بلوغ زودرس در چه سنی است؟ | علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران

بلوغ زودرس و مسائل پیرامون آن یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین است. قبل از هرچیز باید بدانید که بلوغ زودرس علل مختلفی دارد و می‌تواند منجر به عوارضی در فرزند شما شود. در این مطلب به‌طور کامل به بررسی علل و علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران می‌پردازیم. سپس عوارض و راه‌های تشخیص و درمان بلوغ زودرس را معرفی می‌کنیم و در انتها سوالات شما والدین عزیز را پاسخ دهیم.

بلوغ زودرس چیست؟

بلوغ زودرس زمانی است که بدن یک کودک به‌سرعت دچار تغییراتی در جهت تبدیل شدن به بدن یک فرد بالغ می‌شود. سن بلوغ در دختران به‌طورمتوسط بین ۸ تا ۱۳ سال و در پسران بین ۹ تا ۱۴ سال است. بلوغ زودرس از طریق جهش در رشد و بلوغ استخوان‌ها تشخیص داده می‌شود.

درصورتی‌که علائم بلوغ در دختران قبل از ۸ و در پسران قبل از ۹ سالگی ظاهر شود بلوغ زودرس درنظرگرفته می‌شود. ۱ از هر ۵۰۰۰ کودک ممکن است دچار بلوغ زودرس شود.

سن طبیعی بلوغ برای دختران بین ۸ تا ۱۳ و برای پسران بین ۹ تا ۱۴ سالگی است. به بروز  علائم بلوغ پیش از این سن، بلوغ زودرس گفته می‌شود.

علائم بلوغ زودرس

بلوغ زودرس در دختران و پسران باعث رشد غیرطبیعی استخوان و عضلات می‌شود. علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران عبارت‌اند از:

• جهش رشد
• آکنه
• رشد مو در ناحیه تناسلی و زیربغل
• تغییر در بوی بدن

علائم بلوغ زودرس در دختران

• شروع قاعدگی
• رشد بافت پستان

علائم بلوغ زودرس در پسران

• رویش موهای صورت
• بزرگ شدن بیضه‌ها و آلت تناسلی
• نعوظ و انزال خودبه‌خودی
• تغییر در تن صدا (بم شدن)

علائم بلوغ زودرس و بلوغ دیررس با علائم معمول بلوغ تفاوتی ندارند. تنها تفاوت بر سر زمان ظهور علائم است. در بلوغ زودرس علائم پیش از ۸ سال برای دختران و پیش از ۹ سال برای پسران ظاهر می‌شوند و در بلوغ دیررس پس از ۱۳ سال برای دختران و پس از ۱۴ سال برای پسران علائم مشاهده می‌شوند.

تفاوت بلوغ زودرس با بلوغ دیررس چیست؟

تفاوت بلوغ زودرس و دیررس در زمان شروع آن است. بلوغ زودرس در دختران زیر ۸ سال و در پسران زیر ۹ سال رخ می‌دهد. بلوغ دیررس در پسران زمانی است که تا ۱۴ سالگی هیچ گونه علائمی از رشد بیضه ظاهر نشود.بلوغ دیررس در دختران زمانی است که تا ۱۳ سالگی پستان‌ها رشد نکنند یا با وجود رشد پستان‌ها، هنوز پریود ‌آغاز نشود.

یادتان باشد که تشخیص قطعی بلوغ زودرس یا دیررس به عهدة پزشک متخصص است. درصورت هرگونه نگرانی درخصوص دوران بلوغ فرزندتان از پزشک متخصص مشاوره بگیرید.

علت بلوغ زودرس

فرآیند بلوغ از طریق غده هیپوتالاموس مغز کنترل می‌شود. هیپوتالاموس با تشرح هورمونی به غدة هیپوفیز پیامی مبنی بر ترشح هورمون‌های گنادوتروپین ارسال می‌کند. این هورمون باعث رشد اندام‌های جنسی و تحریک تخمدان در دختران و بیضه‌ها در پسران می‌شود.

پس از تحریک تخمدان و بیضه‌ها، هورمون‌های جنسی (استروژن و پروژسترون) ترشح می‌شوند که باعث رشد و بلوغ جنسی در دختران و پسران می‌شود. اختلال در هر بخشی از این فرایند می‌تواند منجر به بلوغ زودرس شود.

در بیشتر مواقع علت بلوغ زودرس مشخص نیست. گاهی اوقات بیماری‌های زمینه‌ای و مشکلات پزشکی باعث بروز بلوغ زودرس می‌شوند. سایر علل احتمالی بلوغ زودرس عبارت‌اند از:

• رشد تومور
• آسیب به مغز در اثر جراحی
• ضربه به سر
• التهاب و عفونت مغزی

عوامل زمینه‌ساز بلوغ زودرس

بلوغ زودرس ممکن است دختران را بیشتر تحت تأثیر قرار دهد. در برخی نژادها نیز بلوغ زودرس بیشتر رخ می‌دهد. درصورتی‌که سابقه خانوادگی بلوغ زودرس داشته باشید، احتمال آن در کودکتان افزایش می‌یابد. جهش‌های ژنی نیز از عوامل مؤثر در بلوغ زودرس هستند.

سایر عوامل تأثیرگذار در بلوغ زودرس عبارت‌اند از:

• چاقی
• قرار گرفتن در معرض تستسترون و استروژن از طریق قرص‌های ضد بارداری، پمادها و کرم‌های حاوی هورمون
• رادیوتراپی مغز یا نخاع در موارد ابتلا به تومور و سرطان خون

وراثت نیز در بلوغ زودرس نقش دارد. بلوغ زودرس در برخی خانواده‌ها یا برخی نژادها بیشتر دیده می‌شود.

عوارض بلوغ زودرس (آیا بلوغ زودرس خطرناک است؟)

بلوغ زودرس در کودکان می‌تواند مشکلات جسمی و عاطفی ایجاد کند. کوتاهی قد یکی از عوارض بلوغ زودرس است که می‌تواند برای کودک و والدین ناراحت‌کننده باشد. دیگر عوارض بلوغ زودرس عبارت‌اند از:

• مشکلات رفتاری
• استرس و اضطراب
• احتمال افزایش برخی بیماری‌ها (مانند سرطان پستان در دختران)
• فعالیت جنسی در سن پایین

از مصرف هرگونه مکمل یا داروی هورمونی به کودک بدون تجویز پزشک اجتناب کنید.

راههای جلوگیری از بلوغ زودرس در کودکان

• اگر بلوغ زودرس به‌علت جنسیت، نژاد یا سابقة خانوادگی باشد قابل پیشگیری نیست.

• چاقی یکی از عوامل مؤثر در بروز بلوغ زودرس است بنابراین حفظ وزن در محدودة طبیعی به پیشگیری از بلوغ زودرس کمک می‌کند.

• همچنین مصرف برخی داروها و مکمل‌های حاوی هورمون استروژن یا تستوسترون ممکن است باعث بلوغ زودرس شود. بنابراین از خوراندن هرگونه مکمل یا داروی هورمونی به کودک بدون تجویز پزشک اجتناب کنید.

تشخیص قطعی بلوغ زودرس به عهدة پزشک متخصص است. با مشاهدة علائم بلوغ زودرس در فرزندتان می‌توانید از متخصص اطفال یا متخصص غدد کودکان مشاوره بگیرید.

تشخیص بلوغ زودرس

برای تشخیص بلوغ زودرس باید فرد معاینه شود و شرح حال و تاریخچه پزشکی او نیز بررسی شود. اندازه‌گیری سطح هورمون‌های خونی نیز ضروری است.

با تصویر برداری با اشعه ایکس سن استخوان و میزان رشد استخوان مشخص می‌شود. همچنین آزمایش سطح هورمون گنادوتروپین برای تعیین نوع بلوغ درخواست می‌شود.

• معاینه فیزیکی
• آزمایش خون
• بررسی مشکلات و تاریخچه پزشکی
• عکس از استخوان مچ دست

کلام آخر دکترساینا

بلوغ زودرس در اغلب موارد قابل پیشگیری نیست؛ اما می‌توان روند آن را کند کرد. بلوغ زودرس عوارضی با خود به‌همراه دارد؛ لذا لازم است علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران را بشناسید و در صورت مواجهه با این علائم در فرزندتان، برای تشخیص قطعی و آغاز روند درمان اقدام کنید. پزشکان متخصص اطفال یا غدد کودکان می‌توانند در این راه به شما کمک کنند.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.