دی سیکلومین: کاربرد، عوارض جانبی و نحوه مصرف

دی سیکلومین از جمله داروهای رایج برای درمان روده تحریک‌پذیر (IBS) و دلپیچه ناشی از آن است. این دارو در اشکال مختلف قرص، آمپول و شربت در بازار به فروش می‌رسد؛ اما دوز و مدت زمان مصرف هر کدام از اشکال دارویی با هم متفاوت است. همچنین این دارو تداخلات دارویی و محدودیت‌های سنی دارد که قبل از مصرف دارو باید به آن‌ها توجه کنید.

دی سیکلومین چیست؟

دی سیکلومین برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر تجویز می‌شود. این دارو به رفع علائم ناشی از انقباض‌های معده و روده از جمله اسهال، شکم‌درد، دلپیچه و نفخ کمک می‌کند.

دی سیکلومین برای کودکان

برخی پژوهش‌های بالینی نشان داده‌اند دی سیکلومین برای درمان کولیک نوزادان نیز موثر است؛ اما به علت عوارض نادر ولی بسیار خطرناک این دارو در کودکان (آپنه، اختلال تنفسی، تشنج و سنکوپ) مصرف آن دیگر برای کولیک توصیه نمی‌شود.

 مصرف دی سیکلومین در کودکان زیر ۶ ماه به دلیل خطر بروز عوارض خطرناک، مجاز نیست.

دی سیکلومین چطور عمل می‌کند؟

دی سیکلومین به گروه داروهای «آنتی کولینرژیک» و «ضد اسپاسم» تعلق دارد. این گروه از داروها فعالیت پیام‌رسان عصبی به نام «استیل کولین» را متوقف می‌کنند. استیل کولین به گیرنده‌های عصبی روی عضلات دور روده می‌چسبد و برای آن‌ها دستور انقباض را ارسال می‌کند. داروهای آنتی کولینرژیک از جمله دی سیکلومین، فعالیت این پیام‌رسان را متوقف و از انقباض عضلات روده جلوگیری می‌کنند.

کاربرد دی سیکلومین

دی سیکلومین برای درمان علائم ناشی از سندرم روده تحریک‌پذیر به کار می‌رود. از این دارو برای درمان اسپاسم‌های دستگاه گوارشی نیز استفاده می‌شود. از جمله مشکلاتی که باعث اسپاسم روده می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یبوست
• کم‌آبی بدن
• نفخ
• التهاب معده و روده
• بیماری التهابی روده

این دارو ممکن است در ترکیب با داروهای ضد اسید معده یا داروهای ضدالتهابی برای درمان عوارض روده‌ای ناشی از اسید معده، سوزش سردل، معده‌درد و دلپیچه‌های دوره پریود نیز استفاده شود.

موارد مصرف شربت دی سیکلومین

مواد تشکیل‌دهنده و کاربردهای شربت دی سیکلومین با قرص آن تفاوت خاصی ندارند. شربت دی سیکلومین برای کودکان یا سایر افراد بزرگسالی که به هر علتی نمی‌توانند قرص مصرف کنند، تجویز می‌شود.

موارد مصرف آمپول دی سیکلومین

آمپول دی سیکلومین به صورت عضلانی و موقت برای افرادی که نمی‌توانند داروی خوراکی مصرف کنند، تجویز می‌شود.

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟

• سابقه حساسیت به دی سیکلومین یا هر داروی دیگر
• مصرف همزمان داروهای دیگر اعم از داروهای تجویزشده توسط پزشک، داروهای بدون نسخه، مکمل‌های گیاهی و غیرگیاهی
• سابقه ابتلا به گلوکوم (آب‌سیاه چشم)، کولیت زخمی (زخم و التهاب دیواره روده بزرگ و مقعد)، بزرگ‌شدن پروستات، مشکل دفع ادرار، رفلاکس معده به مری، انسداد مجاری گوارشی، میاستنی گراویس، فشار خون بالا، پرکاری تیروئید، بیماری‌های اعصاب، نارسایی قلبی، تند یا کوبنده بودن ضربان قلب، فتق هیاتال مری، بیماری‌های قلبی، کبدی یا کلیوی
• بارداری، اقدام به بارداری یا شیردهی
• سن بالای ۶۵ سال

دی سیکلومین می‌تواند علائم برخی بیماری‌ها را تشدید کند. همچنین مصرف همزمان آن با برخی داروها باعث کاهش اثربخشی آن‌ها می‌شود. به همین دلیل قبل از مصرف دی سیکلومین، حتماً درباره بیماری‌ها و همه داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.

نحوه مصرف دی سیکلومین

دوز، نحوه و میزان مصرف دی سیکلومین به موارد زیر بستگی دارد:

• سن بیمار
• نوع و شدت بیماری
• سایر بیماری‌های زمینه‌ای
• نحوه عکس‌العمل بدن به دوز اول دارو

بنابراین توجه کنید که موارد گفته‌شده در این مقاله، قابل تعمیم به همه افراد نیست؛ بلکه پزشک با توجه به شرایط هر فرد، ممکن است دوز و حتی نوع دارو را عوض کند.

دوز مصرف 

حداکثر دوز مجاز مصرف

• قرص دی سیکلومین بزرگسالان: ۲۴۰ میلی‌گرم روزانه
• آمپول دی سیکلومین بزرگسالان: ۸۰ میلی‌گرم در روز (حداکثر ۱ تا ۲ روز)
• قرص دی سیکلومین سالمندان: ۱۶۰ میلی‌گرم روزانه
• شربت برای نوزادان ۶ ماه الی ۲ سال: ۲۰ میلی‌گرم روزانه
• شربت یا قرص برای کودکان ۲ تا ۱۲ سال: ۴۰ میلی‌گرم روزانه

طول دوره مصرف

دوز مصرف خوراکی در بزرگسالان بعد از یک هفته ممکن است تا ۴۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت افزایش پیدا کند. اگر بعد از ۲ هفته هیچ بهبودی در علائم بیماری مشاهده نشد یا بیمار تحمل مصرف بیشتر از ۸۰ میلی‌گرم دارو را در طول روز نداشت، مصرف دارو باید متوقف شود.

نکات حین مصرف

• آمپول دی‌سیکلومین فقط باید به‌صورت عضلانی (نه وریدی) تزریق شود.
• بهتر است داروی خوراکی دی‌سیکلومین را ۳۰ دقیقه الی ۱ ساعت قبل از غذا مصرف کنید.
• تجویز آمپول دی‌سیکلومین برای سالمندان توصیه نمی‌شود.
• در صورت نیاز، دوز مصرفی دارو در سالمندان به‌تدریج افزایش می‌یابد.
• برای اندازه‌گیری دوز صحیح شربت، از پیمانه یا قطره‌چکان مخصوص آن استفاده کنید. استفاده از قاشق غذاخوری برای اندازه‌گیری دوز دارو صحیح نیست.
• داروهای ضداسید معده اثربخشی دی سیکلومین را کم می‌کنند. این داروها را نباید همزمان بخورید. اگر تحت درمان با داروهای ضد اسید هستید، دی سیکلومین را قبل و داروی ضد اسید را بعد از غذا مصرف کنید.
• دی سیکلومین ممکن است باعث سرگیجه یا تاری دید شود. هنگام مصرف این دارو از کار کردن با ماشین‌آلات و رانندگی پرهیز کنید.
• حین مصرف این دارو از گرمای بیش از حد یا کم‌آبی بدن در اثر ورزش سنگین در هوای خیلی گرم اجتناب کنید. دی سیکلومین ممکن است باعث کاهش تعریق و افزایش خطر گرمازدگی شود. 

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟

اگر دوز دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر فقط چند ساعت تا مصرف دوز بعدی باقی مانده است، نیازی به مصرف دوز فراموش‌شده نیست؛ فقط کافی است دوز بعدی را طبق برنامه مصرف کنید.

هرگز برای جبران دوز فراموش‌شده دارو، دوز بعدی را افزایش ندهید.

عوارض جانبی دی سیکلومین

دی سیکلومین ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند:

عوارض رایج دی سیکلومین

عوارض رایج (دیده‌شده در بیشتر از ۱۰ درصد موارد) این دارو عبارتند از:

• خشکی دهان
• تاری دید
• سرگیجه

عوارض با شیوع کمتر

عوارضی که در کمتر از ۱۰ درصد موارد گزارش شده‌اند عبارتند از:

• خستگی، رخوت و خواب‌آلودگی
• ضعف
• اضطراب

عوارض خطرناک دی سیکلومین

برخی عوارض جانبی این دارو نادر، اما خطرناک هستند. در صورت مشاهده هر کدام از آن‌ها بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:

• خشکی، برافروختگی یا داغی پوست
• فراموشی
• گیجی
• توهم و هذیان‌گویی
• عدم تعادل
• کما
• اضطراب
• خستگی غیرعادی
• مشکل در به خواب رفتن یا تداوم خواب
• هیجان‌زدگی
• خلق نامناسب
• ضعف عضلانی
• ضربان قلب سریع یا کوبنده
• از حال رفتن
• کهیر
• خارش پوستی
• بثورات پوستی
• تنگی نفس
• مشکل بلع

علائم و عوارض ناشی از اوردوز

در صورت مصرف بیش از حد دی سیکلومین با اورژانس تماس بگیرید. علائم اوردوز عبارتند از:

• سردرد
• ناراحتی گوارشی
• استفراغ
• تاری دید
• گشاد شدن مردمک‌ها
• خشکی و داغ شدن پوست
• سرگیجه
• خشکی دهان
• مشکل بلع
• اضطراب
• هیجان‌زدگی
• توهم
• تشنج
• اختلال تنفس
• کما

در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرطبیعی و خطرناک حین مصرف دی سیکلومین، از جمله از حال رفتن، گیجی، عدم تعادل، مشکل بلع یا تنفس، بثورات پوستی، توهم، تاری دید و غیره با اورژانس تماس بگرید.

هشدارهای دی سیکلومین

قبل از مصرف دی سیکلومین، پزشک را در جریان تمام داروهای گیاهی و غیرگیاهی مصرفی، رژیم‌های غذایی خاص، مکمل‌های مصرفی و بیماری‌های خود قرار دهید.

تداخلات دارویی

اگر تحت درمان با دی سیکلومین هستید، قبل از شروع مصرف داروهای آرام‌بخش، مخدر، قرص خواب، شل‌کننده‌های عضلات و داروهای ضدصرع و ضداضطراب به پزشک اطلاع دهید.

قبل از شروع مصرف پزشک خود را در جریان مصرف داروهای زیر قرار دهید:

• داروهای درمان آسم
• داروهای سرماخوردگی یا آلرژی
• داروهای گلوکوم
• داروهای قلب
• داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب، ضدروانپریشی، اختلال‌های خلقی و بیماری‌های ذهنی
• داروهای مثانه بیش‌فعال
• داروهای پارکینسون
• داروهایی که برای درمان مشکلات معده، بیماری حرکت و سندرم روده تحریک‌پذیر تجویز می‌شوند
• داروهای ضد اسید معده
• بزنودیازپین‌ها (مثل دیازپام)
• کورتیکواستروئیدها (مثل پردنیزون)
• آمانتادین

این فهرست کامل نیست؛‌ بنابراین هرگونه داروی مصرفی را به پزشک اطلاع دهید.

تداخلات غذایی

دی سیکلومین با ماده غذایی خاصی تداخل ندارد.

مصرف همراه با الکل

مصرف همزمان الکل و دی سیکلومین، باعث افزایش عوارض تاری دید و سرگیجه این دارو می‌شود.

محدودیت سن

• مصرف دی سیکلومین برای نوزادان زیر ۶ ماه ممنوع است.
• درباره اثربخشی و ایمنی مصرف این دارو در افراد زیر ۱۸ سال تحقیقات کافی انجام نشده است. مصرف دارو در این گروه از افراد باید تحت نظارت پزشک انجام شود.
• در سالمندان بالای ۶۵ سال، تجویز دی سیکلومین باید با در نظر گرفتن مزایا و معایب آن انجام شود. معمولاً سالمندان نباید این دارو را مصرف کنند؛ چرا که یا مصرف آن ایمن نیست یا به اندازه سایر داروها اثربخشی ندارد.

گروه‌های خاص یا پرخطر

• سالمندان بالای ۶۵ سال
• کودکان زیر ۱۸ سال
• خانم‌های باردار و شیرده
• افراد دارای سابقه حساسیت دارویی (به‌خصوص به دی سیکلومین)
• افراد مبتلا به گلوکوم، کولیت زخمی، بزرگی پروستات، رفلاکس، انسداد مجاری گوارشی، میاستنی گراویس، مشکل دفع ادرار، فشار خون بالا، پرکاری تیروئید، بیماری اعصاب، نارسایی قلبی، بی‌نظمی ضربان قلب،‌فتق هیاتال مری، بیماری‌های قلبی، کلیوی و کبدی

بارداری و شیردهی

اثر دی سیکلومین روی جنین حیوانات مورد آزمایش قرار گرفته است. نتیجه این آزمایشگاه‌ها نشان‌دهنده خطرناک بودن این دارو برای جنین حیوانات نیست؛ اما درباره اثر این دارو روی جنین انسان هنوز پژوهش‌های کافی انجام نشده است. به گفته سازمان غذا و داروی آمریکا، این دارو در دوره بارداری فقط زمانی باید تجویز شود که اثر مثبت آن برای پزشک کاملاً روشن شده باشد.

دی سیکلومین وارد شیر مادر می‌شود؛ اما درباره اثر منفی آن روی نوزاد پژوهش کافی روی حیوانات و انسان‌ها انجام نشده است. پزشک بسته به شرایط بیمار، قطع شیردهی یا عدم مصرف دارو را توصیه می‌کند.

موارد منع مصرف دی سیکلومین

• نوزادان زیر ۶ ماه
• حساسیت به دی سیکلومین یا سایر داروهای آنتی کولینرژیک
• ابتلا به گلوکوم زاویه بسته
• ابتلا به میاستنی گراویس
• خونریزی همراه با ناپایداری قلبی‌عروقی
• انسداد روده (قولنج ایلئوسی)
• شیردهی
• حرکات غیرطبیعی روده در سالمندان یا بیماران ناتوان جسمی
• مسمومیت غذایی
• مگاکولون سمی
• انسداد گوارشی
• انسداد مجاری ادراری
• کولیت زخمی شدید
• التهاب مری ناشی از رفلاکس

آیا می‌توان قرص دی سیکلومین را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

از جمله داروهای مشابه دی سیکلومین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هیوسیامین
• دوناتال
• آمیتریپتیلین
• کلردیازپوکساید کلیندیوم
• کلستیرامین
• هیوسین

نحوه نگهداری دی سیکلومین

دی سیکلومین را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید. دمای مناسب برای نگهداری این دارو، زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. دارو را در محیط خشک و دور از رطوبت، یخ‌زدگی،‌حرارت و نور مستقیم نگهداری کنید. بعد از اتمام تاریخ انقضای دارو، آن را دور بریزید.

نکاتی درباره خرید دی سیکلومین

دی سیکلومین با نام‌های تجاری، اشکال و دوزهای مختلفی در بازار فروخته می‌شود.

اشکال دارویی موجود

• قرص
• شربت
• آمپول

دوزهای موجود

• قرص: ۱۰ میلی‌گرم
• شربت: ۱۰ میلی‌گرم / ۵ میلی‌لیتر
• آمپول: ۲۰ میلی‌گرم / ۲ میلی‌لیتر

شرکت‌های تولیدکننده

• الحاوی
• تولید دارو
• کاسپین تامین
• خوارزمی
• امین
• عماد درمان پارس
• راموفارمین

نام‌های تجاری موجود در ایران

• دی سیکلومین (قرص و شربت)
• ایپی کلومین و سیکلومین (آمپول)

هنگام مصرف دی سیکلومین چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

درصورتی‌که در دوره درمان با دی سیکلومین باردار شدید، علائمتان بهبود پیدا نکرد یا تشدید شد به پزشک اطلاع دهید.

هنگام مصرف دی سیکلومین چه زمانی با اورژانس تماس بگیرم؟

اگر دچار علائم خطرناک مصرف دی سیکلومین شدید با اورژانس تماس بگیرید. این علائم عبارتند از:

• بثورات پوستی
• خشکی و برافروختگی پوست
• تنگی نفس
• مشکل بلع
• استفراغ
• ضربان قلب تند یا نامنظم
• نوسان خلق
• توهم
• از حال رفتن
• عدم تعادل
• ضعف شدید

کلام آخر دکترساینا

دی سیکلومین به اشکال دارویی قرص، شربت (الگزیر) و آمپول در بازار دارو به فروش می‌رسد. این دارو برای درمان عوارض ناشی از روده تحریک‌پذیر (IBS) تجویز می‌شود. سالمندان، افراد مبتلا به مشکلات قلبی، بیماری‌های گوارشی مثل زخم معده، انسداد مجاری ادراری و گوارشی و خانم‌های باردار باید قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنند.

سوالات متداول