راهنمای جامع قرص ضدبارداری؛ انواع، اسامی، عوارض و نحوه مصرف

قرص های ضد بارداری انواع مختلفی دارند که ترکیب، اثربخشی و موارد مصرف آن‌ها متفاوت است. این قرص‌ها علاوه بر پیشگیری از بارداری می‌توانند برای درمان برخی بیماری‌های زنان به کار روند. در این مقاله با انواع قرص ضد بارداری، کاربرد، اسامی، نحوه‌ی مصرف و عوارض آن‌ها آشنا می‌شویم.

قرص ضدبارداری چیست؟

قرص‌های ضدبارداری یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری‌اند. این قرص‌ها به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند و با محتویات هورمونی خود، جلوی بارداری را می‌گیرند.

به گفته وب‌سایت Web MD:

روش‌های مختلفی برای پیشگیری از بارداری وجود دارند. برخی از این روش‌ها هورمونی‌اند. قرص‌های ضدبارداری یکی از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری هستند. این قرص‌ها وقتی به‌درستی مصرف شوند، تا ۹۹.۹٪ جلوی بارداری را می‌گیرند؛ اما این قرص‌ها از بیماری‌های مقاربتی مثل ایدز جلوگیری نمی‌کنند.

قرص جلوگیری از بارداری چگونه عمل می‌کند؟

برای شروع بارداری به یک تخمک و یک اسپرم نیاز است. این دو سلول با یکدیگر لقاح می‌کنند و سلول تخم را تشکیل می‌دهند. قرص‌های ضد ارداری با جلوگیری از رها شدن تخمک از بارداری پیشگیری می‌کنند.

قرص‌های پیشگیری از بارداری براساس ترکیبات و نحوه اثرشان انواع مختلفی دارند؛ ولی به‌طور‌کلی این قرص‌ها حاوی هورمون‌های جنسی زنانه یعنی استروژن یا پروژسترون هستند و با مهار کردن هورمون‌های طبیعی بدن، تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند. این قرص‌ها همچنین مخاط دهانه رحم را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهند که اسپرم نتواند به‌راحتی وارد دستگاه تناسلی زنانه شود.

کاربردهای قرص ضدبارداری

هرچند هدف اصلی این قرص‌ها پیشگیری از بارداری است؛ اما اثر هورمونی آن‌ها می‌تواند در بهبود و درمان بعضی از بیماری‌ها و اختلالات مؤثر باشد:

۱. PMDD و PMS

حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان به سندرم پیش از قاعدگی یا PMS دچار می‌شوند. این سندرم باعث می‌شود زنان نوسانات خلقی و بعضی مشکلات جسمی را چند روز قبل از شروع پریود تجربه کنند. همچنین درصد کمی از زنان به عارضه‌ای شدیدتر، یعنی اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD) دچار می‌شوند.

قرص‌های ضدبارداری با اثری که بر هورمون‌های بدن می‌گذارند، مانع از شروع قاعدگی می‌شوند و از بروز اختلالات پیش از قاعدگی جلوگیری می‌کنند.

۲. پریودهای نامنظم و سنگین

هورمون پروژسترون در بدن بعضی افراد به اندازه‌ کافی تولید نمی‌شود و این مسئله می‌تواند سبب وقفه بین دو سیکل قاعدگی شود. هرچه فاصله‌ی زمانی بین دو پریود بیشتر شود، پوشش داخلی رحم نیز ضخیم‌تر می‌شود؛ درنتیجه با شروع قاعدگی خون‌ریزی شدیدتر از حد طبیعی خواهد بود.

مصرف قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژسترون می‌تواند به منظم کردن پریود کمک کند. همچنین پروژسترون موجود در آن‌ها ترکیبی دارد که باعث نازک ماندن پوشش داخلی رحم می‌شود و از خون‌ریزی شدید قاعدگی جلوگیری می‌کند.

۳. اندومتریوز

در اندومتریوز سلول‌های مشابه سلول‌های لایه‌ی داخلی رحم به‌طور غیرطبیعی رشد می‌کنند. این رشد بیش‌ازحد ممکن است از رحم خارج شود و به سایر نواحی ناحیه لگن از جمله تخمدان‌ها و روده برسد. قرص های ضد بارداری همان‌طور که بر بافت داخلی رحم اثر می‌گذارند می‌توانند بر اندومتریوز نیز اثر بگذارند و رشد آن را محدود کنند.

۴. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (تنبلی تخمدان)

تنبلی تخمدان زمانی اتفاق می‌افتد که فولیکول‌های درون رحم بزرگ شده و مایع درون‌شان تجمع پیدا می‌کند؛ ولی باز نمی‌شوند و تخمک درون خود را آزاد نمی‌کنند. یکی از عوارض تنبلی تخمدان برهم‌خوردن تعادل هورمونی بدن است. تنبلی تخمدان از جمله اختلالاتی است که درمان قطعی ندارد؛ ولی قابل کنترل است.

هورمون‌های موجود در قرص‌های ضدبارداری می‌توانند به تعادل بین هورمون‌های مردانه و زنانه کمک کند. متعادل شدن هورمون‌ها می‌تواند علائم ناشی از تنبلی تخمدان نظیر پریودهای نامنظم، آکنه و رشد موهای زائد را بهبود دهد.

انواع قرص ضد بارداری

انواع قرص ضدبارداری

قرص‌های ضدبارداری با نام‌های تجاری مختلفی در بازار موجودند؛ اما از نظر نحوه اثرگذاری به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

۱. قرص‌های ضدبارداری ترکیبی (قرص ال دی)

قرص‌های ترکیبی، حاوی اشکال مصنوعی (سنتتیک) هورمون‌های استروژن و پروژسترون‌اند. استروژن چرخه قاعدگی را کنترل می‌کند.

سطح استروژن درحالت‌عادی در میانه چرخه قاعدگی در بیشترین حد خود است و وقتی پریود آغاز می‌شود به پایین‌ترین حد خود می‌رسد. پروژسترون با افزایش ضخامت اندومتر پس از تخمک‌گذاری، رحم را برای بارداری آماده می‌کند. میزان بالای پروژسترون از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند.

قرص‌های ترکیبی انواع مختلفی دارند:

• قرص‌های مونوفازی (۲۱ یا ۲۸ روزه): این قرص‌ها در بسته‌های یک‌ماهه موجودند. هر قرص فعال، حاوی میزان یکسانی از هورمون است. طی هفته آخر چرخه قاعدگی می‌توانید مصرف قرص را قطع یا قرص‌های غیرفعال را مصرف کنید تا پریودتان آغاز شود.
• قرص‌های چندفازی (۲۱ یا ۲۸ روزه): این قرص‌ها هم در بسته‌های یک‌ماهه موجودند و میزان‌های متفاوتی از هورمون را وارد بدن شما می‌کنند. طی هفته آخر می‌توانید مصرف قرص را قطع یا قرص‌های غیرفعال را مصرف کنید تا پریودتان آغاز شود.
• قرص‌های با دوره طولانی (قرص‌های ۹۱ روزه): این قرص‌ها در بسته‌های ۱۳ هفته‌ای ارائه می‌شوند. شما می‌توانید قرص‌های فعال را برای ۱۲ هفته مصرف کنید. طی هفته آخر می‌توانید مصرف قرص را قطع یا قرص‌های غیرفعال را مصرف کنید تا پریود شما آغاز شود. با مصرف این قرص‌ها، شما در طی یک سال فقط سه یا چهار پریود را تجربه می‌کنید.

قرص‌های ضدبارداری انواع مختلفی دارند؛ اما به‌طورکلی به دو دسته قرص‌های ترکیبی و مینی پیل تقسیم می‌شوند. قرص‌های ترکیبی حاوی هر دو هورمون استروژن و پروژسترون هستند و قرص‌های مینی پیل فقط پروژسترون دارند.

۲. قرص‌های ضدبارداری پروژستین یا مینی پیل

قرص‌های پروژستین تنها حاوی پروژسترون سنتتیک یا پروژستین هستند. این قرص‌ها با نام‌های مینی پیل یا قرص‌ شیردهی نیز شناخته می‌شوند؛ چراکه مصرف این نوع قرص‌ها در دوران شیردهی بلامانع است. این قرص‌ها برای کسانی که پریودهای سنگین دارند، می‌توانند میزان خونریزی را کم کند. این قرص‌ها برای کسانی که به هر دلیلی نمی‌توانند استروژن مصرف کنند مناسب است.

قرص‌های پروژستین همگی فعال هستند. بنابراین هنگام مصرف قرص‌های پروژستین ممکن است پریود را تجربه نکنید.

اسامی قرص‌های ضدبارداری

همان‌طورکه گفتیم، قرص‌های ضدبارداری دو دسته کلی دارند؛ اما هر کدام از این دو دسته با نام‌های تجاری مختلفی در بازار موجودند؛ در ادامه با اسم قرص‌های ضد بارداری آشنا می‌شوید:

قرص‌های ترکیبی با نام‌های تجاری مختلفی در بازار موجودند:

• یاسمین
• یاز
• آزورت
• لوورا
• لوسترین
• و…

قرص‌های پروژستین با نام‌های تجاری مختلفی موجودند:

• کامیلا
• ارین
• هیتر
• جنسیکلا
• و…

قرص‌های ضدبارداری در بسته‌‌بندی‌های مختلفی عرضه می‌شوند؛ اما رایج‌ترین آن‌ها قرص‌های ۲۱ روزه و ۲۸ روزه است.

انواع بسته‌های قرص ضدبارداری از نظر زمان‌بندی

قرص‌های ضدبارداری از نظر زمان‌بندی انواع مختلفی دارند و در بسته‌های مختلفی عرضه می‌شوند.

۱. قرص‌های ۲۱روزه

این قرص‌ها رایج‌ترین قرص‌های ضدبارداری موجود در ایران‌اند. هر بسته از این قرص‌ها حاوی ۲۱ عدد قرص است. به این صورت که در طی یک چرخه قاعدگی ۲۸ روزه، شما برای ۲۱ روز قرص را مصرف می‌کنید و طی هفته پایانی مصرف قرص را قطع می‌کنید و پریود شما آغاز می‌شود.

۲. قرص‌های ۲۸ روزه

این قرص‌ها مشابه همان قرص‌های ۲۱ روزه هستند؛ بااین‌تفاوت‌که ۲۱ قرص از بسته‌بندی آن‌ها فعال یا حاوی هورمون و ۷ قرص دیگر آن غیرفعال یا بدون هورمون است. شما می‌توانید یک بسته را کامل مصرف کرده و بلافاصله مصرف بسته بعدی را شروع کنید یا می‌توانید ۷ قرص غیرفعال را مصرف نکنید.

۳. قرص‌های ۹۱ روزه

بسته‌بندی این قرص‌های طولانی‌مدت حاوی ۸۴ قرص فعال‌ و ۷ قرص غیرفعال یا با دوز پایین استروژن است. هر بسته از این قرص‌ها طی ۱۳ هفته مصرف می‌شود و شما در هفته سیزدهم پریود را تجربه می‌کنید. یعنی هر سه‌ماه یک‌بار پریود می‌شوید و در طول یک سال فقط چهار پریود را تجربه می‌کنید.

۴. قرص‌های ۳۶۵ روز

تنها قرص جلوگیری از بارداری ۳۶۵ روزه دارای تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آمتیست نام دارد. این قرص‌ها دارای بسته‌های با ۲۸ قرص فعال‌اند. طی یک بازه ۱۲ ماهه، هر روز یک قرص مصرف می‌کنید. هیچ کدام از قرص‌ها غیرفعال نیستند. در زمان مصرف این قرص‌ها پریود را تجربه نمی‌کنید.

۵. قرص‌های با چرخه کوتاه

این قرص‌ها نسبت به قرص‌های معمول ۲۸ روزه میزان هورمون بالاتری دارند. با مصرف این قرص‌ها ممکن است نوسانات هورمونی کمتری را تجربه کنید. این قرص‌ها به دو صورت ۲۴روزه و ۲۶ روزه عرضه می‌شوند:

• قرص‌های ۲۴ روزه: این قرص‌ها با نام‌های تجاری یاز، بیاز و سافریل عرضه می‌شوند. هر بسته از این قرص‌ها حاوی ۲۴ قرص فعال و ۴ قرص غیرفعال است.
• قرص‌های ۲۶ روزه: این قرص‌ها با نام تجاری لولوسترین آهن در دسترس‌اند. هر بسته از این قرص‌ها حاوی ۲۶ قرص استروژن/پروژستین، دو قرص استروژن و دو قرص غیرفعال است. مطالعات نشان داده است که مصرف دو روز اضافه‌تر استروژن باعث پریودهای کوتاه‌تر و سبک‌تر می‌شود.

قرص‌های ضدبارداری به‌ندرت باعث عارضه می‌شوند. عوارض رایج قرص‌های بارداری عبارت‌اند از احساس تهوع، سرگیجه و سردرد. این عوارض معمولاً پس از یکی دو ماه استفاده از بین می‌روند.

عوارض قرص‌های ضدبارداری

مثل همه داروها، قرص‌های ضدبارداری هم عوارض جانبی احتمالی‌ای دارند که بهتر است از آن‌ها آگاه باشیم. عوارض قرص‌های ضدبارداری را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: عوارض خفیف اما متداول و عوارض جدی اما نادر. 

عوارض خفیف قرص‌های ضدبارداری

• تهوع: بعضی افراد وقتی برای اولین بار استفاده از قرص ضدبارداری را شروع می‌کنند دچار حالت تهوع خفیف می‌شوند. معمولاً این مشکل بعد از مدت کوتاهی رفع می‌شود. مصرف قرص همراه با غذا یا شب‌ها قبل از خواب به کاهش این علامت کمک می‌کند. اگر تهوع شما مزمن یا به صورت غیرعادی شدید است، با پزشک مشورت کنید.
• بزرگ‌شدن یا سفتی سینه: سفتی یا بزرگ‌شدن خفیف سینه ممکن است بعد از شروع مصرف قرص ضدبارداری ایجاد شود. این سفتی را می‌توان با کاهش مصرف کافئین و نمک و با پوشیدن سوتین مناسب با ساپورت بالا بهبود داد. معمولاً این مشکل بعد از چند هفته بهتر می‌شود. اگر مشکل شما مزمن است یا متوجه وجود یک غده‌ی جدا از بافت سینه شده‌اید، به پزشک مراجعه نمایید.
• سردرد: اگر در حین مصرف قرص‌های ضدبارداری دچار سردردهای جدیدی شدید که قبلاً نداشتید، با پزشک مشورت کنید.
• لکه‌بینی و خونریزی غیرطبیعی: منظور از لکه‌بینی و خونریزی غیرطبیعی، خونریزی واژینالی است که حین مصرف قرص ضدبارداری فعال (قرص حاوی هورمون) رخ دهد. این عارضه جانبی در سه ماه نخست مصرف قرص ضدبارداری متداول است و تا نیمی از مصرف‌کنندگان ممکن است آن را تجربه کنند. این مشکل در ۹۰ درصد از افرادی که مصرف سومین ورق قرص را شروع می‌کنند (وارد سومین ماه از شروع مصرف می‌شوند) برطرف می‌شود. برخی افراد ممکن است همراه با لکه بینی، درد پریودی خفیف را نیز تجربه کنند؛ اما این مشکل نیز برای اکثر مصرف‌کنندگان تا ماه سوم حل می‌شود. اثر ضدبارداری حتی در صورت لکه‌بینی نیز پایدار است به شرطی که مصرف منظم قرص فراموش نشده باشد.

اگر در حال مصرف قرص‌های فعال (قرص‌های حاوی هورمون) به مدت بیشتر از ۵ روز خونریزی خفیف یا بیشتر از ۳ روز خونریزی شدید را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید. 

• قطع پریودی یا آمنوره: گاهی اوقات ممکن است با وجود مصرف صحیح قرص‌ها پریود شما قطع شود. پریود نشدن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ همچون استرس، بیماری، مسافرت و به‌ندرت، مشکلات تیروئیدی یا مشکلات هورمونی. اگر پریود شما قطع شده بهتر است پیش از شروع بسته جدید قرص، تست بارداری دهید. اگر خوردن قرص را فراموش کرده‌اید و پریود نشدید، یا پریود شما بسیار سبک است، بسیار مهم است که تست بارداری بدهید.

اگر مشکل پریود نشدن شما ادامه پیدا کرد، با پزشک مشورت کنید. تغییر قرص ضدبارداری می‌تواند کمک‌کننده باشد.

• افزایش وزن: بسیاری از کاربران درباره این عارضه سؤال می‌پرسند. مطالعات نشان داده است که تغییرات وزنی در افرادی که قرص ضدبارداری مصرف می‌کنند نسبت به افرادی که قرص ضدبارداری مصرف نمی‌کنند، تفاوتی ندارد. سه مطالعه بالینی تصادفی کنترل شده با دارونما نشان داده‌اند که قرص‌های ضدبارداری باعث تغییرات وزنی نمی‌شوند. بااین‌وجود برخی افراد ممکن است در واکنش به هورمون‌های این قرص‌ها، در بافت اطراف سینه‌ها و لگن دچار تجمع مایعات و ورم خفیف شوند. 
• تغییرات خلقی: بعضی از مصرف‌کنندگان ممکن است متوجه تغییراتی در وضعیت هیجانی خود شوند؛ از جمله خلق افسرده یا ناپایداری هیجانی. اگر سابقه افسردگی دارید، با پزشک مشورت کنید. مهم است که بعد از شروع مصرف قرص ضدبارداری، تغییرات خود را تحت‌نظر داشته باشید. اگر بعد از شروع قرص‎ها متوجه تغییراتی در خلق خود شدید، سریعاً با پزشک تماس بگیرید.
• کاهش میل جنسی: میل جنسی تحت‌تأثیر عوامل زیادی قرار می‌گیرد. هورمون‌های قرص ضدبارداری می‌توانند یکی از عوامل کاهش میل جنسی باشند. اگر این عارضه جانبی را به صورت مزمن تجربه می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید. در این مواقع می‌توان تغییر قرص یا تغییر روش پیشگیری از بارداری را در دستور کار قرار داد.
• ترشحات واژینال: افزایش خفیف در میزان ترشحات واژینال ممکن است برای برخی مصرف‌کنندگان رخ دهد. سایرین ممکن است هنگام آمیزش جنسی متوجه کاهش ترشحات روان‌کننده شوند. هیچ یک از این تغییرات مضر نیستند و برای افزایش احساس راحتی هنگام آمیزش جنسی می‌توان از روان‌کننده‌های کمکی استفاده کرد.
• استفاده از لنز تماسی: به‌ندرت، افرادی که لنز چشمی تماسی استفاده می‌کنند ممکن است متوجه تغییرات بینایی یا تغییر در حساسیت نسبت به لنز شوند. در این صورت بهتر است با چشم‌پزشک مشورت کنید.

عوارض نادر اما جدی قرص‌های ضدبارداری

• لخته خون: قرص‌های ضدبارداری می‌توانند احتمال ایجاد لخته خون را کمی افزایش دهند. لخته خون می‌تواند در یک رگ یا شاهرگ تشکیل شود و بسته به محل تشکیل، علائم متفاوتی را ایجاد کند. لخته‌ها ممکن است در پاها، شکم، قلب، ریه‌ها، چشم‌ها یا مغز ایجاد شوند. در مغز، لخته خون خود را به شکل سکته نشان می‌دهد. ریسک روی دادن چنین اتفاقاتی بسیار پایین است، اما در افراد بالای ۳۵ سال، سیگاری‌ها و افرادی که فشارخون بالا، بیماری قلبی یا دیابت دارند و همچنین افراد مستعد لختگی خون یا آن‌هایی که سابقه خانوادگی مشکلات لخته‌شدن خون را دارند بیشتر است. علامت‌های هشداردهنده لخته خون عبارت‌اند از:
  • شکم‌درد
  • درد قفسه سینه (و تنگی نفس)
  • سردرد (به خصوص سردردهایی که جدید، شدید، یا همراه با سرگیجه مداوم، مشکل در صحبت کردن، غش کردن، بی‌حسی یا ضعف در دست و پا هستند)
  • مشکلات بینایی (تاری دید یا از دست دادن بینایی)
  • پا درد شدید (و/یا قرمزی و تورم در ساق یا ران پا)

• فشارخون بالا: قرص‌های ضدبارداری می‌توانند فشارخون شما را بالا ببرند. به همین دلیل است که پزشک چند ماه بعد از تجویز قرص ضدبارداری، فشارخون شما را اندازه می‌گیرد. 
• تومور کبدی: قرص‌های ضدبارداری با افزایش ریسک تشکیل تومورهای کبدی خوش‌خیم در ارتباط هستند. این اتفاق بسیار نادر است؛ اما اگر حین مصرف قرص ضدبارداری به درد بالای شکم دچار شدید، باید به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این، قرص‌های ضدبارداری می‌توانند سرعت شکل‌گیری سنگ کیسه صفرا را در بیمارانی که سابقه خانوادگی قوی سنگ کیسه صفرا دارند، افزایش دهند. 
• ریسک سرطان پستان: بسیاری از کاربران درباره‌ی این که قرص‌های بارداری چگونه روی ریسک ابتلا به سرطان پستان در آینده تأثیر خواهند گذاشت سؤال می‌پرسند. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از قرص ضدبارداری اگر هم تأثیری روی سرطان پستان داشته باشد، این تأثیر ناچیز است. یک پژوهش به‌تازگی نشان داده است که ریسک ابتلا به سرطان پستان در میان مصرف‌کنندگان بلندمدت قرص ضدبارداری افزایش می‌یابد؛ اما میزان این افزایش، کم است.
• ریسک سرطان دهانه رحم: ریسک ابتلا به این نوع از سرطان در میان مصرف‌کنندگان قرص ضدبارداری کمی افزایش می‌یابد. خوشبختانه تست پاپ‌اسمیر منظم یک ابزار بسیار عالی برای غربالگری و تشخیص زودهنگام این بیماری است. 

فواید و عوارض قرص‌های ضدبارداری

آیا مصرف قرص خطری برای سلامتی دارد؟

قرص‌های ضدبارداری به‌ندرت مشکل‌ساز می‌شوند و اغلب افراد می‌توانند بدون مشکل آن‌ها را استفاده کنند. عوارض احتمالی این قرص‌ها در صورت بروز عبارت‌اند از:

• خونریزی‌های غیرطبیعی (بیشتر هنگام مصرف قرص‌های ۲۴ و ۲۶ روزه رخ می‌دهد)
• تهوع، سردرد، سرگیجه و سفتی سینه‌ها
• اختلالات خلق
• لخته‌های خون (در افراد غیرسیگاری زیر ۳۵ سال بسیار نادر است)

اغلب این اثرات طی سه ماه اول استفاده از قرص از بین می‌روند. اگر عوارض دارو از بین نرفتند یا برای شما مشکل‌زا شدند، از پزشک بخواهید نوع دیگری از قرص ضدبارداری را برای‌تان تجویز کند.

آیا قرص در برابر بیماری های مقاربتی محافظت می‌کند؟

خیر. قرص‌های ضدبارداری تنها جلوی تخمک‌گذاری و رسیدن اسپرم‌ها به تخمک‌ها را می‌گیرند و از این طریق مانع از بارداری می‌شوند؛ اما هیچ اثری بر بیماری‌های مقاربتی ندارند. برای جلوگیری از بیماری‌های مقاربتی باید همچنان از سایر روش‌های پیشگیری مثل کاندوم استفاده کنید.

قرص‌های ضدبارداری به‌ندرت باعث عارضه می‌شوند. عوارض رایج قرص‌های بارداری عبارت‌اند از احساس تهوع، سرگیجه و سردرد. این عوارض معمولاً پس از یکی دو ماه استفاده از بین می‌روند.

انتخاب بهترین قرص ضد بارداری 

انتخاب بهترین قرص ضدبارداری بستگی به شرایط شما دارد:

• علائم قاعدگی شما: اگر خونریزی شدید دارید، ممکن است قرص‌های پروژستین برای شما مناسب‌تر باشند.
• دوران شیردهی: اگر در دوران شیردهی هستید، نباید از قرص‌های حاوی استروژن استفاده کنید.
• سلامت سیستم قلب و عروق شما: اگر سابقه سکته، لخته خون یا ترومبوز عروفی دارید، احتمالاً باید از قرص‌های پروژستین استفاده کنید.
• سایر مشکلات مزمن: اگر سابقه هر نوع بیماری مزمن مثل سرطان سینه یا رحم، میگرن با اورا یا بیماری قلبی دارید، احتمالاً قرص‌های ضدبارداری برای شما مناسب نیستند. بهتر است پیش از انتخاب روش پیشگیری خود با پزشک مشورت کنید.
• مصرف سایر داروها: اگر در حال مصرف آنتی‌بیوتیک یا برخی داروهای گیاهی هستید، ممکن است قرص‌های ضدبارداری ترکیبی برای شما مناسب نباشد. همچنین برخی داروهای ضدویروس و برخی داروهای درمان صرع نیز می‌توانند با قرص‌های ضدبارداری تداخل داشته باشند.

قرص‌های ضدبارداری درصورتی‌که درست مصرف شوند، تا ۹۹ درصد جلوی بارداری را می‌گیرند.

قرص ضد بارداری چقدر موثر است؟

قرص‌ های ضد بارداری در پیشگیری از بارداری بسیار مؤثرند. درصد موفقیت قرص‌های ترکیبی و پروژستینی تقریباً یکسان است. البته اثربخشی این قرص‌ها به نحوه‌ی مصرف آن‌ها نیز بستگی دارد:

• استفاده‌ ایده‌آل: استفاده ایده‌آل به‌حالتی گفته می‌شود که فرد تمام قرص‌های ضد بارداری را به‌طور کامل و سر ساعت مشخصی مصرف کرده و هرگز مصرف آن‌ها را فراموش نکند. در این حالت اثربخشی قرص‌های ضد بارداری در حدود ۹۹ درصد خواهد بود؛ یعنی از هر ۱۰۰ نفر، یک نفر ممکن است با وجود مصرف قرص باردار شود.
• استفاده معمولی: در استفاده معمولی ممکن است فرد گاهی مصرف قرص را فراموش کند یا قرص را دیرتر یا زودتر از زمان مناسب مصرف کند. این کار اثربخشی قرص ضد بارداری را تا حدی کاهش می‌دهد؛ به‌طوری‌که در استفاده معمولی اثربخشی قرص‌ها حدود ۹۱٪ است. به‌عبارتی از هر ۱۰۰ نفری که از قرص ضدبارداری استفاده می‌کنند، ۹ نفر باردار می‌شوند.

قرص‌های ضدبارداری درصورتی‌که درست مصرف شوند، تا ۹۹ درصد جلوی بارداری را می‌گیرند.

آیا مصرف داروهای دیگر در حین مصرف قرص‌های ضدبارداری اشکالی ندارد؟

مصرف اغلب داروهای رایج هم‌زمان با داروهای ضدبارداری بلامانع است؛ اما بعضی از داروهای جلوی عملکرد قرص‌های ضدبارداری را می‌گیرند و باعث افزایش شانس باردار شدن شما می‌شوند. درصورتی‌که تحت درمان با این داروها قرار دارید، از روش‌های دیگر برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید:

تداخل دارویی قرص‌های ضدبارداری

چطور قدرت تاثیرگذاری قرص ضد بارداری را افزایش دهیم؟

با رعایت این نکات، اثربخشی قرص‌ها را افزایش دهید:

• قرص‌ها را هر روز سر یک ساعت ثابت و مشخص مصرف کنید.
• اگر اتفاقی مصرف یک قرص را فراموش کردید، به‌محض به‌خاطر آوردن آن را مصرف کنید. سپس قرص بعدی را در همان زمان همیشگی مصرف کنید.
• داروهایی را که اثر قرص را کم می‌کنند بشناسید.

به‌خاطر داشته باشید قرص‌ها انواع مختلفی دارند. اگر یکی از قرص‌ها برای شما مناسب نبود، از قرص‌های دیگر استفاده کنید.

همچنین می‌توانید هم‌زمان از دو روش مختلف جلوگیری استفاده کنید. مثلاً همزمان از قرص و کاندوم استفاده کنید. کاندوم‌ها علاوه بر پیشگیری از بارداری، از اغلب بیماری‌های مقاربتی هم جلوگیری می‌کنند.

مصرف قرص ضد بارداری برای چه کسانی خطرناک است؟

توصیه می‌کنیم قرص های ضد بارداری را هرگز به‌صورت سرخود و بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. پزشک با در نظر گرفتن وضعیت شما یکی از انواع قرص ضد بارداری را تجویز می‌کند. البته ممکن است پزشک به شما توصیه کند برای جلوگیری از بارداری از روش‌های دیگر استفاده کنید.

موارد منع مصرف قرص‌های ترکیبی

به‌طورکلی اگر یک یا چند مورد از موارد زیر شامل حال شما می‌شوند، مصرف قرص ضد بارداری ترکیبی به شما توصیه نمی‌شود:

• به تازگی زایمان کرده‌اید.
• بالای ۳۵ سال سن دارید و سیگار می‌کشید.
• فشار خون بالا و کنترل‌نشده دارید.
• اختلال انعقاد خون یا سابقه ترومبوز سیاهرگی عمقی یا آمبولی ریه دارید.
• سابقه سرطان سینه دارید.
• سابقه سکته‌ی مغزی یا بیماری قلبی دارید.
• عوارض مرتبط با دیابت دارید.
• بیماری‌های مربوط کبد یا کیسه‌ی صفرا دارید.
• سابقه‌ی میگرن همراه با اورا دارید.
• خون‌ریزی رحمی بدون دلیل دارید.
• به دلایلی مانند جراحی‌های سنگین برای مدت طولانی استراحت مطلق یا کم‌تحرک خواهید بود.
• از داروهای حاوی گل راعی یا داروهای ضد‌تشنج یا ضد‌سل استفاده می‌کنید.

موارد منع مصرف قرص‌های پروژستین

مصرف قرص های ضد بارداری پروژستین نیز در موارد زیر توصیه نمی‌شود:

• سرطان سینه دارید.
• بیماری‌های کبدی خاصی دارید.
• خون‌ریزی بی‌دلیل رحمی داشته‌اید.
• داروهای ضد‌تشنج یا ضدسل مصرف می‌کنید.

قرص‌های ضدبارداری انواع مختلفی دارند؛ اما به‌طورکلی به دو دسته قرص‌های ترکیبی و مینی پیل تقسیم می‌شوند. قرص‌های ترکیبی حاوی هر دو هورمون استروژن و پروژسترون هستند و قرص‌های مینی پیل فقط پروژسترون دارند.

تاثیر قرص‌‌های ضد بارداری بر رابطه جنسی

مطالعات مختلفی درباره اثر قرص‌های ضدبارداری بر میل جنسی انجام شده است. برخی زنان پس از مصرف قرص‌های ضدبارداری افزایش میل جنسی را گزارش کرده‌اند. این اثر احتمالاً به دلیل تنظیم خلق‌وخو ناشی از مصرف قرص است. از طرفی برخی زنان پس از مصرف قرص‌های ضدبارداری کاهش میل جنسی را گزارش کرده‌اند. این اثر احتمالاً ناشی از تغییرات هورمونی در پی مصرف این قرص‌هاست.

در مجموع به‌نظر می‌رسند مصرف قرص‌های ضدبارداری تاثیر چندانی بر میل جنسی و کیفیت رابطه جنسی ندارد. اگر در پی مصرف قرص‌های ضدبارداری دچار بی‌میلی جنسی یا مشکلاتی از این دست شده‌اید، با پزشک زنان مشورت کنید.

با اینکه برخی زنان پس از مصرف قرص‌ ضدبارداری کاهش یا افزایش در میل جنسی را گزارش کرده‌اند، درمجموع این قرص‌ها تاثیر چندانی بر میل جنسی و کیفیت رابطه جنسی ندارند.

زمان و نحوه مصرف قرص ضدبارداری

زمان‌بندی قرص‌های ضدبارداری بسته به نوع قرص متفاوت است.

• مصرف با غذا: نیاز نیست که قرص‌ها را همراه با غذا میل کنید؛ اما اگر مصرف قرص باعث حالت تهوع در شما می‌شود، بهتر است قرص را پس از غذا مصرف کنید.

نحوه مصرف قرص‌های ترکیبی

• زمان‌بندی: مصرف قرص‌های ترکیبی هر روز سر یک ساعت مشخص ضروری نیست؛ اما بهتر است به یک ساعت یا زمان خاصی پایبند باشید. این کار به شما کمک می‌کند مصرف قرص را فراموش نکنید؛ مثلاً هر روز بعد از صبحانه یا هر شب قبل از مسواک زدن.
• تعداد قرص: قرص‌های ترکیبی در بسته‌های مختلف از ۲۱ تا ۳۶۵ روزه در دسترس‌اند. اغلب این قرص‌ها به این صورت‌اند که برای مدت سه هفته، هر روز یک قرص فعال مصرف می‌کنید و برای مدت ۲ تا ۷ روز یا هیچ قرصی مصرف نمی‌کنید یا یک قرص غیرفعال مصرف می‌کنید.

نحوه مصرف قرص‌های پروژستین

• زمان‌بندی: زمان‌بندی در قرص‌های پروژستین مهم است و شما باید این قرص‌ها را هر روز سر یک ساعت مشخص یا نهایتاً در یک بازه سه‌ساعته مصرف کنید. به این معنی که اگر هر روز قرص را ساعت ۸ مصرف می‌کنید، مصرف آن دیرتر از ساعت ۱۱ در روز بعد باعث افزایش خطر بارداری می‌شود.
• تعداد قرص: قرص‌های پروژستینی معمولاً در بسته‌های ۲۸ روزه عرضه می‌شوند. شما پس از اتمام یک بسته، باید بسته بعد را شروع کنید.

قرص‌های ترکیبی ال دی معمولاً ۲۱ یا ۲۸ روزه هستند. شما با شروع چرخه قاعدگی می‌توانید قرص روز اول را مصرف کنید و به‌همین‌ترتیب تا اتمام بسته هر روز یک قرص میل کنید.

چگونه قرص‌های ضد بارداری را شروع کنم؟

شما هر زمانی می‌توانید مصرف قرص ضدبارداری را شروع کنید؛ اما دقت کنید که اثربخشی قرص بسته به زمانی که مصرف را شروع می‌کنید متفاوت است:

• قرص‌های ترکیبی – شروع طی ۵ روز اول شروع پریود: دراین‌حالت قرص‌ها بلافاصله اثربخش هستند و جلوی بارداری را می‌گیرند.
• قرص‌های ترکیبی – شروع در زمانی دیگر: دراین‌حالت پس از ۷ روز از مصرف قرص پیشگیری از بارداری اتفاق می‌افتد. بنابراین اگر قرص را از بعد از روز پنجم سیکل خود شروع کرده‌اید، در هفت روز ابتدایی شروع مصرف قرص، از یک روش دیگر مثل کاندوم برای پیشگیری استفاده کنید.
• قرص پروژستین: هر زمان که مصرف این قرص‌ها را شروع کنید، از ۴۸ ساعت بعد جلوگیری از بارداری اتفاق می‌افتد.

چه زمانی یک بسته قرص ضدبارداری دیگر را شروع کنم؟

شروع بسته جدید بستگی به نوع قرص از نظر تعداد قرص در یک بسته دارد؛ اما برای رایج‌ترین نوع این قرص‌ها، یعنی قرص‌های ۲۱ روزه ترکیبی، شما هر روز یک قرص مصرف می‌کنید تا یک ورق قرص تمام شود. سپس ۷ روز مصرف قرص را متوقف می‌کنید. در این مدت احتمالاً پریود شما آغاز می‌شود. پس از ۷ روز، دوباره مصرف قرص را شروع می‌کنید.

قرص‌های پروژستینی معمولاً ۲۸روزه هستند و بلافاصله پس از اتمام یک ورق، باید ورق بعدی قرص را شروع کنید.

آیا می‌توانم قرص را در دوران شیردهی مصرف کنم؟

مصرف قرص‌های ضدبارداری در دوران شیردهی هیچ آسیبی به فرزند شما نمی‌رساند؛ اما قرص‌های حاوی استروژن (قرص‌های ترکیبی) می‌توانند باعث کاهش حجم شیر شوند و شیردهی شما را با مشکل مواجه کنند. برای جلوگیری از این مشکل می‌توانید از قرص‌های پروژستین (مینی پیل) استفاده کنید.

چند روز بعد از خوردن قرص ضد بارداری پریود می‌شوم؟

بستگی به نوع قرصی که مصرف می‌کنید، زمان پریود متفاوت است.

زمان پریود بعد از مصرف قرص اورژانسی

اگر فراموش کنم یک قرص ضد بارداری را مصرف کنم چه می‌شود؟

بسته به این که مصرف چه تعداد قرص را و در چه زمانی از چرخه قاعدگی فراموش کرده‌اید، واکنش بعدی شما متفاوت است.

فراموش کردن یک قرص ضدبارداری

اگر فقط یک قرص را فراموش کنید یا بسته جدید را یک روز دیرتر شروع کنید، هنوز قرص‌ها عملکرد خود را دارند و جلوی بارداری را می‌گیرند.

• هر زمان که یادتان آمد، قرص را مصرف کنید؛ حتی اگر باعث شود در یک روز دو قرص مصرف کنید.
• ادامه بسته را طبق روال عادی مصرف کنید.
• وقفه ۷ روزه را طبق روال داشته باشید.

در این حالت نیازی به استفاده از روش دیگری برای پیشگیری از بارداری ندارید.

فراموش کردن بین ۲ تا ۷ قرص ضدبارداری

اگر مصرف ۲ تا ۷ قرص را فراموش کنید، احتمالاً بر اثر ضدبارداری قرص تاثیر منفی می‌گذارد. مرحله بعدی بستگی به زمان فراموش کردن قرص دارد:

• فراموش کردن دو قرص یا بیشتر در هفته اول: آخرین قرصی را که فراموش کرده‌اید مصرف کنید؛ حتی اگر مجبور شوید در یک روز دو قرص مصرف کنید. هفت روز وقفه را طبق روال عادی داشته باشید. برای پیشگیری از روش دیگری مثل کاندوم استفاده کنید. اگر در این مدت رابطه محافظت‌نشده داشتید، از قرص اورژانسی استفاده کنید.
• فراموش کردن دو قرص یا بیشتر در هفته دوم: آخرین قرصی را که فراموش کرده‌اید مصرف کنید؛ حتی اگر مجبور شوید در یک روز دو قرص مصرف کنید. دراین‌حالت، نیازی به قرص اورژانسی ندارید؛ اما برای ۷ روز بعدی از روش پیشگیری دیگری مثل کاندوم استفاده کنید. بقیه قرص‌ها را طبق روال عادی مصرف کنید. هفت روز وقفه را طبق روال عادی داشته باشید.
• فراموش کردن دو قرص یا بیشتر در هفته سوم: آخرین قرصی را که فراموش کرده‌اید مصرف کنید؛ حتی اگر مجبور شوید در یک روز دو قرص مصرف کنید. نیازی به قرص اورژانسی ندارید؛ اما طی ۷ روز بعدی از روش‌های دیگر پیشگیری مثل کاندوم استفاده کنید. بقیه بسته را طبق روال عادی مصرف کنید و با تمام شدن بسته ۲۱ تایی، بلافاصله در روز بعد، بسته بعدی را شروع کنید. دراین‌حالت ممکن است پریود را تجربه نکنید.

فراموش کردن بیش از ۷ قرص ضدبارداری

اگر مصرف ۸ قرص یا بیشتر را پشت سر هم فراموش کرده‌اید، مصونیتی نسبت به بارداری ندارید. اگر رابطه محافظت‌نشده داشته‌اید، باید قرص اورژانسی مصرف کنید و تست بارداری بی بی چک بدهید.

راه‌کارهایی برای فراموش نکردن قرص ضدبارداری

• قرص را هر روز در زمان مشخصی مصرف کنید؛ مثلاً پیش از مسواک زدن.
• روی گوشی موبایلتان آلارم یادآور بگذارید.
• یادآورهای خلاقانه بگذارید؛ مثلاً یک برچسب یادآور روی یخچال بچسبانید.
• دقیقاً بدانید در صورت فراموش کردن قرص باید چه کنید.

از کجا می توانم قرص های ضد بارداری تهیه کنم؟

قرص‌های ضدبارداری را می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید.

آیا قرص ضدبارداری نیاز به نسخه دارد؟

با توجه به برخی تغییرات قوانین کشور درباره وسایل پیشگیری از بارداری، ممکن است برای تهیه بعضی از قرص‌های ضدبارداری نیاز به نسخه پزشک داشته باشید.

قیمت قرص ضد بارداری

قیمت قرص‌های ضدبارداری بسته به نوع قرص و ایرانی یا خارجی بودن آن متفاوت است.

جایگزین قرص ضد بارداری چیست؟

روش‌های مختلفی برای پیشگیری از بارداری وجود دارند و شما می‌توانید با مشورت با پزشک زنان، روشی را که برای‌تان مناسب‌تر است انتخاب کنید.

روش‌های ضدبارداری هورمونی

• آمپول ضدبارداری
• حلقه واژینال ضدبارداری
• برچسب‌ ضدبارداری
• ایمپلنت ضدبارداری
• IUD هورمونی

روش‌های ضدبارداری غیرهورمونی

• کاندوم مردانه
• کاندوم زنانه
• IUD مسی
• اسفنج ضدبارداری
• کلاهک سرویکس
• دیافراگم
• اسپرم‌کش‌ها
• وازکتومی
• توبکتومی

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

اگر از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید، درصورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم زیر در اسرع وقت با پزشک خود مشورت کنید:

• درد شکم
• احساس توده یا غده در بافت سینه
• درد قفسه سینه
• افسردگی
• مشکل در صحبت کردن
• مشکلات بینایی، مانند تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بینایی
• غش کردن
• زردی یا یرقان؛ زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها
• ابتلا به سردرد یا شدید شدن سردرد
• تشنج
• بثورات شدید پوستی ناشی از آلرژی
• درد یا تورم شدید ساق پا
• نوسانات خلقی شدید
• پریود نشدن در دو سیکل قاعدگی متوالی یا بروز علائم بارداری

کلام آخر دکترساینا

هر قرص ضد بارداری موارد مصرف مربوط به خود را دارد؛ از طرف دیگر قرص‌های ضدبارداری می‌توانند عوارض جدی مانند لخته شدن خون ایجاد کنند؛ بنابراین هرگز بدون مشورت با متخصص زنان اقدام به مصرف این قرص‌ها نکنید. همچنین به خاطر داشته باشید که نحوه مصرف قرص ضد بارداری در اثربخشی آن بسیار مهم است؛ برای گرفتن نتیجه‌ی مطلوب، قرص را دقیقاً طبق دستورالعمل مصرف کنید.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.