را که در حال رشد سریع هستند از بین می‌برند.

شیمی درمانی معمولاً در درمان سرطان تیروئید استفاده نمی‌شود؛ اما گاهی اوقات برای افراد مبتلا به سرطان تیروئید آناپلاستیک توصیه می‌شود. شیمی درمانی ممکن است هم‌زمان با پرتودرمانی انجام شود.

طول عمر بیماران سرطان تیروئید

نرخ امید به زندگی پنج ساله‌ی سرطان اغلب با توجه به نوع سرطان و شدت پیشرفت آن تخمین زده می‌شود. یکی از معتبرترین طبقه‌بندی‌های سرطان، مرحله‌بندی سرطان براساس میزان گسترش آن است. طبق این دسته‌بندی می‌توان تمام انواع سرطان تیروئید را در یکی از این سه دسته جای داد:

• سرطان موضعی: سرطان فقط در تیروئید دیده می‌شود و هیچ بافت یا اندام دیگری به سرطان دچار نشده است.
• سرطان منطقه‌ای: سرطان کمی از تیروئید خارج شده و بافت اطراف غده‌ی تیروئید نیز سرطانی شده است.
• سرطان دور: سرطان به بافت‌ها یا اندام‌های دوردست، مانند مغز استخوان گسترش پیدا کرده است.

 طبق اطلاعات جمع‌آوری شده از بیماران مبتلا به سرطان تیروئید، شانس امید به زندگی هر نوع از سرطان تیروئید را می‌توان به‌شکل زیر تخمین زد:

چگونه می‌توان از سرطان تیرویید پیشگیری کرد؟

در اغلب مواقع علت دقیق بروز سرطان مشخص نمی‌شود؛ به‌همین‌دلیل پیدا کردن روشی قطعی برای پیشگیری از این عارضه چندان ممکن نیست؛ ولی ازآنجایی‌که برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض این سرطان هستند رعایت برخی موارد می‌تواند احتمال بروز سرطان تیروئید را کاهش دهد:

پیشگیری از سرطان تیروئید برای افراد با خطر بالا

بزرگسالان و کودکانی که دارای جهش‌های ژنی ارثی هستند که خطر سرطان مدولاری تیروئید را افزایش می‌دهد می‌توانند برای پیشگیری از سرطان، جراحی تیروئید را در نظر بگیرند (تیروئیدکتومی پیشگیرانه). می‌توانید دررابطه‌با روش‌های پیشگیری با متخصص ژنتیک مشورت کنید.

پیشگیری برای افرادی که نزدیک به نیروگاه‌های هسته‌ای زندگی می‌کنند

تشعشعات نیروگاه‌های هسته‌ای خطر بروز سرطان تیروئید را بسیار بالا می‌برد. بعضی داروها جلوی تأثیر تشعشعات بر تیروئید را می‌گیرند. پتاسیم یدی از جمله داروهایی است که می‌تواند اثر تشعشعات بر غده‌ی تیروئید را خنثی کند.

کلام آخر دکترساینا

همانطور که اشاره کردیم علائم سرطان تیروئید ممکن است در مراحل اولیه مشهود نباشد؛ اما درصورت احساس هرگونه توده، تورم یا درد در گلو یا مشکل در بلع با پزشک مشورت کنید. همان‌طورکه گفتیم اغلب انواع سرطان تیروئید، درصورت شناسایی به‌موقع، با موفقیت درمان می‌شوند.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری