تفاوت بین علائم زخم معده و علائم سرطان معده

در این مقاله از سری مقالات دستگاه گوارش، درباره تفاوت بین زخم معده و سرطان معده توضیحاتی داده شده است.

سرطان معده چیست؟

سرطان معده چهارمین علت شایع مرگ ناشی از سرطان در سراسر جهان است. شایع ترین نوع سرطان که بر معده تأثیر می گذارد، آدنوکارسینوما است که در غدد داخلی ترین لایه معده به وجود می آید. سرطان معده از طریق دیواره معده پخش شده و از آنجا به اندام های مجاور (لوزالمعده و طحال) و غدد لنفاویگسترش می یابد. این بیماری با فراگستری یا متاستاز ( به گسترش و مهاجرت سلول های سرطانی از بافتی به بافت دیگر می گویند)، می تواند از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به اندام های دور تر مانند کبد ، استخوان ها و ریه ها بروز کند.

زخم معده (زخم گوارشی) چیست؟

زخم گوارشی یا معده یک زخم باز در دستگاه گوارش فوقانی است. دو نوع زخم معده وجود دارند که یکی از آن ها، زخم در آستر معده است و دیگری، زخم اثنی عشر (دوازدهه) که در قسمت فوقانی روده کوچک تشکیل می شود.

علائم و نشانه های سرطان معده

علائم اولیه سرطان معده مبهم و رایج است. در صورت بروز هر یک از این علائم، از پزشک مشاوره بگیرید.

• ناراحتی خفیف بالای شکم همراه با حالت تهوع و از بین رفتن اشتها
• مشکل در بلعیدن به دلیل وجود تومور در قسمت فوقانی معده و در نزدیکی مری
• احساس پر بودن بعد از صرف مقدار کمی غذا

علائم زیر ممکن است نشان دهنده سرطان پیشرفته باشد.

• خستگی
• کاهش وزن
• کمبود آهن که باعث کم خونی می شود
• از دست دادن خون – استفراغ خون یا ماده ای که مانند قهوه است یا مدفوع سیاه
• حالت تهوع و استفراغ شدید، یک علامت دیررس که ناشی از انسداد معده (به علت بزرگ شدن غده سرطانی) است.

علائم و نشانه های زخم معده و دوازدهه کدامند؟

زخم ها همیشه علائم ایجاد نمی کنند. گاهی اوقات، یک عارضه جدی مانند خونریزی یا درد ناگهانی شکم اولین نشانه زخم معده هستند. شایع ترین نشانه زخم معده، درد شکم است. لذا درد ایجاد شده به صورت زیر است:

• معمولاً درد در قسمت میانی شکم، بالای ناف و زیر استخوان سینه قرار دارد.
• ممکن است همراه با احساس سوزش یا احساس درد باشد و حتی به پشت بدن هم منتقل شود.
• اغلب، چند ساعت بعد از صرف وعده غذایی (زمانی که شکم خالی باشد) ظاهر می شود.
• اغلب در شب و صبح زود بدتر است.
• می تواند هر جایی از چند دقیقه تا چند ساعت دوام بیاورد.
• درد ممکن است توسط غذا، آنتی اسیدها یا استفراغ تسکین یابد.

• حالت تهوع
• استفراغ
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن

زخم معده و خونریزی

زخم های شدید ممکن است باعث خون ریزی در معده یا اثنی عشر شوند. گاهی اوقات خون ریزی، تنها نشانه زخم است. خون ریزی می تواند سریع یا کند باشد. خون ریزی سریع را یکی از موارد زیر معلوم می کند:

• استفراغ خون یا ماده تیره رنگ که شبیه به قهوه است: این مورد یک وضعیت اورژانسی است و به مراجعه فوری و اورژانسی نیاز دارد.
• وجود خون در مدفوع یا به صورت قیر (تیره رنگ و چسبناک). تشخیص خون ریزی آهسته معمولا دشوارتر است، زیرا هیچ علائم چشم گیری ندارد.

• نتیجه خونریزی آهسته کاهش تعداد سلول های خونی (کم خونی) است.
• علائم کم خونی عبارتند از خستگی، کمبود انرژی (بی حالی)، ضعف، ضربان قلب سریع و رنگ پریدگی.

علائم مشابه زخم معده و سرطان معده کدامند؟

سرطان معده و زخم معده ممکن است در علائم اولیه شباهت هایی داشته باشند.

بعضی اوقات علائمی از سرطان معده یا زخم معده و دوازدهه وجود ندارد و در صورت بروز ممکن است به صورت تهوع و از بین رفتن بدون علت اشتها مشخص باشد. علائم مشابه سرطان معده و زخم معده شامل کاهش وزن و کم خونی است. علائم کم خونی شامل موارد زیر است:

• خستگی (یکی از نشانه های سرطان معده پیشرفته)
• کمبود انرژی
• احساس ضعف
• ضربان قلب سریع
• پوست رنگ پریده

علائم متفاوت زخم معده و سرطان معده

علائم اولیه سرطان معده که با زخم معده متفاوت است عبارتند از:

• ناراحتی معده (به صورت خفیف و در ناحیه فوقانی شکم)
• مشکل در بلع به علت وجود تومور
• احساس پر بودن بعد از خوردن مقدار کمی غذا

علائم موخره سرطان معده که با زخم معده متفاوت است عبارتند از:

• خستگی
• حالت تهوع و استفراغ شدید
• کاهش وزن
• کم خونی
• استفراغ خون یا ماده تیره و مشکی که مانند قهوه به نظر می رسد و یا مدفوع سیاه (به علت خونریزی)

 علائم اولیه زخم معده، درد شدید ناحیه فوقانی شکم است. معمولاً این نوع درد شکم در سرطان معده ظاهر نمی شود.

از شایع ترین علائم زخم معده، درد شکم و استفراغ است.

سرطان معده بر اثر عوامل خطر ساز زیر ایجاد می شود:

• وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین
• در جنس مرد بیشتر دیده می شود.
• سیگار کشیدن
• سن زیاد
• کم خونی پرنیشیوز (کمبود ویتامین B12)
• کمبود میوه و سبزیجات تازه در رژیم غذایی و مصرف زیاد ماهی شور یا دودی یا گوشت و غذاهای کنسروی
• سابقه سرطان معده در خانواده
• گروه خونی نوع A
• عفونت های مزمن هلیکوباکتر پیلوری
• برداشتن مقداری از معده برای درمان سرطان معده خوش خیم و یا برای درمان زخم اثنی عشر

زخم معده یا زخم گوارشی به دلیل عدم تعادل بین اسید معده و آنزیم پپسین (آنزیم پروتئینی است که از سلول های اصلی معده ترشح شده و به هضم پروتئین ها کمک می کند) ایجاد می شود که با ناتوانی دستگاه گوارش برای محافظت از خود در برابر مواد ناملایم همراه است. عوامل خطر ساز در ایجاد عدم تعادلی که باعث ایجاد زخم معده می شوند عبارتند از:

• عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری
• آسپرین و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مثل: ایبوپروفن و ناپروکسن
• الکل
• استرس جسمانی
• کافئین
• سیگار کشیدن
• پرتو درمانی
• سن بالا مخصوصا با شرایطی مانند ابتلا به آرتروز
• وجود زخم های قبلی معده یا خون ریزی روده

زخم های اثنی عشر دوازدهه، خوش خیم (غیر سرطانی) هستند. گاهی اوقات، زخم معده می تواند سرطانی باشد.

چه عواملی باعث ایجاد سرطان معده می شوند؟

سرطان معده دومین علت شایع مرگ ناشی از سرطان در سراسر جهان است. با بررسی کشور هایی از جمله ژاپن، چین، کره و بخش هایی از اروپای شرقی و آمریکای لاتین، متوجه شدند که عوامل خطر ساز در ایجاد سرطان معده شامل موارد زیر هستند:

• وضعیت اجتماعی اقتصادی پایین
• در جنس مرد بیشتر دیده می شود
• سیگار کشیدن
• سن زیاد
• کم خونی پرنیشیوز (کمبود ویتامین B12)
• کمبود میوه و سبزیجات تازه در رژیم غذایی و سرشار بودن آن از ماهی شور یا دودی یا گوشت و غذاهای کنسروی
• درمان زخم خوش خیم معده یا اثنی عشر با از بین بردن بخشی از معده ، با افزایش خطر ابتلا به سرطان معده همراه است (مخصوصا حداقل ۱۵ سال بعد از عمل)
•   مطالعات اخیر حاکی از شیوع بیشتر سرطان معده در افرادی که به طور تدریجی به هلیکوباکتر پیلوری آلوده هستند، گزارش داده اند.
• سابقه خانوادگی سرطان معده
• خطر ابتلا به سرطان معده درافرادی که گروه خونی آن ها نوع A است، افزایش می یابد.

چه عواملی باعث ایجاد زخم معده می شوند؟

موقعی که غذا می خورید، معده شما هیدروکلریک اسید و آنزیم پیسین برای هضم غذا تولید می کند. غذا تا حدی در معده هضم می شود و سپس برای ادامه روند به اثنی عشر می رود. زخم های گوارشی زمانی اتفاق می افتند که اسید و آنزیم بر مکانیزم های دفاعی دستگاه گوارش غلبه کرده و دیواره مخاط را از بین می برد.

در گذشته، فکر می کردند که زخم ها به دلیل سبک زندگی، عادت های غذایی، استعمال سیگار و استرس ایجاد می شود. حال علت این بیماری، عدم تعادل بین اسید و آنزیم پیسین شناخته می شود که این عدم تعادل همراه با ناتوانی دستگاه گوارش در محافظت از خود در برابر اسید و پیسین است.

تحقیق انجام شده در دهه ۱۹۸۰ نشان داد که برخی از زخم ها در اثر عفونت باکتریایی به نام هلیکوباکتر پیلوری، ایجاد می شود. همه افراد مبتلا به زخم، آلوده به هلیکوباکتر پیلوری نیستند. آسپرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در صورت مصرف می توانند باعث ایجاد زخم شوند.

برخی از انواع روند های درمانی می توانند در ایجاد زخم نقش داشته باشند. عوامل زیر می توانند سد محافظ مخاطی معده را تضعیف کنند که خطر ابتلا به زخم را افزایش داده و بهبود زخم های موجود را کندتر می کنند.

• الکل
• استرس
• کافئین
• سیگار کشیدن
• پرتو درمانی
• افرادی که آسپرین یا سایر داروهای ضد التهابی مصرف می کنند، حتی در صورت عدم ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری، در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
• افراد مسن با بیماری مثل آرتروز آسیب پذیر هستند.
• افرادی که زخم قبلی یا خون ریزی روده ای داشته اند بیشتر از افراد طبیعی در معرض خطر هستند.

اگر فردی به طور مرتب این دارو ها را مصرف کند، باید با یک متخصص در میان بگذارد. این امر به ویژه در صورتی که فرد مبتلا بعد از مصرف این دارو ها دچار ناراحتی یا سوزش معده شود، صادق است.

آیا غذا و آب آلوده باعث زخم معده می شود؟

باکتری هلیکو باکتر پیلوری از طریق مدفوع یک فرد آلوده ممکن است به دیگران منتقل شود. اگر سطح بهداشت در جامعه و خانواده ضعیف باشد، و مدفوع وارد چرخه آب مصرفی شود، آب و مواد غذایی مصرفی (مثل سبزیجات خوردنی) که آب با آن ها مرتبط است را آلوده می کند. اگر این اتفاق حادث شود، باکتری های موجود از طریق مصرف غذا یا آب آلوده وارد مجرای گوارشی افراد جامعه یا خانواده می شوند. به این نوع انتقال که روشی برای شیوع عفونت ها است، انتقال مدفوع-دهان (به انگلیسی: Fecal-oral route) گفته می شود. باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده پیدا می شوند و درآنجا قادر به نفوذ و آسیب رساندن به آستر معده و اثنی عشر هستند. بسیاری از افرادی که در معرض باکتری ها قرار دارند، هرگز دچار زخم نمی شوند. معمولا در افرادی که به تازگی آلوده شده اند، طی چند هفته علائم ایجاد می شود. محققان در تلاش هستند تا علائم افراد مبتلا به زخم را کشف کنند.

• عفونت هلیکوباکتر پیلوری در همه سنین، نژاد ها و کلاس های اقتصادی-اجتماعی بروز پیدا می کند.
• در افراد بالای ۵۵ سال، شایع تر است. هر چند تصور می شود بسیاری از افراد در کودکی به این باکتری آلوده شده اند و درطول زندگی خود ناقل این باکتری ها هستند.
• همچنین در طبقات پایین اقتصادی بسیار رایج است. زیرا در این خانواده ها، افراد در کنار هم زندگی کرده و از حمام و ظروف آشپزخانه به صورت مشترک استفاده می کنند.
• آمریکایی های آفریقا تبار و آمریکایی های اسپانیایی بیشتر از قفقازی ها و آسیایی های آمریکایی، حامل این باکتری هستند.

مهم این است که بین زخم های ناشی از هلیکوباکتر پیلوری و آنهایی که ناشی از دارو ها هستند، تبعیض قائل شویم، چون درمان متفاوتی دارند. زخم ها می توانند به بیماری های دیگر ربط داده شوند.

معمولا تصور می شود، افرادی که بیش از حد نگران می شوند، وضعیتی به نام اختلال اضطراب تعمیم یافته دارند که به زخم معده ربط داده شده است.

 بیماری نادر به نام سندروم زولینجر- الیسون (نوعی بیماری است که مشخصه اصلی آن، افزایش ترشح اسید معده است) و تومور های موجود در لوزالمعده و اثنی عشر باعث ایجاد زخم معده می شوند.

موقع ابتلا به سرطان معده یا زخم معده چه باید کرد؟

اگر درد سوزناکی در معده خود حس می کنید که با خوردن یا مصرف آنتی اسید ها تسکین می یابد، حتما از پزشک مشاوره بگیرید. به این فکر نکنید که زخم معده دارید. بعضی از علائم دیگر می توانند علائم مشابه ایجاد کنند.

اگر خون بالا می آورید و یا علائم دیگری از خون ریزی دستگاه گوارش دارید، فورا به بخش اورژانس مراجعه کنید. زخم های گوارشی می توانند خون ریزی شدید ایجاد کنند که نیاز به انتقال خون یا جراحی دارند.

درد شدید شکم حاکی از سوراخ شدن یا پاره شدن زخم است. این وضعیت اورژانسی است که احتمال دارد برای رفع آن نیاز به عمل جراحی داشته باشید.

استفراغ و درد شکم می توانند نشانه انسداد باشند که یکی دیگر از عوارض زخم معده به شمار می رود. این مورد ممکن است نیاز به جراحی اضطراری داشته باشد.

برای دریافت مشاوره آنلاین یا تلفنی از متخصص کبد و گوارش کلیک کنید.

در حین مشاوره آنلاین می توانید مدارک پزشکی خود مثل عکس را برای پزشک ارسال کنید.

برای مشاوره بهتر می توانید از لیست سوال های زیر استفاده کنید:

• مدفوعم خونی است، آیا زخم معده دارم؟
• من کمبود آهن دارم، آیا ممکن است به سرطان معده دچار می شوم؟ 
• چکار کنم سرطان معده نگیرم؟
• پدرم زیاد قهوه می خورد، آیا ممکن است زخم معده بگیرد؟
• و دیگر دغدغه ها و سوال هایی که این مقاله برای شما ایجاد کرده است.