علائم سرطان ریه در مراحل ابتدایی بسیار شبیه سایر مشکلات ریه است و متاسفانه ممکن است بیمار زمانی متوجه سرطان ریه شود که برای آغاز روند درمان کمی دیر شده باشد. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا سعی داریم با علائم، عوامل خطر و روش‌های درمان سرطان ریه آشنا خواهید شد.
فهرست آنچه می‌خوانید:
سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه، درست مانند دیگر انواع سرطان به تقسیم کنترل‌نشده و بی‌رویه‌ی سلولهای بافت ریه گفته می‌شود.
سیستم تنفسی ما شامل نای، نایژه، نایژک و کیسه‌های هوایی است. نای از بینی شروع شده و در قفسه سینه دوشاخه می‌شود که به این شاخه‌ها نایژه می‌گوییم. نایژه‌های چپ و راست در ریه به نایژک‌ها تقسیم می‌شوند. در انتهای نایژک‌ها کیسه‌های هوایی وجود دارند که هنگام دم و بازدم پر و خالی می‌شوند. سرطان ریه معمولاً از نایژه‌ها، نایژک‌ها و کیسه‌های هوایی شروع می‌شود.
سرطان ریه ممکن است به دیگر بافت‌ها مثل غدد لنفی یا حتی مغز گسترش پیدا کند.
سرطان ریه شایع‌ترین سرطان در سراسر دنیاست و در سال گذشته مسئول مرگ ۱.۸ میلیون نفر بوده است.
انواع سرطان ریه
سرطان ریه بر اساس شکل میکروسکوپی سلول سرطانی به دو دسته‌ی کلی سرطان سلول کوچک و سرطان سلول غیرکوچک تقسیم‌بندی می‌شود. شیوه‌ی درمان انتخابی بستگی به نوع سرطان فرد مبتلا دارد.
- سرطان سلول کوچک (Small Cell Lung Cancer): این نوع سرطان ریه اغلب در افرادی دیده می‌شود که سابقه‌ی استعمال سیگار دارند.
- سرطان سلول غیرکوچک (Non-Small Cell Lung Cancer): این نوع خود شامل چند دسته‌ی متفاوت مانند آدنوکارسینوما و اسکواموس سل کارسینوما است.
علائم سرطان ریه چیست؟
افراد مبتلا ممکن است در مراحل اولیه‌ی بیماری هیچ‌کدام از علائم سرطان ریه را نداشته باشند و این علائم در مراحل بعدی بروز کنند. علائم سرطان ریه در مراحل اولیه تا حد زیادی مشابه عفونت ریه هستند:
- تغییر صدای فرد؛ مثل بم شدن یا گرفتگی صدا
- عفونت‌های مکرر قفسه‌ی سینه؛ مثل برونشیت یا سینه‌پهلو
- تورم غدد لنفاوی سینه
- سرفه‌ی مداوم؛ ممکن است سرفه به‌مرور بدتر شود
- درد قفسه‌ی سینه
- تنگی نفس و تنفس صدادار
چنانچه متوجه مشکلات تنفسی در خود شده‌اید حتماً با متخصص ریه مشورت کنید.
ممکن است علائم سرطان ریه به‌مرور شدیدتر شوند:
- درد شدید قفسه سینه
- درد استخوان و شکستگی استخوان
- سردرد
- مشاهده‌ی خون در خلط
- لخته‌های خون و کبودی
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- خستگی و ضعف
علائم اولیه سرطان ریه مشابه با علائم عفونت‌های ریوی است. اولین علائم سرطان ریه عبارت‌اند از سرفه، تنگی نفس، درد قفسه‌ی سینه و …
عوارض سرطان ریه
سرطان ریه ممکن است مشکلات زیادی برای افراد مبتلا به همراه داشته باشد:
نفس‌تنگی
اگر سرطان رشد کند یا به مجاری تنفسی مثل نایژه‌ها برسد می‌تواند باعث تنگی نفس شود. همچنین سرطان باعث جمع شدن آب در اطراف ریه می‌شود و درنتیجه‌ی آن انبساط ریه هنگام تنفس به‌سختی انجام می‌شود.
وجود خون در سرفه
سرطان خون می‌تواند باعث خونریزی مجاری تنفسی شود؛ درنتیجه هنگام سرفه کردن خون همراه هوا از دهان خارج می‌شود.
درد
درد نیز از دیگر علائم سرطان ریه است. سرطان ریه بدخیم می‌تواند گسترش پیدا کند و اعضاء دیگر مثل استخوان‌ها را نیز سرطانی کند؛ دراین‌حالت بیماران ممکن است درد بیشتری از حالت عادی تجربه کنند؛ اگر چنین علائمی داشتید حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
وجود مایعات در قفسه سینه
ریه در قفسه سینه و در فضایی قرار گرفته که به آن اجازه منقبض و منبسط شدن را حین تنفس می‌دهد. تجمع مایعات در اطراف ریه از دیگر نشانه های سرطان ریه است.
متاستاز و رشد سرطان
ممکن است سرطان متاستاز بدهد یا به‌اصطلاح گسترش پیدا کند. سرطان ریه اغلب هنگام گسترش پیدا کردن، استخوان و مغز را درگیر می‌کند. متاستاز سرطان می‌تواند با علائمی مثل درد، حالت تهوع سردرد همراه باشد.
عوامل خطر سرطان ریه (ریسک فاکتورها)
چندین عامل هستند که احتمال ابتلا به سرطان ریه را تا حد زیادی افزایش می‌دهند.
- استعمال دخانیات: تعداد سیگارهای مصرفی در یک روز و مدت‌زمان اعتیاد به سیگار بر احتمال ابتلا به سرطان ریه تأثیر مستقیم دارند.
- در معرض دود سیگار بودن: حتی اگر خودتان سیگار نمی‌کشید ولی مدام در معرض دود سیگار هستید احتمال ابتلای شما به سرطان ریه افزایش پیدا می‌کند.
- سابقه‌ی رادیوتراپی: اگر در گذشته در ناحیه‌ی قفسه سینه رادیوتراپی دریافت کرده‌اید ممکن است احتمال بالاتری برای ابتلا به سرطان ریه داشته باشید.
- گاز رادون: گاز رادون بر اثر فروپاشی اورانیوم متصاعد می‌شود. درصد بسیار اندکی از آن به‌طور طبیعی در هوایی که تنفس می‌کنیم وجود دارد؛ ولی تنفس مقدار بیشتر گاز رادون می‌تواند منجر به سرطان ریه شود.
- تنفس آزبست و دیگر مواد سرطان‌زا: تنفس آزبست و برخی مواد سرطان‌زا مثل آرسنیک، کروم و نیکل می‌تواند بر احتمال ابتلا به سرطان ریه اثر داشته باشد.
- سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان ریه: داشتن سابقه‌ی خانوادگی سرطان، خصوصاً سرطان ریه می‌تواند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.
سابقه‌ی خانوادگی، استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض دود سیگار و سایر آلودگی‌ها و مواد سرطان‌زا احتمال ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد.
اثر استعمال سیگار و دخانیات بر سرطان ریه
هر کسی که به سیگار اعتیاد دارد الزاماً به سرطان ریه مبتلا نمی‌شود و تمام کسانی که به سرطان ریه مبتلا می‌شوند الزاماً سیگاری نیستند؛ ولی مطالعات نشان داده است از هر ده بیمار مبتلا به سرطان ریه ۹ نفر به علت استعمال سیگار مبتلا شده‌اند.[ii]
به‌طورکلی تمام دخانیات ازجمله قلیان و پیپ با سرطان ریه ارتباط دارند. هرچه تعداد سیگارهای مصرفی در یک روز بیشتر و سابقه‌ی استعمال سیگار طولانی‌تر باشد، احتمال ابتلا به سرطان ریه افزایش پیدا می‌کند.
اثرات سیگار بر روی اطرافیان
اثرات منفی سیگار به افرادی که سیگار می‌کشند محدود نمی‌شود؛ حضور و تنفس در محیط آلوده به دود سیگار و دیگر دخانیات (دود دست‌دوم) نیز احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. طبق آمارهای مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا دود دست‌دوم عامل کشته شدن سالیانه هفت هزار و سیصد بیمار مبتلا به سرطان ریه در آمریکا است.[iii]
دخانیات حاوی هفت هزار ماده شیمیایی‌اند که حداقل ۷۰ مورد از آن‌ها سرطان‌زا هستند. زمانی که دود ناشی از دخانیات را استنشاق می‌کنید، این مواد شیمیایی مستقیماً وارد ریه می‌شوند و آسیب‌رسانی به بدن بلافاصله شروع می‌شود.
سیگار کشیدن و آسیب به ریه ها
معمولاً در اوایل اعتیاد به دخانیات و زمانی که آسیب کمتر است ریه‌ها تا حدی قادر به ترمیم و بازسازی خود هستند؛ ولی با ادامه یافتن استعمال، آسیب وارده بیشتر و بیشتر می‌شود و بافت ریه قادر به ترمیم خود نیست. بالاخره آسیب به حدی زیاد می‌شود که سلول‌ها بر اثر آن جهش پیدا می‌کنند و سرطانی می‌شوند.
مواد شیمیایی که با تنفس وارد ریه شده‌اند به جریان خون نیز وارد می‌شوند و در تمام بدن گردش می‌کنند و از این طریق احتمال ابتلا به دیگر انواع سرطان‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند.
حتی کسانی که در گذشته به سیگار اعتیاد داشته‌اند و سیگار را ترک کرده‌اند نیز تا حدودی در معرض ابتلا به سرطان ریه قرار دارند؛ ولی ترک سیگار احتمال ابتلا را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد؛ به‌طوری‌که ده سال پس از ترک سیگار احتمال ابتلا به سرطان ریه نصف می‌شود.
از هر ده سرطان ریه ۹ مورد به علت اعتیاد به دخانیات رخ می‌دهند. ترک هرچه سریع‌تر دخانیات شانس سلامتی شما را افزایش می‌دهد.
درمان سرطان ریه
درمان انتخابی به عوامل بسیاری مثل نوع سرطان، وخامت سرطان، حال و سلامت عمومی بیمار و ترجیحات شخصی بیمار بستگی دارد.
روش‌های درمانی موجود بسیار متنوع‌اند و ممکن است درمان به‌صورت ترکیبی از این روش‌ها باشد. رایج‌ترین روش های درمان سرطان ریه عبارت‌اند از:
- جراحی: بخش‌های سرطانی ریه از بدن خارج می‌شوند.
- شیمی‌درمانی: داروهای شیمی‌درمانی با جلوگیری از تقسیم سلول‌ها از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری کرده و به درمان فرد کمک می‌کنند.
- رادیوتراپی: سلولهای سرطانی با استفاده از اشعه‌های پرانرژی هدف قرار گرفته شده و از بین می‌روند.
- درمان هدفمند: داروهای مصرفی در این روش درمانی سلولهای سرطانی را هدف قرار داده و از بین می‌برند.
- ابلیشن رادیوفرکوئنسی: در این روش یک سوزن که خاصیت نشر امواج را دارد وارد قسمت سرطانی می‌شود و با امواج مخصوص، سلولهای سرطانی را از بین می‌برد.
- ایمونوتراپی: با بالا بردن قدرت سیستم ایمنی بدن، به مبارزه با سرطان کمک می‌کند.
برای مشاهده لیست بهترین فوق تخصص خون و سرطان (آنکولوژی) کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص سرطان ارتباط آنلاین با متخصص سرطانچطور از ابتلا به سرطان ریه جلوگیری کنیم؟
سیگار نکشید
همان‌طورکه گفتیم سیگار عامل بسیار مهمی در ابتلا به سرطان ریه است و حدود هشتاد تا نود درصد آمار مرگ‌ومیر بر اثر سرطان ریه به علت مصرف دخانیات یا در معرض دخانیات قرار گرفتن است. بهترین کاری که می‌توانید بکنید این است که هرگز به استعمال سیگار روی نیاورید یا در صورت اعتیاد به دخانیات هرچه سریع‌تر اعتیاد خود را ترک کنید.
از دود دست‌دوم دوری کنید
دود متصاعدشده از سیگار اطرافیان، احتمال ابتلای شما را نیز افزایش می‌دهد؛ تا جای ممکن از حضور در محیط‌های آلوده به دود سیگار و استنشاق آن پرهیز کنید.
از گازها و مواد سرطان‌زا دوری کنید
گفتیم که گاز رادون و ترکیباتی مثل آزبست، کروم، نیکل و آرسنیک می‌توانند محرک ابتلا به سرطان ریه باشند. تا جای ممکن از استنشاق این مواد پرهیز کنید.
کلام آخر دکترساینا
همانطور که اشاره کردیم علائم سرطان ریه در مراحل اولیه تفاوت چندانی با سایر مشکلات تنفسی ندارد. بهترین توصیه این است که درصورت مواجهه با مشکلات تنفسی مانند تنگی تنفسی، سریعاً با یک پزشک متخصص ریه مشورت کنید. همچنین توجه داشته باشید که استعمال دخانیات و قرار گرفتن در معرض دخانیات احتمال ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. پس برای کاهش این احتمال سیگار را ترک کنید و از محیط‌های آلوده به دود دوری کنید.
سؤالات متداول
بهترین درمان سرطان ریه بسته به شدت آن، مرحله‌ی سرطان و شرایط عمومی بیمار انتخاب می‌شود. ممکن است درمان از راه جراحی، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا دیگر روش‌ها انجام شود.
علائم سرطان ریه در کودکان شامل سرفه، خس‌خس هنگام تنفس، احساس تنگی نفس، درد قفسه سینه و وجود خون در سرفه هستند.
امید به زندگی در مبتلایان به سرطان ریه تا حد زیادی بستگی به زمان تشخیص بیماری دارد و اگر سرطان در مراحل پیشرفته تشخیص داده شود نرخ امید به زندگی کمتر است.
نرخ امید به زندگی پنج ساله در بیمارانی که سرطان آن‌ها در ریه باقی مانده باشد و گسترش پیدا نکرده باشد ۵۶ درصد است (یعنی ۵۶ درصد بیماران پنج سال پس از تشخیص سرطان ریه زنده می‌مانند). متأسفانه تنها ۱۶ درصد از سرطان‌های ریه در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شوند.
همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.