از افسردگی پس از زایمان چه می‌دانید؟ تغییر خلق و خو رو جدی بگیرید

تولد نوزاد یک اتفاق شادی‌بخش است. بعد از زایمان مادر، همه اعضای خانواده خوشحال هستند؛ اما متاسفانه اکثر مواقع، از مادر و وضعیت روحی او غافل می‌شوند. افسردگی پس از زایمان، از جمله بیماری‌های شایع مادران است. این بیماری می‌تواند شادی مادر را از تولد نوزادش خاموش و او را در مراقبت از نوزاد ناتوان کند. افسردگی بعد از زایمان در برخی موارد خطرناک است و می‌تواند منجر به تهدید سلامت و جان مادر و نوزاد شود. در این مقاله به بررسی علت بروز افسردگی پس از زایمان، عواملی که احتمال ابتلا به آن را بالا می‌برند، علائم مهم این بیماری و نحوه تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.

افسردگی پس از زایمان چیست؟

همه افراد در زندگی خود احساس غم را تجربه می‌کنند. این احساس طبیعی است و نباید بیشتر از چند روز طول بکشد؛ اما اگر این احساسات منفی بیشتر از چند هفته طول بکشند، احتمالاً فرد به افسردگی مبتلا شده است. افسردگی در زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد می‌کند و نیازمند درمان است.

افسردگی پس از زایمان (Postpartum Depression یا به‌اختصار: PPD) یکی از انواع افسردگی است که بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. تغییرات هورمونی، جسمی، روانی، مالی و اجتماعی که برای مادر اتفاق می‌افتند، در ایجاد این بیماری نقش دارند.

افسردگی پس از زایمان چه زمانی شروع می‌شود؟

علائم افسردگی پس از زایمان معمولاً بین هفته اول تا ششم بارداری ظاهر می‌شوند. بااین‌حال جدیدترین نسخه کتابچه تشخیص اختلال‌های روانشناختی DSM-5، می‌گوید که افسردگی پس از زایمان ممکن است از دوره بارداری شروع شود. در واقع افسردگی حین بارداری، طی ۴ هفته اول بعد از زایمان وارد مرحله جدیدی به نام افسردگی پس از زایمان می‌شود.

به گفته Medical News Today، افسردگی پس از زایمان (PPD) بین هفته چهارم تا ششم بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. این مشکل با اندوه پس از زایمان که ابتلا به آن بلافاصله بعد از زایمان شایع‌تر است، فرق دارد.

افسردگی پس از زایمان شایع است و حدود ۲۰ درصد از خانم‌ها به آن مبتلا می‌شوند. برخی افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به این مشکل هستند. عوامل خطرساز ابتلا عبارت‌اند از: عدم برخورداری از حمایت اجتماعی کافی بعد از زایمان، ابتلا به افسردگی قبل از زایمان، سابقه سواستفاده در گذشته یا حال، مشکلات زناشویی و استرس زیاد.

---

انواع افسردگی پس از زایمان

علائمی مثل خستگی، اندوه، احساس پوچی و نوسان‌های خلقی بعد از زایمان کاملاً طبیعی هستند. این علائم معمولاً موقتی هستند و بعد از چند روز خودبه‌خود از بین می‌روند؛ اما افسردگی پس از زایمان، فراتر از یک احساس غم موقتی است و ممکن است هفته‌ها و ماه‌ها طول بکشد.

تغییرات خلقی و اختلال‌های افسردگی بعد از زایمان سه نوع هستند:

۱. اندوه پس از زایمان (بیبی بلوز)

اندوه پس از زایمان (Baby Blues) بسیار رایج است و حدود ۷۵ درصد خانم‌ها به این نوع افسردگی دچار می‌شوند. اندوه پس از زایمان به دلیل تغییرات هورمونی شدیدی ایجاد می‌شود که بلافاصله بعد از تولد نوزاد در بدن رخ می‌دهند. این تغییرات هورمونی باعث اضطراب، بی‌قراری، نوسان خلق و گریه در مادر می‌شود. 

اندوه پس از زایمان موقتی است و با رسیدن هورمون‌ها به تعادل (حداکثر ۲ هفته) خودبه‌خود از بین می‌رود.

۲. افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان بسیار شدیدتر از بیبی بلوز است. این بیماری در آمریکا بسیار رایج است؛ به‌طوری‌که طبق نتیجه یک مطالعه، از هر ۱۰ مادر آمریکایی، یکی از آن‌ها به افسردگی بعد زایمان مبتلا می‌شود.

همچنین طبق نتایج یک پژوهش علمی، شیوع افسردگی پس از زایمان در کل دنیا حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد است. همچنین شیوع این بیماری در کشورهایی با درآمد پایین تا متوسط بیشتر و حدود ۲۰/۱۴ درصد است. طبق نتایج همین پژوهش، بروز افسردگی پس از زایمان در دوران همه‌گیری ویروس کووید – ۱۹، دوبرابر حالت عادی (حدود ۳۴ درصد) بود. (منبع: Clinical Epidemiology and Global Health) احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان در خانم‌هایی که قبلاً هم به آن مبتلا شده‌اند، نسبت به سایر خانم‌ها بیشتر و حدود ۳۰ درصد است.

شدت علائم این نوع افسردگی از خفیف تا شدید متغیر است. علائم ممکن است از هفته اول بعد زایمان یا حتی به‌صورت تدریجی طی حداکثر سال اول بعد از زایمان ظاهر شوند. این علائم در صورت عدم درمان تا ماه‌ها و حتی سال‌ها پایدار می‌مانند؛ اما با کمک‌گرفتن به‌موقع از متخصص روانپزشک یا روانشناس، شدت علائم کمتر می‌شود. 

نتیجه یک پژوهش نشان داده است که ۳۸ درصد خانم‌های مبتلا به افسردگی پس از زایمان، دچار علائم مزمن و پایدار افسردگی در آینده می‌شوند. همچنین علائم افسردگی در ۵۰ درصد از خانم‌هایی که برای درمان خود از متخصص کمک می‌گیرند، بیشتر از یک سال ادامه پیدا می‌کند. 

افسردگی پس از زایمان طی هفته اول تا ششم بعد از زایمان شروع می‌شود. علائم افسردگی، پایدار هستند و حداقل ۲ هفته طول می‌کشند. این علائم ممکن است چند هفته، ماه یا حتی سال باقی بمانند؛ اما علائم اندوه پس از زایمان، طی روزهای ابتدایی تولد نوزاد ایجاد و خیلی زود (حداثر ۲ هفته) از بین می‌روند.

۳. روان‌پریشی (سایکوز) پس از زایمان

روانپریشی بعد از زایمان، حالت بسیار شدید افسردگی بعد از زایمان است. سایکوز بعد از زایمان خیلی نادر است و از هر ۱۰۰۰ مادر، یک نفر به آن مبتلا می‌شود. علائم این نوع افسردگی بلافاصله بعد از زایمان شروع می‌شوند و از چند هفته تا چند ماه باقی می‌مانند.

این مشکل نیاز به درمان اورژانسی دارد؛ چرا که احتمال خودکشی یا آسیب‌زدن به نوزاد توسط مادر وجود دارد. 

---

علائم افسردگی پس از زایمان

علائم اندوه پس از زایمان به شدت افسردگی نیستند و حداکثر ۲ هفته طول می‌کشند. درصورتی‌که علائم بیشتر از ۲ هفته طول بکشند، احتمالاً فرد به افسردگی مبتلا شده است.

همچنین علائم سایکوز بعد از زایمان بسیار شدیدتر از افسردگی هستند و نیاز به درمان اورژانسی دارند. این علائم عبارت‌اند از:

• گیجی
• بی‌خوابی
• شکاکی
• توهم و هذیان‌گویی
• بیش‌فعالی
• پرحرفی
• شیدایی یا مانیا (حالت Mania به معنای انرژی و هیجان خیلی بالا و سرخوشی غیرطبیعی است.) 
•  بی‌قراری شدید

در ادامه علائم شایع افسردگی بعد از زایمان را بررسی می‌کنیم.

تغییرات خلق‌وخو

• احساس غم یا گریه‌کردن بی‌دلیل
• احساساتی‌شدن
• احساس بی‌ارزشی و عذاب‌وجدان
• اضطراب
• نوسان خلق
• بی‌قراری
• افکار خودکشی

تغییرات در زندگی روزمره

• کاهش انرژی و انگیزه برای انجام‌دادن کارها
• پرخوابی یا کم‌خوابی
• تغییر اشتها
• دردهای مزمن (شامل سردرد) و مشکلات گوارشی
• کاهش تمرکز

افکار نسبت به خود یا فرزندتان

• احساس گناه نسبت به فرزند و فکرکردن به اینکه مادر خوبی نیست.
• علاقه‌نداشتن به نوزاد
• داشتن افکاری درباره آسیب‌زدن به نوزاد

اگر افکار خودکشی دارید، تنها نیستید؛ فقط کافی است با یک تماس تلفنی، به صورت رایگان از افراد حرفه‌ای و دلسوز کمک بگیرید.

شماره‌های تماس ضروری در این شرایط عبارتند از:

• اورژانس ۱۱۵
• سامانه ره آوا با شماره ۵۴۴۶۷۰۰۰
• اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳

همچنین می‌توانید با مراجعه به اورژانس بیمارستان یا مراکز بهداشت، از خدمات ارزان‌قیمت مشاوره بهره‌مند شوید.

انواع افسردگی پس از زایمان

---

خطرات و عوارض افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان مادر، می‌تواند باعث افسردگی پدر و سایر اعضای خانواده نیز شود. عدم درمان افسردگی می‌تواند باعث پایداری و مزمن‌شدن علائم آن شود. برای مثال پژوهش‌ها نشان داده‌اند ۳۰ درصد از خانم‌هایی که هیچ درمانی برای افسردگی خود نگرفته‌اند، تا ۳ سال بعد از زایمان نیز علائم افسردگی را خواهند داشت. (منبع: HRP Journal) این علائم در زندگی روزمره فرد و خانواده اثر منفی می‌گذارد. از این گذشته، در موارد ابتلا به افسردگی شدید، خطر آسیب‌زدن به نوزاد یا خودکشی مادران نیز وجود دارد.

آیا افسردگی پس از زایمان بر فرزند شما اثر می‌گذارد؟

افسردگی پس از زایمان روی نوزاد هم اثرگذار است. اثرات منفی افسردگی روی نوزاد عبارتند از:

• عدم ایجاد دلبستگی عاطفی بین مادر و نوزاد
• بی‌قراری و گریه شدید نوزاد
• احتمال بروز مشکلات رفتاری و یادگیری در آینده
• اختلالات خواب و تغذیه کودک
• افزایش احتمال ابتلای کودک به اضافه‌وزن و تاخیر در رشد
• عدم مراقبت جسمی مناسب از کودک و تشخیص ندادن به‌موقع بیماری‌های او
• کاهش توانایی‌های اجتماعی کودک در آینده

---

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

اگر علائم افسردگی از جمله احساس غم، خستگی، بی‌انگیزگی یا بی‌علاقه‌بودن نسبت به نوزاد را دارید، باید به متخصص روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید. 

به چه علائمی دقت کنیم| علائم خطر افسردگی پس از زایمان

تحت شرایط زیر احتمال افسردگی زیاد بوده و مراجعه به متخصص برای پیگیری روند درمان ضروری است:

• علائم اندوه بعد از زایمان بهبود نمی‌یابند: این علائم حداکثر ۲ هفته طول می‌کشند. اگر علائم بیشتر از ۲ هفته پایدار باشند یا شدیدتر شوند، باید به پزشک مراجعه کنید.
• افکار منفی به شما غلبه کرده‌اند: اگر دائماً گریه می‌کنید، معمولاً از اینکه مادر شده‌اید شاد نیستید یا خود را به‌خاطر مادرشدن سرزنش می‌کنید، به احتمال زیاد در اولین مراحل افسردگی پس از زایمان قرار دارید.
• از فعالیت‌های موردعلاقه‌تان لذت نمی‌برید.
• تصمیم‌گیری برایتان سخت شده است: این تصمیم‌ها ممکن است برای کارهای ساده‌ای مثل خوابیدن، دوش‌گرفتن یا حتی تعویض پوشک نوزاد باشند. اگر آنقدر خسته‌اید که توان فکر کردن و تصمیم‌گیری را ندارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
• دائماً نسبت به اینکه مادر خوبی هستید یا نه، دچار تردید و افکار وسواس‌گونه می‌شوید.
• الگوی خوابتان عوض شده است: اگر حتی هنگام استراحت نوزاد خوابتان نمی‌برد، یا برعکس تمام روز را می‌خوابید، احتمالاً دچار افسردگی بعد از زایمان شده‌اید.
• یک اتفاق بزرگ و استرس‌زا مثل اختلاف شدید با همسر، طردشدن از سمت خانواده، مرگ عزیزان یا یک بیماری سخت را پشت سر گذاشته‌اید.
• به خودکشی یا آسیب‌زدن به خود یا نوزادتان فکر می‌کنید.

درصورتی‌که در خود یا فردی از اطرافیانتان علائم سایکوز پس از زایمان را می‌بینید، باید به‌صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید. این علائم شامل احساس گیجی، بی‌خوابی، بدبینی، توهم و هذیان‌گویی، پرحرفی، بی‌قراری شدید و مانیا (سرخوشی غیرطبیعی) است.

---

متخصصان چطور افسردگی پس از زایمان را تشخیص می‌دهند؟

فرایند تشخیص افسردگی پس از زایمان در ابتدا با مصاحبه و گرفتن شرح‌حال بیمار شروع می‌شود. در مصاحبه، متخصص سوالاتی را درباره علائم، احساسات و افکار فرد و نحوه مراقبت او از نوزادش می‌پرسد. پاسخ این سوالات به پزشک در شناسایی علائم شایع افسردگی پس از زایمان کمک می‌کند. برخی متخصصان از آزمون‌های روانشناسی مخصوص تشخیص افسردگی (مثل پرسشنامه افسردگی پس از زایمان ادینبورگ) نیز کمک می‌گیرند.

آزمایش خون نیز ممکن است جزئی از روند تشخیص افسردگی مادران باشد. چرا که برخی از علائم افسردگی مشابه علائم بیماری‌های دیگر (مثل اختلال‌های تیروئیدی) هستند.

---

روش‌های درمان افسردگی پس از زایمان

درمان افسردگی بسته به شدت بیماری و شرایط فرد به کمک رواندرمانی، دارو یا ترکیب این دو انجام می‌شود.

۱. روان‌درمانی

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رواندرمانی به شیوه «شناختی-رفتاری» (CBT) تا حد زیادی علائم افسردگی بعد از زایمان را بهبود می‌دهد. همچنین استفاده از این روش به‌موازات دارودرمانی، نسبت به استفاده از سایر روش‌های رواندرمانی به‌تنهایی تاثیر مثبت بیشتری دارد. (منبع: AAFP)

در این شیوه درمانی، روانشناس به بیمار تکنیک‌ها و استراتژی‌هایی را برای تغییر نحوه تفکر، مقابله با مشکلات، حل مسئله و تکیه به توانمندی‌هایش آموزش می‌دهد.

۲. گروه‌های حمایتی

در گروه‌های حمایتی، مجموعه‌ای از افراد با مشکل مشابه جمع می‌شوند و با هم گفت‌وگ می‌کنند. برای پیداکردن این گروه‌ها می‌توانید از روانشناس کمک بگیرید یا در گروه‌ها و تالارهای گفت‌وگوی شبکه‌های اجتماعی جست‌وجو کنید.

۳. درمان دارویی

رایج‌ترین داروهایی که در درمان افسردگی بعد زایمان تجویز می‌شوند، داروهای ضدافسردگی هستند. این داروها انواع مختلفی دارند، از جمله:

• داروهای SSRI (مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین): این داروها نسبت به سایر داروهای ضدافسردگی عوارض جانبی کمتری دارند. از جمله این داروها می‌توان به پاروکستین، فلوکستین و سرترالین اشاره کرد.
• داروهای SNRI (مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین): از جمله این داروها می‌توان به دولوکستین و دس ونلافاکسین اشاره کرد.
• داروهای ضدافسردگی غیرمعمول (آتیپیکال): این داروها روی گیرنده‌های عصبی مختلف مغزی اثر می‌گذارند. از این داروها در درمان افسردگی پس از زایمان افرادی استفاده می‌شود که بیماریشان به داروهای SSRI پاسخ مثبتی نداده است. از جمله این داروها می‌توان به بوپروپیون، ترازودون و نفازودون اشاره کرد.
• داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای و مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز: این داروها در گذشته کاربرد زیادی داشتند؛ اما امروزه از آن‌ها زیاد استفاده نمی‌شود.
• برکسانولون: این دارو توسط پزشک و از راه وریدی تزریق می‌شود. داروی برکسانولون برای افسردگی پس از زایمانی که به سایر داروها جواب نداده است تجویز می‌شود.
• هورمون‌درمانی با استروژن: همانطور که گفتیم افت ناگهانی هورمون‌های استروژن و پروژسترون بعد از زایمان، می‌تواند باعث افسردگی شود. به همین دلیل گاهی پزشکان داروهای هورمونی حاوی استروژن را برای جبران بی‌نظمی هورمونی و درمان افسردگی بعد از بارداری تجویز می‌کنند.

درصورتی‌که عوارض دارو دائمی یا خیلی شدید هستند، با پزشک مشورت کنید. هرگز بدون مشورت با پزشک، مصرف داروها را قطع نکنید. قطع ناگهانی و خودسرانه داروها می‌تواند شما را دچار عوارض ناشی از ترک دارو و تشدید علائم افسردگی کند.

نکاتی برای درمان دارویی افسردگی پس از زایمان

داروهای ضدافسردگی اثربخشی بالایی دارند؛ اما برای مشاهده تاثیر آن‌ها حداقل ۶ الی ۸ هفته زمان لازم است؛ بنابراین اگر هنوز تاثیری در روند بهبود افسردگی خود نمی‌بینید، باید صبور باشید. همچنین این داروها در اولین روزهای مصرف عوارضی مثل حالت تهوع یا سردرد را ایجاد می‌کنند.

درصورتی‌که بعد از مصرف دارو دچار عوارض دارو شده‌اید، نگران نباشید. این عوارض بعد از عادت‌کردن بدن به داروها، به‌تدریج از بین می‌روند. 

اگر نوزادتان را با شیر خودتان تغذیه می‌کنید، شاید درباره مصرف قرص‌های ضدافسردگی نگران باشید. پزشکان معتقد هستند که نسل جدید یا قدیم ضدافسردگی‌ها به مقدار خیلی کمی وارد شیر مادر می‌شوند. به همین دلیل به‌طورکلی مصرف این داروها روی نوزاد اثر منفی ندارد. بااینحال قبل از شروع مصرف این داروها، حتماً به پزشک خود درباره وضعیت شیردهیتان اطلاع دهید.

---

خوددرمانی: چطور با افسردگی پس از زایمان مقابله کنیم؟

اگر دچار افسردگی شده‌اید، نیازی نیست به‌تنهایی با آن مبارزه کنید. خوشبختانه این روزها متخصصان روانشناس و روانپزشک حرفه‌ای در کشور آماده هستند تا به افراد مبتلا به افسردگی و سایر اختلال‌های روانی کمک کنند. درصورتی‌که علائم افسردگی پس از زایمان را دارید، می‌توانید با متخصصان مشاور و پزشک دکترساینا به‌صورت آنلاین، تلفنی یا ویدیویی مشورت کنید. همچنین می‌توانید با مراجعه به مراکز بهداشت و بیمارستان‌های دولتی، از خدمات ارزان‌قیمت روانشناسی بهره‌مند شوید.

علاوه بر کمک حرفه‌ای، خود شما هم می‌توانید به بهبود سریع‌تر علائم بیماریتان کمک کنید. راهکارهای خودیاری برای درمان افسردگی پس از زایمان عبارتند از:

• با یک فرد قابل‌اعتماد (مشاور، دوست، همسر یا یکی از اعضای خانواده) صحبت کنید.
• به گروه‌های حمایتی بپیندید.
• غذای سالم بخورید.
• با مشورت پزشک ورزش کنید.
• هنگام خوابیدن نوزاد، استراحت کنید.
• با دوستانتان خارج از خانه وقت بگذرانید یا با آن‌ها به‌صورت تلفنی صحبت کنید.
• فعالیت‌های لذت‌بخش و موردعلاقه خود را دنبال کنید.
• از اطرافیانتان برای مراقبت از نوزاد و رسیدگی به امور خانه کمک بگیرید.
• ملاقات‌های دوستان و فامیل و تماس‌های تلفنی را در روزهای اول بازگشت به خانه محدود کنید.
• از مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئینی پرهیز کنید.

---

چطور به کسی که دچار افسردگی پس از زایمان است کمک کنیم؟

پذیرش افسردگی یا تشخیص علائم آن توسط خود فرد مبتلا همیشه ساده نیست. اعضای خانواده و دوستان فرد می‌توانند نقش موثری در شناخت علائم و کمک به فرد مبتلا به افسردگی پس از زایمان داشته باشند. درصورتی‌که علائم گفته‌شده در این مقاله را در فردی که به تازگی زایمان کرده است می‌بینید:

• او را تشویق به صحبت با متخصص کنید. 
• شنونده خوبی باشید. به او نشان دهید که برای شنیدن صحبت‌های او و کمک‌کردن آماده هستید.
• به او پیشنهاد دهید تا در انجام کارهای روزمره (مثل نظافت و خرید) به او کمک کنید.
• هنگام استراحت مادر، از نوزاد مراقبت کنید.
• او را در جلسات درمان همراهی کنید.

افرادی که به هر دلیلی تنها هستند یا از حمایت اجتماعی برخوردار نیستند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پس از زایمان قرار دارند. اطرافیان این افراد می‌توانند با کمک‌کردن به آن‌ها در رسیدگی به امور منزل، مراقبت از نوزاد، شنیدن صحبت‌ها و تشویق آن‌ها به مراجعه به متخصص، آن‌ها را همراهی کنند.

---

علت افسردگی پس از زایمان

خیلی اوقات علت دقیق افسردگی پس از زایمان را نمی‌توان مشخص کرد. برخی از دلایل احتمالی این بیماری عبارتند از:

• هورمون‌ها: میزان هورمون استروژن و پروژسترون در دوره بارداری بسیار بالا است. بلافاصله بعد از زایمان، مقدار این هورمون‌ها به حالت قبل برمی‌گردد. این تغییر هورمونی در ایجاد نوسان‌های خلقی نقش دارد. همچنین کاهش ناگهانی هورمون‌های تروئید نیز باعث خستگی و افسردگی می‌شود.
• کمبود خواب: استراحت ناکافی باعث کاهش قدرت فرد در حل مسئله (حتی مشکلات پیش‌پاافتاده) می‌شود.
• اضطراب: نگرانی مادر درباره نحوه مراقبت از نوزاد یا تغییر شکل رابطه‌اش با همسر، می‌تواند در ابتلا به افسردگی موثر باشد.
• تخریب تصور فرد از خود: خیلی از مادران بعد از زایمان با تصور منفی نسبت به بدن خود، بحران هویت و از کنترل خارج‌شدن زندگی خود مواجه می‌شوند. این مشکلات باعث افزایش احتمال ابتلا به افسردگی بعد از زایمان می‌شوند.

---

چه کسانی در خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند؟

مادر هیچ نقشی در ابتلا به افسردگی پس از زایمان ندارد. به همین دلیل اطرافیان نباید او یا همسرش را به‌خاطر ابتلا به این بیماری سرزنش کنند. همچنین خود او نیز نباید به این که شاید کار اشتباهی کرده که افسردگی گرفته است یا اینکه به دلیل افسردگی‌اش مادر خوبی نیست، فکر کند.

عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری در مادران می‌شوند عبارتند از:

• ابتلا به افسردگی قبل از بارداری یا حین آن
• سن پایین
• داشتن تردید نسبت به بارداری
• داشتن فرزند (هرچه تعداد فرزندان بیشتر باشد، احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان هم بیشتر می‌شود.)
• سابقه ابتلای خانوادگی به اختلال‌های خلقی
• تجربه اتفاق‌های استرس‌زا مثل ازدست‌دادن شغل یا بیماری‌های جسمی
• داشتن فرزندی که بیمار است یا نیازهای جسمی و روحی خاصی دارد.
• چندقلوزایی
• سابقه ابتلا به افسردگی یا اختلال دیسفریک پیش از قاعدگی (PMDD)
• فقدان حمایت اجتماعی بعد از زایمان
• تنهایی
• اختلاف‌های زناشویی
• سوءمصرف الکل و مواد مخدر
• زایمان زودرس یا تولد نوزاد ناقص
• مشکلات پزشکی حین زایمان

---

راه‌های پیشگیری از افسردگی پس از زایمان

اگر حین بارداری خود علائم افسردگی را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید. درمان به‌موقع افسردگی به پیشگیری از ابتلا به افسردگی پس از زایمان کمک می‌کند.

پزشکان به خانم‌هایی که خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان در آن‌ها بیشتر است، توصیه می‌کنند حتی قبل از مشاهده علائم افسردگی، درمان پیشگیرانه را شروع کنند. درمان‌های پیشگیرانه شامل روان‌درمانی شناختی درمانی و روان‌درمانی بین‌فردی است.

۱. شناخت‌درمانی (CBT)

این شیوه درمانی به افراد در مدیریت افکار منفی و تغییر طرز فکر و عملکردشان کمک می‌کند. رایج‌ترین شیوه درمان CBT شامل تمرین هدف‌گذاری درست و یادگیری نحوه شناخت رفتارها و افکار منفی است.

۲. روان‌درمانی بین فردی (IPT)

در رواندرمانی بین‌فردی، روانشناس به فرد در شناسایی و مدیریت مشکلات زندگی شخصی (مانند روابط عاطفی، خانواگی یا شغلی، بیماری‌ها یا سوگ عزیزان) کمک می‌کند. رایج‌ترین شیوه‌های درمان IPT‌ شامل تمرین‌های نقش‌آفرینی (Role Play)، پرسیدن سوالات باز توسط روانشناس و بررسی جزئیات نحوه تصمیم‌گیری و برقراری ارتباط فرد است.

---

کلام آخر دکترساینا

افسردگی پس از زایمان یک اختلال شایع و جدی است. این اختلال نه نشانه ضعف مادر و نه دلیلی برای خجالت‌کشیدن از اطرافیان است. در واقع مادر و پدر در اکثر عوامل موثر در ابتلا به این بیماری هیچ نقشی ندارند. تغییرات هورمونی، ژنتیک، سن مادر، چندقلوزایی و داشتن فرزند از جمله این عوامل هستند.

پدران، اعضای خانواده و دوستان مادر مبتلا به افسردگی نقش مهمی را در بهبود حال مادر ایفا می‌کنند. درصورتی‌که چنین فردی را در اطرافیان خود دارید، حتماً از او حمایت کرده و او را به مراجعه به روانشناس تشویق کنید. کمک‌کردن اطرافیان به مادر در رسیدگی به امور منزل و نوزاد و توجه مدیران به مادران کارمند به آن‌ها در کاهش شدت علائم افسردگی کمک می‌کند.