با رسیدن فصل پاییز، مراکز درمانی پر از والدینی می‌شود که با علائم سرماخوردگی و آنفولانزا در کودکان خود به پزشک مراجعه کرده‌اند. آنفولانزا یک بیماری مسری است که افراد زیادی از جامعه را هرسال درگیر می‌کند. کودکان به این دلیل که کمتر مراقبت‌های بهداشت فردی را رعایت می‌کنند و همچنین تماس نزدیک‌تری با همسالان خود دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آنفولانزا هستند. در این مطلب درباره علت ابتلا و روش‌های انتقال آنفولانزا در کودکان، راه‌های پیشگیری و درمان صحبت می‌کنیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
آنفولانزا در کودکان چیست؟
آنفولانزا یک نوع عفونت دستگاه تنفسی است. این عفونت توسط ویروس آنفولانزا ایجاد می‌شود. این بیماری در بازه‌های زمانی خاصی از سال (معمولاً اوایل پاییز تا اوایل بهار) شیوع بیشتری پیدا می‌کند.
آیا آنفولانزا در کودکان مسری است؟
آنفولانزای کودکان به‌شدت مسری است. سه الی چهار روز اول شروع بیماری، زمان اوج سرایت ویروس است. کودکان از یک روز قبل از شروع علائم بیماری تا ۵ الی ۷ روز بعد از آن می‌توانند ویروس آنفولانزا را به دیگران منتقل کنند. زمان سرایت بیماری در افرادی نیز که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف‌تر است، ممکن است بیشتر از ۷ روز طول بکشد.
به گفته وبسایت WebMD:
تشخیص اینکه کودک مبتلا به آنفولانزا است یا نه، هیمشه راحت نیست. علائم بیماری خیلی سریع ظاهر می‌شوند و شدیدتر از یک سرماخوردگی ساده هستند. حال کودکان طی ۲ تا ۳ روز اول ابتلا، به‌شدت بد می‌شود. علائم عبارتند از:
- تب بالا و ناگهانی (تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد)
- لرز همراه با تب
- خستگی شدید
- سردرد و بدن‌درد
- سرفه خشک
- گلودرد
- شکم‌درد و استفراغ
خانواده‌ها گاهی آنفولانزای کودک را با ویروس‌های گوارشی اشتباه می‌گیرند. چرا که کودکان مبتلا به آنفولانزا برخلاف بزرگسالان، دچار حالت تهوع، شکم‌درد و استفراغ می‌شوند.
آنفولانزا در کودکان چطور منتقل می‌شود؟
این ویروس معمولاً از طریق تنفس قطرات خارج شده از دهان و بینی فرد بیمار هنگام سرفه، عطسه یا صحبت‌کردن به کودکان منتقل می‌شود. گاهی نیز ممکن است فرد بیمار با دست آلوده به مخاط بینی یا دهان خود، سطوح را لمس کند. اگر کودک این سطوح آلوده را لمس کرده و دستش را به بینی، چشم یا دهان خود ببرد، بیمار می‌شود.
انتقال این ویروس بین کودکان به دلیل به اشتراک گذاری اسباب‌بازی‌ها، مداد یا تماس نزدیک با یکدیگر به‌راحتی اتفاق می‌افتد.
علائم آنفولانزا در کودکان
علائم آنفولانزا در کودکان عبارتند از:
- سردرد
- لرز
- تب
- آبریزش بینی کودکان
- سرفه خشک
- گلودرد
خیلی وقت‌ها والدین آنفولانزا را با سرماخوردگی اشتباه می‌گیرند؛ اما این دو بیماری ناشی از ویروس‌های مختلفی‌اند. هرچند علائم این دو به هم شبیه‌اند؛ اما آنفولانزا معمولاً علائم شدیدتر و در نتیجه نیاز به مراقبت بیشتری دارد.
علائم آنفولانزا و سرماخوردگی
| علائم سرماخوردگی | علائم آنفولانزا |
| تب کم یا بدون تب | تب شدید |
| گاهی سردرد | سردرد در اکثر مواقع |
| گرفتگی و آبریزش بینی | در برخی موارد گرفتگی بینی |
| عطسه کردن | عطسه در برخی موارد |
| سرفه خفیف و شدید | سرفه اغلب شدید |
| بدن درد خفیف | بدن دردهای شدید |
| خستگی خفیف | خستگی شدید که می‌تواند هفته‌ها طول بکشد |
| گلو درد | گلودرد در برخی مواقع |
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- کودک به بیماری قلبی، ریوی یا بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند مبتلا است.
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی یا استیل سالیسیلیک اسید (آسپرین) مصرف می‌کند یا به هر بیماری زمینه‌ای دیگری که نیاز به مراقبت دائمی دارد مبتلا است و علائم آنفولانزا دارد.
- نوزاد کمتر از ۳ ماه دارد و درجه تب مقعدی او بالای ۳۸/۵ درجه سانتی گراد است.
- کودک در حالت استراحت مشکل تنفسی دارد، می‌لرزد، هنگام تنفس دچار درد قفسه سینه می‌شود یا سرفه خونی دارد.
- کودک کمتر از همیشه آب می‌خورد و طی حداقل ۶ ساعت بیداری دفع ادرار نداشته است.
- اسهال کودک شدید است یا بیشتر از ۴ ساعت استفراغ دارد.
- کودک به‌شدت بی‌قراری می‌کند و آرام نمی‌شود.
- کودک بی‌حال است، علاقه‌ای به بازی کردن ندارد یا به شکل غیرطبیعی خواب‌آلود است.
- بعد از گذشت ۵ روز همچنان تب کودک از بین نرفته یا کمی بهتر شده و دوباره دچار تب شده است.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانکی به اورژانس مراجعه کنیم؟
- تنگی نفس شدید یا آبی شدن لب‌ها
- سستی بدن یا ناتوانی در راه رفتن
- کودک به‌سختی از خواب بیدار می‌شود یا پاسخی نمی‌دهد
- سفت شدن گردن
- گیج به نظر رسیدن کودک
- تشنج
درمان آنفولانزا در کودکان
درمان آنفولانزا با تشخیص پزشک بر اساس سن کودک، شرایط کلی و سابقه پزشکی و شدت علائم او انجام می‌شود. درمان‌های موجود به پیشگیری از بروز علائم جدید و کاهش شدت علائم کمک می‌کنند.
۱. درمان دارویی
داروهایی که برای درمان آنفولانزای کودکان تجویز می‌شوند عبارتند از:
- استامینوفن: این دارو به درمان تب و بدن‌درد کمک می‌کند.
- ایبوپروفن: ممکن است پزشک برای کودکان بالای ۶ ماه این دارو را تجویز کند.
- داروهای ضدویروس: این داروها به کاهش علائم و مدت بیماری کمک می‌کنند. همچنین احتمال عفونت گوش ناشی از آنفولانزا را کم می‌کنند. این داروها اگر ۲ روز بعد از شروع علائم مصرف شوند، اثربخشی بیشتری دارند.
ازآنجاکه آنفولانزا یک بیماری ویروسی است، آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان آن نقشی ندارند؛ اما اگر کودک به دلیل آنفولانزا به عفونت باکتریایی مبتلا شده باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک نیز تجویز می‌کند.
داروهای ضداحتقان و آنتی‌هیستامین‌ها نیز نه‌تنها در بهبود سرفه و سایر علائم آنفولانزای کودکان موثر نیستند؛ بلکه ممکن است باعث عوارضی مثل افزایش ضربان قلب و بی‌خوابی شوند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه می‌کند از داروهای ضدسرفه یا سرماخوردگی بدون نسخه برای کودکان زیر ۴ سال استفاده نکنید.
برای درمان تب، هرگز به کودکان آسپرین و سایر داروهای حاوی این ماده را ندهید.
۲. درمان خانگی
- فراهم کردن محیط آرام با تهویه مناسب برای استراحت کودک
- پوشاندن لباس سبک و تنظیم دمای محیط در حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد (در صورت ابتلا به تب)
- کودک مبتلا آنفولانزا مقدار زیادی مایعات را از طریق تعریق از دست می‌دهد. این مایعات باید به‌سرعت جایگزین شوند. اگر ادرار کودک تیره‌رنگ شده است، او را تشویق کنید تا بیشتر مایعات مصرف کند.
- اگر کودک بی‌اشتها است، وعده‌های غذایی سبک و مغذی‌تر برای او آماده کنید.
- تب کودک را مرتب اندازه‌گیری کنید.
- اگر نوزاد به دلیل گرفتگی بینی غذا نمی‌خورد، از پوار بینی برای خالی‌کردن ترشحات آن استفاده کنید. اگر ترشحات خیلی سفت هستند، از قطره یا اسپری بینی کمک بگیرید.
- بخور سرد برای درمان سریع‌تر گرفتگی بینی کودکان، بسیار مفید است.
- غرغره آب‌نمک به کاهش گلودرد کودکان کمک می‌کند. در کودکان بالای ۳ سال، مکیدن آبنبات‌های شیرین یا آبنبات‌های مخصوص گلودرد نیز در بهبود درد موثر است.
اسپری و قطره بینی را به‌صورت موقت (نهایتاً ۲ الی ۳ روز) استفاده کنید.
علت آنفولانزا در کودکان
ویروس آنفولانزا باعث ابتلای کودکان به این بیماری می‌شود. این ویروس سه نوع دارد:
- ویروس‌های آنفولانزای نوع A و B: این دو نوع ویروس هر سال باعث همه‌گیری بیماری در فصل زمستان می‌شوند.
- ویروس آنفولانزای نوع C: این ویروس شیوع کمتری دارد. ابتلا به این ویروس خفیف و گاهی بدون علامت است. همچنین ویروس نوع C باعث همه‌گیری در جامعه نمی‌شود.
کدام کودکان بیشتر در معرض خطرند؟
احتمال ابتلا به آنفولانزا در کودکان زیر بیشتر است:
- کودکانی که با یک فرد مبتلا به آنفولانزا زندگی می‌کنند یا در تماس مستقیم هستند.
- کودکانی که تابه‌حال واکسن آنفولانزا دریافت نکرده‌اند.
- کودکانی که دست‌های خود را به‌صورت مکرر نمی‌شویند.
نوزادان و کودکانی که به بیماری زمینه‌ای مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفولانزای شدید یا نیازمند بستری هستند.
عوارض و خطرات احتمالی آنفولانزا در کودکان
کودکان زیر ۲ سال و کودکان مبتلا به بیماری‌های ریوی یا قلبی (مثل آسم) بیشتر در معرض عوارض شدید آنفولانزا هستند. همچنین ممکن است بیماری‌های تنفسی مثل آسم بعد از ابتلای کودک به آنفولانزا ایجاد شوند.
آنفولانزا ممکن است علائم تنفسی شدید در کودکان مبتلا به بیماری زمینه‌ای ایجاد کند. کودکانی که به علائم شدیدتر مبتلا می‌شوند، نیاز به بستری در بیمارستان دارند. همچنین آنفولانزا در کودکان ممکن است به یک نوع عفونت ریوی به نام «پنومونی کودکان» منجر شود. در موارد نادری، آنفولانزا باعث مرگ بیمار می‌شود.
در موارد نادری، آنفولانزا روی مغز اثر می‌گذارد و باعث تشنج، گیجی یا عدم پاسخگویی از سمت کودک می‌شود. همچنین در موارد نادری آنفولانزا روی قلب هم اثر می‌گذارد. آنفولانزا در کودکان ممکن است سیستم ایمنی را ضعیف کند و باعث عفونت باکتریایی گوش، ریه یا سینوس‌ها شود.
کودکان مبتلا به آنفولانزا در معرض ابتلا به عفونت گوش و سینوس‌ها قرار دارند. اگر تب کودک بیشتر از ۳ تا ۴ روز طول کشیده است، تنگی نفس یا گوش درد دارد، سر و بینی‌اش پر از مخاط است، سرفه‌اش خوب نمی‌شود یا علائمش بدتر می‌شوند به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از آنفولانزا در کودکان
پیشگیری از آنفولانزا در کودکان به دلیل تماس نزدیک آن‌ها با یکدیگر و کمتر بودن آگاهی آن‌ها از روش‌های حفظ بهداشت فردی، ساده نیست. برای پیشگیری از آنفولانزا نکات زیر را رعایت کنید:
- دست‌های خود را بعد از تماس با فرد بیمار یا سطوحی که فرد بیمار به آن‌ها دست زده است بشویید.
- دست‌های خود و کودکتان را بعد از خالی‌کردن ترشحات بینی، سرفه یا عطسه بشویید.
- اگر آب و صابون در دسترس نیست، از ژل‌های ضدعفونی، الکل یا دستمال مرطوب برای تمیز کردن دست‌ها استفاده کنید.
- به کودک یاد بدهید هنگام عطسه یا سرفه، بینی و دهان خود را با دستمال بپوشاند یا داخل بازو عطسه کند. او را تشویق کنید تا بلافاصله بعد از عطسه، سرفه یا خالی‌کردن بینی،دستمال را داخل سطل زباله بیندازد و دست‌هایش را با آب و صابون بشوید.
- اگر فردی در خانه بیمار است، سطوح را (اسباب‌بازی‌ها، دستگیره درها، کلید و پریزها، شیر آب و غیره) تمیز کنید.
- اگر کودک مبتلا به آنفولانزا است، از فرستادن او به مهدکودک یا مدرسه تا زمان بهبود و رفع تب اجتناب کنید.
- در مکان‌های شلوغ برای خود و کودکتان از ماسک استفاده کنید.
واکسن آنفولانزا برای کودکان
یکی از بهترین و ساده‌ترین راهکارها برای پیشگیری از ابتلای کودک به آنفولانزا، واکسیناسیون است.
وقتی ویروس وارد بدن می‌شود، سیستم دفاعی شروع به ساخت مواد شیمیایی به نام «آنتی‌بادی» برای مبارزه با آن می‌کند. متاسفانه ویروس آنفولانزا هر سال جهش پیدا می‌کند و خود را تغییر می‌دهد. به همین دلیل وقتی موج جدید ویروس وارد جامعه می‌شود، آنتی‌بادی‌های قدیمی نمی‌توانند به‌سرعت آن را تشخیص دهند. در نتیجه کودک دوباره به آنفولانزا مبتلا می‌شود.
واکسن آنفولانزا که هرسال وارد بازار می‌شوند، متناسب با ویروس جهش‌یافته همان سال ساخته شده‌اند. در نتیجه احتمال ابتلای کودک به ویروس در موج جدید همه‌گیری کاهش پیدا می‌کند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) تزریق سالانه واکسن آنفولانزا را برای کودکان ۶ ماه به بالا توصیه کرده است. در حال حاضر پژوهش کافی درباره واکسن آنفولانزا برای نوزادان زیر ۶ ماه وجود ندارد.
کودکان ۶ ماه تا ۸ ساله‌ای که تابه‌حال واکسن آنفولانزا نزده‌اند، باید دو دوز واکسن را با فاصله ۴ هفته تزریق کنند. همچنین همه نوزادان ۶ تا ۲۳ ماه و کودکان مبتلا به بیماری‌های مزمن زمینه‌ای زیر باید هر سال واکسن تزریق کنند:
- بیماری‌های قلبی ریوی
- اختلال‌های غدد درون‌ریز مثل دیابت
- اختلال‌های کلیوی یا کبدی
- مصرف استروئید یا آسپیرین به مدت طولانی، ابتلا به ضعف سیستم ایمنی ناشی از ایدز و اچ آی وی و مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- بیماری‌های خونی مثل کم‌خونی داسی شکل
کودکانی نیز که با والدین در معرض خطر یا افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای زندگی می‌کنند، باید هرسال واکسن بزنند.
واکسن آنفولانزا باید هر سال تمدید شود. تزریق این واکسن برای کودکان (به‌خصوص کودکان مبتلا به مشکل زمینه‌ای) و سایر افرادی که با آن‌ها زندگی می‌کنند، ضرروی است.
کلام آخر دکترساینا
آنفولانزا در کودکان بیماری خطرناکی نیست. با رسیدن فصل پاییز، موج جدید ابتلا به آنفولانزا وارد جامعه می‌شود و کودکان بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به آن هستند. البته والدینی که کودکان مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای دارند، باید بسیار بیشتر از سایر خانواده‌ها جانب احتیاط را رعایت کنند؛ چرا که احتمال بروز عوارض شدید آنفولانزا در کودکان این خانواده‌ها بیشتر است. واکسیناسیون سالانه به پیشگیری از ابتلا به این بیماری یا اشکال شدید آن کمک می‌کند.
سوالات متداول
در اغلب کودکان آنفولانزا بیشتر از یک هفته طول نمیکشد؛ اما برخی کودکان ممکن است نیاز به بستری داشته باشند و روند درمان آن‌ها طولانیتر شود.
کودکان از یک روز قبل از شروع علائم بیماری تا ۵ الی ۷ روز بعد از آن می‌توانند ویروس آنفولانزا را به دیگران منتقل کنند.
کودکان زیر ۲ سال و کودکان مبتلا به بیماری‌های ریوی یا قلبی (مثل آسم) بیشتر در معرض عوارض شدید آنفولانزا هستند. آنفولانزا ممکن است علائم تنفسی شدید در کودکان مبتلا به بیماری زمینه‌ای ایجاد کند.
در موارد نادری، آنفولانزا روی مغز اثر می‌گذارد و باعث تشنج، گیجی یا عدم پاسخگویی از سمت کودک می‌شود. همچنین در موارد نادری آنفولانزا روی قلب هم اثر می‌گذارد.
| نام بیماری | آنفولانزای کودکان |
| تخصص مربوطه | اطفال – عفونی |
| علائم |
|
| عوارض |
|
| علت | ویروس آنفولانزا |
| موارد ریسک بالای ابتلا |
|
| روش‌های تشخیص | گرفتن شرح‌حال توسط پزشک |
| روش‌های درمان دارویی |
|
| درمان‌های خانگی |
|
| روش‌های پیشگیری |
|