سندرم ری (Reye’s syndrome) یک اختلال نادر اما جدی است که باعث آسیب مغزی و کبد می‌شود. اگرچه احتمال دارد در هر سنی اتفاق بیفتد؛ اما سن شیوع سندروم ری در افراد زیر ۱۸ سال و کودکان است.
در مورد این بیماری چقدر اطلاع دارید؟ از علائم سندروم ری آگاه هستید و آیا می‌دانید که چطور می‌توان از آن جلوگیری کرد؟ در ادامه این مطلب از مجله دکتر ساینا به‌طور کامل با نشانگان ری، علائم، دلایل ابتلا، عوامل شیوع و خطر این بیماری، راه‌های پیشگیری و درمان سندروم ری آشنا خواهید شد. پس با ما همراه باشید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
سندرم ری چیست؟
همانطور که اشاره کردیم سندرم ری یک اختلال نادر است که باعث آسیب مغزی و کبد می‌شود. سندرم ری معمولا در کودکانی که به بیماری‌های ویروسی (مانند آبله‌مرغان، آنفلوانزا یا دیگر بیماری‌های عفونی) مبتلا شده‌اند و برای درمان آسپرین مصرف می‌کنند رخ خواهد داد. همچنین برخی از والدین ممکن است برای درمان سردرد کودکان خودسرانه آسپیرین بدهند که این کار نیز کودک را در معرض سندروم ری قرار خواهد داد.
خوشبختانه امروزه بروز سندرم ری کمتر رایج است، چرا که بنا به توصیه پزشکان والدین دیگر به کودکان خود آسپرین نمی‌دهند.
علائم سندروم ری چیست؟
علائم و نشانه‌های سندرم ری به‌طور معمول حدود سه تا پنج روز پس از شروع عفونت ویروسی مانند آنفلوانزا، آبله مرغان، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی یا در دوران نقاهت بیماری بروز می‌کنند.
در این بیماری سطح قند خون کودک به‌شدت کاهش می‌یابد و سطح آمونیاک و اسیدینه در خون کودک افزایش می‌یابد. در همین حین، کبد ممکن است متورم شود و رسوبات چربی تولید کند که علائم ناشی از این اختلال بروز خواهد کرد.
علائم اولیه سندرم ری که در کودکان کمتر از ۲ سال
- اسهال
- تنفس سریع و پی‌در‌پی
این علائم ممکن است به سرعت و طی چند ساعت نیز ظاهر شوند.
علائم در کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر
- استفراغ مداوم و مکرر
- خواب‌آلودگی غیرمعمول و بی‌حالی
سندروم رای همچنین می‌تواند باعث رفتار عجیبی مانند خیره شدن و لکنت زبان شود.
علائم سندروم ری در مراحل پیشرفته
سندرم ری با پیشرفت و جدی شدن بیماری می‌تواند باعث بروز علائم زیر نیز شود:
- رفتارهای تحریک پذیر و غیرمنطقی مانند پرخاشگری
- سردرگمی یا توهم
- ضعیف یا فلج شدن بازو و پاها
- بی‌حالی بیش از حد
- کاهش سطح هوشیاری
- تشنج
- کما
زمانی که فرد دچار این علائم می‌شود نیاز به درمان اضطراری دارد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص و درمان به‌موقع سندرم ری می‌تواند زندگی کودک را نجات دهد. اگر کودک شما دچار تشنج می‌شود یا از حال می‌رود و مشکوک هستید که کودک شما به سندرم ری مبتلا است سریعا باید به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر فرزند شما بعد از یک دوره آنفلوانزا یا آبله‌مرغان، موارد زیر را تجربه کرد با پزشک متخصص کودکان تماس بگیرید:
- مرتبا استفراغ می‌کند
- خواب‌آلود یا بی‌حال می‌شود
- تغییر رفتار ناگهانی دارد
برای مشاهده لیست بهترین پزشک کودکان کافیست بر روی لینک زیر کلیک کنید و همین حالا از بهترین متخصصین این حوزه مشاوره آنلاین یا تلفنی دریافت کنید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانعلت سندرم ری چیست؟
ابتلا به سندرم ری در موارد بسیار نادری رخ می‌دهد. به همین خاطر اطلاعات زیادی درباره‌ی آن در دسترس نیست و متخصصان هنوز به‌طور یقین مطمئن نیستند که چه عواملی باعث سندروم ری می‌شود. با این حال شواهد نشان می‌دهد که عوامل زیر در بروز این بیماری دخیل هستند:
درمان عفونت ویروسی با آسپرین
درمان عفونت‌های ویروسی (نظیر آنفلونزا یا آبله‌مرغان) با آسپرین می‌تواند خطر ابتلا به سندرم ری را به‌شدت افزایش دهد. به همین دلیل است که مصرف آسپرین در افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است.
اختلال اکسیداسیون
به نظر می‌رسد کودکان و نوجوانانی که مبتلا به اختلال اکسیداسیون اسیدهای چرب (Oxidation Disorders) هستند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
اختلال اکسیداسیو اسید چرب نوعی اختلال متابولیک و ژنتیکی است که طی آن بدن قادر به تجزیه اسیدهای چرب نیست، زیرا در اثر این اختلال یک آنزیم از بین رفته یا به‌درستی کار نمی‌کند. برای تعیین اینکه کودک شما به اختلال اکسیداسیون اسیدهای چرب مبتلا است یا خیر، به آزمایش غربالگری نیاز است.
مصرف داروهای حاوی سالیسیلات
بد نیست بدانید که مصرف داروهای بدون نسخه که حاوی سالیسیلات هستند مشابه داروهای آسپرین عمل می‌کند و خطر ابتلا به سندرم ری در کودکان را افزایش می‌دهد. این ترکیبات در موارد زیر یافت می‌شود:
- داروی بیسموت سابسیلسیلات (Bismuth Subsalicylate)
- محصولات حاوی گیاه وینترگرین(wintergreen) که معمولا به‌شکل داروهای موضعی استفاده می‌شوند.
توجه داشته باشید که مصرف این داروها در کودکی که به عفونت ویروسی مبتلا است یا قبلا دچار عفونت ویروسی شده ممنوع است. همچنین پس از تزریق واکسن آبله مرغان باید از مصرف این داروها پرهیز کرد.
عملکرد نامناسب کبد
تحقیقات نشان می‌دهد که عملکرد نامناسب کبد و در نتیجه، افزایش آمونیاک و مواد سمی در بدن هم می‌تواند باعث بروز سندروم ری شود. از عوارض این مشکل می‌توان به آسیب مغزی و حتی مرگ اشاره کرد.
برخی مواد شیمیای
عوامل دیگری مانند قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند علف‌کُش‌ها یا تینر نقاشی هم می‌تواند موجب ابتلا به سندروم ری شود.
از دیگر عوامل ایجاد کننده بیماری سندروم ری می‌توان به روتاویروس (Rotavirus) اشاره کرد. این ویروس باعث اسهال، استفراغ و التهاب روده می‌شود و یکی از عوامل بیماری سندرم رای به‌حساب می‌آید.
عوارض سندرم ری چیست؟
در افراد مبتلا به سندرم ری شدت بیماری ممکن است متغیر باشد. بر اساس گزارشهای پزشکی برخی از افراد مبتلا به سندروم ری علائم خفیف و بدون پیشرفت را دارند؛ اما برخی دیگر از مبتلایان ممکن است به اختلال سریع عصبی دچار شوند که عوارض خطرناک و جدی‌تری خواهد داشت.
سندروم ری بهندرت کشنده است و حدود 80 درصد از کودکان و نوجوانان مبتلا به سندروم ری زنده می‌مانند؛ اما ممکن است دچار درجات مختلف آسیب مغزی دائمی شوند. ناگفته نماند که عدم تشخیص و درمان مناسب سندرم ری می‌تواند ظرف چند روز کشنده باشد.
چگونه از سندروم ری جلوگیری کنید؟
بهترین راه پیشگیری از سندرم ری در کودکان این است که خودسرانه به کودک خود داروهای حاوی آسپرین ندهید، چرا که ممکن است کودک شما در معرض خطر ابتلا به سندروم ری قرار گیرد.
انتخاب داروهای ایمن‌تر زیر نظر پزشک
برای پیشگیری از سندروم ری اگر فرزندتان زیر ۱۸ سال دارد و دچار سردرد می‌شود بهتر است برای درمان با مشورت پزشک از استامینوفن استفاده کنید. البته این بسیار مهم است که دوز مصرفی را از دکتر بپرسید، زیرا خوردن بیش از اندازه این دارو می‌تواند منجر به مشکلات کبدی شود.
ایپوبروفن نیز جایگزین ایمن‌تری برای کاهش درد افراد زیر ۱۸ و مبتلا به آنفلوانزا، آبله‌مرغان یا دیگر بیماری‌های ویروسی است. البته یادتان باشد که نباید به کودکان زیر ۶ ماه داروهای حاوی ایبوپروفن بدهید. بهترین کار این است که اگر کودکتان دچار تب شد به پزشک مراجعه کنید تا بهترین درمان را به شما پیشنهاد دهد.
سندرم ری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص سندروم ری وجود ندارد؛ اما بعضی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، غربالگری نوزادان را برای اختلالات اکسیداسیون اسیدهای چرب انجام می‌دهند تا مشخص شود کودک در معرض خطر ابتلا به سندرم ری قرار دارد یا نه. کودکان با اختلالات اکسیداسیون اسیدهای چرب شناخته شده نباید از آسپرین یا محصولات حاوی آسپرین استفاده کنند.
بعضی اوقات برای ارزیابی سایر علل احتمالی مشکلات کبدی و بررسی ناهنجاری‌های عصبی، آزمایش‌های زیر احتمال دارد انجام گیرد:
- آنالیز و کشت مایع مغزی نخاعی
- بیوپسی کبد
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
- تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)
- بیوپسی پوست
سندرم ری چگونه درمان می‌شود؟
سندرم ری یک وضعیت جدی است که باید در بیمارستان و در بخش مراقبت‌های ویژه درمان شود. پزشک بعد از بررسی فشار خون و سایر علائم حیاتی کودک، درمان را آغاز می‌کند. البته هیچ درمان قطعی برای سندرم ری وجود ندارد. با این حال بعضی اوقات می‌توان علائم و عوارض ناشی از آن را کنترل کرد.
درمان سندرم ری بیشتر اوقات شامل موارد زیر خواهد بود:
- تزریق مایعات داخل وریدی: گلوکز و یک محلول الکترولیت از طریق سرم در داخل ورید تزریق می‌شود
- داروهای مدر: برای کاهش فشار داخل جمجمه و دفع سموم از طریق ادرار
- داروهایی برای جلوگیری از خونریزی: خونریزی ممکن است به دلیل ناهنجاری کبد رخ دهد که نیاز به درمان با ویتامین k، پلاسما‌درمانی و پلاکت‌ها خواهد بود
- انسولین: برای افزایش سوخت‌‌و‌ساز گلوکز
- استفاده از کورتیکواستروئیدها: برای کاهش تورم مغزی
- استفاده از دستگاه تنفسی: درصورتی که کودک دچار مشکلات تنفسی شده باشد
کلام آخر دکتر ساینا
والدین عزیز در مصرف آسپرین به کودکان یا نوجوانان خود احتیاط کنید. اگرچه آسپرین برای استفاده در کودکان بالاتر از ۳ سال تأیید شده است؛ اما یادتان باشد کودکان و نوجوانانی که بیماری آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا دارند، هرگز نباید از آسپرین استفاده کنند. این شامل آسپرین ساده و داروهای حاوی آسپیرین است.
بد نیست بدانید که گاهی اوقات آسپرین به نام‌های دیگری مانند: استیل سالیسیلیک اسید، استیل سالیسیلات، اسید سالیسیلیک و سالیسیلات نیز شناخته می‌شود. پس قبل از دادن هرگونه دارو به فرزندتان (خصوصا داروهای بدون نسخه و داروهای جایگزین یا گیاهی) برچسب روی آن را بررسی کنید و حتما در خصوص مصرف هرگونه دارویی با پزشک مشورت کنید.
شما والدین عزیز می‌توانید سوالات خود را در رابطه با بیماری‌ها و مشکلات کودکان در بخش نظرات بنویسید. کادر متخصصان سامانه پزشکی دکتر ساینا در تلاش است تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.