هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم) | عوارض و مراقبتهای بعد از عمل

تأیید شده توسط تیم پزشکی دکترساینااطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک، خوددرمانی نکنید. دریافت مشاوره آنلاین

هیسترکتومی یا عمل برداشتن رحم به‌عنوان درمان برخی مشکلات و بدخیمی‌های رحم کاربرد دارد. این جراحی با روش‌های مختلفی انجام می‌شود و طی آن ممکن است تنها بخشی از بافت رحم برداشته شود یا اینکه تمامی رحم، دهانه‌ی رحم، تخمدان‌ها و حتی برخی بافت‌های اطراف برداشته شوند. در این مقاله انواع تکنیک‌های عمل رحم، کاربردهای آن، مراقبت‌های بعد از عمل و عوارض برداشتن رحم را مرور می‌کنیم.

هیسترکتومی یا برداشتن رحم چیست؟

هیسترکتومی به عمل برداشتن رحم و احتمالاً دهانه‌ی رحم گفته می‌شود. بسته به‎علت و نوع جراحی ممکن است علاوه بر رحم نیاز به برداشتن اندام‌ها و بافت‌های اطراف مانند لوله‌های رحمی و تخمدان نیز باشد. رحم محل رشد و نمو جنین در دوران بارداری است. همچنین ریزش لایه‌ی داخلی رحم باعث خون‌ریزی قاعدگی در هر ماه می‎شود. بعد از برداشتن رحم، توانایی باردار شدن از بین می‌رود و  همچنین قاعدگی نیز متوقف می‌شود.

چه زمانی به عمل هیسترکتومی نیاز است؟

برخی از شرایطی که نیاز به انجام هیسترکتومی دارند عبارت‌اند از:

• فیبروم: رشد توده‌های غیرسرطانی در رحم، بیرون یا داخل لایه عضلانی رحم
• پریودهای سنگین: پریود یا خونریزی شدید و طولانی‌مدت در دوران قاعدگی یکی از دلایل انجام هیسترکتومی هستند.
• آندومتریوز: در آندومتریوز پوشش رحم به خارج از بافت رحم مانند لوله‌های رحمی و تخمدان رشد می‌کند.
• درد شدید در دوران قاعدگی (دیسمنوره)
• سرطان دهانه رحم، رحم و تخمدان
• افتادگی رحم
• بیماری التهابی لگن (PID)

انواع عمل هیسترکتومی

هیسترکتومی کامل (توتال)

در روش هیسترکتومی کامل یا توتال رحم به‌همراه دهانه‌ی رحم برداشته می‌شود. این نوع از هسیترکتومی بیشتر رایج است.

هیسترکتومی جزئی (پارشیال)

در این روش بخش عمده‌ی رحم برداشته می‌شود و دهانه رحم (سرویکس) دست نخورده باقی می‌ماند. هیسترکتومی جزئی، اغلب در زنانی که نتایج پاپ اسمیر آن‌ها غیرطبیعی نیست انجام می‎شود. به نظر می‌رسد که هیسترکتومی جزئی آسیب کمتری به مسائل مربوط به میل و رابطه جنسی وارد می‎کند.^[۱]

هیسترکتومی رادیکال

در هیسترکتومی رادیکال رحم، دهانه رحم، قسمت بالایی واژن و بافت‌های حمایت‌کننده برداشته می‌شوند. این نوع از هیسترکتومی در موارد خاصی از سرطان ضروری است. برداشتن تخمدان‌ها قبل از رسیدن به سن یائسگی باعث القا یائسگی در زنان می‌شود.

روش‌های مختلف برداشتن رحم

علاوه بر میزان برداشتن رحم در هیسترکتومی، روش‌های جراحی مختلفی برای برداشتن رحم وجود دارد که جراح با توجه به سن، شرایط بیمار و علت مراجعه بهترین روش را برای خارج کردن رحم انتخاب می‎کند.

هیسترکتومی شکمی

در این روش جراح یک برش افقی یا عمودی در شکم ایجاد می‌کند. هیسترکتومی شکمی زاویه دید بهتری از لگن در اختیار جراح قرار می‌دهد. این نوع جراحی در مواقعی که چسبندگی رحم وجود دارد یا رحم بیش‌ازحد بزرگ است انجام می‌شود.

عوارض احتمالی هیسترکتومی شکمی عبارت‌اند از عفونت، خونریزی، لخته شدن خون، آسیب به اعصاب و بافت‌های اطراف. همچنین ممکن است زمان بستری شدن در بیمارستان در این روش طولانی‌تر باشد.

هیسترکتومی واژینال

این روش تماماً از طریق واژن انجام می‎شود و هیچ‌گونه برشی در ناحیه شکم ایجاد نمی‌شود. معمولاً این روش جراحی اولین انتخاب است، مگر آنکه به دلایل چسبندگی یا بزرگی رحم قابل اجرا نباشد. این روش نسبت به سایر روش‌های جراحی دوره‌ی بهبودی کوتاه‌تری دارد.

هیسترکتومی از طریق لاپاراسکوپی

در این روش هیسترکتومی یک برش کوچک از طریق شکم ایجاد می‌شود و با ابزاری به نام لاپاراسکوپ بافت رحم خارج می‎شود. این روش در مقایسه با لاپاراسکوپی شکمی خطر ابتلا به عفونت، درد و زمان بستری شدن در بیمارستان را کاهش می‎دهد. بااین‌حال در این روش خطر آسیب به دستگاه ادراری و بافت‌های اطراف وجود دارد.

عوارض برداشتن رحم

برخی از شایع‎ترین عوارض بعد از عمل برداشتن رحم عبارت‌اند از افزایش ترشحات رحم و تحریک در محل برش جراحی. در صورت برداشتن تخمدان ممکن است علائم یائسگی ایجاد شود. سایر عوارض برداشتن رحم عبارت‌اند از:

• گرگرفتگی
• خشکی واژن
• ازدست‌دادن میل جنسی
• اختلال خواب
• بی‌اختیاری ادرار
• افتادگی واژن
• درد مزمن
• فیستول واژن (ارتباط غیرطبیعی که بین واژن و مثانه یا روده کوچک شکل می‌گیرد.)
• عفونت محل زخم
• خون‌ریزی
• لخته شدن خون

اگر پس از عمل دراوردن رحم دچار عوارض شده‌اید، با دکتر زنان و زایمان مشورت کنید.

آمادگی های قبل از انجام هیستروکتومی

جراحی برداشتن رحم مانند سایر عمل‎های جراحی نیازمند آمادگی قبل از عمل است. آمادگی‌های لازم قبل از هیسترکتومی عبارت‌اند از:

• شب قبل از جراحی از مصرف وعده‌ی غذایی سنگین و پرحجم خودداری کنید. بهتر است یک وعده غذای سبک و مغذی مصرف کنید.
• سوابق پزشکی خود مانند مصرف داروها، نتایج تصویربرداری و اطلاعات مربوط به آلرژی را جمع‌آوری کنید و قبل از جراحی در اختیار جراح قرار دهید.
• دستورالعمل‌های آماده‌سازی روده را طبق دستور جراح انجام دهید.
• در اغلب موارد مصرف غذای جامد یا هرگونه مایعات پس از نیمه‌شب قبل از جراحی ممنوع است.
• شب قبل از جراحی به‌اندازه‌ی کافی استراحت کنید. ممکن است برخی به علت استرس دچار اختلال خواب شوند. در این شرایط هورمون‌های استرس در بدن ترشح می‌شوند و توانایی بدن برای مقابله با عفونت را مختل می‌کنند. بنابراین استراحت کافی کنید و از اگر مضطرب هستید، با تنفس عمیق خود را آرام کنید.

مراقبتهای بعد از برداشتن رحم

درد و احساس خستگی بعد از عمل هیسترکتومی طبیعی است و  اغلب برای تسکین درد از مسکن استفاده می‌شود. سایر مراقبت‌های ضروری بعد از برداشتن رحم عبارت‌اند از:

• بعد از جراحی به‌اندازه‌ی کافی و حداقل به مدت دو هفته استراحت کنید. در این مدت از فعالیت‎هایی مانند رانندگی خودداری کنید.
• ورزش و فعالیت بدنی خود را طبق توصیه جراح انجام دهید. پیاده‌روی روزانه بسیار مؤثر است؛ مگر اینکه منع پزشکی وجود داشته باشد.
• از ایستادن طولانی‌مدت بعد از جراحی هیسترکتومی خودداری کنید.
• از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
• برای جلوگیری از یبوست بعد از جراحی میوه، سبزی و مایعات فراوان مصرف کنید.
• در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک حتماً دوره‌ی درمان خود را کامل کنید.
• ۴ تا ۶ هفته بعد از جراحی از انجام رابطه‌ی جنسی واژینال خودداری کنید. بهتر است رابطه‌ی جنسی را تا بهبود کامل واژن به تعویق بیندازید و برای شروع آن با پزشک مشورت کنید.

موارد هشداردهنده بعد ازعمل

همانطورکه اشاره کردیم، خستگی و درد بعد از عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی معمول است؛ اما در صورت بروز علائم هشداردهنده‌ی زیر حتماً و در اسرع وقت با متخصص مشورت کنید.

• خون‌ریزی به‌صورت خون قرمز و تازه از واژن
• تب بالای ۳۸ درجه
• حالت تهوع و استفراغ شدید
• درد غیرقابل تحمل یا افزایش درد
• سوزش یا احساس ناراحتی شدید در هنگام دفع ادرار یا تکرر ادرار
• افزایش قرمزی، التهاب یا ترشحات ناحیه جراحی

کلام آخر دکترساینا

هیسترکتومی یا عمل برداشتن رحم مانند هر جراحی دیگری می‌تواند عوارضی داشته باشد؛ اما به مراقبت‌های مناسب بعد از عمل، می‌توانید خیلی زود به روال زندگی عادی خود برگردید. این عمل سیکل بارداری و توان فرزندآوری را مختل می‌کند؛ اما لزوماً مشکلی در برقراری رابطه‌ی جنسی شما ایجاد نمی‌کند. چنانچه درمورد این عمل نیاز به نظر متخصص دارید، می‌توانید در سامانه دکترساینا در اسرع وقت از بهترین پزشکان متخصص زنان و زایمان مشاوره آنلاین زنان دریافت کنید.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.