دیفن هیدرامین چه کاربردی دارد؟ عوارض و نحوه مصرف شربت

 اغلب شما حداقل یک بار نام داروی دیفن هیدرامین به گوشتان خورده است. دیفن هیدرامین دارویی از دسته آنتی‌هیستامین‌هاست که در بهبود علائمی نظیر سرفه و آبریزش بینی موثر است. این دارو همچنین اثر خواب‌آلودگی قابل‌توجهی دارد و گاهی از آن به‌عنوان داروی خواب‌آور نیز استفاده می‌شود.

 در متن پیش رو قصد داریم علاوه‌بر معرفی کاربرد داروی دیفن‌هیدرامین، شما را با هشدارهای مصرف و عوارض احتمالی آن آشنا کنیم. 

دیفن هیدرامین چیست؟

دیفن هیدرامین نوعی داروی آنتی‌هیستامین است که برای کاهش تاثیر برخی مواد شیمیایی طبیعی در بدن به نام هیستامین تجویز می‌شود. هیستامین می‌تواند باعث علائمی نظیر عطسه، آبریزش بینی و آبریزش چشم شود. این دارو معمولاً به صورت شربت مصرف می‌شود؛ اما اشکال دارویی دیگر آن‌ هم در بازار موجود است.

برحسب شرایط شما ممکن است داروی دیفن هیدرامین ساده یا کامپاند توصیه شود. پیش از انتخاب نوع داروی دیفن هیدرامین و مصرف آن حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

دیفن هیدرامین چطور عمل می‌کند؟

هیستامین‌ها نوعی مواد شیمیایی طبیعی هستند که بدن حین واکنش‌های آلرژیک یا حساسیتی ترشح می‌کند. دیفن‌هیدرامین با مسدود کردن اثر این مواد شیمیایی باعث بهبود آبریزش بینی و چشم می‌شود.

کاربرد شربت دیفن هیدرامین

• بهبود علائم حساسیتی: مهم‌ترین کاربرد شربت دیفن هیدرامین بهبود علائم حساسیتی نظیر بثورات پوستی، خارش، آبریزش بینی و چشم در مشکلاتی نظیر آلرژی است. 
• بهبود علائم سرماخوردگی: باعث کاهش علائم سرماخوردگی مثل عطسه، سرفه و آبریزش بینی می‌شود.
• بهبود علائم بیماری سفر: یکی دیگر از کاربردهای آن درمان تهوع، استفراغ و سرگیجه ناشی از بیماری سفر یا بیماری حرکت است (یعنی تهوع و سرگیجه‌ای که هنگام سفر با ماشین، اتوبوس یا قطار احساس می‌کنید.)
• بهبود خواب: دیفن هیدرامین همچنین به بهبود خواب کمک می‌کند. 
• بهبود علائم کرونا: این دارو می‌تواند علائم کرونای خفیف تا متوسط را بهبود دهد.

تفاوت شربت دیفن هیدرامین کامپاند و ساده چیست؟

گاهی دیفن هیدرامین در ترکیب با اجزای دیگری تولید می‌شود. یکی از انواع رایج این شربت در ایران، دیفن هیدرامین کامپاند است. در شربت دیفن هیدرامین کامپاند، ماده دیگری به نام آمونیوم کلرید هم وجود دارد. آمونیوم کلرید با اثر خلط‌آوری به کاهش احتقان بینی و باز شدن راه‌های هوایی کمک می‌کند. 

شربت دیفن هیدرامین ساده فاقد آمونیوم کلرید است و تنها دیفن هیدرامین دارد. 

کاربرد شربت دیفن هیدرامین برای کودکان

کودکان ۶ سال به بالا برای بهبود سرفه و علائم سرماخوردگی و کودکان ۱۲ سال به بالا برای بهبود علائم حساسیت می‌توانند این دارو را تحت نظر پزشک مصرف کنند. 

هرگز از این دارو برای کمک به خواب کودک استفاده نکنید.

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟

پیش از مصرف دیفن هیدرامین پزشک را در جریان هر یک از موارد احتمالی زیر قرار دهید:

• درصورتی‌که به شربت دیفن هیدرامین یا اجزای آن یا هر داروی دیگری حساسیت دارید. 
• پزشک خود را در جریان تمام داروهای مصرفی از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه، داروهای گیاهی و مکمل‌ها قرار دهید (به‌ویژه داروهای سرماخوردگی و آلرژی، ضد اضطراب، ضد افسردگی، ضدتشنج، شل‌کننده عضلانی و مخدرهای ضددرد و داروها خواب‌آور.)
• پیش از اعمال جراحی از جمله دندانپزشکی، دکتر را در جریان مصرف دارو قرار دهید. 
• درصورتی‌که سابقه هر یک از موارد زیر را دارید، لازم است پزشک را در جریان قرار دهید:
  • آسم و هر نوع بیماری ریوی
  • گلوکوم (افزایش فشار چشم)
  • زخم معده یا زخم اثنی‌عشر
  • مشکل ادراری (به‌علت بزرگی پروستات)
  • تشنج
  • فشار خون بالا
  • پرکاری تیروئید
  • تحت رژیم غذایی کم‌سدیم 

نحوه مصرف شربت دیفن هیدرامین

همانطور که گفتیم شربت دیفن هیدرامین کاربردهای مختلفی دارد. نحوه مصرف دارو بر حسب کاربرد آن متفاوت است:

نحوه غرغره کردن شربت دیفن هیدرامین

گاهی برای بهبود گلودرد پزشک توصیه می‌کند که دیفن هیدرامین را مثل آب نمک غرغره کنید؛ هرچند مصرف آن به‌این صورت چندان رایج نیست. برای غرغره شربت دیفن هیدرامین می‌توانید یک قاشق از شربت را با نصف لیوان آب مخلوط کرده  و آن را برای چند دقیقه و هر چند ساعت یک‌بار غرغره کنید. 

دوز مصرف 

دوز مصرف دارو برحسب نوع دارو و علت مصرف آن متفاوت است. بنابراین لازم است حین خرید دارو درباره دوز مصرف آن از داروساز یا پزشک سوال کنید. 

حداکثر دوز مجاز مصرف

حداکثر دوز مجاز مصرف آن در بالغین و کودکان بالای ۱۲ سال ۳۰۰ میلی‌گرم روزانه و در اطفال ۶ تا ۱۲ سال ۱۵۰ میلی‌گرم روزانه است. 

طول دوره مصرف

طول دوره مصرف به علائم بیماری بستگی دارد؛ یعنی ممکن است پزشک توصیه کند تا زمان رفع علائم، دارو را مصرف کنید.

اگرچه این دارو اغلب بدون نیاز به نسخه نیز به فروش می‌رسد؛ اما پیش از استفاده حتماً با پزشک یا داروساز درباره نحوه صحیح مصرف دارو مشورت کنید.

نکات حین مصرف

در صورت مصرف شربت دیفن هیدرامین، نکات زیر را فراموش نکنید:

• دستورالعمل پزشک یا داروساز را برای مصرف صحیح دارو به‌دقت دنبال کنید. 
• دیفن‌هیدرامین را فقط در شرایطی که ضرورت دارد مصرف کنید (مثلاً علائم سرماخوردگی خوابتان را مختل کرده است.)
• فراموش نکنید دستورالعمل مصرف دارو بر حسب اجزای آن ممکن است فرق کند؛ پیش از مصرف دارو با داروساز یا پزشک مشورت کنید. 
• دیفن هیدرامین شما را خواب‌آلود می‌کند؛ پس تا زمانی که اثر دارو از بین برود لازم است از انجام رانندگی و سایر کارهای پرخطر پرهیز کنید. 
• الکل می‌تواند باعث تشدید خواب‌آلودگی شود؛ پس لازم است از نوشیدن الکل همراه با دارو خودداری کنید. 

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟

دیفن هیدرامین معمولاً در صورت نیاز مصرف می‌شود. با‌این‌حال، درصورتی‌که پزشک به شما توصیه کرد که آن را طبق برنامه منظمی مصرف کنید، دوز فراموش‌شده را به محض یادآوری مصرف کنید؛ اما اگر نزدیک به زمان مصرف دوز بعدی بود، دوز قبلی را رها کرده و دوز جدید را مصرف کنید. برای جبران دوز فراموش‌شده، هرگز دو دوز را یک جا مصرف نکنید. 

عوارض جانبی دیفن هیدرامین

دیفن هیدرامین نیز مثل سایر داروها ممکن است عوارضی ایجاد کند . در ادامه شما را با عوارض جانبی دارو آشنا می‌کنیم:

عوارض رایج دیفن هیدرامین

درصورتی‌که هر یک از عوارض نامبرده شدید بود یا بعد از مدتی برطرف نشد؛ لازم است پزشک را در جریان قرار دهید. 

• خشکی دهان، بینی و گلو
• خواب‌آلودگی
• سرگیجه
• تهوع
• استفراغ
• کاهش اشتها
• یبوست
• افزایش احتقان
• سردرد
• ضعف عضلانی
• عصبی شدن و احساس هیجان به‌ویژه در کودکان

عوارض خطرناک دیفن هیدرامین

برخی عوارض دیفن هیدرامین خطرناک‌اند. در صورت بروز هر یک از عوارض زیر لازم است بلافاصله پزشک را در جریان قرار دهید: 

• مشکلات بینایی
• مشکل در دفع ادرار یا درد حین دفع 
• بروز علائم حساسیتی مثل:
  • بثورات پوستی
  • خارش و تورم به‌ویژه در ناحیه صورت، گلو و دهان
  • اختلال تنفس
  • سرگیجه 

خواب‌آلودگی، تهوع و احساس خشکی گلو از عوارض رایج شربت دیفن هیدرامین است.

آیا دیفن هیدرامین خواب آور است؟

بله؛ خواب‌آلودگی یکی از عوارض رایج دیفن هیدرامین است. از این‌رو تا زمانی که اثر دارو از بین نرفته است، لازم است از انجام رانندگی و سایر فعالیت‌های پرخطر پرهیز کنید. 

علائم و عوارض ناشی از اوردوز

از جمله علائم ناشی از اوردوز دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خواب‌آلودگی شدید
• تشنج
• گشاد شدن مردمک‌ها
• تغییر خلق‌وخو یا وضعیت روانی در کودکان (نظیر بی‌قراری، تحریک‌پذیری و توهم پیش از آغاز خواب‌آلودگی)

در صورت بروز هر یک از علائم ناشی از اوردوز از جمله غش کردن یا مشکل در تنفس، لازم است سریعاً با اورژانس تماس بگیرید. 

هشدارهای شربت دیفن هیدرامین

در ادامه شما را با هشدارها و احتیاط‌های لازم حین مصرف شربت دیفن هیدرامین آشنا می‌کنیم:

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است بر روی عملکرد دارو اثر بگذارند یا خطر برخی عوارض جانبی را افزایش دهند. 

از جمله داروهایی که ممکن است با دیفن هیدرامین تداخل داشته باشند: 

• آنتی‌هیستامین‌های موضعی نظیر کرم یا اسپری دیفن‌هیدرامین

همچنین اگر داروهای خواب‌آور یا داروهایی با اثر جانبی خواب‌آلودگی مصرف می‌کنید، پزشک را در جریان قرار دهید:

• داروهای ضددرد یا ضدسرفه اپیوئیدی (نظیر کدئین یا هیدروکودون)
• داروهای کنترل خواب یا اضطراب (نظیر آلپرازولام، لورازپام و زولپیدم)
• شل‌کننده‌های عضلانی (نظیر کاریزوپرودول و سیکلوبنزاپرین)
• سایر آنتی‌هیستامین‌ها (نظیر سیتریزین و کلرفنیرامین)

تداخلات غذایی

به‌جز موارد خاصی که پزشک توصیه کند، نیاز به تغییری در رژیم غذایی وجود ندارد. 

مصرف همراه با الکل

دیفن هیدرامین ممکن است شما را خواب‌آلوده کند یا باعث تاری دید و سرگیجه شود. استفاده همزمان آن با الکل یا ماری جوانا باعث تشدید این علائم می‌شود. ازاین‌رو لازم است از مصرف هم‌زمان شربت دیفن هیدرامین و نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید. 

محدودیت سن

کودکان: کودکان نسبت به عوارض دیفن هیدرامین حساس‌ترند. این دارو در کودکان اغلب باعث ایجاد سرخوشی و هیجان به‌جای خواب‌آلودگی می‌شود. مصرف دیفن‌هیدرامین در کودکان زیر ۶ سال ممنوع است. همچنین از مصرف این دارو برای تحریک خواب کودک جداً خودداری کنید. 

سالمندان: افراد مسن بیشتر در معرض برخی عوارض دارو نظیر خواب‌آلودگی، سرگیجه، یبوست و گیج شدن هستند. این عوارض در افراد مسن خطر زمین خوردن را بیشتر می‌کنند. دوز سالمندان معمولاً کمتر از دوز معمول است و پزشک این دوز را با توجه به شرایط فرد تعیین می‌کند.

گروه‌های خاص یا پرخطر

شربت دیفن هیدرامین ممکن است حاوی قند یا حاوی شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام باشد. ازاین‌رو، در صورت ابتلا به بیماری‌های زیر، پیش از مصرف دارو پزشک را در جریان بگذارید:

• دیابت
• بیماری‌های کبدی
• فنیل‌کتونوری (نوعی بیماری ژنتیکی که نیاز به محدودیت‌های خاصی در رژیم غذایی دارد.) 

بارداری و شیردهی

مصرف دیفن هیدرامین در دوره بارداری و شیردهی به‌جز مواردی که ضرورت دارد توصیه نمی‌شود؛ بنابراین در صورت بارداری  یا شیردهی، خوب است با پزشک درباره فواید و عوارض مصرف دارو مشورت کنید. 

موارد منع مصرف دیفن هیدرامین

از جمله موارد منع مصرف شربت دیفن هیدرامین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه واکنش حساسیتی به دیفن هیدرامین
• نوزادان

آیا می‌توان شربت دیفن هیدرامین را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

بله؛ بسته به علت مصرف دیفن هیدرامین و با تایید پزشک می‌توانید به این دارو از سایر آنتی‌هیستامین‌ها یا داروهای خواب‌آور مثل سیتریزین، لوراتادین یا دس لوراتادین استفاده کنید.

نحوه نگهداری شربت دیفن هیدرامین

شربت دیفن هیدرامین را در ظرفی دربسته و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. دارو را در دمای اتاق و به دور از گرما یا رطوبت شدید حفظ کنید. 

نکاتی درباره خرید دیفن هیدرامین

دیفن هیدرامین انواع و دوزهای مختلفی دارد که می‌توانید بر اساس نیاز خود و تجویز پزشک، آن را از داروخانه‌ها تهیه کنید.

اشکال دارویی موجود

در ایران به‌صورت شربت، کپسول، آمپول و سافت‌ژل موجود است. 

دوزهای موجود

• شربت: ۶۰ میلی‌لیتر
• کپسول و سافت ژل: ۲۵۰ میلی‌گرم
• آمپول: ۵۰ میلی‌گرم

شرکت‌های تولیدکننده

از جمله شرکت‌های تولیدکننده شربت دیفن هیدرامین می‌توان به شرکت دارویی الحاوی، البرز و پورسینا اشاره کرد. 

نام‌های تجاری موجود در ایران

از جمله نام‌های تجاری شربت دیفن هیدرامین در ایران می‌توان به دیفرام، دیفرامیکس و دیفاند اشاره کرد. 

هنگام مصرف دیفن هیدرامین چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

در موارد زیر از پزشک کمک بگیرید:

• عوارض رایج دارو برای شما غیرقابل‌تحمل یا آزاردهنده شده است.
• با مصرف دارو علائم شما کاهش پیدا نکرده است.

هنگام مصرف دیفن هیدرامین چه زمانی با اورژانس تماس بگیرم؟

در صورت بروز هر یک از عوارض خطرناک دارو نظیر اختلال در بینایی یا مشکل در ادرار و نیز در صورت بروز علائم ناشی از اوردوز ( قطع تنفس، غش کردن، تشنج) لازم است بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. 

کلام آخر دکترساینا

دیفن هیدرامین از جمله داروهای آنتی‌هیستامین است که برای درمان علائم سرماخوردگی به‌صورت رایجی استفاده می‌شود. در این متن تلاش کردیم علاوه‌بر کاربردهای دارو، درباره عوارض و نحوه صحیح مصرف آن صحبت کنیم. اگرچه این دارو اغلب در داروخانه‌ها و بدون نسخه در دسترس است، اما لازم است پیش از مصرف با پزشک یا داروساز درباره نحوه صحیح استفاده از آن مشورت کنید.