مخملک یا تب اسکارلت (Scarlet fever) یک بیماری مسری و عفونی است که معمولا در کودکان و در رده سنی ۵ الی ۱۵ سال رخ می‌دهد. اگر در مورد بیماری مخملک در کودکان اطلاعات کمی دارید، اگر با علائم و علت بیماری آشنایی ندارید یا می‌خواهید در مورد روش‌های درمان مخملک اطلاعات کسب کنید، خواندن این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا را از دست ندهید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
مخملک چیست؟
تب مخملک یا تب اسکارلت یک بیماری مسری و عفونی است که به‌طور عمده کودکان بین ۵ تا ۱۵ سال را درگیر می‌سازد. در گذشته‌های دور این بیماری یک بیماری جدی و خطرناک بود؛ اما امروزه به دلیل پیشرفت در علم پزشکی و درمان‌های آنتی‌بیوتیکی علائم این بیماری بهسرعت کاهش یافته و روند بهبودی به خوبی طی خواهد شد.
علت بروز بیماری مخملک در کودکان
تب مخملک توسط باکتری استرپتوکوک گروه (A Streptococcus) یا استرپتوکوک پیوژنس (Streptococcus pyogenes) ایجاد می‌شود. این باکتری‌ها می‌توانند در دهان و مجاری بینی زندگی کنند و با آزاد کردن نوعی سم باعث بروز گلودرد چرکی یا ایجاد مخملک و بثورات قرمز روشن در بدن شوند
مخملک مسری است و به‌راحتی از طریق استفاده مشترک از اسباب‌بازی، حوله، وسایل غذا، تنفس و هر ارتباط نزدیک و مشترک منتقل می‌شود.
تب مخملک یک بیماری مسری و عفونی است که معمولا در کودکان و در رده سنی ۵ الی ۱۵ سال رخ می‌دهد. مشخصه آن بثورات قرمز روشن روی بدن است که معمولاً همراه با تب شدید و گلودرد است.
شایع‌ترین علائم مخملک
شایع‌ترین علائم مخملک در کودکان و بزرگسالان عبارتند از:
بُثورات پوستی قرمز
بُثورات (دانه‌هایی که در سطح پوست ظاهر می‌شوند) شایع‌ترین علامت بیماری مخملک در کودکان و بزرگسالان است. معمولا از یک بثوارت قرمز لکه‌دار مانند آفتاب سوختگی شروع شده و مانند کاغذ سنباده زبر می‌شود.
از زمان ابتلا به مخملک تا شروع تب و بروز بثوارت پوستی، حداکثر ۱۰ روز طول می‌کشد. معمولا بثورات در گردن، کشاله ران و زیر بغل شروع و سپس به بقیه بدن گسترش می‌یابند. اگر به سطح قرمز شده پوست فشار وارد شود رنگ پوست تغییر کرده و کاملاً بی رنگ خواهد شد.
بروز خطوط قرمز رنگ
چین‌های پوستی در کشاله ران، زیر بغل، آرنج، زانو و گردن معمولاً از دیگر قسمت‌های پوست قرمزتر خواهد شد.
تغییر رنگ زبان
در بیماری مخملک، زبان به‌رنگ قرمز درآمده و بر روی آن دانه‌های سفید برجسته به‌وجود خواهد آمد. این علامت معمولاً در ابتدای بروز بیماری ظاهر می‌شود.
سایر علائم مخملک
بجز بروز بثوارت پوستی از دیگر علائم مخملک در کودکان می‌توان به نشانه‌های زیر اشاره کرد:
- سوزش و درد گلو
- تب بالاتر از ۳۸ درجه
- لرز
- سردرد
- دردهای عضلانی
- حالت تهوع و استفراغ
- پوست رنگ پریده در اطراف دهان
- قرمز شدن گلو، گاهی اوقات همراه با تکه‌های سفید یا زرد
- بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن
- التهاب و تورم گلو
والدین عزیز دقت داشته باشید که علائم بالا می‌تواند نشان دهنده بیماری دیگری در کودکان باشد. بهترین کار این است که در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا حتما به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید تا علت آن ریشه‌یابی شود.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانآیا مخملک مسری است؟
بیماری مخملک می‌تواند دو تا پنج روز قبل از این که کودک علائم بیماری را نشان دهد، گسترش یابد و از طریق تماس با قطرات بزاق، ترشحات بینی، عطسه، سرفه و آلوده شدن به منبع عفونت گسترش یابد. این بدان معنا است که هر شخصی در صورت تماس مستقیم با این قطرات آلوده، می‌تواند به بیماری مخملک مبتلا شود.
چنانچه بیماری مخملک درمان نشود تا ۴ هفته قابل سرایت خواهد بود؛ اما با شروع درمان به مدت دو روز بهبود و نحوه‌ی سرایت آن متوقف خواهد شد.
عوارض مخملک در کودکان
در بیشتر موارد، بثوارت و سایر علائم بیماری مخملک در کودکان طی ۱۰ روز تا ۲ هفته با درمان آنتی‌بیوتیک برطرف می‌شود. با این حال بروز تب اسکارلت (مخملک) می‌تواند با عوارض جدی همراه باشد که عبارتند از:
- تب روماتیسمی
- گلومرولونفریت (نوعی بیماری کلیوی)
- عفونت گوش
- آبسه گردن و گلو یا لوزه
- ذات‌الریه
- آرتروز
- در موارد نادر نیز ممکن است تب مخملک باعث بروز اختلال در سیستم عصبی و بیماری مننژیت شود
در صورت درمان به موقع مخملک با آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده از سوی پزشک متخصص می‌توان براحتی از عفونت گوش، آبسه گلو و ذات‌الریه جلوگیری کرد.
نحوه تشخیص تب مخملک
پزشک با معاینه جسمی علائم مخملک را بررسی می‌کند، وی به‌طور خاص وضعیت زبان، گلو و لوزه‌های کودک را نگاه می‌کند، پزشک در معاینه فیزیکی به دنبال بثوارت و غدد لنفاوی خواهد بود. اگر پزشک به ابتلا کودک به بیماری مخملک مشکوک باشد انجام برخی از آزمایش‌ها را ضروری می‌داند که عبارتند از:
- نمونه‌گیری با سواب از ترشحات بزاق یا بینی
- آزمایش خون
- آزمایش آنتی‌ژن
روش‌های درمان مخملک در کودکان
پزشکان به‌طور عمده برای درمان بیماری مخملک آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز می‌کنند. این داروها باکتری را از بین برده و همچنین به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا با باکتری‌های مهاجم مقابله کنند. در بیشتر موارد، بثوارت و سایر علائم مخملک در کودکان طی ۱۰ روز تا ۲ هفته با درمان آنتی‌بیوتیک برطرف می‌شود.
به‌خاطر داشته باشید که به‌منظور جلوگیری از عوارض یا ادامه بیماری باید دوره‌ی درمان با آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده از سوی پزشک را کامل کنید.
پزشک ممکن است برای کاهش علائم مخملک در کودکان مانند تب و درد عضلانی استفاده از داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را توصیه کند.
همچنین پزشک برای کاهش علائم گلودرد ناشی از بیماری مخملک برخی از درمان‌های خانگی مانند خوردن بستنی، آبمیوه یا سوپ گرم را توصیه می‌کند. غرغره کردن با آبنمک نیز می‌تواند باعث کاهش گلودرد شود. برای جلوگیری از کم‌آبی در کودک بهمقدار زیاد از مایعات استفاده کنید.
بسیار مهم است که کل دوره‌ی درمان با آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده از سوی پزشک کامل شود. همچنین زمانی که کودک برای حداقل ۲۴ ساعت آنتی بیوتیک مصرف کند و در صورت خاتمه تب می‌تواند به مدرسه باز گردد.
پیشگیری از بیماری مخملک در کودکان
در حال حاضر هیچ واکسنی برای تب مخملک یا استرپتوز گروه A وجود ندارد، به‌همین جهت آموزش نکات بهداشتی، بهترین روش برای جلوگیری از بروز مخملک در کودکان خواهد بود. برای پیشگیری از مخملک نکات زیر را به کودکان خود آموزش دهید:
- شست‌وشوی دست‌ها قبل از غذا و بعد از استفاده از دست‌شویی
- شست‌وشوی دست‌ها موقع سرفه یا عطسه
- پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه یا سرفه
- به اشتراک نگذاشتن وسایل شخصی مانند ظرف آب و غذا با دیگران
کلام آخر دکتر ساینا
تب مخملک قبلاً یک بیماری جدی در دوران کودکی بود؛ اما خوشبختانه امروزه کمتر خطرناک است، چراکه مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده از سوی پزشک در همان چند روز اول بیماری باعث کاهش شدت علائم بیماری می‌شود.
توجه
والدین عزیز این نکته مهم را به خاطر داشته باشید که برای کاهش عفونت ناشی از بیماری مخملک هرگز خودسرانه و بدون مشورت با پزشک به کودکان و نوجوانان خود آسپرین (Aspirin) ندهید، چراکه مصرف آسپرین در افراد زیر ۱۸ سال خطر ابتلا به سندرم ری را افزایش می‌دهد.