آب آوردن زانو یکی از مشکلات شایع مفصل زانو است که میزان بروز آن حدود ۲۷٪ تخمین زده شده است.[۱] این عارضه به دلایل مختلفی می‌تواند رخ دهد و منجربه تورم و درد زانو می‌شود و حرکت را برای فرد دشوار می‌کند. در این مقاله به بررسی علت آب آوردن زانو، علائم و روش‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
آب آوردن زانو چیست؟
آب آوردن یا ورم مفصل به‌خصوص آب آوردن زانو به علت تجمع مایع در داخل یا اطراف مفصل به وجود می‌آید. این عارضه بیشتر به دنبال عفونت، آرتریت یا آسیب به زانو ایجاد می‌شود. تجمع مایع علاوه بر تورم باعث درد و ناراحتی نیز می‌شود.
آب آوردن مفصل در مفاصل بزرگ‌تر مانند زانو، شانه، آرنج و مچ پا شایع‌تر است.
آسیب، عفونت و بیماری‌های التهابی مفاصل می‌توانند منجر به آب آوردن زانو شوند.
علت آب آوردن زانو
وارد شدن ضربه به زانو، عفونت یا آرتریت از دلایل شایع آب آوردن زانو است. جمع شدن آب در اطراف زانو باعث احساس ناراحتی می‌شود و اغلب مسئله‌ای است که نیاز به پیگیری دارد.
نوع مایع تجمع‌یافته در اطراف زانو بسته به بیماری زمینه‌ای و نوع آسیب وارده تفاوت دارد. بنابراین، برای تشخیص علت آب آوردن زانو از مایع مفصل زانو نمونه‌برداری و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.
برخی از علت‌های شایع آب آوردن زانو عبارت‌اند از:
- شکستگی یا آسیب به رباط زانو
- آرتریت روماتوئید
- نقرس
- شبه‌نقرس
- آرتریت عفونی
- سل استخوانی یا آرتریت سلی
- آرتریت روماتوئید جوانان
- استفاده بی‌رویه و غیراصولی (ناشی از برخی ورزش‌ها یا فعالیت‌های بدنی خاص)
- بیماری التهابی روده
- آرتریت واکنشی
- خونریزی داخل مفاصل
- عفونت مانند سیفلیس
چاقی و اضافه‌وزن نیز به دلیل فشار اضافه‌ای که به زانو وارد می‌کند می‌تواند خطر آب آوردن زانو را افزایش دهد.
علائم آب آوردن زانو
علائم آب آوردن زانو ممکن است فقط در یک زانو مشاهده شود. اغلب خم یا صاف کردن زانو برای فرد با دشواری همراه است. علائم شایع آب آوردن زانو عبارت‌اند از:
- کاهش دامنه‌ی حرکتی در زانو
- تورم زانو
- خشکی زانو
درصورت مشاهده‌ی این علائم با پزشک متخصص روماتولوژی مشورت کنید.
توجه: در صورت مشاهده‌ی علائم زیر باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید:
- عدم تحمل وزن بر روی زانوی آب آورده
- عدم نبض در پاها
- از دست دادن حس زیر زانو
- تب
تشخیص
تشخیص آب آوردن زانو با توجه به معاینه‌ی فیزیکی، تصویربرداری از زانو و بررسی نمونه‌ی مایع جمع‌شده در بافت زانو انجام می‌شود. در معاینه‌ی فیزیکی، زانو از نظر گرمی، تورم، درد و قرمزی به‌طور کامل بررسی می‌شود.
بعد از معاینه‌ی زانو معمولاً برای تعیین علت آب آوردن زانو از تصویربرداری استفاده می‌شود. از سونوگرافی برای بررسی بافت استخوان و بافت همبند استفاده می‌شود که می‌توان برای تائید آرتریت، التهاب تاندون یا رباط‌ها استفاده کرد. سونوگرافی یک روش غیرتهاجمی است؛ اما قادر به بررسی بافت نرم نیست. سی‌تی‌اسکن یکی دیگر از روش‌های تشخیص علت آب آوردن زانو است که با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود. ام‌آرآی (MRI) روش مناسب‌تری است؛ چراکه می‌تواند بافت نرم، غضروف و ساختارهای مفصلی را هم‌زمان بررسی کند.
آسپیراسیون مایع مفصلی یکی دیگر از روش‌های تشخیص آب آوردن زانو است. در این روش نمونه از نظر عفونت یا هرگونه شرایط غیرطبیعی بررسی می‌شود.
علت آب آوردن زانو با معاینه‌ی فیزیکی، عکس‌برداری از زانو و نمونه‌برداری از مایع مفصلی مشخص می‌شود.
درمان آب آوردن زانو
درمان آب آوردن زانو با توجه به علت آن صورت می‌گیرد و شامل استفاده از دارودرمانی و فیزیوتراپی یا جراحی زانو است:
دارودرمانی
- داروهای ضدالتهاب و ضددرد
- داروهای آنتی‌بیوتیک
- کورتون‌های خوراکی یا کورتون تزریقی در زانو
- آسپیراسیون مایع مفصلی برای کاهش فشار و درد زانو (کشیدن آب زانو)
- فیزیوتراپی زانو: فیزیوتراپی برای بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات اطراف مفاصل زانو انجام می‌شود.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص ارتوپدی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص ارتوپدی ارتباط آنلاین با متخصص ارتوپدیدرمانهای خانگی
در کنار سایر روش‌های درمانی، درمان خانگی نیز در کاهش درد و احساس ناراحتی ناشی از آب آوردن زانو بسیار مؤثر است. استراحت و بالا نگه‌داشتن زانوی درگیر، در کاهش تورم و درد بسیار مؤثر است.
قرار دادن کیسه‌ی یخ یا کمپرس سرد بر روی زانوی آب‌آورده بسیار مؤثر است. استفاده از محافظ زانو حین فعالیت یا پیاده‌روی نیز در حمایت از عضلات و مفاصل زانو مفید است.
همان‌طورکه اشاره کردیم چاقی و اضافه‌وزن یکی از علت‌های فشار و آب آوردن زانو است؛ بنابراین مدیریت و کاهش وزن در کاهش تورم و پیشگیری از پیچ‌خوردگی زانو اهمیت زیادی دارد.
انجام فعالیت‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن و تای‌چی برای همه به‌ویژه افراد مبتلا به آرتریت زانو بسیار مفید است.
ورزش
تمرینات تقویت دامنه حرکتی باعث تقویت عضلات و انعطاف‌پذیری مفصل زانو می‌شود. ورزش‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که باعث افزایش درد یا تورم در زانو نشود. درصورتی‌که حین ورزش دچار درد یا تورم زانو شوید باید ورزش کردن را متوقف کنید.
تمرینات ایزومتریک باعث تقویت عضلات حمایت‌کننده‌ی زانو می‌شود. تمرینات ایزومتریک شامل واردکردن فشار به یک سطح ثابت مانند دیوار است. برای مثال فشار دادن کف هر دو دست به دیوار یا به هم‌دیگر نوعی تمرین ایزومتریک است که به تقویت عضلات دست و بازو کمک می‌کند. این تمرینات همچنین به کاهش مایع جمع‌شده در اطراف زانو کمک می‌کند.
برخی از تمریناتی که باعث تقویت عضلات زانو می‌شوند عبارت‌اند از:
- تمرینات کششی و منعطف
- تمرینات تحمل وزن
- تمرین ورزشی کم‌فشار مانند ایروبیک در آب و شنا
برخی حرکات ورزشی مانند یوگا، شنا و … به بهبود آب آوردن زانو کمک می‌کنند.
چه هنگام برای آب آوردن زانو باید به پزشک مراجعه کرد؟
آب آوردن زانو ممکن است نشانه‌ی یک آسیب یا یک مشکل زمینه‌ای در فرد باشد. در صورت مشاهده‌ی علائم زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- درد یا تورم شدید
- عدم توانایی در حرکت دادن یا صاف کردن زانو
- درد و تورمی که با استراحت، بالا نگه‌داشتن زانو یا کمپرس سرد بهبود نیابد.
- تب بالای ۳۸ درجه
- قرمزی و احساس گرمی در زانو
- عدم تحمل وزن توسط زانو
- درد شدید در هنگام تغییر وضعیت از حالت نیم‌نشسته (اسکوات)
پیشگیری از آب آوردن زانو
برای پیشگیری از آب آوردن زانو انجام برخی اقدامات مؤثر است. اقدامات پیشگیری‌کننده شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن یکی از اقدامات مؤثر در بهبود آب آوردن زانو است.
- در صورت احساس درد و ناراحتی در زانو از انجام حرکات سنگین مانند وزنه‌برداری یا فشار زیاد به زانو خودداری کنید.
- از تمرینات مقاومتی مانند کشش زانو برای تقویت عضلات داخل و اطراف مفصل زانو استفاده کنید.
- در طول روز کشش‌های متناوب زانو را انجام دهید.
- حین انجام ورزش یا پیاده‌روی از محافظ زانو استفاده کنید.
- سطح فعالیت بدنی را با توجه به توانایی جسمی خودتنظیم کنید.
کلام آخر دکترساینا
آب آوردن زانو در بسیاری از موارد ناشی از استفاده‌ی نامناسب از مفاصل است. با تمرین‌های ورزشی مناسب و حفظ وزن خود در محدوده‌ی طبیعی می‌توانید از آسیب مفصل زانو پیشگیری کنید. اگر دچار مشکلات زانو هستید، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید و توصیه‌ها و درمان‌های پزشک را به‌دقت رعایت کنید. شما می‌توانید همین حالا در سامانه‌ی دکترساینا از بهترین پزشکان فوق تخصص روماتولوژی و مفاصل مشاوره‌ی آنلاین پزشکی دریافت کنید.
سؤالات متداول
آب آوردن زانو باعث ایجاد درد و ناراحتی و تشکیل کیست در پشت زانو می‌شود. این درد معمولاً با کمپرس سرد بهبود مییابد. آب آوردن زانو خطرناک نیست؛ اما گاهی ممکن است نشانه‌ی مسئله‌ای جدی بوده و نیاز به تخلیهی مایع باشد.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
[۱] Gerena LA, DeCastro A. Knee Effusion. [Updated 2021 Apr 30]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532279/