اندومتریوز چیست؟ + علل، علائم و درمان

اگر شما هم پریودهای دردناکی را تجربه می‌کنید که زندگی روزمره‌تان را مختل می‌کند، بد نیست که به بیماری اندومتریوز به عنوان یک علت احتمالی فکر کنید. همچنین درصورتی‌که به علت ناباروری به پزشک مراجعه کنید، یکی از بیماری‌هایی که او تلاش می‌کند که در شما رد کند یا تشخیص بدهد، اندومتریوز یا اندومتریوزیس است.

اندومتریوزیس یک بیماری مزمن و دردناک است که می‌تواند بر روی همه ابعاد زندگی شما از کارهای روزمره گرفته تا توانایی باروری تاثیر بگذارد. در مقاله پیش رو ضمن معرفی بیماری اندومتریوز، شما را با علائم و عوارض احتمالی آن آشنا می‌کنیم. علاوه بر این به شما خواهیم گفت که این بیماری چگونه درمان می‌شود و چه تاثیری بر روی باروری می‌گذارد.

اندومتریوز چیست؟

به لایه داخلی رحم اندومتر گفته می‌شود. این همان لایه‌ای است که در دوره پریود فرو می‌یزد. اما اگر باردار شوید، اندومتر از مراحل ابتدایی رشد حمایت می‌کند. در صورت ابتلا به اندومتریوز بافت مشابه اندومتر در مناطق دیگری از بدن از قبیل لگن، شکم و حتی قفسه سینه رشد می‌کند. این بافت هم به هورمون‌ها حساس است و می‌تواند در دوره پریود ملتهب شود.

اندومتر ممکن است باعث درگیری مناطق زیر در بدن شود:

• خارج و پشت رحم
• لوله‌های فالوپ (لوله‌هایی که رحم و تخمدان را به هم مرتبط می‌کنند)
• تخمدان‌ها
• واژن
• صفاق (پوشش داخلی شکم و لگن)
• مثانه و حالب
• روده‌ها
• رکتوم (محلی که روده بزرگ و مقعد را به هم مرتبط می‌کند)
• دیافراگم (عضله‌ای در پایین قفسه سینه که نقش مهمی را در تنفس ایفا می‌کند)

به گزارش سازمان بهداشت جهانی:
اندومتریوز یک بیماری است که در آن بافتی مشابه بافت دیواره داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. این بیماری می‌تواند باعث درد شدید در ناحیه لگن و مشکل در باروری شود. اندومتریوزیس می‌تواند از زمان اولین پریود فرد آغاز شود و تا زمان یائسگی ادامه یابد. در اندومتریوز بافتی مشابه بافت دیواره داخلی رحم در خارج رحم رشد می‌کند و منجر به التهاب و بافت اسکار (زخم) در محل لگن و در موارد نادر در مناطق دیگر بدن می‌شود. علت اندومتریوز مشخص نیست. هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از اندومتریوز وجود ندارد. اندومتریوز درمان قطعی ندارد اما علائم می‌تواند با دارو و درمواردی با جراحی بهبود یابد.

چه کسانی مستعد ابتلا به اندومتریوز هستند؟

اندومتریوز وضعیتی است که اغلب، زنان بین ۲۵ تا ۴۰ سال را درگیر می‌کند. این بیماری همچنین می‌تواند در سنین پایین‌تر و در زمان نوجوانی هم اتفاق بیفتد. علی‌رغم اینکه علائم در اغلب مبتلایان پس از یائسگی بهبود می‌یابد، اما همچنان می‌تواند باعث ایجاد درد و ناراحتی شود.

اندومتریوز چقدر شایع است؟

بیماری اندومتریوز حدود ۱۰ درصد (۱۹۰میلیون نفر) از دختران و زنانی را که در سنین باروری هستند، در سراسر جهان، تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. (منبع: WHO)

انواع اندومتریوز

اندومتریوزیس برحسب اینکه چه مناطقی از شکم یا لگن را درگیر می‌کند، به ۴ نوع اصلی نقسیم می‌شود:

۱. اندومتریوز صفاقی سطحی

صفاق پوشش نازکی است که شکم و لگن و اغلب اعضای این دو ناحیه را می‌پوشاند. در این نوع، اندومتریوز صفاق را درگیر می‌کند. این نوع اندومتریوز خفیف‌ترین نوع آن است.

۲. اندومتریوما (کیست شکلاتی)

منظور از اندومتریوما کیست‌های تیره و پر از مایعی است که به آن‌ها کیست شکلاتی هم می‌گویند. اندازه و ظاهر این کیست‌ها متنوع است و اگر چه ممکن است در مناطق مختلفی از شکم و لگن تشکیل شوند، اما شیوع آن‌ها در تخمدان‌ها بیشتر است.

۳. اندومتریوز ارتشاحی عمقی

در این نوع اندومتریوز بافت اندومتر به اعضای داخل یا خارج لگن تهاجم می‌یابد. این اعضا ممکن است مثانه، رکتوم، تخمدان‌ها یا روده‌ها باشند. اگرچه احتمال آن کم است اما گاهی ممکن است بافت اسکار آن‌قدر زیاد باشد که باعث چسبندگی و گیر کردن اعضای نامبرده شود. به این وضعیت لگن یخ‌زده (frozen pelvis) می‌گویند. شیوع آن بین ۱ الی ۵ درصد مبتلایان به اندومتریوز است.

۴. اندومتریوز دیواره شکمی

در برخی موارد اندومتریوز بر روی دیواره شکم ایجاد می‌شود. سلول‌ها ممکن است به برش جراحی مثل برش زایمان سزارین بچسبند.

اندومتریوز بیشتر بخش خارجی رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها را درگیر می‌کند؛ اما در موارد شدید ممکن است در بخش‌های دیگر بدن مثل مثانه، روده‌ها، رکتوم و صفاق هم دیده شود.

مراحل بیماری اندومتریوز

بیماری اندومتریوز ۴ مرحله مختلف دارد؛ عوامل مختلفی در تعیین مرحله این بیماری دخالت دارند؛ از جمله محل، تعداد، اندازه و عمق. مراحل مختلف اندومتریوز شامل موارد زیر است:

مرحله ۱: خیلی خفیف

در این نوع اندومتریوزیس ضایعات کوچک و کم‌عمق در تخمدان‌ها هستند. همچنین ممکن است اطراف یا درون لگن هم التهاب باشد.

مرحله ۲: خفیف

در این نوع اندومتریوز ضایعات سطحی و کم‌عمق روی تخمدان‌ها و دیواره لگن وجود دارد.

مرحله ۳: متوسط

در این نوع اندومتریوز ضایعات متعدد با عمق زیاد بر روی تخمدان‌ها و دیواره لگن تشکیل می‌شود.

مرحله ۴: شدید

در شدیدترین حالت اندومتریوزیس ضایعات متعدد و عمیق بر روی تخمدان‌ها و دیواره لگن ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است ضایعاتی بر روی لوله‌های فالوپ و روده‌ها هم تشکیل شود. همچنین کیست‌هایی ممکن است در یک یا هر دو تخمدان ایجاد شود.

علائم اندومتریوز

اندومتریوز اغلب باعث درد شدید در ناحیه لگن به‌ویژه در دوره قاعدگی می‌شود. برخی افراد ممکن است حین نزدیکی یا حمام هم دچار درد شوند. برخی افراد برای بارداری دچار مشکل می‌شوند.

با‌این‌حال برخی مبتلایان به اندومتریوز هیچ علامتی ندارند؛ اما در افرادی که علامت‌دار می‌شوند، شایع‌ترین علامت همان درد قسمت تحتانی شکم (لگن) است. درد در مواقع زیر بیشتر احساس می‌شود:

• قاعدگی
• درد حین یا بعد از نزدیکی
• درد حین دفع ادرار یا مدفوع

برخی افراد ممکن است علائم زیر را هم تجربه کنند:

• درد مزمن لگن
• خون‌ریزی شدید در دوره پریود یا بین پریودها
• مشکل در باردار شدن
• نفخ یا تهوع
• خستگی
• افسردگی یا اضطراب

علائم اغلب پس از یائسگی بهبود می‌یابند؛ اما همیشه هم اینطور نیست. علائم اندومتریوز متنوع و گسترده هستند و این مسئله تشخیص آن را گاهاً دشوار می‌کند. برخی افراد علامتدار از بیماری خود آگاه نیستند.

اولین علائم اندومتریوز چیست؟

بسیاری از افراد به دلیل اندومتریوزیس دچار درد حین قاعدگی می‌شوند. این درد اغلب در ناحیه شکم، قسمت پایینی کمر و ناحیه لگن احساس می‌شود. همچنین ممکن است قاعدگی‌ها شدیدتر از حالت معمول باشد و بین آن‌ها لکه‌بینی اتفاق بیفتد.

آیا اندومتریوز ژنتیکی است؟

علی‌رغم اینکه محققین علت دقیق بروز اندومتریوز را نمی‌دانند، اما تاکنون ارتباطی بین سابقه خانوادگی ابتلا به اندومتریوز و افزایش خطر ابتلا به آن در مواردی یافته‌اند. بنابراین درصورتی‌که فردی در خانواده‌تان (مادر، خواهر یا مادربزرگ) به اندومتریوزیس مبتلاست، با پزشک خود درباره خطر ابتلا به بیماری صحبت کنید.

علت اندومتریوز

اندومتریوز یک بیماری پیچیده است که بسیاری از زنان را در سراسر جهان از نخستین پریود تا زمان یائسگی درگیر خود می‌کند. علل مختلفی می‌توان برای وقوع اندومتریوز برشمرد؛ از جمله:

• قاعدگی بازگشتی: منظور از قاعدگی برگشتی حالتی است که در آن خون قاعدگی که حاوی سلول‌های اندومتر است از طریق لوله‌های فالوپ به عقب و درون محوطه لگن برمی‌گردد. قاعدگی بازگشتی می‌تواند باعث شود که سلول‌های مشابه اندومتر درجایی خارج از رحم کاشته شوند و رشد کنند.
• تغییر سلول‌های صفاقی: دانشمندان پیشنهاد داده‌اند که عوامل هورمونی یا ایمنی سبب می‌شوند که سلول‌های صفاقی (سلول‌هایی که قسمت داخلی شکم را پوشانده‌اند) به سلول‌های مشابه اندومتر تبدیل شوند.
• تغییر سلول‌های جنینی: هورمون‌هایی مثل استروژن ممکن است سبب شوند که سلول‌های جنینی (سلول‌هایی در مراحل اولیه تکامل) طی بلوغ تبدیل به سلول‌هایی شبیه سلول‌های اندومتر شوند.
• اسکار جراحی: پس از جراحی مثل سزارین یا هیسترکتومی (برداشتن کامل رحم) سلول‌های اندومتر ممکن است به برش جراحی بچسبند.
• انتقال سلول‌های آندومتر: عروق خونی یا سیستم لنفاوی ممکن است سلول‌های اندومتر را به نقاط دیگر بدن انتقال دهند.
• اختلال سیستم ایمنی بدن: مشکل در سیستم ایمنی بدن ممکن است سبب شود که بدن نتواند سلول‌های مشابه بافت اندومتر را که در مناطقی خارج از رحم رشد می‌یابند، تشخیص بدهد و از بین ببرد.

علت بروز اندومتریوز به‌درستی مشخص نیست؛ اما به‌نظر می‌رسد وراثت در کنار برخی اختلال‌ها در بروز این بیماری دخیل است.

عوامل خطر اندومتریوز

عوامل متعددی هستند که می‌توانند باعث شوند که احتمال ابتلای شما به بیماری اندومتریوز افزایش یابد. از جمله:

• تاکنون بارداری نداشته‌اید
• آغاز پریود در سن پایین
• شروع یائسگی در سنین بالا
• چرخه‌های قاعدگی کوتاه – برای مثال کمتر از ۲۷ روز
• قاعدگی‌های سنگینی که بیشتر از ۷ روز طول می‌کشند
• سطوح بالاتر استروژن در بدن یا تماس طولانی‌تر با استروژنی که بدن تولید می‌کند
• شاخص توده بدنی (BMI) پایین
• یک یا تعداد بیشتر اقوام مبتلا به اندومتریوزیس (مادر، خواهر، خاله یا عمه)
• هر نوع بیماری که مانع از خروج خون از بدن در زمان پریود می‌شود
• اختلالات دستگاه تولیدمثل

تشخیص اندومتریوز

درصورتی‌که برخی یا همه علائم اندومتریوز را داشته باشید، ممکن است به پزشک مراجعه کنید. علت مراجعه شما ممکن است درد شدید در دوره قاعدگی یا حتی نازایی باشد. پزشک در ادامه مراحل زیر را برای تشخیص اندومتریوزیس طی خواهد کرد:

۱. شرح حال و سوابق

برای تشخیص اندومتریوز و دیگر مسائلی که ممکن است باعث درد لگن شوند، پزشک ابتدا شرح‌حال دقیقی از علائم، محل و زمان درد، بیماری‌های زمینه‌ای شما و بیماری‌هایی که در خانواده وجود دارد، از شما می‌گیرد.

۲. معاینه لگن

در طول معاینه لگن، پزشک با دست ناحیه لگن را برای شناسایی هرگونه یافته غیرطبیعی اعم از کیست یا بافت اسکار لمس می‌کند. بااین‌حال عموماً یافته قابل توجهی به دست نمی‌آید.

۳. سونوگرافی

در این شیوه تصویربرداری از امواج صوت برای دیدن بافت‌های درون بدون استفاده می‌شود. سونوگرافی ممکن است از راه واژن یا از روی شکم انجام شود. اگرچه سونوگرافی تشخیص اندومتریوز را قطعی نمی‌کند؛ اما در نشان دادن کیست‌های ناشی از اندومتریوزیس مفید است.

۴. تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)

در این شیوه تصویربرداری از میدان مغناطیسی برای ساخت تصاویری با جزئیات بیشتر از بافت‌ها و اعضای درونی بدن استفاده می‌شود. در مواردی انجام MRI با جمع‌آوری اطلاعاتی پیرامون محل و اندازه ضایعات اندومتریوز در تعیین برنامه جراحی مفید است.

۵. لاپاراسکوپی تشخیصی

در مواردی پزشک ممکن است شما را به یک جراح ارجاع دهد تا با انجام لاپاراسکوپی تشخیصی با دید مستقیم اعضای درون شکم را بررسی کند. در این شیوه جراحی برش‌های کوچکی بر روی شکم زده می‌شود و تحت بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود. جراح با کمک دوربین و ابزارهای باریکی که وارد شکم می‌کند، می‌تواند با دید مستقیم وضعیت اعضای مختلف را بررسی کند و اطلاعات مفیدی درباره محل و اندازه ضایعات اندومتریوز به دست آورد. لاپاراسکوپی ممکن است هم تشخیصی و هم درمانی باشد تا لازم نباشد مجدد جراحی شوید.

۶. بیوپسی

در مواردی پزشک حین انجام لاپاراسکوپی بیوپسی یا نمونه بافتی هم برمی‌دارد و برای بررسی‌های بیشتر آن را به آزمایشگاه می‌فرستد.

درمان اندومتریوز

درمان اندومتریوز اغلب با کمک دارو یا جراحی امکان‌پذیر است. این‌که پزشک از کدام شیوه درمانی استفاده کند، به عوامل متعددی از قبیل شدت علائم و تمایل شما به بارداری بستگی دارد. پزشکان اغلب از درمان‌های محافظه‌کارانه استفاده می‌کنند و در صورت شکست درمان به سراغ جراحی می‌روند.

همان‌طورکه گفته شد اندومتریوزیس می‌تواند زمینه‌ساز نازایی شود. در این موارد پزشک ممکن است شما را به یک فوق‌تخصص نازایی برای دریافت درمان مناسب ارجاع دهد. درمان‌های نازایی متنوع است و پزشک براساس شرایط شما ممکن است هر یک از موارد زیر را توصیه کند:

۱. مسکن‌ها و درمان علامتی

پزشک ممکن است توصیه کند که برای کنترل درد و علائم بیماری از مسکن‌هایی مثل استامینوفن یا ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (NSAID) مثل ایبوبروفن یا ناپروکسن استفاده کنید.

۲. هورمون‌درمانی

مکمل‌های هورمونی گاهی در کاهش یا محدود کردن درد ناشی از اندومتریوز موثرند. نوسان سطح هورمون‌ها در چرخه‌های قاعدگی می‌تواند باعث شود که ضایعات اندومتریوزیس ضخیم یا پاره شوند و خونریزی کنند. داروهای هورمونی ممکن است سرعت رشد بافت اندومتریوز را کم کنند یا از تشکیل ضایعات جدید جلوگیری کنند. با‌این‌حال، درمان هورمونی یک درمان دائمی نیست و با قطع دارو ممکن است علائم عود کنند.

از جمله داروهای هورمونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روش‌های ضدبارداری هورمونی: قرص‌های ضدبارداری، پچ‌ها و حلقه‌های واژینال به کنترل سطح هورمون‌هایی که باعث ایجاد بافت اندومتر در هر ماه می‌شوند کمک می‌کنند. بسیاری از افراد با استفاده از روش‌‌های ضدبارداری پریودهایی کوتاه‌تر با خونریزی کمتر را تجربه می‌کنند. همچنین این درمان‌ها می‌توانند به کاهش یا از بین بردن درد هم کمک کنند؛ به‌ویژه درصورتی‌که درمان را به صورت مداوم مصرف کنید.
• روش‌های ضدبارداری پروژستین: انواع مختلفی از درمان‌های برپایه پروژستین از جمله IUD، ایمپلنت ضدبارداری، آمپول و قرص می‌توانند به توقف دوره‌های قاعدگی و رشد بافت اندومتر و درنتیجه کاهش علائم بیماری کمک کنند.
• آگونیست‌ها و آنتاگونیست های هورمون آزادکننده گونادوتروپین (GnRH): این داروها با توقف تولید هورمون‌های محرک تخمدان‌ها، باعث کاهش سطح استروژن و جلوگیری از وقوع پریود و کوچک شدن بافت اندومتر می‌شوند. ازآن‌جایی‌که این داروها باعث یائسگی ساختگی می‌شوند، مصرف دوزهای کم استروژن یا پروژستین همراه آن‌ها می‌تواند به کاهش عوارض جانبی یائسگی از قبیل گرگرفتگی، خشکی واژن و کاهش تراکم استخوان کمک کند. با توقف مصرف دارو، قاعدگی و توانایی بارداری مجدد برمی‌گردد.
• دانازول: این دارو نوع دیگری از داروهای هورمونی است که به توقف تولید هورمون‌هایی که باعث پریود می‌شوند کمک می‌کند. در صورت مصرف این دارو ممکن است گهگاه پریود شوید یا به‌طور کامل پریودهای‌تان قطع شود.

بااینکه اندومتریوز درمان قطعی ندارد؛ اما با درمان‌های دارویی یا جراحی می‌توانید عوارض ناخوشایند این بیماری را کنترل کنید.

۳. لاپاراسکوپی و درمان‌های کم‌تهاجمی

درصورتی که تمایل به بارداری دارید، انجام جراحی برای برداشتن بافت اندومتریوز همراه با حفظ رحم و تخمدان‌ها (جراحی محافظه‌کارانه) می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد. همچنین درصورتی که اندومتریوزیس باعث درد شدیدی در شما شده است، انجام جراحی می‌تواند مفید باشد؛ هرچند درد ممکن است دوباره عود کند.

پزشک ممکن است از شیوه لاپاراسکوپی و در برخی موارد از جراحی باز استفاده کند. با این حال حتی در موارد شدید هم لاپاراسکوپی امکانپذیر است.

۴. هیسترکتومی یا برداشتن رحم

در موارد شدید و براساس میزان اندومتریوز و بافت اسکار موجود، تمایل شما به باروری و وجود مشکلات رحمی دیگر از قبیل آدنومیوز، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که کل رحم با انجام جراحی هیسترکتومی برداشته شود. در صورت انجام هیسترکتومی، لازم است مناطق دیگر درگیر اندومتریوزیس هم برداشته شود تا درد تسکین یابد.

کنترل اندومتریوز با روش‌های خانگی

استفاده از حمام داغ یا کیسه آب گرم می‌تواند به کنترل درد کمک کند. اصلاح سبک زندگی با انجام کارهای زیر می‌تواند در مدیریت بیماری مفید باشد:

• تغذیه: میوه‌ها و سبزی‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و تا حد امکان از مصرف چربی‌های ترانس خودداری کنید. همچنین برخی مطالعات نشان داده است که مصرف غذاهای حاوی امگا-۳ مثل گردو و سالمون کمک‌کننده است. همچنین لازم است که مصرف الکل و کافئین را کم کنید.

• ورزش: حتی انجام چند دقیقه ورزش در روز هم مفید است. ورزش همچنین می‌تواند در کنترل اضطراب مفید باشد. خوب است که ورزش را به بخشی از روتین زندگی‌تان تبدیل کنید.
• استرس: مطالعات نشان داده است که استرس می‌تواند اندومتریوز را بدتر کند؛ هرچند علائم اندومتریوز خود می‌تواند زمینه‌ساز استرس شود. برای مدیریت استرس می‌توانید از یوگا و مدیتیشن استفاده کنید.
• کمک گرفتن از طب جایگزین: علی‌رغم اینکه مطالعات زیادی در این باره صورت نگرفته است، اما کمک گرفتن از روش‌های سنتی و طب جایگزین مثل طب سوزنی و ماساژ برای برخی افراد مبتلا به اندومتریوز مفید بوده است.

پیش از استفاده از طب جایگزین لازم است که با پزشک خود در این باره مشورت کنید.

جلوگیری از اندومتریوز

اندومتریوز وضعیتی نیست که لزوماً بتوانید از آن جلوگیری کنید. عوامل خاصی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به آن را کم کنند؛ اما در مواردی همچنان ممکن است به این بیماری دچار شوید. همچنین برخی افراد به دلایل ژنتیکی به اندومتریوز دچار می‌شوند. درصورتی‌که افرادی در خانواده مبتلا به اندومتریوزیس هستند، با پزشک خود برای ارزیابی میزان خطر ابتلای‌تان به بیماری صحبت کنید.

بااین‌حال عوامل کمی وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلای شما را به اندومتریوز کم کند؛ از جمله:

• بارداری
• شیردهی
• حفظ وزن در محدوده طبیعی
• شروع پریود در سنین بالاتر

عوارض اندومتریوز

اندومتریوز می‌تواند زمینه‌ساز عوارض مختلفی شود؛ از جمله:

• در صورت ابتلا به اندومتریوزیس ممکن است برای بارداری دچار مشکل شوید. در این موارد ممکن است دارو، جراحی یا درمان‌های نازایی مثل IVF کمک‌کننده باشد.
• از دیگر عوارض احتمالی این بیماری مشکلات دستگاه گوارش و مثانه است. ممکن است حین دفع ادرار یا مدفوع دچار درد شوید یا در ادرار و مدفوع خود خون مشاهده کنید. در موارد شدید اندومتریوز حالب (لوله‌ای که کلیه را به مثانه وصل می‌کند) ممکن است کلیه‌ها گاهی اوقات دچار تورم شوند.
• همچنین در مواردی می‌تواند باعث درگیری ریه‌ها یا دیافراگم و درنتیجه تنگی‌نفس، درد قفسه سینه و روی هم خوابیدن ریه‌ها در زمان قاعدگی شود.
• از دیگر عوارض آن می‌توان به درد مزمن یا طولانی‌مدت اشاره کرد.
• شیوع سرطان تخمدان در مبتلایان به این بیماری از دیگر افراد بیشتر است. با‌این‌حال خطر کلی ابتلا به سرطان تخمدان در طول زندگی پایین است.

مشاوره با یک پزشک برای پیشگیری و مدیریت عوارض نام‌برده مفید است.

آیا اندومتریوز خطرناک است؟

اندومتریوزیس یک بیماری شایع است که می‌تواند باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره‌تان شود. این بیماری می‌تواند باعث درد طولانی‌مدت، اختلال در چرخه قاعدگی و مشکلات باروری شود. با‌این‌حال علائم اندومتریوز اغلب با درمان مدیریت می‌شوند.

اگر اندومتریوز درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

با گذشت زمان، بافت شبه‌اندومتری که در خارج از رحم رشد یافته، می‌تواند باعث ایجاد کیست تخمدان، چسبندگی و تشکیل بافت اسکار شود. این مسئله می‌تواند باعث ایجاد درد مزمن به‌ویژه در دوره قاعدگی شود. بسیاری از مبتلایان به این بیماری برای بارداری دچار مشکل می‌شوند. درمان اندومتریوز در مواردی می‌تواند به حل این مشکل کمک کند.

با بالا رفتن سن و شروع یائسگی علائم ممکن است بهبود یابد. علت این مسئله تغییرات هورمونی است که در دوره یائسگی اتفاق می‌افتد.

اندومتریوز می‌تواند باعث عوارض و مشکلات مختلفی را ایجاد کند؛ ازجمله: پریودهای شدید و دردناک، مشکلات گوارشی، مشکلات مثانه، مشکل باروری و افزایش احتمال برخی مشکلات قلبی.

آیا اندومتریوز نوعی سرطان است؟

خیر؛ اندومتریوز سرطان نیست. در بیماری اندومتریوز سلول‌های مشابه اندومتر در مناطقی خارج از رحم رشد می‌کنند؛ درحالی‌که در سرطان اندومتر سلول‌های همان محل تغییر شکل می‌یابند و به صورت غیرطبیعی رشد می‌کنند و باعث ایجاد تومور می‌شوند. اما شواهد کمی وجود دارد که نشان می‌دهد اندومتریوز می‌تواند اندکی خطر ابتلا به برخی انواع نادر سرطان اندومتر و تخمدان را افزایش دهد.

اندومتریوز و بارداری

این بیماری می‌تواند باردار شدن را دشوار کند؛ البته بسیاری از کسانی که دچار اندومتریوز هستند، می‌توانند با کمک پزشک و روش‌های درمانی باردار شوند.

مطالعاتی که تاکنون انجام شده است عوارض یا خطراتی درطول دوره بارداری در مبتلایان به اندومتریوزیس گزارش نکرده‌اند. برخی مطالعات می‌گویند که اندومتریوز تاثیر عمده‌ای بر روی بارداری نمی‌گذارد درحالی‌که برخی دیگر ادعا می‌کنند که اندومتریوز ممکن است خطر سقط جنین یا عوارض دیگر را افزایش دهد.

اغلب زنان مبتلا به این بیماری، یک بارداری طبیعی را تجربه می‌کنند و نیازی نیست که بیشتر از دیگران تحت‌نظر باشند. اما در این باره لازم است با پزشک خودتان مشورت کنید.

در طول دوره بارداری علائم اندومتریوز ممکن است بهبود یابد اما اغلب دوباره علائم عود می‌کنند و ممکن است برای بارداری‌های بعدی مشکل‌ساز شوند.

درمان ناباروری ناشی از اندومتریوز

همان‌طورکه گفته شد اندومتریوز می‌تواند زمینه‌ساز نازایی شود. در این موارد پزشک ممکن است شما را به یک فوق‌تخصص نازایی برای دریافت درمان مناسب ارجاع دهد. درمان‌های نازایی متنوع است و پزشک براساس شرایط شما ممکن است هر یک از موارد زیر را توصیه کند:

• لاپاراسکوپی: همان‌طورکه گفتیم در مواردی انجام جراحی به شیوه لاپاروسکوپی می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد.
• IVF: که به آن لقاح آزمایشگاهی هم گفته می‌شود. برای انجام IVF تخمک بالغ جمع‌آوری و با اسپرم در آزمایشگاه لقاح می‌یابد.

آیا اندومتریوز بعد از یائسگی ادامه دارد؟

یائسگی زمانی است که تغییرات اساسی در بدن رخ می‌دهد. یکی از این تغییرات، تغییر در سطح هورمون‌های بدن، به ویژه هورمون استروژن است. ازآن‌جایی‌که بین اندومتریوز و هورمون‌های باروری ارتباطی وجود دارد، با شروع یائسگی و کاهش سطح هورمون استروژن، ضایعات اندومتریوز هم اغلب کم می‌شوند. این به این معناست که با شروع یائسگی دیگر علامتی نخواهید داشت یا شدت آن‌ها کمتر می‌شود. بااین‌حال، درصورتی‌که برای بهبود علائم یائسگی تحت درمان هورمونی قرار بگیرید، اندومتریوز همچنان ممکن است باعث ایجاد علامت شود.

فرق بین آندومتریوز و کیست آندومتریال چیست؟

آندومتریوما که به آن کیست آندومتریوم گفته می‌شود به دنبال رشد لایه آندومتر در داخل تخمدان ایجاد می‌شود. کیست آندومتریوم خوش‌خیم و وابسته به استروژن است.

درحالی‌که آندومتریوز به رشد غیرطبیعی بافت رحم به خارج رحم گفته می‎شود. این بیماری زنان سنین باروری را درگیر می‌کند که اغلب با درد لگن هنگام قاعدگی همراه است. کیست آندومتریوم اغلب با اشکال شدیدتر آندومتریوز همراه است.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

درصورت بروز علائمی که ممکن است نشان‌دهنده اندومتریوز باشد، لازم است که با پزشک خود مشورت کنید. ازجمله:

• درد شدید حین قاعدگی یا نزدیکی
• درد مزمن لگن
• مشکل در باروری

مدیریت اندومتریوز ممکن است چالش‌برانگیز باشد. بااین‌حال تشخیص به‌موقع آن می‌تواند به مدیریت بهتر علائم کمک کند. همچنین درصورتی‌که مبتلا به این بیماری هستید و قصد بارداری دارید، لازم است ابتدا با پزشک خود در این باره مشورت کنید.

کلام آخر دکترساینا

اندومتریوزیس یک اختلال شایع زنان در سنین باروری است. درد لگن، خونریزی‌های غیرطبیعی قاعدگی، درد حین رابطه جنسی از بارزترین علائم اندومتریوز است. اگرچه گاهی ممکن است فرد بدون هیچ‌گونه علائمی به آن مبتلا باشد. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد؛ اما با تشخیص به‌موقع و روش‌های درمانی موجود می‌توان آن را کنترل کرده و از عوارض آن مانند ناباروری جلوگیری کرد. درصورتی‌که یک یا چند تا از علائم اندومتریوز را در خود مشاهده می‌کنید یا شک دارید که به این بیماری مبتلا هستید یا نه حتما از دکتر زنان مشاوره دریافت کنید.

سؤالات متداول