کورک و درمان کورک، هرچه لازم است بدانید

کورک یا فرونکل (furuncle) یک برجستگی دردناک و پر از چرک است که وقتی باکتری‌ها یک یا چند فولیکول مو را آلوده و ملتهب می‌کنند زیر پوست شما ایجاد می‌شود. کفگیرک (کربونکل) خوشه‌ای از کورک‌ها است که یک منطقه متصل عفونی در زیر پوست تشکیل می‌دهند.

کورک معمولاً به صورت برجستگی‌های قرمز و حساس شروع می‌شود. بد نیست بدانید که نواحی صورت، پشت گردن، زیر بغل، ران و باسن به دلیل تعریق و حضور فولیکول‌های مو مناطق مستعدی برای ایجاد این نوع عفونت‌های پوستی هستند.

کورک را نباید خودتان تخلیه کنید، چرا که احتمال انتشار عفونت در کل بدن وجود دارد و می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا اطلاعات کاملی درباره کورک به شما ارائه می‌دهیم. با ما همراه باشید.

برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.

کورک چیست؟

کورک یک عفونت‌ باکتریایی فولیکول‌های مو است که بافت اطراف را هم درگیر می‌کند. لازم است بدانید که فولیکول‌های آلوده مو فقط در پوست سر شما نیستند و می‌توانند در هر قسمتی از بدن باشند.

وقتی فولیکول مو آلوده می‌شود ملتهب به نظر می‌رسد. فرونکل روی پوستتان به شکل یک برآمدگی قرمز است که روی فولیکول مو ایجاد می‌شود و اگر پاره شود، مایعی کدر یا چرک از آن بیرون می‌آید.

کورک‌ها معمولاً در صورت، گردن، ران و باسن ظاهر می‌شوند. ممکن است در ابتدا کورک روی پوستتان تنها یک برآمدگی بی‌خطر شبیه جوش باشد اما با بدتر شدن عفونت می‌تواند سفت و دردناک شود. داخل کورک چرک وجود دارد که نتیجه تلاش بدن برای مبارزه با عفونت است. درد پیش از پارگی کورک بیشترین شدت خود را دارد و معمولاً پس از تخلیه چرک بهبود می‌یابد.

شکل ظاهری کورک چگونه است؟

طبق مطالعات انجام‌شده ممکن است کورک‌ها در ابتدا خیلی کوچک باشند، اما اندازه آن‌ها می‌تواند به بیش از ۵ سانتی‌متر هم برسد. پوست اطراف فولیکول‌های آلوده مو قرمز، متورم و حساس می‌شود و ممکن است در آن زخم هم ایجاد بشود.

زمانی که چند فرونکل (کورک) در یک ناحیه از بدن به یکدیگر متصل می‌شوند کربونکل (کفگیرک) ایجاد می‌کنند. ممکن است کربونکل‌ها با علائمی همچون تب و لرز همراه باشند. این علائم با یک کورک کمتر رخ می‌دهند و معمولاً نتیجه اتصال چند کورک هستند.

کورک یا فرونکل یک ضایعه آزاردهنده پوستی است که احتمالاً بیشتر افراد آن را تجربه کرده‌اند. این عفونت دردناک اطراف فولیکول مو شکل می‌گیرد.

علت کورک چیست؟ 

عموماً باکتری‌ها، که شایع‌ترین آن‌ها استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) است، باعث ایجاد فرونکل می‌شوند. به همین دلیل فرونکل را عفونت‌های استاف نیز می‌نامند. S. aureus به‌طور معمول در برخی از مناطق پوست وجود دارد.

S. aureus در شرایطی می‌تواند موجب عفونت شود که در پوست پارگی‌هایی مثل بریدگی یا خراش وجود داشته باشد. وقتی باکتری‌ها حمله می‌کنند سیستم ایمنی بدن شما سعی می‌کند با آن‌ها مبارزه کند. کورک در واقع نتیجه فعالیت گلبول‌های سفید بدن شما برای از بین بردن باکتری است.

اگر سیستم ایمنی بدن تضعیف شود یا به بیماری‌ای مبتلا باشید که ترمیم زخم‌ها را کندتر می‌کند احتمال ایجاد کورک بیشتر خواهد شد. دیابت یا اگزما (نوعی بیماری پوستی که با خشکی و خارش شدید پوست شناخته می‌شود) نیز از جمله بیماری‌های مزمنی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به عفونت استاف را افزایش دهند.

توجه داشته باشید که تماس نزدیک با فردی که قبلاً دچار عفونت استاف شده هم خطر ابتلا به این عفونت را بیشتر می‌کند.

سطح بالای قند خون باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود. بنابراین افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به کورک قرار دارند. این افراد باید بیشتر از پوست خود در برابر عفونت مراقبت کنند.

علائم کورک چیست؟ 

با وجود این که کورک می‌تواند در هر نقطه از بدن شما ایجاد شود اما اغلب در صورت، پشت گردن، زیر بغل، ران‌ها و باسن ظاهر می‌شود. یعنی در مناطق دارای مویی که احتمال تعریق یا سایش در آن‌ها بیشتر است.

شایع‌ترین علائم کورک 

معمولاً نشانه‌ها و علائم کورک عبارتند از:

• یک برجستگی دردناک و قرمز که در ابتدا کوچک است و می‌تواند تا بیش از ۵ سانتی متر نیز رشد کند.
• قرمزی و تورم پوست در اطراف برجستگی
• افزایش اندازه برجستگی طی چند روز در اثر پر شدن آن با چرک یا عفونت
• ایجاد نوک سفید مایل به زردی که در نهایت پاره می‌شود و چرک را تخلیه می‌کند.

کورک‌ها معمولاً پس از گذشت دو هفته بدون نیاز به درمان خاصی از بین می‌روند، اما اگر کورک همراه با درد شدید یا تب باشد باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

چه افرادی بیشتر دچار کورک می‌شوند؟ 

اگرچه هرکس، از جمله افراد سالم، ممکن است به فرونکل یا کربونکل مبتلا شود، عوامل زیر می‌توانند احتمال ابتلا به آن را افزایش دهند:

تماس نزدیک با فرد مبتلا به عفونت استاف

اگر با کسی که کورک یا کربونکل دارد زندگی می‌کنید، بیشتر احتمال دارد به عفونت مبتلا شوید.

دیابت 

بیماری دیابت مبارزه با عفونت‌هایی از جمله عفونت‌های باکتریایی پوستی را برای بدن شما دشوارتر می‌کند.

سایر بیماری‌های پوستی 

انواع مشکلات پوستی مانند آکنه و اگزما به دیواره‌های حفاظتی پوست شما آسیب می‌رسانند و درنتیجه شما را مستعد کورک و کربونکل می‌کنند.

تضعیف سیستم ایمنی 

اگر به هر دلیلی سیستم ایمنی بدنتان ضعیف شده باشد، احتمال ابتلای شما به عفونت استاف یا کربونکل بیشتر خواهد شد.

افرادی که بیماری‌های مزمنی مانند دیابت و سرطان دارند و از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی استفاده می‌کنند در صورت ابتلا به کورک باید به پزشک مراجعه کنند.

آیا کورک مسری است؟ 

کورک‌ ها به‌خودی‌خود مسری نیستند، اما اگر عفونت داخل این سطوح متورم در اثر باکتری‌های استاف ایجاد شده باشد می‌تواند مسری باشد. بنابراین اگر شما یا یکی از نزدیکانتان کورکی دارید که مدام از آن‌ چرک خارج می‌شود، باید آن را با یک باند تمیز بپوشانید.

از لحاظ فنی کورک‌ها قابلیت انتشار ندارند، اما به احتمال زیاد استافیلوکوکوس اورئوس عامل ایجاد عفونت در برجستگی‌های قرمزرنگ پوستی است. باکتری استاف می‌تواند در تماس با سایر قسمت‌های بدن شما یا افراد دیگر منتشر شود و کورک یا انواع دیگر عفونت را ایجاد کند.

کورک‌ می‌تواند توسط نوع دیگری از باکتری‌ها با نام استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین (MRSA) هم ایجاد شود. این نوع باکتری نسبت به بعضی از آنتی بیوتیک‌ها مقاوم است بنابراین درمان دشوارتری خواهد داشت.

اگر کورک ناشی از MRSA باشد، باید بسیار مراقب باشید تا از تماس چرک یا مایع موجود در این التهابات پوستی با افراد دیگر جلوگیری کنید.

در صورتی که کورک دارای ترشحات چرکی است حتماً روی آن را با یک پانسمان تمیز بپوشانید تا از سرایت عفونت به نقاط و افراد دیگر جلوگیری شود.

کورک عودکننده 

فرونکولوز عودکننده عموماً به صورت سه حمله کورک یا بیشتر طی یک دوره ۱۲ماهه تعریف می‌شود.^[۱] تجمع باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس در قسمت جلوی مجرای بینی در ایجاد فرونکولوز مزمن یا عودکننده نقش قطعی دارد.

تجمع باکتری‌ها علاوه بر بینی در چین‌های پوستی گرم و مرطوب مانند پشت گوش، زیر سینه و کشاله ران رخ می‌دهد.

در ضمن، انواع دیگر باکتری‌ها (به غیر از S. aureus) هم ممکن است بیماری‌زا باشند، به‌ویژه برای فورنکل‌های ولوواژینال، باعث ایجاد کورک باسن و ناحیه مقعدی می‌شوند.

دلیل ایجاد این کورک این است که گونه‌های روده‌ای مانند آنتروباکتریاسه  و انتروکوک که اغلب در این مکان‌ها وجود دارند. ^[۲] کورینه‌باکتریوم، استافیلوکوک اپیدرمیدیس و استرپتوکوک پیوژنز هم ممکن است در کورک مزمن نقش داشته باشند. نقص ایمنی به‌ندرت علت اصلی این بیماری است.

تشخیص کورک 

پزشک به‌راحتی با مشاهده التهاب پوستی‌تان می‌تواند کورک یا کفگیرک را تشخیص دهد. در صورت لزوم ممکن است نمونه‌ای از چرک جهت انجام آزمایش به آزمایشگاه فرستاده شود. ممکن است این کار برای عفونت‌های مکرر یا عفونت‌هایی که به درمان های استاندارد جواب نداده‌اند مفید واقع شود.

بسیاری از انواع باکتری‌هایی که باعث ایجاد کورک می‌شوند در برابر انواع خاصی از آنتی بیوتیک‌ها مقاوم شده‌اند بنابراین تست‌های آزمایشگاهی می‌تواند تعیین کند که در شرایط شما چه نوع آنتی بیوتیکی بهترین اثر را دارد.

کورک و ارتباط آن با دیابت 

اگر به دیابت شیرین یا mellitus مبتلا هستید و تغییرات پوستی مانند کورک یا سایر عفونت‌های پوستی را تجربه می‌کنید ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که آیا این‌دو به‌هم ربطی دارند یا نه.

دیابت به‌طور مستقیم کورک ایجاد نمی‌کند، اما تغییرات در سطح قند خون شما را مستعد ابتلا به عفونت‌های باکتریایی و قارچی می‌کند.

کورک‌ها غالباً در اثر تماس با باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس یا حتی یک قارچ ایجاد می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از بروز آن‌ها باید مراقبت و نگهداری از پوست را جدی بگیرید.

برای درمان کورک چه باید کرد؟ 

بسیاری از افراد برای معالجه عفونت استاف نیازی به مراجعه به پزشک ندارند مگر این که کورک بیش از دو هفته بزرگ باقی بماند، تخلیه نشود یا بسیار دردناک باشد. زیرا فرونکل معمولاً در این بازه زمانی تخلیه می‌شود و بهبود می‌یابد.

درمان کورک مقاوم

درمان کورک یا فرونکل‌های مقاوم به‌طور کلی شامل مراحلی برای کمک به تخلیه و بهبود است. موارد زیر نیز به تسریع روند درمان کمک می‌کنند:

• کمپرس گرم می‌تواند به تسریع ترکیدن و درمان کورک کمک کند. در طول روز از کمپرس گرم و مرطوب استفاده کنید تا تخلیه عفونت تسهیل شود.
• بعد از ترکیدن کورک استفاده از کمپرس گرم را ادامه دهید تا هم محل عفونت کاملاً بهبود یابد و هم درد ناشی از آن تسکین پیدا کند.
• دست‌ها و محل کورک را با صابون ضدباکتری به‌خوبی بشویید تا از پخش و سرایت باکتری‌های استاف به سایر نقاط بدن جلوگیری شود.

درمان کورک با تجویز آنتی‌بیوتیک 

اگر کورک شما باز نشد یا درد شدیدی حس می‌کردید با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا ممکن است برای از بین بردن عفونت به آنتی بیوتیک و همچنین برش و تخلیه نیاز داشته باشید. شاید پزشک شما تصمیم بگیرد کورک را به صورت جراحی سرپایی و با استفاده از ابزارهای استریل در مطبش تخلیه کند.

هرگز خودتان کورک را با فشار دادن، خراشیدن یا بریدن باز نکنید. این کار می‌تواند خطر عفونت شدیدتر و ایجاد زخم‌های حاد را در پی داشته باشد.

داروی مناسب درمان کورک 

اکثر کورک‌ها ناشی از باکتری استافیلوکوکوس اورئوس هستند که به آن استاف نیز می‌گویند. برای مقابله با این عفونت ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، موضعی یا وریدی تجویز کند. مانند:

• آمیکاسین
• آموکسی‌‌سیلین (آموکسیل، موکساتاگ)
• آمپی‌سیلین
• سفازولین (کفزول، آنسف)
• سفوتاکسیم
• سفتریاکسون
• سفالکسین (کفلکس)
• کلیندامایسین (کلئوسین، بنزاکلین، ولتین)
• داکسی‌سایکلین (Doryx, Oracea, Vibramycin)
• اریترومایسین (اریگل، اریپد)
• جنتامایسین (گنتاک)
• لووفلوکساسین (لوواکین)
• موپیروسین (Centany)
• سولفامتوکسازول/ تری‌متوپریم (باکتریم، سپترا)
• تتراسایکلین

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ 

• شروع تب
• تورم غدد لنفاوی
• قرمز شدن پوست اطراف کورک یا ظهور رگه‌های قرمزرنگ در آن
• درد شدید در ناحیه تورم
• تخلیه نشدن کورک
• ظهور کورک بعدی (دوم)
• اگر دچار ناراحتی قلبی، دیابت یا هرگونه مشکلی در سیستم ایمنی بدن خود هستید یا از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنید (برای مثال کورتون‌ها یا داروهای شیمی‌درمانی) و دچار کورک می‌شوید.

کورک‌ها معمولاً نیاز به درمان فوری و اورژانسی ندارند اما اگر حالتان خوب نیست و همراه با عفونت دچار تب و لرز شدید شده‌اید، مراجعه به اورژانس الزامی است.

درمان خانگی کورک

در ادامه با ۷ درمان خانگی کورک آشنا خواهید شد:

کمپرس گرم 

اعمال گرما به افزایش گردش خون در یک ناحیه‌ از بدن کمک می‌کند و گلبول‌های سفید خون و آنتی بادی‌های بیشتری را برای مبارزه با عفونت به آن ناحیه می‌آورد.

برای این منظور هربار به مدت ۲۰ دقیقه کمپرس گرم را روی محل تورم قرار دهید و این کار را سه یا چهار بار در روز و تا زمان بهبودی کامل کورک تکرار کنید.

روغن درخت چای 

روغن درخت چای دارای خواص ضدباکتری و ضدعفونی‌کنندگی قوی است. این خواص ممکن است به درمان عفونت باکتریایی عامل کورک هم کمک کند.

توجه داشته باشید که روغن درخت چای را نباید مستقیم روی پوست قرار دهید، زیرا می‌تواند پوست را بسوزاند. درعوض پنج قطره از این روغن را با یک قاشق چای خوری روغن نارگیل یا زیتون مخلوط کنید.

سپس روغن درخت چای رقیق شده را روی یک گوش‌پاک‌کن بریزید و آن را دو یا سه بار در روز روی محل التهاب قرار دهید. این کار را تا زمانی که کورک کاملاً از بین برود ادامه دهید.

پودر زردچوبه 

پودر زردچوبه دارای خواص ضدباکتری و ضدالتهابی است که می‌تواند به بهبود سریع‌تر کورک کمک کند. می‌توانید پودر زردچوبه را بخورید یا برای درمان کورک از آن به صورت موضعی استفاده کنید یا هردو روش را به کار گیرید.

برای استفاده موضعی زردچوبه را با آب، زنجبیل یا هردو مخلوط کنید تا ترکیب خمیرمانندی به دست آید. این خمیر را حداقل روزی دو بار روی ناحیه ملتهب بگذارید.

برای خوردن زردچوبه یک قاشق چای‌خوری از آن را در آب یا شیر بجوشانید و بگذارید سرد شود. این مخلوط را روزانه سه بار بنوشید.

نمک اپسوم (Epsom)

نمک اپسوم فقط یک داروی آرام‌بخش نیست. این ماده می‌تواند با خشک کردن چرک و تخلیه کورک به درمان آن کمک کند.

نمک اپسوم را در آب گرم حل کنید و کمپرس را در آن خیس کنید. هربار کمپرس را ۲۰ دقیقه روی کورک قرار دهید. تا زمانی که کورک از بین برود این کار را حداقل سه بار در روز تکرار کنید.

درمان کورک پماد آنتی بیوتیک بدون نسخه

هر پماد آنتی بیوتیک بدون نسخه‌ای که تهیه کنید مناسب است. بسیاری از این پمادها هم سریع اثر می‌کنند و هم تسکین‌دهنده هستند.

از آنجا که بسیاری از افراد یک پماد نئوسپورین (Neosporin) در کابینت داروهای منزل خود نگهداری می‌کنند، برای تهیه آن با مشکل مواجه نخواهید شد. ممکن است این پماد به جلوگیری از انتشار عفونت هم کمک کند.

تا زمانی که کورک از بین برود پماد آنتی بیوتیک را حداقل دو مرتبه در روز روی آن بمالید.

روغن کرچک 

روغن کرچک (Castor oil) حاوی ترکیبی به نام اسید ریسینولئیک است که ضدالتهابی طبیعی اما قوی محسوب می‌شود. این ویژگی به همراه خواص ضدباکتری قوی روغن کرچک آن را به یک درمان طبیعی عالی برای درمان کورک تبدیل کرده است.

مقدار کمی از ‌روغن کرچک را حداقل روزی سه بار به‌طور مستقیم روی کورک بمالید و این درمان را تا از بین رفتن کامل کورک ادامه دهید.

روغن گیاه چریش 

روغن چریش (Neem)، که به «یاس بنفش هندی» هم معروف است، دارای خواص ضدعفونی‌کنندگی و ضدمیکروبی است و می‌تواند برای درمان عفونت‌های پوستی از جمله درمان کورک مفید باشد.

به منظور درمان عفونت استاف با روغن چریش آن را سه تا چهار مرتبه در روز مستقیم روی کورک قرار دهید. دست‌های خود را قبل و بعد از مالیدن روغن حتماً بشویید.

یادتان باشد که قبل از امتحان روش‌های درمان خانگی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از کورک 

همیشه نمی‌توانید از بروز کورک جلوگیری کنید. اما می‌توانید با پیروی از این نکات از سرایت عفونت استاف به سایر قسمت‌های بدن خود و دیگران جلوگیری کنید:

• محل التهاب را همیشه با یک بانداژ تمیز بپوشانید.
• هر زمان که شما یا شخص دیگری به هر دلیلی با کورک در تماس قرار گرفتید باید دستان خود را کاملاً با آب و صابون بشویید و محل تماس با عفونت پوستی را نیز تمیز کنید.
• وقتی در بدن خود کورک دارید شستن و تمیز نگه داشتن لباس و ملحفه نیز می‌تواند از گسترش عفونت جلوگیری کند. به این منظور:
• افزودن سفیدکننده به همراه مواد شوینده می‌تواند مفید باشد.
• هنگام خشک کردن حتماً خشک‌کن را روی درجه حرارت زیاد قرار دهید.
• لباس و ملحفه را در آب گرم بشویید.
• تمام سطوحی را که ممکن است لمس کنید مرتباً تمیز و ضدعفونی کنید. این سطوح شامل دستگیره درها، محل نشستن توالت فرنگی، وان حمام و بقیه سطوحی است که در زندگی روزمره با آن‌ها سروکار دارید.
• از به اشتراک گذاشتن لوازمی که با پوست تماس دارند خودداری کنید. این اقلام شامل تیغ، تجهیزات ورزشی و حوله است.

کلام آخر دکتر ساینا

در یک کلام کورک‌ها آبسه‌های پوستی هستند که در اثر عفونت استافیلوکوک ایجاد می‌شوند و در اطراف فولیکول مو و بافت اطراف آن به وجود می‌آیند. کورک چرکی ممکن است جوانان سالم را نیز تحت تأثیر قرار دهد اما در بین افراد چاق، مبتلایان به نقص ایمنی، افراد مسن و بیماران دیابتی بیشتر رواج دارد.

اگر کورکتان فقط یک التهاب پوستی ساده کوچک است که پس از حدود دو هفته به‌راحتی تخلیه می‌شود، درمان‌های خانگی و طب سنتی کفایت خواهند کرد. اما اگر این ناحیه ملتهب به کربونکلی دردناک و تخلیه‌نشدنی تبدیل شود، باید برای درمان با پزشک خود مشورت کنید تا با تجویز یک آنتی‌بیوتیک مناسب یا حتی تخلیه کورک در مطب شما را از درد و ناراحتی این عفونت مزاحم نجات دهد. مجدداً یادآوری می‌کنیم که هرگز خودتان کورک را با دست تخلیه نکنید.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری