قرص رابزول (رابپرازول): کاربرد، نحوه مصرف و عوارض

قرص رابزول یکی از قرص‌هایی است که در برای درمان مشکلات گوارشی ناشی از ترشح اسید معده تجویز می‌شود. آگاهی از نحوه مصرف و دوز این قرص بسیار مهم است؛ چرا که مصرف بیش از حد آن باعث ایجاد عوراض می‌شود. همچنین عدم مصرف صحیح قرص می‌تواند اثر مثبت آن را در درمان بیماری کاهش دهد. در این مطلب همه آنچه را که درباره نحوه مصرف رابپرازول، دوز مجاز، عوارض و موارد منع مصرف باید بدانید، شرح می‌دهیم.

رابپرازول چیست؟

پزشکان رابپرازول (رابزول) را برای درمان مشکلات مربوط به معده و مری تجویز می‌کنند. این دارو به درمان مشکلات گوارشی ناشی از ترشح اسید معده و پیشگیری از بروز آن‌ها کمک می‌کند.

---

رابپرازول چطور عمل می‌کند؟

رابپرازول متعلق به گروه داروهای مسدودکننده پمپ پروتون (PPI مخفف Proton Pomp Inhibitors) است. این داروها میزان ترشح اسید توسط غدد دیواره معده را کاهش می‌دهند.

قرص رابپرازول اسید معده را کاهش می‌دهد. کاهش اسید معده به بهبود علائم مشکلات گوارشی مثل ترش‌کردن، سوزش سردل و برگشت اسید معده به مری کمک می‌کند.

---

کاربرد قرص رابزول 

• رفع سوزش سردل و سایر علائم مربوط به رفلاکس معده
• رفع زخم اثنی‌عشر (زخم‌هایی که در بخش‌های ابتدایی روده کوچک ایجاد می‌شوند) و زخم‌های ناشی از باکتری هلیکوباکتر
• رفع علائم بیماری‌هایی که باعث ترشح بیش از حد اسید معده می‌شوند (مثل سندرم زولینگر – الیسون)
• در ترکیب با آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت هلیکوباکتر
• پیشگیری از زخم معده و سرطان مری

---

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟

• سابقه حساسیت به رابپرازول، دکس لانسوپرازول، اس امپرازول، لانسوپرازول، امپرازول، پنتوپرازول و هر داروی دیگر یا مواد تشکیل‌دهنده قرص رابپرازول
• مصرف همزمان ریلپیویرین
• سایر داروهای مصرفی اعم از ویتامین‌ها، مکمل‌ها و داروهای گیاهی
• مصرف همزمان داروهای ضدلخته (مثل وارفارین)، آتازاناویر، سیکلوسوپورین، داساتینیب، دیگوکسین، داروهای ادرارآور، ارلوتینیب، ایتراکونازول، کتوکونازول، مکمل‌های آهن، متوترکسات، نلفیناویر، مایکوفنولات موفتیل، نیلوتینیب، ساکوناویر و تاکرولیموس
• سابقه کمبود منیزیم، کلسیم، ویتامین ب ۱۲ یا پتاسیم
• سابقه ابتلا به کم‌کاری تیروئید، پوکی استخوان، بیماری‌های خودایمنی (مثل لوپوس) یا بیماری کبدی
• بارداری، تصمیم برای بارداری و شیردهی
• سن بالای ۷۰ سال

---

نحوه مصرف قرص رابزول

برای مصرف صحیح این دارو، ابتدا با پزشک خود مشورت و بروشور دارو را مطالعه کنید.

دوز مصرف

دوز مصرف این دارو برای درمان بیماری‌های مختلف، متفاوت است. در جدول زیر دوز متوسط دارو برای مشکلات مختلف را آورده‌ایم. توجه کنید که این مقادیر طبق تجویز پزشک قابل تغییر هستند.

حداکثر دوز مجاز مصرف

حداکثر دوز مجاز مصرف به نوع بیماری بستگی دارد.

• رفلاکس و سوزش سردل: ۲۰ میلی‌گرم در روز
• زخم معده: ۲۰ میلی‌گرم در روز
• سندرم زولینگر – الیسون: ۶۰ الی ۱۲۰ میلی‌گرم در روز

طول دوره مصرف

طول دوره مصرف به نوع بیماری، سن بیمار و شدت علائم بستگی دارد.

---

نکات حین مصرف

رابپرازول را معمولاً باید یک بار در روز و قبل از صبحانه مصرف کنید. درصورتی‌که پزشک دو عدد رابپرازول در روز را تجویز کرده است، یکی را صبح و یکی را بعدازظهر مصرف کنید. بهتر است قرص را قبل از غذا بخورید. قرص رابپرازول را با یک لیوان آب قورت بدهید.

اگر قرص اثربخش نباشد، پزشک دوز آن را افزایش می‌دهد. همچنین بسته به نوع بیماری، ممکن است دوز ابتدایی دارو به مدت یک الی دو ماه زیاد باشد. بعد از گذشت این بازه زمانی، پزشک دوز دارو را کاهش می‌دهد.

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟

به محض یادآوری، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید؛ اما:

• اگر یک بار در روز قرص می‌خورید: اگر کمتر از ۱۲ ساعت به موعد مصرف دوز بعدی مانده است، نیازی به مصرف دوز فراموش‌شده نیست. فقط دوز بعدی را طبق زمان‌بندی مصرف کنید.
• اگر دو بار در روز قرص می‌خورید: اگر کمتر از ۴ ساعت به موعد مصرف دوز بعدی مانده است، نیازی به مصرف دوز فراموش‌شده نیست. فقط دوز بعدی را مصرف کنید.

برای جبران دوز فراموش‌شده دارو، مقدار آن را دوبرابر نکنید.

---

عوارض جانبی رابپرازول

قرص رابپرازول نیز مثل هر داروی دیگری عوارض دارد. درصورتی‌که عوارض خیلی آزاردهنده هستند یا با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند، با پزشک مشورت کنید.

عوارض رایج قرص رابزول

عوارض زیر هنگام مصرف رابپرازول شایع هستند و نیاز به درمان ندارند:

• طعم بد یا غیرطبیعی در دهان
• تغییر طعم غذاها

عوارض با شیوع کمتر

• بدن‌درد
• یبوست
• اسهال
• احتقان
• احساس پری
• سوزش سردل
• بی‌حسی، گزگز، درد یا ضعف در دست یا پا
• دفع گاز
• آبریزش بینی
• خواب‌آلودگی
• ورم مفاصل
• تورم و حساس‌شدن غدد گردن
• تغییر صدا

عوارض خطرناک رابزول

• ورم صورت، دست‌ها، ساق پا، بازو و کف پا
• لرز
• سرفه
• ادرار تیره
• خشکی دهان
• تب
• احساس خستگی یا ضعف
• گرفتگی صدا یا سینه
• دفع مدفوع با رنگ روشن
• درد پایین کمر یا پهلو
• حالت تهوع
• سوزش ادرار یا مشکل در دفع آن
• اضافه‌وزن ناگهانی
• سوزن‌سوزن شدن دست‌ها یا پاها
• اضافه یا کاهش وزن غیرطبیعی
• استفراغ
• زردشدن چشم‌ها و پوست
• مشاهده خون در ادرار
• زخم دهان
• تنگی نفس
• تشنج
• گلودرد
• کبودی یا خونریزی غیرطبیعی
• ضعف یا خستگی غیرطبیعی

در صورت مشاهده هرکدام از علائم بالا، به‌سرعت با پزشک خود یا اورژانس تماس بگیرید.

---

علائم و عوارض ناشی از اوردوز

مصرف بیش از حد رابپرازول می‌تواند باعث ایجاد عوارض خطرناکی شود. علائم اوردوز با رابپرازول عبارتند از:

• افزایش ضربان قلب
• گرگرفتگی
• گیجی
• سردرد
• تاری دید
• شکم‌درد
• حالت تهوع یا استفراغ
• خواب‌آلودگی و بیحالی

اگر فکر می‌کنید خودتان یا شخص دیگری بیشتر از نیاز رابپرازول مصرف کرده است، با اورژانس تماس بگیرید.

---

هشدارهای قرص رابزول 

پیش از مصرف رابپرازول، با پزشک درباره رژیم غذایی خاص یا داروهای مصرفی خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات غذایی

رابپرازول تداخلی با غذا یا نوشیدنی خاصی ندارد؛ اما بهتر است آن را قبل از وعده غذایی مصرف کنید. همچنین باید از مصرف مواد غذایی تشدیدکننده علائم گوارشی نیز پرهیز کنید. از جمله این غذاها می‌توان به غذاهای چرب و پرادویه و نوشیدنی های کافئین‌دار (مثل قهوه، چای و نوشابه) اشاره کرد.

مصرف همراه با الکل

الکل اثر منفی روی رابپرازول ندارد؛ اما می‌تواند باعث ترشح بیش از حد اسید معده و تشدید علائم شود.

محدودیت سن

تجویز قرص رابپرازول برای درمان رفلاکس در کودکان بالای ۱۲ سال به مدت حداکثر ۸ هفته بلامانع است. تجویز این دارو برای درمان سایر مشکلات گوارشی (مثل عفونت، زخم معده یا سندرم زولینگر – الیسون) در افراد زیر ۱۸ سال تایید نشده است.

در نتایج پژوهش‌های انجام‌شده تا امروز، شواهدی مبنی بر اثر منفی این دارو روی افراد سالمند دیده نمی‌شود. بااینحال این گروه از افراد ممکن است نسبت به عوارض دارو حساس‌تر از افراد جوان باشند.

گروه‌های خاص یا پرخطر

• سابقه حساسیت به رابپرازول یا هر داروی دیگر
• سابقه ابتلا به بیماری کبدی
• خانم‌های باردار و شیرده
• کودکان و سالمندان
• سابقه کمبود منیزیم، کلسیم، ویتامین ب ۱۲ یا پتاسیم
• افرادی که داروهای مخصوص درمان ایدز، داروهای ضدقارچ، داروهای ادرارآور، مکمل آهن و برخی داروهای سرطان را مصرف می‌کنند
• افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئيد، پوکی استخوان و لوپوس

بارداری و شیردهی

درباره اثر رابپرازول روی جنین پژوهش‌های کمی انجام شده است. به همین دلیل ممکن است پزشک به جای آن، امپرازول را تجویز کند؛ چرا که درباره این دارو و اثرات آن در بارداری شواهد علمی بیشتری وجود دارد. 

درصورتی‌که در دوره بارداری به مشکلات گوارشی مبتلا شده‌اید، با راهکارهای خانگی نیز می‌توانید علائمتان را تسکین دهید. این راهکارها عبارتند از:

• افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهش حجم هر وعده
• پرهیز از غذاهای پرادویه و چرب
• صاف نشستن هنگام صرف غذا
• بالاتر نگه‌داشتن سر و شانه هنگام خوابیدن

درباره اثر رابپرازول در دوره شیردهی نیز اطلاعات اندکی وجود دارد؛ اما اگر پزشک آن را برایتان تجویز کرده و از شیردهی شما مطلع است، مشکلی وجود ندارد. واردشدن این دارو به شیر مادر اجتناب‌ناپذیر است؛ اما این مقدار دارو خیلی کم است و آسیبی به نوزاد نمی‌رساند.

درصورتی‌که باردارید یا از شیر خودتان نوزاد را تغذیه می‌کنید، قبل از مصرف رابپرازول به پزشک اطلاع دهید. همچنین اگر در دوره درمان باردار شدید، پزشک را در جریان بگذارید.

---

موارد منع مصرف رابپرازول

مصرف رابپرازول برای درمان زخم اثنی‌عشر در کودکان زیر ۱۲ سال و درمان سایر مشکلات گوارشی در کودکان زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود. افراد دارای سابقه حساسیت به رابپرازول و داروهای مشابه آن نیز نباید این قرص را مصرف کنند.

همچنین افرادی که قرار است اندوسکوپی انجام دهند، نباید رابپرازول مصرف کنند؛ چرا که این قرص برخی علائمی را که طی اندوسکوپی به تشخیص بیماری کمک می‌کنند، پنهان می‌کند.

---

هنگام مصرف قرص رابزول به چه مواردی دقت کنم؟

• رابپرازول می‌تواند باعث کاهش ویتامین ب ۱۲ در خون شود. درصورتی‌که بیشتر از ۳ سال رابپرازول مصرف کرده‌اید، با پزشک خود درباره مصرف مکمل ویتامین مشورت کنید.
• این قرص ممکن است باعث مشکل کلیوی شود. درصورتی‌که کمتر از میزان طبیعی دفع ادرار دارید یا ادرار خونی دفع می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید.
• اسهال ممکن است علامت بروز یک عفونت تازه باشد. درصورتی‌که اسهال آبکی یا خونی دارید به پزشک اطلاع دهید.
• رابپرازول می‌تواند علائم لوپوس را تشدید کرده یا علائم جدیدی را ایجاد کند. درصورتی‌که درد مفاصل یا بثورات پوستی روی بازوها و گونه‌ها دارید که در آفتاب بدتر می‌شوند، به پزشک اطلاع دهید.
• مصرف رابپرازول به مدت طولانی یا بیشتر از یک بار در روز، خطر پوکی استخوان و شکستگی را افزایش می‌دهد.

علائم خطرناک حین مصرف رابپرازول

در صورت مشاهده علائم زیر در اسرع وقت با اورژانس یا پزشک خود تماس بگیرید:

• خونریزی، تاول‌زدن یا جدا شدن پوست
• زخم لب‌ها، بینی، دهان، ناحیه تناسلی
• ورم غدد
• تنگی نفس
• تب یا علائم شبیه آنفلوانزا
• بثورات پوستی، کهیر، خارش بدن
• ورم چشم‌ها، صورت، لب‌ها، دهان، گلو یا زبان
• مشکل در بلع یا تنفس
• گرفتگی ناگهانی صدا
• ضربان قلب نامنظم، تند یا کوبنده
• گرفتگی عضلات
• لرزش غیرارادی بخشی از بدن
• خستگی خیلی شدید
• سیاهی‌رفتن چشم‌ها
• سرگیجه
• تشنج
• اسهال شدید و آبکی
• شکم‌درد
• درد مفاصل یا تشدید دردهای قبلی
• بثورات پوستی روی گونه‌ها و بازوها که به نور آفتاب حساس هستند
• کاهش یا افزایش دفع ادرار
• مشاهده خون در ادرار
• حالت تهوع
• ازدست‌دادن اشتها

---

آیا می‌توان قرص رابزول را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

داروهای هم‌خانواده رابپرازول با عملکرد مشابه عبارتند از:

• امپرازول
• پنتوپرازول
• نکسیوم (اموپرازول یا اس امپرازول)
• فاموتیدین
• دکس لانسوپرازول (دکسیلانت)
• لانسوپرازول

تفاوت رابپرازول با امپرازول

امپرازول نیز مانند رابپرازول جزء داروهای مهارکننده پمپ پروتونی است. از این دارو برای درمان سوزش سردل، زخم معده، رفلاکس معده و سایر بیماری‌های ناشی از ترشح اسید معده استفاده می‌شود. یک پژوهش معتبر نشان داده است که اثربخشی رابپرازول در کاهش اسید معده سریع‌تر از امپرازول است. (منبع: Pubmed)

با پیشرفت علم داروسازی، شرکت‌های داروسازی دنیا داروهای مختلفی را برای درمان مشکلات گوارشی تولید کردند. به همین دلیل داروهای جایگزین مختلفی با اثربخشی‌های متفاوت برای رابپرازول وجود دارد. همه این داروها از نظر علمی موردتایید هستند و پزشکان بسته به شدت و نوع علائم بیمار، تجارب قبلی و دانش خود آن‌ها را انتخاب و تجویز می‌کنند.

---

نحوه نگهداری رابپرازول

• دارو را در ظرف دربسته در دمای اتاق نگهداری کنید.
• رطوبت، گرما و نور مستقیم به دارو آسیب می‌زند و آن را فاسد می‌کند.
• از فریزکردن دارو پرهیز کنید.
• دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
• داروهایی را که دیگر به آن‌ها نیاز ندارید یا تاریخ انقضایشان گذشته است، در خانه نگه ندارید.

---

نکاتی درباره خرید رابپرازول

هنگام خرید رابپرازول به اشکال دارویی، دوز تجویزشده و نام تجاری آن دقت کنید.

اشکال دارویی موجود

رابپرازول به شکل قرص و کپسول تولید می‌شود.

دوزهای موجود

این قرص در ایران با دوز ۲۰ میلی‌گرم تولید می‌شود.

شرکت‌های تولیدکننده

• تهران‌شیمی
• کیمیدارو
• ابوریحان
• ایران‌ناژو
• واردات شرکت جهان‌بهبود (سازنده: شرکت Janssenn Cilag بلژیک)
• تهران‌دارو
• سجاد داروی شرق
• کوشان فارمد

نام‌های تجاری موجود در ایران

• رابیمیزول
• رابپرازول
• پاریت (ساخت بلژیک)
• پروتورابکس

---

هنگام مصرف قرص رابزول چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

در صورت مشاهده علائم زیر در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید:

• زخم لب‌ها، بینی، دهان یا ناحیه تناسلی
• گرفتگی عضلات
• اسهال آبکی شدید
• شکم‌درد
• درد مفاصل
• بثورات پوستی روی گونه‌ها و بازوها
• کاهش یا افزایش ادرار
• ادرار خونی
• کاهش اشتها

هنگام مصرف قرص رابزول چه زمانی با اورژانس تماس بگیرم؟

• مصرف بیش از حد رابپرازول
• مصرف اتفاقی رابپرازول در کودکان
• ظاهرشدن علائم حساسیت دارویی: کهیر، خارش پوستی، ورم لب‌ها، زبان یا صورت، مشکل بلع یا تکلم، تنگی‌نفس
• تب شدید که پایین نمی‌آید
• سرگیجه
• تشنج
• سیاهی‌رفتن چشم‌ها
• ضربان قلب نامنظم، سریع یا کوبشی
• گرفتگی ناگهانی صدا

---

کلام آخر دکترساینا

ترشح زیاد اسید معده باعث علائم ناخوشایندی مثل سوزش سردل و ترش‌کردن می‌شود. قرص رابپرازول از جمله داروهای مهارکننده پمپ پروتونی است. این داروها ترشح اسید معده را کاهش می‌دهند و به بهبود علائم گوارشی کمک می‌کنند. تجویز این دارو برای خانم‌های باردار و شیرده، افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی یا خودایمنی، سالمندان و افراد مبتلا به کمبود ویتامین ب ۱۲، کلسیم و پتاسیم باید با احتیاط انجام شود.