فتق کشاله ران یا هرنی اینگوینال (Inguinal Hernia) برجستگی حاصل از بیرون زدن روده است. این عارضه هرچند دردناک، اغلب خطر چندانی ندارد و به‌راحتی درمان میشود؛ اما در مواردی نیز می‌تواند خطرناک و تبدیل به یک فوریت پزشکی شود. در این مقاله به علل، علائم، موارد خطر و راه‌های درمان فتق کشاله ران می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
فتق کشاله ران یا هرنی اینگوینال چیست؟
فتق کشاله ران زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از یک بافت، برای مثال بخشی از روده از یک نقطه‌ی ضعیف در عضلات شکم بیرون بزند و به کانال اینگوینال فشار وارد کند. در مردان طناب اسپرماتیک از داخل کانال اینگوینال عبور میکند؛ ازاین‌رو گاهی به فتق اینگوینال، فتق بیضه نیز گفته میشود. برآمدگی ایجادشده می‌تواند دردناک باشد. درد ناشی از فتق ممکن است زمانی‌که سرفه می‌کنید، خم می‌شوید یا اجسام سنگین را بلند می‌کنید شدید شود. بااین‌حال بسیاری از موارد ابتلا به فتق با درد همراه نیستند.
فتق کشاله ران همیشه خطرناک نیست؛ اما به خودی‌خود بهبود نمی‌یابد و می‌تواند منجر به عوارض شدید و خطرناک شود. در اغلب موارد بسته به نوع فتق، می‌توان با ماساژ و فشار ملایم قسمت بیرون‌زده را به داخل برگرداند؛ در سایر موارد پزشکان فتق کشاله ران را از طریق جراحی درمان می‌کنند.
فتق کشاله ران زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده از جای خود بیرون بزند و در سطح پوست ایجاد برجستگی کند.
انواع فتق کشاله ران
فتق کشاله ران ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم، گیر افتاده (اینکارسره) یا مختنق (استرانگوله شده) باشد.
فتق ران غیرمستقیم
فتق کشاله ران غیرمستقیم شایع‌ترین نوع فتق است. این عارضه اغلب در نوزادهای نارس و به علت بسته نشدن کانال اینگوئینال (کشاله ران) رخ می‌دهد. بااین‌وجود فتق غیرمستقیم ممکن است در هر سنی رخ بدهد. این نوع فتق بیشتر در مردان دیده میشود.
فتق ران مستقیم
فتق مستقیم کشاله ران اغلب در بزرگسالان و با بالا رفتن سن رخ می‌دهد. باور عمومی بر این است که ضعیف شدن عضلات در بزرگسالی منجر به فتق مستقیم کشاله ران میشود. این نوع فتق در مردان بسیار شایع‌تر است.
فتق ران گیرافتاده یا اینکارسره
فتق کشاله ران گیرافتاده زمانی اتفاق می‌افتد که بافت در کشاله ران گیر کند. در این شرایط نمی‌توان بافت بیرون‌زده را با فشار خارجی سر جای خود برگرداند.
فتق ران مختنق یا استرانگوله شده
فتق کشاله ران مختنق خطرناک‌تر از انواع دیگر فتق است. این نوع فتق زمان اتفاق می‌افتد که جریان خون در قسمت بیرون‌زده‌ی روده قطع میشود.
علائم فتق کشاله ران
علائم و نشانه های فتق کشاله ران عبارت‌اند از:
- برآمدگی در یک طرف ناحیه‌ی استخوان شرمگاهی. این برآمدگی در حالت ایستاده، به‌ویژه هنگام سرفه کردن یا فشار فیزیکی واضح‌تر است.
- احساس سوزش یا درد در قسمت برآمدگی
- درد یا ناراحتی در کشاله‌ی ران، به‌ویژه هنگام خم شدن، سرفه کردن یا بلند شدن
- احساس سنگینی یا کشش در کشاله‌ی ران
- ضعف یا فشار در کشاله‌ی ران
- درصورت پایین آمدن روده‌ی بیرون‌زده به داخل کیسه بیضه، ممکن است فتق با درد و تورم در اطراف بیضه‌ها همراه باشد.
علائم و نشانه های فتق مختنق
انواع مستقیم و غیرمستقیم فتق کشاله‌ی ران چندان خطرناک نیستند و با ماساژ و فشار ملایم به حالت اول برمی‌گردد؛ اما در مواردی که فتق در دیواره‌ی شکمی گیر کرده و به نوع گیرافتاده و مختنق تبدیل شود می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.
فتق مختنق با علائم زیر همراه است:
- حالت تهوع، استفراغ یا هردو
- تب
- درد ناگهانی که به سرعت تشدید شود.
- قرمز، بنفش یا تیره شدن برآمدگی فتق
- ناتوانی در دفع مدفوع یا گاز روده
درصورت مشاهده‌ی این علائم در اسرع وقت با متخصص جراحی عمومی مشورت کنید
علل بروز فتق کشاله ران
برخی اوقات فتق کشاله ران هیچ علت مشخصی ندارد؛ اما بعضی موارد می‌توانند در بروز آن دخیل باشند:
- افزایش فشار داخل حفره‌ی شکم
- وجود یک نقطه ضعیف در دیواره‌ی شکم
- فشار زیاد هنگام اجابت مزاج یا دفع ادرار
- فعالیت شدید
- بارداری
- سرفه یا عطسه مزمن
در بسیاری از افراد، ضعف دیواره‌ی شکم که منجر به فتق کشاله ران میشود یک مشکل مادرزادی است و دیواره‌ی شکم در دوران جنینی به‌درستی بسته نمی‌شود. سایر موارد فتق کشاله ران به‌دنبال ضعیف شدن ماهیچه‌های شکم بر اثر افزایش سن، فعالیت بدنی شدید یا سرفه‌های همراه با استعمال سیگار ایجاد می‌شوند. ضعف دیواره شکم همچنین ممکن است پس از جراحت یا جراحی شکم رخ دهد.
عوامل خطر فتق ران
عواملی که در ایجاد فتق کشاله ران نقش دارند عبارت‌اند از:
- جنسیت مذکر: مردان ۹ برابر زنان در معرض ابتلا به فتق کشاله ران هستند.[۱]
- بالا رفتن سن: با افزایش سن عضلات ضعیف می شوند.
- سفیدپوست بودن
- سابقه‌ی خانوادگی: ابتلای یکی از اعضای خانواده به فتق، احتمال بروز آن را افزایش می‌دهد.
- سرفه‌های مزمن؛ مثلاً بر اثر سیگار کشیدن
- یبوست مزمن: یبوست باعث فشار مضاعف هنگام اجابت مزاج میشود.
- بارداری: بارداری می‌تواند عضلات شکم را ضعیف کرده و باعث افزایش فشار داخل شکم شود.
- زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد: فتق کشاله ران در نوزادانی که زودتر از موعد یا با وزن کم به دنیا می‌آیند بیشتر دیده میشود.
- سابقه‌ی فردی فتق کشاله ران یا جراحی ترمیم فتق: حتی اگر آخرین ابتلای شما به فتق کشاله‌ی ران مربوط‌به دوران کودکی باشد، احتمال بروز مجدد آن در شما افزایش می‌یابد.
عوارض و خطرات ناشی از فتق
در صورت عدم درمان، فتق کشاله ران ممکن است به فتق گیرافتاده و مختنق تبدیل شود.
همان‌طورکه گفتیم فتق گیرافتاده زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت بیرون‌زده در دیواره‌ی شکم گیر میکند. اگر پزشک نتواند این بیرون‌زدگی را به جای خود برگرداند، ممکن است انسداد روده رخ دهد و اجابت مزاج دشوار میشود. انسداد روده ممکن است با علائمی از جمله درد شکم، استفراغ و حالت تهوع همراه باشد.
گاهی اوقات فتق گیرافتاده، جریان خون را به روده و شکم قطع میکند و منجر به مرگ بافت میشود؛ به این حالت فتق مختنق یا استرانگوله شده گفته میشود. این عارضه یک فوریت پزشکی محسوب میشود و به جراحی نیاز دارد.
درمان فتق کشاله ران
اولین و بهترین درمان فتق کشاله ران، جراحی است. جراحی ترمیم فتق یک عمل بسیار رایج و با درصد موفقیت بالا است که توسط متخصص جراحی انجام میشود.
انواع جراحی ترمیم فتق عبارت‌اند از:
- جراحی باز فتق کشاله ران: در این جراحی یک برش بزرگ روی شکم و نزدیک به کشاله ران ایجاد میشود و از طریق این برش، برآمدگی فتق به داخل شکم برگردانده میشود.
- لاپاراسکوپی فتق کشاله ران: در جراحی کشاله ران با لاپاراسکوپی، ابتدا پزشک چندین برش کوچک روی شکم ایجاد میکند. سپس با کمک یک لوله‌ی بلند و نازک که در قسمت انتهایی آن یک دوربین قرار دارد، داخل بدن را مشاهده کرده و جراحی را انجام می‌دهد.
می‌توانید با مطالعه‌ی مقاله‌ی «جراحی فتق» در مورد جزئیات انواع جراحی ترمیم فتق کشاله‌ی ران اطلاعات کامل‌تری کسب کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر برآمدگی فتق قرمز، بنفش یا تیره شده است یا اگر علائم و نشانه های فتق مختنق را مشاهده کردید حتماً در اسرع وقت به متخصص جراحی مراجعه کنید.
اگر یک برآمدگی دردناک یا قابل‌توجه در کشاله ران خود و در کنار استخوان شرمگاهی شده‌اید با پزشک مشورت کنید. این برآمدگی در حالت ایستاده واضح‌تر است و معمولاً اگر دست خود را مستقیماً روی ناحیه‌ی آسیب دیده قرار دهید، می‌توانید آن را احساس کنید.
در برخی موارد می‌توان فتق را با ماساژ به جای خود برگرداند؛ اما رایج‌ترین روش درمان فتق کشاله ران، انجام عمل جراحی است.
پیشگیری از فتق
اگرچه پیشگیری از عوامل ژنتیکی امکان‌پذیر نیست؛ اما می‌توانید با رعایت برخی موارد خطر بروز یا شدت فتق کشاله ران را کاهش دهید:
- وزن متناسب داشته باشید.
- یک رژیم غذایی پرفیبر را دنبال کنید.
- سیگار کشیدن را کنار بگذارید. اگرچه ترک سیگار دشوار است؛ ولی کمک گرفتن از مشاوران و متخصصان این زمنیه می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- از بلند کردن وسایل سنگین خودداری کنید.
کلام آخر دکترساینا
فتق کشاله ران معمولاً به‌سادگی درمان میشود و جای نگرانی ندارد؛ اما به‌یاد داشته باشید که به تعویق انداختن درمان فتق کشاله ران می‌تواند منجربه خطرناک شدن آن شود و جان شما را تهدید کند. درصورت مواجهه با این عارضه، در اسرع وقت با یک پزشک مشورت کنید.
برای مشاهده لیست بهترین پزشک عمومی و داخلی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با پزشک عمومی ارتباط آنلاین با پزشک عمومیسؤالات متداول
فتق کشاله‌ی ران انواع مختلفی دارد و در اغلب موارد خطرناک نیست؛ اما درمان نکردن آن می‌تواند منجر به پیشرفت و خطرناک شدن آن شود. انواع خطرناک فتق، یعنی فتق گیر افتاده (اینکارسره) و مختنق باید در اسرع وقت درمان شوند.
در برخی موارد ممکن است فتق کشاله‌ی ران منجر به ناباروری شود. اگر فتق به بیضه‌ها یا مجرای دفران (مجرای وابَران) برسد می‌تواند منجر به ناباروری شود.
احتمال آسیب دیدن مجرای دفران بر اثر فتق کشاله ران در بزرگسالان حدوداً ۰.۳ درصد و در کودکان بین ۰.۸ تا ۲ درصد است.[۲]
پزشکان جراحی عمومی می‌توانند در درمان فتق کشاله ران به شما کمک کند.
جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری
| نام بیماری | فتق کشاله ران |
| تخصص مربوطه | جراحی عمومی، متخصص جراحی کليه و مجاري |
| علائم | برآمدگی در یک طرف ناحیه‌ی استخوان شرمگاهی، احساس سوزش یا درد در قسمت برآمدگی، درد یا ناراحتی در کشاله‌ی ران، احساس سنگینی یا کشیدن در کشاله‌ی ران، ضعف یا فشار در کشاله‌ی ران |
| عوارض | تبدیل شدن فتق به فتق گیرافتاده و مختنق، مرگ بافت، اختلال در جریان خون |
| علت | افزایش فشار داخل شکم، وجود یک نقطه ضعیف در دیواره‌ی شکم، فشار زیاد هنگام اجابت مزاج یا دفع ادرار، فعالیت شدید،بارداری، سرفه یا عطسه مزمن |
| موارد ریسک بالای ابتلا | جنسیت مذکر، بالا رفتن سن، سفید پوست بودن، سابقه‌ی خانوادگی، سرفه‌های مزمن مثلاً بر اثر سیگار کشیدن، یبوست مزمن، بارداری، زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد، سابقه‌ی فردی فتق کشاله ران یا جراحی ترمیم فتق |
| روش‌های تشخیص | معاینه‌ی بالینی |
| روش‌های درمان | جراحی ترمیم فتق کشاله‌ی ران |
[۱] Kingsnorth, A., & LeBlanc, K. (2003). Hernias: inguinal and incisional. Lancet (London, England), 362(9395), 1561–۱۵۷۱. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(03)14746-0
[۲] Fitzgibbons R. J., Jr (2005). Can we be sure polypropylene mesh causes infertility?. Annals of surgery, 241(4), 559–۵۶۱. https://doi.org/10.1097/01.sla.0000157210.80440.b7