زرد زخم نوعی عفونت پوستی به‌شدت واگیردار است که بیشتر در نوزادان و کودکان رواج دارد. علائم زرد زخم بیشتر اوقات به شکل زخم و تاول‌های قرمز در ناحیه پوست اندام‌ها به‌خصوص بینی، دهان، پاها و دست‌ها بروز می‌کند.
در ادامه این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی کامل علت زرد زخم، علائم و روشهای آن می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
بیماری زرد زخم چیست؟
زرد زخم که با نام علمی Impetigo شناخته می‌شود یکی از عفونت‌های پوستی رایج است که بیشتر اوقات به‌دلیل باکتریایی، به‌خصوص باکتری «استافیلوکوک اورئوس» یا «استاف»، بروز می‌کند و در حدود ۴ تا ۱۰ روز مسری است.
دلیل نام‌گیری زرد زخم به این دلیل است که بعد از بروز بیماری، زخم می‌ترکد و پوسته روی آن به رنگ زرد در می‌آید.
بیماری زرد زخم در کودکان
با این که هر کسی می‌تواند دچار زرد زخم شود اما این بیماری بیشتر در کودکان (خصوصا در گروه سنی ۲ تا ۵ سال) رخ می‌دهد. همچنین به دلیل تمایل رشد باکتری‌ها در شرایط گرم و مرطوب این بیماری در فصل بهار نمایان و در تابستان به اوج می‌رسد.
از آنجا که زرد زخم از اختلالات شایع پوستی در کودکان است می‌تواند با سایر اختلالات پوستی در کودکان اشتباه گرفته شود. اختلالات پوستی شایع در کودکان -که با زرد زخم اشتباه گرفته می‌شود- شامل موارد زیر است:
- آبله‌مرغان
- قارچ پوستی
- درماتیت (اگزما تماسی)
- بیماری دست و پا و دهان (coxsackievirus)
- تب اسکارلت یا مخملک
- پسوریازیس
- بیماری پنجم
- بیماری ششم (روزئولا اینفانتوم)
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانانواع زرد زخم
زرد زخم با توجه به علت و علائم و نوع زخم آن می‌تواند به انواع مختلفی تقسیم شود که عبارتند از:
زردزخم غیرتاولی
زرد زخم غیرتاولی (Nonbullous impetigo) نوع مسری بیماری زرد زخم است که معمولاً با زخم‌های مایل به قرمز و خارش‌دار در اطراف دهان و بینی شروع می‌شود. زخم‌ها باز می‌شوند و در اطراف آنها، پوسته قرمز و تحریک‌شده ایجاد می‌شود. پوسته‌ای به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای ایجاد می‌شود و وقتی پوسته‌ها بهبود می‌یابند، لکه‌های مایل به قرمز به‌وجود می‌آیند که محو می‌شوند و جای زخمی ندارند.
زردزخم تاولی
زرد زخم تاولی (Bullous impetigo) نوع دیگر از بیماری زردزخم است که با تاول‌های بزرگ‌تر یا برجستگی‌هایی همراه است. این تاول‌ها یا برجستگی‌ها با یک مایع شفاف پر شده و ممکن است تیره و کدر شود. این نوع از تاول‌ها نیز معمولاً بعد از بهبودی جای زخمی ندارند.
زردزخم اکتیما
اکتیما (Ecthyma) نوعی عفونت پوستی نادر است که در اثر عدم درمان زرد زخم رخ می‌دهد. در این نوع از زرد زخم تاول‌ها با مایع چرکی همراه هستند. این عفونت معمولا تاول‌های دردناکی روی پوست باسن، ران، پاها، مچ پا و پا ایجاد می‌کند و تاول‌ها به زخم‌هایی پر از چرک با پوسته ضخیم‌تر تبدیل می‌شوند. زخم‌های اکتیما به آهستگی بهبود می‌یابند و ممکن است پس از بهبود جای زخم ایجاد کنند.
علت زرد زخم
همانطور که گفتیم زرد زخم عفونتی است که در اثر باکتری استافیلوکوک اورئوس یا استاف ایجاد می‌شود. این باکتری می‌تواند از طریق شکاف در پوست از جمله بریدگی، خراش، نیش حشرات یا بثورات وارد بدن شود و سپس حمله می‌کنند. این بیماری به‌شدت مسری بوده و در صورت لمس وسایل شخصی فرد مبتلا، باکتری می‌تواند به‌راحتی منتقل شود.
از دیگر علل بروز زرد زخم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آب و هوای گرم و مرطوب
- ابتلا به دیابت
- درمان دیالیز
- ضعیف بودن سیستم ایمنی، مثلا به‌دلیل ابتلا به ایدز
- بیماریهای پوستی مانند اگزما، درماتیت و پسوریازیس
- آفتاب‌سوختگی یا سوختگی‌های دیگر
- مبتلا شدن به عفونت‌های خارش‌دار، مانند زخم، تبخال، آبله‌مرغان و شپش
- نیش حشرات و پیچک سمی
علائم بیماری زرد زخم
- زخم‌های قرمز روی پوست اغلب در اطراف بینی و لب
- زرد شدن زخم‌ها پس از ترکیدن تاول‌ها
- خارش و درد در اطراف زخم‌ها
- تاول‌های چرکی به‌خصوص در ناحیه پوشک نوزادان
- تب
زخم‌های ناشی از زرد زخم ممکن است خارش‌دار و بعضاً دردناک باشند. بعد از مرحله پوسته، این زخم‌ها علائم قرمزی ایجاد می‌کنند. زرد زخم در کودکان بعد از شروع در یک نقطه از بدن، غالباً به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت می‌کند.
زرد زخم در نوزادان گاهی اوقات به‌صورت تاول‌هایی در اطراف ناحیه پوشک یا چین‌های پوستی ظاهر می‌شود.
روشهای درمان زرد زخم
پزشک بعد از تشخیص بیماری، درمان را با توجه به وخامت بیماری تعیین می‌کند. در شرایطی که عفونت خفیف باشد ممکن است پزشک فقط پوست را تمیز نگه دارد؛ اما در مواردی که عفونت شدید است ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک (به‌صورت موضعی یا خوراکی) تجویز کند. با تجویز آنتی‌بیوتیک درصد سرایت زرد زخم به‌مقدار قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
پزشک برای درمان زرد زخم روشهای زیر را به شما پیشنهاد خواهد داد:
- ابتدا زخم را با استفاده از یک دستمال مرطوب به‌آرامی تمیز کنید و پوسته‌های آن را بردارید.
- برای برداشتن پوسته‌های زخم، ابتدا محل را با آب گرم بشویید و سپس با استفاده از یک حوله یا دستمال خیس آنها را بردارید.
- روی زخم را با استفاده از داروهای ضدعفونی‌کننده تجویزیِ پزشک بپوشانید.
- سعی کنید تمام نواحی درگیرِ زخم را با مواد ضدعفونی به‌خوبی بپوشانید.
- اگر زرد زخم گسترده باشد پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را تجویز خواهد کرد.
- بیشتر اوقات پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی که شامل مشتقات پنی‌سیلین است مانند اسید آموکسی سیلین، کلاوولانیک و سفالوسپورین‌ها مانند سفالکسین را تجویز می‌کند.
- برای سرعت بخشیدن به درمان زرد زخم آنتی‌بیوتیک‌ها را سر وقت و به‌اندازه مصرف کنید.
جلوگیری از بروز مجدد
برای جلوگیری از بروز مجدد زخم بسیار مهم است که نکات زیر را نیز رعایت کنید:
- مناطقی که ناقل بینی بیماری بوده‌اند مانند بینی، دهان، دست و پا پمادهای آنتی‌بیوتیک بمالید.
- با مشورت پزشک سعی کنید، هر روز پوست را با مواد آنتی‌باکتریال بشورید.
- منبعِ ناقل بیماری و آلوده به باکتری را شناسایی و برطرف کنید.
راه‌های جلوگیری از سرایت بیماری
همانطور که گفتیم این بیماری به شدت مسری است. برای جلوگیری از سرایت آن نیز نکات زیر را رعایت کنید:
- در دوران ابتلا به بیماری از تماس و در ارتباط بودن با دیگران بپرهیزید.
- بیماری زردزخم معمولا از طریق تماس مستقیم با شخصی که به آن مبتلا شده است منتقل می‌شود. اما گاهی اوقات زرد زخم از طریق حوله، اسباب بازی، لباس یا وسایل خانه نیز منتقل می‌شود. به همین دلیل بهتر است وسایل فرد مبتلا به زرد زخم را جدا کنید.
- کودکان مبتلا به زرد زخم تا زمان پوسته‌پوسته شدن تاول‌ها، از رفتن به مدرسه خودداری کنند. (زمان مناسب برای رفتن به مدرسه بعد ازابتلا به زرد زخم ۲۴ ساعت بعد ازشروع درمان آنتی‌بیوتیکی است و بدون درمان کودک تا هفته‌ها می‌تواند ناقل باشد)
- هر روز لباس، ملحفه‌ها و وسایلی را که فرد مبتلا با آن زیاد در ارتباط است عوض کنید و بشویید.
درمان‌های خانگی
درمان‌های خانگی می‌توانند در کنار درمان‌هایی که پزشک توصیه کرده‌اند، روند درمان بهبود را سرعت ببخشد.
- سرکه از اصلی‌ترین نوع آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی است؛ می‌توانید با مشورت پزشک از آن برای شست‌وشو استفاده کنید.
- روزانه سه تا چهار بار زخم‌ها را تمیز و مرطوب کنید تا بهبود یابند.
- بعد از درمان زخم‌ها، دست خود را به‌طور کامل بشویید تا از انتشار عفونت جلوگیری کنید.
- حتما دقت کنید منطقه‌ای که قصد دارید پماد آنتی‌بیوتیک تجویزشده را روی آن بمالید خشک باشد.
- پس از زدن پماد، روی زخم‌ها را با گاز بپوشانید.
کلام آخر دکتر ساینا درباره زرد زخم
همانطور که اشاره کردیم زرد زخم بسیار مسری است و به‌راحتی گسترش می‌یابد و به دیگران (خصوصا کودکان) سرایت می‌کند. پس اگر گمان می‌کنید که خودتان یا فرزندتان دچار زرد زخم شده‌اید حتما برای تشخیص و شروع درمان به پزشک مراجعه کنید.
برای تشخیص زرد زخم باید به پزشک متخصص اطفال یا پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید. معمولا اگر زرد زخم به کمک آنتی‌بیوتیکی درمان نشود، پزشک مراجعه به متخصص بیماریهای عفونی را پیشنهاد می‌دهد.