در دنیای امروز، که پیشگیری از بیماری‌ها بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد، واکسن‌ها به عنوان یکی از قوی‌ترین ابزارهای دفاعی ما در برابر بیماری‌ها شناخته می‌شوند. واکسن HPV یکی از آن دستاوردهای علمی است که می‌تواند جان میلیون‌ها نفر را از خطر سرطان دهانه رحم و دیگر سرطان‌های مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی نجات دهد.در ایران واکسن HPV را بیشتر با نام «واکسن گارداسیل» می‌شناسیم. تزریق واکسن HPV محافظت ایمن، مؤثر و پایداری در برابر عفونت‌های HPV ایجاد می‌کند. این واکسن زمانی بیشترین تأثیر را دارد که قبل از قرارگرفتن فرد در معرض ویروس اچپیوی تزریق شود. هرآنچه لازم است درباره واکسن HPV یا همان گارداسیل بدانید، در این مقاله خواهید خواند. با ما همراه باشید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- واکسن HPV (گارداسیل) چیست و چه کاربردی دارد؟
- انواع واکسن HPV
- چه افرادی باید واکسن زگیل تناسلی تزریق کنند؟
- چه افرادی نباید واکسن زگیل تناسلی تزریق کنند؟
- برنامه سنی برای واکسن گارداسیل
- مزایای تزریق واکسن گارداسیل
- عوارض جانبی تزریق واکسن HPV چیست؟
- آمادگی قبل از واکسن گارداسیل و نحوه انجام
- مراقبت‌های بعد از واکسن گارداسیل
- چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- آیا تزریق واکسن HPV برای مردان اهمیت دارد؟
- خرید واکسن گارداسیل چگونه انجام می‌شود؟
- چطور گارداسیل اصل و تقلبی را تشخیص دهیم؟
- قیمت واکسن گارداسیل
- کلام آخر دکترساینا
- سؤالات متداول
واکسن HPV (گارداسیل) چیست و چه کاربردی دارد؟
واکسن HPV واکسنی است که می‌تواند از فرد دربرابر ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) محافظت کند. HPV نوعی عفونت شایع مقاربتی است که از طریق تماس پوست به پوست پخش می‌شود. حدود ۴۰ نوع (سویه) از این عفونت ممکن است ازطریق رابطه جنسی بین افراد گسترش یابد. این ویروس آن‌قدر شایع است که ۸۰درصد از افراد فعال جنسی، در مقطعی از زندگی به آن مبتلا می‌شوند ولی سیستم ایمنی سالم اغلب می‌تواند این ویروس را دفع کند.
درعین‌حال، برخی از سویه‌های عفونت HPV نه‌تنها از بین نمی‌روند، بلکه منجر به سرطان می‌شوند. به‌عنوان مثال، بیشتر سرطان‌های دهانه رحم و سرطان‌هایی که دستگاه تناسلی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، به‌نوعی با عفونت HPV مرتبط هستند. همچنین طبق تحقیقات و آزمایش‌های بالینی، عفونت HPV عامل ابتلای افراد به زگیل تناسلی نیز هست.
به همین دلیل، دریافت واکسن HPV بسیار مهم است. تزریق واکسن روشی ایمن و مؤثر برای جلوگیری از ابتلا به عفونت درصورت مواجهه با آن است.
گرچه واکسن گارداسیل از ابتلا به عفونت HPV پیشگیری می‌کند، نوعی روش درمانی محسوب نمی‌شود یعنی اگر فردی پیش از واکسینه‌شدن در معرض سویه خاصی از HPV قرار گرفته باشد، تزریق واکسن نمی‌تواند آلودگی با این عفونت را التیام بخشد.
انواع واکسن HPV
سه نوع واکسن HPV در بازار وجود دارد: گارداسیل ـ ۹، گارداسیل و سرواریکس. هریک از این واکسن‌ها با انواع مختلفی از HPV مقابله می‌کنند. در ادامه، درباره هریک از این سه نوع صحبت می‌کنیم.
۱. گارداسیل-۹ (Gardasil-9)
این واکسن در بین واکسن‌های موجود، بیشترین محافظت را در برابر سویه‌های مختلف عفونت HPV ارائه می‌دهد. گارداسیل-۹ یا گارداسیل ۹ظرفیتی دربرابر عفونت‌های مرتبط با این موارد از افراد محافظت می‌کند:
- ۱۶-HPV و ۱۸-HPV: این‌ها دو سویه رایج و پرخطر HPV محسوب می‌شوند. این سویه‌ها عامل ۷۰درصد سرطان‌های دهانه رحم، ۹۰درصد سرطان‌های مقعد و بسیاری از سرطان‌هایی هستند که می‌توانند گلو و اندام تناسلی افراد را تحت‌تأثیر قرار دهند.
- سویه‌های اچپیوی ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸: این سویه‌ها عامل ۲۰ درصد بیشتر سرطان‌های مربوط به دهانه رحم محسوب می‌شوند.
- ۶-HPV و ۱۱-HPV: این سویه‌های عفونت HPV عامل ایجاد ۹۰ درصد زگیل‌های تناسلی به شمار می‌روند. البته به‌عنوان سویه‌های کم‌خطر در نظر گرفته می‌شوند، چون منجر به سرطان نمی‌شوند. بااین‌حال زگیل تناسلی نوعی عفونت مسری است که دردسرهای خاص خودش را دارد. واکسینه‌شدن با Gardasil-9 از ابتلا به این سویه‌های عفونت پیشگیری می‌کند.
۲. گارداسیل (Gardasil)
گارداسیل اولین واکسن HPV مورد تأیید FDA بود که در سال ۲۰۰۶ در دسترس قرار گرفت. این نوع واکسن که در ایران به نام گارداسیل ۴ظرفیتی معروف است، یکی از رایج‌ترین واکسن‌های HPV موجود در ایران محسوب می‌شود. گارداسیل از ابتلای افراد به عفونت‌های مرتبط با این موارد محافظت می‌کند:
- ۱۶-HPV و ۱۸-HPV؛
- ۶-HPV و ۱۱-HPV (عامل ۹۰ درصد زگیل‌های تناسلی).
برخلاف گارداسیل-۹، واکسن گارداسیل ۴ظرفیتی در برابر سویه‌های اضافی HPV که عامل ۲۰ درصد سرطان‌های دهانه رحم محسوب می‌شوند، از افراد محافظت نمی‌کند. بنابراین، درحالی‌که گارداسیل-۹ احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را تا ۹۰درصد کاهش می‌دهد، گارداسیل ۴ظرفیتی احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را تا ۷۰درصد پایین می‌آورد.
۳. سرواریکس
سازمان غذا و داروی آمریکا یا همان FDA در سال ۲۰۰۹ واکسن سرواریکس (Cervarix) را تأیید کرد. سرواریکس فقط دربرابر گونه‌های پرخطر عفونت HPV مرتبط با سرطان از افراد محافظت می‌کند و محافظتی دربرابر سویه‌های عامل زگیل تناسلی ارائه نمی‌کند. واکسن سرواریکس از ابتلای افراد به عفونت‌های مرتبط با این موارد محافظت می‌کند:
- ۱۶-HPV؛
- ۱۸-HPV.
چه افرادی باید واکسن زگیل تناسلی تزریق کنند؟
همه افراد، صرف‌نظر از جنسیت، باید قبل از اینکه از طریق فعالیت جنسی در معرض ویروس HPV قرار گیرند، واکسینه شوند. به یاد داشته باشید واکسن HPV فقط می‌تواند از شما در برابر گونه‌هایی از HPV محافظت کند که تا پیش از واکسیناسیون درمعرض آنها قرار نگرفته باشید.
افرادی که باید واکسن زگیل تناسلی تزریق کنند، عبارت‌اند از:
- کودکان بین ۱۱ تا ۱۲ سال: بهترین زمان برای تزریق این واکسن در کودکان، همین محدوده سنی است. گرچه امکان تزریق واکسن از سن ۹سالگی وجود دارد، تزریق واکسن HPV بخشی از برنامه واکسیناسیون کودکان ۱۱ تا ۱۲ساله است. هدف این است که کودکان قبل از قرارگرفتن در معرض خطر ابتلا به عفونت اچپیوی واکسینه شوند.
- بزرگ‌سالان تا ۲۶سالگی: واکسن زگیل تناسلی برای بزرگ‌سالان زیر ۲۶ سال نیز توصیه می‌شود. این واکسن شامل افرادی می‌شود که تزریق واکسن را در کودکی، نوجوانی یا جوانی شروع کرده‌اند، اما دُزهای تزریقی موردنیاز را کامل نکرده‌اند.
- بزرگ‌سالان ۴۵ساله و کوچک‌تر: در سال ۲۰۱۸، سازمان غذا و داروی آمریکا محدوده سنی تزریق واکسن گارداسیل را از ۲۶ به ۴۵ سال افزایش داد. این توصیه بر اساس تحقیقاتی بود که نشان می‌داد این واکسن از ابتلا به عفونت HPV در بین بزرگ‌سالان در این محدوده سنی نیز پیشگیری می‌کند.
علت این تقسیم‌بندی و ایجاد محدودیت براساس این تفکر است که بیشتر افراد در بزرگ‌سالی رابطه جنسی داشته‌اند و همان طور که در ابتدای مقاله گفتیم، احتمالا درمعرض این ویروس قرار گرفته‌اند اما به‌طور کلی، توصیه افراد زیر ۴۵ سال به تزریق واکسن گارداسیل به این معنا نیست که اگر فردی میانسال هستید، نمی‌توانید از مزایای این واکسن بهره‌مند شوید. به‌عنوان مثال، اگر فردی میانسال هستید که تابه‌حال رابطه جنسی نداشته‌اید یا اینکه می‌خواهید به‌تازگی رابطه جنسی را شروع کنید، واکسن‌زدن از شما در برابر عفونت‌های مختلف HPV محافظت خواهد کرد.
شرایط هرکس متفاوت است. مشورت با پزشک درباره تزریق واکسن زگیل تناسلی راهکار خوبی است. پزشک می‌تواند براساس سابقه رابطه جنسی شما اطلاعات و توصیه‌های متناسب با شرایط‌تان را در اختیارتان قرار دهد.
چه افرادی نباید واکسن زگیل تناسلی تزریق کنند؟
این افراد عبارت‌اند از:
- زنان باردار: تحقیقات زیادی درباره ایمنی واکسن در دوران بارداری انجام نشده است؛ بنابراین بهتر است تزریق آن به بعد از زایمان موکول شود. اگر بعد از تزریق واکسن متوجه شدید باردارید، نگران نباشید و پزشکتان را در جریان بگذارید و درصورت مشاهده عوارض خاص با پزشک مشورت کنید.
- افرادی که بدنشان به دُز قبلی واکسن واکنش نشان داده است: در صورتی که بعد از تزریق دُز قبلی واکسن گارداسیل واکنش‌های آلرژیکی تجربه کرده‌اید، قبل از تزریق دُز بعدی حتما با پزشک مشورت کنید.
- افراد مبتلا به بیماری‌های متوسط تا شدید: ممکن است لازم باشد برای دریافت واکسن صبر کنید تا سلامتی کامل‌تان را به دست آورید. برای زمان مناسب تزریق، با پزشک مشورت کنید.
برنامه سنی برای واکسن گارداسیل
گارداسیل واکسنی چنددُزی است و تعداد دُزهای آن به سن فرد در زمان تزریق اولین دُز بستگی دارد.
نوجوانان ۹ تا ۱۵ساله به ۲ دُز واکسن نیاز دارند و دُز دوم باید ۶ تا ۱۲ ماه پس از تزریق دُز اول زده شود. در این سن، سیستم ایمنی بدن نوجوانان بسیار قوی است؛ به همین دلیل، محققان و پزشکان معتقدند واکسیناسیون در این سنین قوی‌ترین پاسخ ایمنی و بهترین محافظت در برابر عفونت HPV را فراهم می‌کند.
افراد ۱۵ساله به بالا برای محافظت کامل به ۳ دُز واکسن گارداسیل نیاز دارند. این افراد باید دُز دوم را ۱ تا ۲ ماه بعد از دُز اول، و دُز سوم را ۶ ماه بعد از اولین دُز تزریق کنند. افرادی که به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های خاص، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، باید سه دُز واکسن گارداسیل را دریافت کنند. طبق تحقیقات، تزریق این واکسن تا قبل از ۴۵سالگی مؤثر شناخته شده است.
مزایای تزریق واکسن گارداسیل
واکسن HPV احتمال ابتلا به زگیل تناسلی و سرطان‌های مرتبط با عفونت HPV را کاهش می‌دهد. واکسن گارداسیل در سال ۲۰۰۶ به‌منظور پیشگیری از سرطان دهانه رحم، به‌طور گسترده در دسترس زنان قرار گرفت. یافته‌های ناشی از تحقیقات حاکی از آن‌اند که پس از تزریق این واکسن، میزان ابتلای افراد به سرطان‌های ناشی از عفونت HPV و زگیل تناسلی بیش از ۸۰درصد کاهش یافته است.
گرچه سازمان غذا و داروی آمریکا تا سال ۲۰۱۱ تزریق واکسن HPV را برای مردان تأیید نکرد، این واکسن احتمال ابتلا به سرطان مقعد و آلت تناسلی در مردان را نیز کاهش می‌دهد.
بهترین دفاع در برابر ویروس HPV این است که همه افراد، صرف‌نظر از جنسیت، قبل از شروع فعالیت جنسی واکسینه شوند.
عوارض جانبی تزریق واکسن HPV چیست؟
واکسن HPV واکسنی بی‌خطر است؛ بااین‌حال، مانند هر واکسن دیگری، ممکن است مدت کوتاهی پس از تزریق باعث عوارض جانبی خفیف در فرد واکسینه‌شده شود.
شایع‌ترین عوارض واکسن گارداسیل عبارت‌اند از:
- تب؛
- سرگیجه؛
- حالت تهوع؛
- سردرد یا احساس خستگی؛
- درد عضلانی یا مفصلی؛
- درد، تورم یا قرمزی در محل تزریق؛
- واکنش‌های آلرژیک شدید (نادر).
آمادگی قبل از واکسن گارداسیل و نحوه انجام
قبل از تزریق واکسن گارداسیل این موارد را مد نظر قرار دهید:
- اگر دچار بیماری مزمن یا علائم خاصی هستید، قبل از تزریق واکسن این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
- اطلاعات کاملی درباره واکسن و عوارض جانبی احتمالی آن کسب کنید تا با دیدن علائم عوارض خفیف، بیهوده نگران نشوید.
- به‌اندازه کافی بخوابید، خوب غذا بخورید و آب بدنتان را تأمین کنید.
- برای انجام کارهایتان برنامه‌ریزی کنید، به‌طوری که در روز تزریق و روز بعد آن وقت کافی برای استراحت‌کردن داشته باشید.
واکسن گارداسیل باید به‌صورت عضلانی در قسمت بالای بازو یا ناحیه قدامی بالاتر از ران پا تزریق شود. پزشک یا فردی که قرار است واکسن را تزریق کند باید قبل از تزریق، واکسن را خوب تکان بدهد تا محتویات آن به‌خوبی باهم ترکیب شوند. پس از تکان‌دادن کامل واکسن، مایع به رنگ سفید کدر درمی‌آید. گارداسیل نباید با سایر واکسن‌ها رقیق یا مخلوط شود.
مراقبت‌های بعد از واکسن گارداسیل
معمولا برای احتیاط بیشتر از فرد خواسته می‌شود حدود یک ربع پس از تزریق واکسن در همان محل بنشیند یا دراز بکشد تا در صورت بروز مشکل به او رسیدگی شود.
سایر مراقبت‌های بعد از واکسن گارداسیل عبارت‌اند از:
- در صورت بروز درد، از مسکن‌های تجویزشده توسط پزشک، مصرف کنید.
- استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های سنگین بپرهیزید.
- برای پیشگیری از تورم محل تزریق واکسن، حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی محل تزریق کمپرس سرد قرار دهید.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
اگر برای تزریق واکسن گارداسیل برای خودتان یا فرزندتان مردد هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. پزشک اطلاعات لازم در این زمینه را در اختیارتان قرار خواهد داد و خیالتان را راحت خواهد کرد.
در صورتی هم که بعد از تزریق واکسن، دچار عوارض جانبی خفیف آن شدید و بعد از گذشت چند روز همچنان این علائم پایدار بودند، به پزشک مراجعه کنید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصصان بهداشت و سلامت جنسی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص سلامت جنسی ارتباط آنلاین با متخصص سلامت جنسیآیا تزریق واکسن HPV برای مردان اهمیت دارد؟
برخی افراد فکر می‌کنند واکسن گارداسیل فقط مختص زنان است و اثربخشی خاصی برای مردان ندارد. این تصور نادرستی است. گفتیم که ویروس HPV عفونت مقاربتی شایعی است که طی رابطه جنسی از فرد آلوده به سالم منتقل می‌شود. این عفونت ممکن است به سرطان‌های گلو، بیضه یا ایجاد زگیل تناسلی روی آلت تناسلی مردان منجر شود. تزریق واکسن گارداسیل از ابتلای مردان به این ویروس پیشگیری می‌کند و ایمنی بدن آنها را افزایش می‌دهد.
خرید واکسن گارداسیل چگونه انجام می‌شود؟
با توجه به وجود واکسن‌های تقلبی در بازار و ازطرف دیگر، شرایط سنی و بدنی‌تان، توصیه می‌شود قبل از خرید واکسن گارداسیل با پزشک مشورت کنید و به‌توصیه و با نسخه پزشک برای خرید واکسن گارداسیل به داروخانه‌های معتبری مراجعه کنید که پزشک شما معرفی می‌کند. در حال حاضر، واکسن اصل و غیرتقلبی به‌دلیل تحریم‌ها فقط در برخی داروخانه‌های خاص مثل هلال‌احمر یافت می‌شود.
چطور گارداسیل اصل و تقلبی را تشخیص دهیم؟
تشخیص واکسن گارداسیل اصل از تقلبی بسیار مهم است، زیرا استفاده از واکسن‌های تقلبی می‌تواند به‌طور جدی سلامت افراد را به خطر بیندازد. برای این کار چندین نکته وجود دارد که باید به آن توجه کنید:
- نام شرکت سازنده: واکسن گارداسیل توسط شرکت معتبر Merck & Co. تولید می‌شود. بر روی جعبه باید نام این شرکت به‌طور واضح درج شده باشد.
- لوگو و مشخصات دارویی: لوگو و جزئیات دارویی با کیفیت بالا و به‌صورت واضح چاپ شده‌اند. هرگونه نامفهومی یا کیفیت پایین چاپ می‌تواند نشانه‌ای از تقلبی بودن باشد.
- شماره سریال و تاریخ انقضا: شماره سریال منحصر به فرد و تاریخ انقضای واکسن باید به‌طور صحیح و به شکل برجسته یا بارکد چاپ شده باشد. می‌توانید از داروخانه یا مرکز درمانی بخواهید که این شماره‌ها را بررسی کند.
- بسیاری از واکسن‌های اصل دارای بارکد یا QR کد هستند که می‌توان با اسکن آنها اطلاعات مربوط به واکسن و اصالت آن را بررسی کرد. اگر کدی وجود دارد، آن را با یک اپلیکیشن معتبر چک کنید تا مطمئن شوید که محصول اصل است.
- مایع داخل واکسن: واکسن اصل معمولاً مایعی شفاف و یکنواخت است. وجود هرگونه ناخالصی یا تغییر رنگ غیرطبیعی در مایع داخل آمپول می‌تواند نشانه تقلبی بودن باشد.
- سرنگ و بسته‌بندی: سرنگ‌های مورد استفاده برای واکسن باید دارای مهر استاندارد باشند و کیفیت بالا داشته باشند.
- قیمت بسیار پایین یا تخفیف‌های غیرمعمول برای واکسن می‌تواند یک هشدار باشد. واکسن‌های اصل معمولاً قیمت ثابتی دارند و هرگونه قیمت‌گذاری عجیب ممکن است نشان‌دهنده غیرمعتبر بودن محصول باشد.
قیمت واکسن گارداسیل
قیمت واکسن گارداسیل بسته به نوع، ظرفیت و کشور تولیدکننده آن متفاوت است. به‌طور کلی در سال جاری (۱۴۰۳) قیمت واکسن گارداسیل چهارظرفیتی حدود ۴ میلیون تومان و قیمت واکسن ۹ظرفیتی حدود ۱۰ میلیون تومان است.
کلام آخر دکترساینا
با مطالعه این مقاله متوجه شدید که واکسن گارداسیل چیست. در واقع واکسن HPV یکی از قوی‌ترین سلاح‌های ما دربرابر زگیل تناسلی، سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌های مرتبط با HPV است. اگر فرد بالغی هستید که کمتر از ۴۵ سال دارید و هنوز واکسینه نشده‌اید یا فرزندانی در بازه سنی نوجوانی دارید، بهتر است برای تزریق واکسن گارداسیل با پزشک مشورت کنید. نیازی به مراجعه حضوری به پزشک هم نیست؛ شما می‌توانید با پزشکان دکترساینا ارتباط برقرار کنید و هر سؤالی در این زمینه دارید، با آنها مطرح کنید.
سؤالات متداول
گرچه تزریق واکسن گارداسیل از ۹ سال امکان‌‌پذیر است، پزشکان معتقدند بهترین سن برای تزریق حدود ۱۱ تا ۱۲سالگی است.
طبق گفته سازمان غذا و داروی آمریکا، تزریق واکسن گارداسیل تا قبل از ۴۵سالگی ثمربخش است چون فرض این است که تا این سن، رابطه جنسی انجام شده و درمعرض ویروس قرار گرفته‌اید اما اگر میانسال هستید و هنوز رابطه جنسی نداشته‌اید، این واکسن می‌تواند اثرگذار باشد.
بله، ولی معمولا خفیف است. تب، سرگیجه، حالت تهوع و… ازجمله عوارض و حساسیتهایی است که این واکسن ایجاد می‌کند. در موارد نادر، واکنش آلرژیک شدید از جمله عوارض این واکسن محسوب می‌شود.
۱۱ تا ۱۲سالگی بهترین زمان تزریق واکسن اچپیوی محسوب می‌شود.
واکسن گارداسیل ۴ظرفیتی و سرواریکس تا بیشتر از ۱۰ سال و واکسن گارداسیل-۹ یا همان گارداسیل ۹ظرفیتی تا حدود ۶ سال پس از تزریق، مؤثر واقع خواهند شد.