شناخت علائم سکته مغزی می‌تواند جان افراد را نجات دهد؛ چراکه زمان در بهبود عوارض پس از سکته مغزی حرف اول را می‌زند. اگر با علائم اولیه سکته مغزی آشنا باشید، در صورت مواجهه می‌توانید آن را به‌سرعت تشخیص داده و بیمار را به مراکز درمانی برسانید. در این حالت شانس بهبود کامل بیمار بسیار بالاست. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی علائم، عوامل و عوارض سکته مغزی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که به علت انسداد عروق خونی، خون‌رسانی به مغز کاهش یافته یا به‌طور کامل قطع میشود. دراین‌حالت اکسیژن و مواد غذایی به مغز نمی‌رسد، سلول‌های مغزی دچار مرگ می‌شوند و علائم سکته مغزی ظاهر می‌شوند.
سکته مغزی یک اختلال عروق مغزی است که بر رگهای تغذیه‌کننده‌ی مغز تأثیر می‌گذارد و باعث آسیب مغزی میشود.
سکته‌ی مغزی یک اورژانس پزشکی محسوب میشود و در صورت بروز نشانه های سکته مغزی باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کرد. سکته مغزی اغلب قابل‌درمان است؛ اما درصورتی‌که به‌موقع درمان نشود باعث ناتوانی یا مرگ میشود.
علائم سکته مغزی
شناخت علائم سکته مغزی به درمان به‌موقع و پیشگیری از عوارض آن کمک بسیاری می‌کند
علائم سکته مغزی عبارت‌اند از:
- ضعف و بی‌حسی در صورت، دست‌وپاها (به‌ویژه در یک‌طرف بدن)
- گیجی و کاهش سطح هوشیاری
- فلج
- مشکلات گفتاری یا درک مطلب
- سرگیجه
- از دست دادن تعادل بدن
- سردرد شدید و ناگهانی
- مشکل در راه رفتن
- صحبت کردن نامفهوم
- مشکلات بینایی (تاری دید، دوبینی)
نخستین علائم سکته مغزی شامل بی‌حسی یک‌طرفه‌ی بدن، عدم تعادل، مشکل در تکلم، کاهش سطح هوشیاری و تاری دید و دوبینی است.
علائم قبل از سکته مغزی
گاهی اوقات سکته ی مغزی به‌صورت تدریجی رخ می‌دهد؛ اما احتمالاً فرد چندین علامت را قبل از سکته مغزی تجربه می‌کند. علائم اولیه سکته مغزی عبارت‌اند از:
- بی‌حسی یا ضعف در بدن( به‌ویژه بی‌حسی یک‌طرفه)
- سردرد و سرگیجه شدید و ناگهانی
- مشکلات تکلم
- مشکل در راه رفتن
- تکلم مبهم و نامفهوم
- اختلال بینایی در یک یا هر دو چشم
علائم سکته مغزی در زنان
اگرچه اغلب علائم سكته مغزي در زنان و مردان یکسان است؛ اما برخی از علائم ممکن است در زنان بیشتر مشاهده شود.
علايم سكته مغزي در زنان عبارت‌اند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- توهم
- درد
- ضعف عمومی
- تنگی نفس
- کاهش هوشیاری
- تشنج
- تغییرات رفتاری ناگهانی (تحریک‌پذیری بیشتر)
- گیجی و عدم توانایی پاسخ به سؤالات
علائم سکته مغزی در مردان
احتمال بروز علائم زیر به‌هنگام سکته مغزی در مردان بیشتر است.
- لبخند نامتقارن و افتادگی یک‌طرفه صورت
- تکلم نامفهوم
- ضعف در بازوها
- ضعف یک‌طرفه بدن
انواع سکته مغزی
سکته ی مغزی به سه دسته اصلی تقسیم میشود که عبارت‌اند از:
- سکته مغزی ایسکمیک: سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته مغزی است که ۸۷ درصد موارد سکته مغزی را به خود اختصاص می‌دهد. این نوع سکته زمانی رخ می‌دهد که عروق خونی تغذیه‌کننده‌ی مغز مسدود شده باشند و از رسیدن خون و اکسیژن به مغز جلوگیری کنند.
- سکته مغزی هموراژیک: سکته مغزی هموراژیک یا خونریزی‌دهنده زمانی رخ می‌دهد که عروق مغزی دچار پارگی شوند. این پارگی عروق معمولاً در اثر آنوریسم مغزی یا ناهنجاری‌های شریانی اتفاق می‌افتد.
- حمله ایسکمیک گذرا (TIA): این نوع از سکته زمانی ایجاد میشود که جریان خون در بخشی از مغز به‌طور موقت و کوتاه‌مدت قطع شود. علائم سکته مغزی گذرا معمولاً بدون درمان برطرف میشود. برخی آن را سکته خفیف می‌نامند.
دلایل سکته مغزی و عوامل خطرساز آن
تا اینجا درباره‌ی انواع و علائم سکته مغزی صحبت کردیم؛ حال می‌خواهیم به دلایل سکته مغزی بپردازیم. علت سکته مغزی بر اساس نوع آن متفاوت است؛ اما به‌طورکلی علت و عوامل خطرساز سکته‌ی مغزی عبارت‌اند از:
- اضافه‌وزن یا چاقی
- سن بالا
- دیابت
- فشارخون بالا
- سابقه‌ی خانوادگی
- کلسترول بالا
- کم‌تحرکی
- بیمارهای قلبی
- سیگار کشیدن
- مصرف نوشیدنی الکلی
- سوءمصرف مواد
برخی عوامل خطر ابتلا به سکته مغزی را بالا می‌برند؛ ازجمله: اضافه‌وزن، فشارخون بالا، کلسترول بالا، سابقه بیماری‌های قبلی، مصرف الکل یا سوءمصرف مواد و …
عوارض بعد از سکته مغزی
عوارض سکته مغزی بسته به مدت‌زمان قطع خون‌رسانی به مغز و ناحیه‌ی آسیب‌دیده متفاوت است.
عوارض پس از سکته مغزی عبارت‌اند از:
- فلج یا از دست دادن قدرت عضلات
- اختلال در تکلم و بلع غذا
- اختلال در حافظه و استدلال فکری
- مشکلات عاطفی (افسردگی)
- درد یا احساس سوزن‌سوزن شدن اندام‌ها
- تغییر رفتاری و عدم توانایی در مراقبت از خود
زمان مهم‌ترین عامل در بهبود عوارض سکته مغزی است. اگر فردی مشکوک به سکته مغزی است او را به پهلو بخوابانید و بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. به‌هیچ‌وجه به او آب یا هر نوع خوراکی ندهید؛ چراکه ممکن است باعث خفگی او شود.
راه های جلوگیری از سکته مغزی چیست؟
بهترین راه پیشگیری از سکته مغزی کنترل عوامل خطر و ایجاد تغییر در سبک زندگی است.
- تغذیه‌ی سالم (میوه و سبزیجات تازه فراوان)
- ورزش منظم و تحرک داشتن
- پیشگیری از اضافه‌وزن و چاقی
- ترک سیگار و نوشیدنی‌های الکلی
- کنترل فشارخون
- کنترل قند خون
اقدامات اولیه هنگام سکته مغزی
همان‌طورکه اشاره کردیم سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است و زمان در پیشگیری از عوارض و مرگ بیمار اهمیت بسیاری دارد.
درصورتی‌که فردی در اطراف شما علائم سکته مغزی را بروز دهد، مراحل زیر را انجام دهید:
- خونسردی خود را حفظ کنید و فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
- بیمار را در وضعیت مناسب قرار دهید (ترجیحاً به یک سمت بدن خوابانده شود و سر کمی بالا قرار گیرد)
- تنفس بیمار را چک کنید و در صورت عدم تنفس احیای قلبی- ریوی (CPR) شروع کنید. بهتر است هرگونه لباس تنگ را آزاد کنید.
- بیمار را با یک پتو گرم نگه دارید.
- از دادن هرگونه خوراکی یا نوشیدنی به بیمار خودداری کنید. (چراکه خطر خفگی وجود دارد)
- در صورت ضعف در اندام‌ها از حرکت دادن بیمار پرهیز کنید.
- تا رسیدن تیم اورژانس به‌دقت علائم و زمان آن را ثبت کنید. درصورتی‌که به سر ضربه وارد شده است، آن را به تیم درمان اطلاع دهید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص مغز و اعصاب کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص مغز و اعصاب ارتباط آنلاین با متخصص مغز و اعصابتشخیص سکته مغزی
روش‌های مختلفی برای تشخیص سکته مغزی وجود دارد. بهترین نتیجه زمانی حاصل میشود که فرد حداکثر تا ۳ ساعت بعد از بروز اولین علائم سکته مغزی به مرکز درمانی منتقل شود.
معاینه پزشکی
در ابتدا پزشک قدرت عضلات، رفلکس‌ها، حس بینایی و تعادل بیمار را بررسی می‌کند. فشارخون را اندازه‌گیری کرده و عروق خونی پشت چشم را نیز معاینه می‌کند.
آزمایش خون
با اندازه‌گیری فاکتورهای خونی، خطر لخته شدن یا خونریزی بررسی میشود. آزمایش زمان پروترومبین (PT)، زمان ترومبوپلاستین نسبی (PTT) دو آزمایش مهم برای تشخیص علت خونریزی یا لخته شدن خون است. همچنین نمونه‌ی بیمار از نظر وجود عوامل عفونت‌زا نیز بررسی میشود.
سونوگرافی کاروتید
در این روش جریان خون عروق کاروتید، میزان تنگی شریان یا وجود لخته موردبررسی قرار می‌گیرد.
آنژیوگرافی مغزی
در این روش با استفاده از اشعه‌ی ایکس و ماده‌ی حاجب از عروق خونی مغز تصاویری تهیه میشود. آنژیوگرافی مغزی برای تشخیص آنوریسم، تنگی شریان، ناهنجاری شریانی- وریدی، تومور مغزی و وجود لخته به کار میرود.
اکوکاردیوگرام
در اکوکاردیوگرام تصویری دقیق از قلب گرفته میشود که در آن هرگونه لخته که به سمت مغز حرکت کند قابل‌تشخیص است.
امآرآی
در امآرآی از امواج مغناطیسی برای ایجاد تصویر از مغز استفاده میشود و در آن بخش‌های آسیب‌دیده‌ی مغز مشخص می‌گردد.
کلام آخر دکتر ساینا
با شناخت علائم سکته مغزی می‌توانید از آسیب‌های جبران‌ناپذیر یا مرگ اطرافیانتان جلوگیری کنید. زمان در پیشگیری از عوارض سکته مغزی نقش حیاتی دارد. به‌محض مشاهده‌ی علائم اولیه سکته مغزی، فرد را به پهلو بخوابانید و با اورژانس تماس بگیرید. از خوراندن آب یا هر چیز دیگر به او جداً پرهیز کنید.
اگر درباره‌ی سکته‌ی مغزی، عوارض و راه‌های درمان آن سؤالی دارید می‌توانید به‌صورت چت یا تلفنی از بهترین متخصص مغز و اعصاب دکتر ساینا مشاوره آنلاین یا تلفنی بگیرید.
سوالات متداول
خونریزی مغزی درواقع نوعی از سکته مغزی است که در آن شریانهای مغزی پاره شده و باعث خونریزی در بافت مغزی می‌شوند.
میزان بهبودی بعد از سکته مغزی به زمان مراجعه به مرکز درمانی بستگی دارد. هرچقدر زودتر به مراکز درمانی مراجعه شود، از عوارض بیماری کاسته میشود. بهبود کامل ممکن است چندین هفته، ماه یا حتی سال طول بکشد.
پس از درمانهای اولیه و ترخیص بیمار از بیمارستان، مراقبت در منزل بسیار اهمیت دارد. مراقبت در منزل شامل آمادهسازی محیط برای بیمار، تغذیه‌ی مناسب، فیزیوتراپی و بازتوانی، مصرف داروها و توجه به بُعد روانی بیمار است.
همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.