درمان خانگی اگزما با بررسی ۲۵ روش موثر
اگزما از جمله مشکلات پوستی است که باعث خارش، قرمزی و حساسشدن پوست میشود. با اینکه داروهای موضعی و خوراکی مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد؛ اما استفاده از درمانهای خانگی نیز به پیشگیری از عود علائم بیماری کمک میکند. سادهترین درمان خانگی اگزما، پرهیز از ارتباط با عوامل محرک بیماری است. اما روشهای درمان گیاهی و خانگی دیگری نیز در طب سنتی برای این بیماری وجود دارد. در این مطلب به بررسی این روشها از دیدگاه علمی میپردازیم.
فهرست آنچه میخوانید:
انواع درمان خانگی موثر اگزما
ادعاهای مختلفی درباره اثربخشی درمانهای خانگی و گیاهی برای بهبود علائم اگزما مطرح میشود. پژوهشهای علمی اثر برخی از این روشها را تایید و اثر برخی را رد می کند. در این بخش به بررسی اثربخشی درمانهای خانگی و روش استفاده از آنها میپردازیم.
۱. ژل آلوئهورا
پژوهش زیادی درباره اثر ژل آلوئهورا روی درمان اگزما انجام نشده است؛ اما امروزه میدانیم که این گیاه خواص ضدقارچ، ضدباکتری و ضدالتهابی دارد. این خواص آلوئهورا به پیشگیری از عفونت پوست ناشی از آسیبدیدگی آن کمک میکنند. همچنین آلوئهورا دارای «پلیساکارید» است که به رشد و بهبود پوست کمک میکند. همچنین آنتیاکسیدانهای این گیاه نیز سیستم ایمنی را تقویت میکنند.
از ژل آلوئهورا در درمان بیماریهای پوستی مختلف استفاده میشود. از جمله:
- آکنه
- سوختگی
- شوره
- زخم بستر
- سرمازدگی
- پسوریازیس
- بثورات
- آفتابسوختگی
- سوزش و قرمزی ناشی از اصلاح مو
طرز مصرف:
ابتدا پوست را با آب و صابون بشویید. تمیزی پوست به جذب بهتر ژل کمک میکند. سپس مقداری از ژل آلوئهورا را روی محل اگزما قرار دهید. دقت کنید که ژل در ابتدا کمی چسبناک است. از ژل آلوئهورا میتوانید ۲ بار در روز (بیشتر از ۲ بار با توصیه پزشک) استفاده کنید.
۲. عسل
کاربرد عسل طبیعی بهعنوان درمان اگزما از نظر علمی به اندازه کافی موردمطالعه قرار نگرفته است. یک مطالعه علمی در سال ۲۰۱۴ نشان داده است که استفاده از عسل کانوکا به بهبود علائم اگزما کمکی نمیکند؛ اما یک مطالعه دیگر نشان داده است که استفاده از عسل مانوکا به مدت حداقل ۷ روز، تاثیر چشمگیری در بهبود زخمهای اگزما دارد (منبع: Immun Inflamm Dis).
البته مطالعات مختلفی درباره تاثیر فوقالعاده عسل در درمان زخمهای پوستی انجام شده است. برای مثال یک پژوهش علمی نشان داده است که عسل خواص آنتیباکتریال دارد. همچنین این ماده برای درمان مشکلات پوستی مختلفی از جمله سوختگی و زخم نیز کاربرد دارد.
طرز مصرف:
عسل مانوکا برای استفاده روی پوست مناسب است و در داروخانهها به فروش میرسد. مقدار کمی از این عسل را روی زخم اگزما قرار دهید.
توجه کنید که برای بهبود اگزما صرفاً باید از عسلهایی که خواص پزشکی دارند (مثل مانوکا) استفاده کنید. از استفاده از عسلهای کارخانهای و سایر عسلهایی که خواص درمانی آنها تایید نشده است پرهیز کنید.
۳. بلغور جو دوسر
بلغور جو دوسر از جوشاندن جو دوسر به وجود میآید. عصاره جو دوسر در بهبود مشکلات پوستی موثر است. یک مطالعه علمی در سال ۲۰۱۵ نشان داد که لوسیون حاوی بلغور جو دوسر خواص آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی دارد. این خواص در کاهش موارد زیر موثرند:
- خشکی پوست
- شدت خارش بدن
- پوستهپوسته شدن
- زبری پوست
یک مطالعه دیگر نیز که در سال ۲۰۱۴ انجام شده بود، نشان داد که بلغور جو دوسر خواص مرطوبکنندگی دارد و به بهبود پوست کمک میکند (منبع: Journal of Drugs in Dermatology).
طرز مصرف:
بلغور جو دوسر پودر شده را در وان آب گرم یا یک ظرف حاوی آب گرم قرار دهید. در وان فرو بروید یا محل زخم را در ظرف حاوی بلغور قرار دهید. همچنین میتوانید از کرمهای حاوی جو دوسر استفاده کنید.
- برای درست کردن بلغور، از جو دوسر خالص استفاده کنید.
- افرادی که به جو دوسر حساسیت دارند، نباید از بلغور آن برای بهبود اگزما استفاده کنند.
- افرادی که به گلوتن حساسیت دارند باید با احتیاط از این ماده استفاده کنند؛ چراکه برخی تولیدکنندههای جو دوسر، آن را با گندم مخلوط میکنند.
۴. سرکه سیب
سرکه سیب یک درمان خانگی محبوب برای بیماریهای مختلف از جمله مشکلات پوستی است. این ماده با ازبینبردن باکتریها و متعادل کردن میزان اسیدیته پوست، به حفظ سلامت آن کمک میکند. اگرچه سرکه سیب میتواند علائم اگزما را کاهش دهد؛ اما باید با احتیاط از آن استفاده کنید؛ چرا که ممکن است به بافتهای نرم پوست آسیب بزند.
طرز مصرف:
ابتدا یک قاشق غذاخوری سرکه را با یک فنجان آب گرم مخلوط کنید. یک پارچه تمیز با باند را داخل محلول قرار دهید. سپس دور باند را با یک پارچه تمیز بپوشانید و به مدت ۳ ساعت روی پوست قرار دهید.
همچنین میتوانید ۲ فنجان سرکه را در وان آب گرم حل کنید و ۱۵ الی ۲۰ دقیقه در وان قرار بگیرید. سپس بدن را کاملاً بشویید. بعد از حمام، روی پوستتان مرطوبکننده بزنید.
همیشه قبل از استفاده از سرکه سیب آن را رقیق کنید. سرکه رقیقنشده میتواند باعث سوختگی و آسیبدیدگی پوست شود.
۵. پروبیوتیکها
پروبیوتیکها باکتریهای مفید دستگاه گوارش هستند که در برخی خوراکیها مثل لبنیات، ترشی و شور وجود دارند. برخی پژوهشها نشان دادهاند مقدار این باکتریها در افراد مبتلا به اگزما از حد تعادل خارج شده است. بااینحال برخی پژوهشها معتقدند مصرف محصولات خوراکی حاوی پروبیوتیک تاثیری در بهبود علائم اگزما ندارد.
اما از طرفی مصرف پروبیوتیک ممکن است در پیشگیری از اگزما موثر باشد. در پژوهشی که در سال ۲۰۱۸ انجام شد، محققان متوجه شدند که مصرف این مواد در اواخر بارداری و دوره شیردهی، خطر ابتلا به اگزما را در کودکان کمتر میکند. بااینحال پژوهشهای بیشتری برای اثبات این مسئله لازم است (منبع: PLOS Medicine).
۶. کمپرس سرد
قرار دادن یک پارچه مرطوب و خنک روی پوست ملتهب باعث کاهش درد و خارش میشود. بعد از کمپرس، پوست را با یک مرطوبکننده غیرمعطر بهآرامی ماساژ دهید.
۷. حمام با آب ولرم
دوش آب گرم به رفع علائم التهاب و خارش کمک میکند. برای جلوگیری از خشکی پوست بهتر است حمام بیش از ۱۰ الی ۱۵ دقیقه طول نکشد. برای خشک کردن خودتان بعد از حمام، از حوله بهصورت ضربهای (نه مالشی) استفاده کنید. بعد از حمام از لوسیون، کرم، روغن یا پماد مرطوبکننده استفاده کنید.
۸. تعویض صابون و مواد شوینده
برای شستوشوی لباسها بهتر است از شویندههای مایع به جای پودر یا قرصهای شوینده استفاده کنید.
برای شستن بدن نیز بهتر است از شویندههای چرب و غیر آلکالین (با pH پایینتر) استفاده کنید. ماده سدیم لوریل سولفات میتواند باعث التهاب پوست شود. بههمیندلیل بهتر است شویندههایی را مصرف کنید که حاوی این ماده نیستند.
اطلاعات مربوط به pH و مواد سازنده شویندهها را میتوانید روی بستهبندی آنها پیدا کنید.
۹. سفیدکننده
اگرچه ممکن است عجیب به نظر برسد، اما استفاده از محلول خیلی رقیق سفیدکننده و آب به دلیل داشتن خواص ضدباکتری و ضدالتهابی، به بهبود علائم اگزما کمک میکند. برای استفاده از این روش، از سفیدکننده معمولی ۶ درصد استفاده کنید.
طرز مصرف:
نصف فنجان سفیدکننده را داخل وان پر از آب ولرم بریزید. تا ۱۰ دقیقه در وان بمانید و سپس کل بدن را با آب ولرم بشویید.
در نظر داشته باشید که:
- در هفته بیش از دو یا سه بار از این روش استفاده نکنید؛ چراکه ممکن است پوستتان خشک شود.
- هرگز سفیدکننده را مستقیماً روی پوست خود نریزید.
- استفاده از غلظت بیشتر سفیدکننده میتواند باعث حساسیت، قرمزی و آسیب پوستی شود. درصورتیکه این علائم را مشاهده کردید، حمام را متوقف کنید.
- درصورت ابتلا به آسم و بیماریهای تنفسی از این روش استفاده نکنید.
۱۰. مرطوب کننده
برای جلوگیری از خشکی پوست و عود علائم اگزما، ۲ بار در روز پوستتان را مرطوب کنید. از لوسیونهای معطر و سایر مواد شیمیایی تحریککننده بپرهیزید.
۱۱. کرم کالاندولا
اگرچه پژوهش خاصی درباره اثر کرم کالاندولا روی بهبود اگزما وجود ندارد؛ اما برخی افراد از این کرم برای درمان اگزما استفاده میکنند. یک پژوهش علمی نشان داده است که کرم کالاندولا میتواند درد ناشی از التهاب پوست را در افراد تحت درمان با پرتودرمانی کاهش دهد (منبع: Journal of Clinical Oncology).
۱۲. دستگاه بخور
در فصول پاییز و زمستان، هوای بیرون خانه سرد و خشک میشود. همچنین در محیط خانه بهدلیل روشن کردن وسایل گرمایشی، هوا خشک میشود. بههمیندلیل علائم اگزما بدتر میشوند. استفاده از دستگاه بخور در خانه به مرطوب کردن هوای خانه و جلوگیری از خشکی پوست کمک میکند.
۱۳. اجتناب از خاراندن
خاراندن پوست باعث زخمی و عفونی شدن آن میشود. برای پیشگیری از خاراندن پوست، محل اگزما را با لباس یا یک باند بپوشانید. همچنین میتوانید شبها دستکش بپوشید تا در خواب محل اگزما را نخارانید.
۱۴. محافظت از پوست در برابر سرما و گرما
سرما یا گرمای شدید میتواند باعث بدتر شدن اگزما شود. در طول فصول سرد سال، رطوبت هوا کم میشود و خشکی پوست را تشدید میکند. در این فصول بهتر است صورت و دستها را که در معرض هوای آزاد هستند بپوشانید.
در فصل تابستان نیز، گرما باعث تشدید علائم خارش و حساسیت پوستی میشود. تعریق نیز باعث ورود آسانتر باکتریها از راه زخمهای اگزما به داخل بدن میشود. بههمیندلیل در این فصول بهتر است از پوشیدن لباسهای چسبان و لباسهایی که باعث تعریق زیاد میشوند پرهیز کنید.
۱۵. پارچههایی با الیاف طبیعی
پارچههای پنبهای، لینن (لنین)، الیاف طبیعی، ۱۰۰ درصد نخ، ابریشمی و سایر پارچههای تنفسپذیر (مثل بامبو) برای افراد مبتلا به اگزما گزینههای مناسبتری هستند.
پارچههایی که در آنها پلیاستر، نایلون یا پشم به کار رفته است، میتوانند پوست را حساستر کنند.
۱۶. مدیریت استرس
استرس زیاد باعث ترشح مواد التهابی در بدن میشود. این مواد شیمیایی وضعیت پوست ملتهب را بدتر و علائم اگزما را تشدید میکنند. خواب کافی، کمک گرفتن از اطرافیان، یادگیری روشهای ریلکسیشن مثل یوگا، ورزش و تفریح کردن به کنترل استرس کمک میکنند.
۱۷. ویتامین و مکملها
علائم بعضی از افراد مبتلا به اگزما با مصرف مکملهای ویتامین دی، روغن ماهی، زینک، سلنیوم و پروبیوتیکها بهبود مییابد. پژوهشهای مختلف نشان دادهاند که مصرف ویتامین دی میتواند در جلوگیری از عود مجدد علائم اگزما موثر باشد.
برای مثال در پژوهشی که در سال ۲۰۱۵ انجام شد، مشخص شد که ویتامین دی هم سیستم ایمنی و هم توان محافظتی پوست را تقویت میکند. در نتیجه افراد مبتلا به کمبود ویتامین دی بیشتر از بقیه دچار اگزما میشوند.
بهترین روغن برای درمان اگزما
روغنهای طبیعی نیز در طب سنتی برای درمان علائم اگزما تجویز میشوند. همچنین شرکتهای داروسازی از این روغنها برای ساخت داروها و کرمهای مرطوبکننده استفاده میکنند.
در ادامه به بررسی رایجترین روغنها برای درمان خانگی اگزما میپردازیم:
۱. روغن نارگیل
روغن نارگیل یک مرطوبکننده طبیعی است. خواص ضدباکتری این روغن، باعث کاهش نفوذ باکتریها به پوست و در نتیجه بروز عفونت میشود. روغن نارگیل مورد استفاده برای اگزما، باید خالص و عاری از هر ماده شیمیایی و تولید شده با روش پرس سرد باشد.
طرز مصرف:
برای استفاده از روغن نارگیل، بعد از حمام و روزی چند بار آن را مستقیم مانند لوسیون روی پوست بمالید. بهتر است قبل از خواب نیز برای مرطوب نگهداشتن پوستتان از روغن نارگیل استفاده کنید.
در صورت حساسیت به نارگیل، نباید از روغن آن استفاده کنید.
۲. روغن آفتابگردان
روغن آفتابگردان عصاره دانه این گل است. بر اساس نتیجه پژوهشهای علمی، این روغن از لایه خارجی پوست محافظت میکند؛ در نتیجه رطوبت بیشتری در پوست باقی میماند و باکتریها نمیتوانند به آن نفوذ کنند. خاصیت مرطوبکنندگی روغن آفتابگردان به کاهش خارش و التهاب نیز کمک میکند.
طرز مصرف:
برای استفاده از روغن آفتابگردان، آن را رقیق نکنید و مستقیم روی محل اگزما بمالید. برای جذب بیشتر روغن، بهتر است از آن بعد از حمام و زمانی که پوست مرطوب است استفاده کنید.
۳. روغن گل مغربی
یک نقص در لیپیدهای سازنده پوست میتواند باعث التهاب و اگزما شود. روغن گل مغربی حاوی یک نوع اسید چرب ضروری است که میتواند این نقض را برطرف کند. بااینحال، برخی پژوهشهای علمی معتقدند که استفاده از این روغن تاثیر خاصی در بهبود علائم اگزما ندارد (منبع: Cochrane Database Syst Rev).
۴. روغن درخت چای
درباره اثربخشی روغن درخت چای در درمان اگزما پژوهش کافی انجام نشده است. یک پژوهش علمی که در سال ۲۰۰۴ روی حیوانات انجام شده بود، نشان داد که استفاده از کرم روغن درخت چای با خلوص ۱۰ درصد، طی ۱۰ روز علائم اگزما را به طرز چشمگیری بهبود میدهد. پژوهش دیگری که در سال ۲۰۱۱ انجام شده بود، نشان داد که استفاده از روغن درخت چای بهصورت موضعی روشی موثر برای بهبود علائم اگزما است (منبع: Pubmed).
سایر روشهای درمان اگزما در طب سنتی
علاوهبر گیاهان و روغنهای درمانی، از جمله درمانهای اگزما در طب سنتی میتوان به روشهای ریلکسیشن (آرامشبخش)، طب فشاری و سوزنی و گیاهان طب سنتی چینی اشاره کرد.
در ادامه به توضیح و بررسی اثربخشی هر کدام از این روشها میپردازیم:
۱. تکنیکهای آرامش بخش
استرس یکی از اصلیترین عوامل عود علائم اگزما است. اگرچه علت این مسئله بهطور دقیق مشخص نیست؛ اما متخصصان معتقدند که استرس نقش مهمی را در ایجاد التهاب بازی می کند. بههمیندلیل روشهای آرامشبخش در طب سنتی جایگاه ویژهای در پیشگیری از اگزما دارند. از جمله این روشها عبارتاند از:
- مدیتیشن
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- تنفس عمیق
- تصویرسازی ذهنی
- موسیقیدرمانی
- هیپنوتیز
- بیوفیدبک
- یوگا
- تای چی
۲. طب سوزنی
در طب سوزنی، در نقاط خاصی از بدن سوزنهای مخصوصی فرو برده میشود. متخصصان طب سنتی معتقدند که استفاده از سوزن در این نواحی جریان انرژی را در بدن تغییر میدهد. با اینکه پژوهشهای بیشتری برای تایید این روش باید انجام شود؛ اما برخی یافتههای علمی ثابت کردهاند که طب سوزنی باعث کاهش خارش ناشی از اگزما میشود.
۳. طب فشاری
طب فشاری یکی از تکنیکهای ماساژ درمانی در طب سنتی چینی است. این روش مشابه طب سوزنی است؛ اما به جای استفاده از سوزن، از اعمال فشار با دست و انگشتان و ماساژ نقاط خاصی از بدن استفاده میشود. برخی پژوهشها نشان دادهاند طب فشاری در بهبود علائم اگزما موثر است.
۴. گیاهان سنتی چینی
یک پژوهش گسترده در تایوان نشان داده است که مصرف داروهای گیاهی طب سنتی چینی میتواند نیاز به استفاده از داروهای استروئیدی را برای درمان اگزما کاهش دهد. متخصصان طب سنتی چین معتقدند که باد، گرما و رطوبت عوامل اصلی عود اگزما هستند. بنابراین اگر اگزما ناشی از گرما باشد، داروهای گیاهی که گرما را از بدن خارج میکنند تجویز میشود. اگر عامل اصلی ایجاد علائم رطوبت باشد، داروهایی که به کاهش رطوبت بدن کمک کنند تجویز میشوند.
برخی از گیاهانی که در طب سنتی چین برای درمان اگزما استفاده میشوند عبارتاند از:
- سوفورا یا تلخ بیان
- دانه کنجد سیاه
- ریزوم کاسنی سیاه
- ریشه سنبل ختایی
رژیم غذایی مناسب برای درمان اگزمای پوست
پژوهشها نشان دادهاند که تغذیه نقش مهمی در تشدید یا بهبود علائم اگزما دارد. برخی مواد غذایی به بهبود علائم کمک میکنند و برخی دیگر باعث تشدید آنها میشوند.
چه غذاهایی باید مصرف کرد؟
مواد غذایی که برای درمان اگزما مفید هستند:
- ماهیهای چرب
- ماست
- نان خمیر ترش
- چای سبز
- پیاز
- کلم بروکلی
- اسفناج
- پروبیوتیکها
- سبزیجات سبز رنگ
- زردچوبه و دارچین
- لوبیا و حبوبات
از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟
مواد غذایی که ممکن است باعث ظهور مجدد علائم اگزما شوند:
- شیر گاو
- تخممرغ
- فرآوردههای سویا
- گلوتن
- آجیل
- بادام
- گندم
- ماهی
- صدف
چه میوههایی برای درمان اگزما خوب است؟
کوئرستین مادهای شیمیایی است که در گیاهان و میوههای مختلفی وجود دارد. این ماده هم به این گیاهان و میوهها رنگ میدهد و هم خواص آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی دارد. از جمله میوهها و سبزیهای حاوی کوئرستین میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیب
- انواع توت
- گیلاس تیره
- انگور قرمز
- مرکبات
درمانهای خانگی اگزما در نوزادان و کودکان
درمانهای خانگی متعددی برای درمان اگزما در نوزادان و کودکان وجود دارد؛ اما قبل از استفاده از آنها حتماً با پزشک مشورت کنید.
روشهای زیر میتوانند به کاهش علائم اگزما کمک کنند:
- از پوشاندن لباسهای خیلی گرم به کودکان پرهیز کنید. تعریق میتواند باعث سوختگی یا بدتر شدن علائم اگزما و خارش شود.
- از دستکش برای جلوگیری از خاراندن پوست توسط نوزاد استفاده کنید.
- روی نواحی اگزما از یک مرطوبکننده ملایم استفاده کنید.
- از پوشاندن صورت کودک با روسری و شال پرهیز کنید. برای محافظت از پوست کودک در برابر هوای سرد، میتوانید از سایهبان کالسکه استفاده کنید.
- هرگز بدون مشورت با پزشک از سرکه سیب، سفیدکننده و سایر روشهای درمان خانگی اگزما برای کودکان استفاده نکنید.
- استفاده از بلغور جو دوسر برای کودکان بیخطر است. مراقب باشید آب حاوی بلغور وارد چشم کودک نشود.
- از حمام کردن مکرر نوزادان و کودکان پرهیز کنید. خیلی از کودکان بیشتر از یک الی دو بار حمام در هفته نیاز ندارند.
- برای تمیز کردن کودک از محصولات غیرمعطر و غیرالکلی استفاده کنید.
چه زمانی سراغ درمان خانگی اگزما برویم؟
اگزما درمان قطعی ندارد و درمانهای خانگی و گیاهی آن را درمان نمیکنند؛ اما به رفع علائم ناشی از آن از جمله خارش، التهاب و قرمزی کمک میکنند.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
راهحلهای خانگی را باید بهعنوان مکمل داروهای تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید. همچنین در موارد زیر با پزشک مشورت کنید:
- درمانهای خانگی باعث کاهش علائم نشده است.
- علائم اگزما تشدید شده یا بثورات پوستی جدیدی ایجاد شده است.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص پوست و مو کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص پوست و مو ارتباط آنلاین با متخصص پوست و موکلام آخر دکترساینا
روشهای درمان خانگی اگزما به کاهش علائم بیماری یا پیشگیری از عود مکرر آنها کمک میکنند. خیلی از این درمانها ساده و بیخطر هستند؛ اما برخی از آنها (مثل سرکه سیب یا سفیدکننده) ممکن است در صورت استفاده نادرست باعث تشدید علائم بیماری شوند. بههمیندلیل بهتر است قبل از استفاده از هرگونه درمان خانگی برای اگزما، با پزشک خود مشورت کنید. توجه کنید که این درمانها اگزما را بهطور کامل برطرف نمیکنند؛ در واقع درمانهای خانگی، صرفاً علائم را کاهش میدهند.
روش درمان | درمان خانگی اگزما |
روغنهای طبیعی |
|
روشهای طب سنتی |
|
داروهای خانگی |
|
روشهای پیشگیرانه |
|
مواد غذایی مفید |
|
مواد غذایی مضر |
|
روشهای آرامشبخش |
|