عوامل مختلفی منجر به نابینایی مادرزادی کودکان می‌شوند. نابینایی ممکن است به دلیل جهش ژنتیکی، نقص در هنگام تولد، زایمان زودرس، کمبودهای تغذیهای، عفونت‌ها، صدمات و دلایل دیگر باشد. رتینوپاتی شدید زودرس (Retinopathy of Prematurity (ROP))، آب مروارید و خطای انکساری نیز از جمله عوامل مؤثر بر این مشکل هستند.
فهرست آنچه می‌خوانید:
نابینایی مادرزادی چیست؟
نابینایی مادرزادی همواره به عنوان یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات پزشکی مطرح بوده است. در واقع باید بدانید که انواع مختلفی از نابینایی مادرزادی وجود دارد و تنها درصد کمی از افراد به دلیل ژنتیک، به طور مطلق قادر به دیدن نیستند. بسیاری از نابیناییها پس از تولد رخ میدهند.
در حال حاضر، متخصصین علت اصلی بروز نابینایی مادرزادی را نمی‌دانند. عواملی وجود دارند که می‌توانند ریسک این اختلال را افزایش دهند. از جمله‌ی این عوامل می‌توان به تغذیه‌ی نامناسب، ضربات شدید به جنین در دوران بارداری، استفاده از داروهای شیمیایی و غیرمجاز، کمبود ویتامین، عفونت‌های دوران بارداری و کم‌تحرکی اشاره کرد. در رابطه با نابینایی مادرزادی، بیش‌ترین آسیب در دوران بارداری به جنین وارد می‌شود. بیماری‌های شبکیه و کدری قرنیه از جمله مواردی هستند که پس از تولد منجر به نابینایی می‌شوند.
علل ایجاد کننده نابینایی مادرزادی
بیماری‌های ارثی
بیماری‌های ارثی از مهم‌ترین عواملی هستند که شرایط را برای بروز نابینایی مادرزادی فراهم می‌کنند؛ رتینوبلاسما یکی از این بیماری‌ها به شمار می‌آید. از این بیماری به عنوان سرطان چشم یاد می‌شود. در صورتی که ژن این بیماری در پدر یا مادر وجود داشته باشد، یک دوم فرزندان آن‌ها احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. این ژن از این نسل به دوره‌های بعد نیز منتقل خواهد شد.
این موضوع در ازدواج‌های فامیلی بیش‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرد، چرا که امکان وجود ژن نهفته در این حالت افزایش می‌یابد.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص چشم پزشکی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص چشم ارتباط آنلاین با متخصص چشمآب مروارید مادرزادی
در آب مروارید مادرزادی، عدسی چشم دچار آسیب می‌شود و قسمت مردمک چشم تغییر رنگ داده و سفید می‌شود. در این بیماری، ابتدا یک لکه‌ی کوچک درون چشم ظاهر شده و سپس تمام قسمت‌های مردمک را فرا می‌گیرد و در نهایت منجر به نابینایی می‌شود.
آب سیاه مادرزادی
آب سیاه مادرزادی یک بیماری است که در آن فشار مایع چشمی بالا می‌رود. این امر سبب خون‌ریزی می‌شود و در نهایت نابینایی کودک را در پی دارد. در مراحل اولیه‌ی این بیماری، ممکن است کودک از نور گریزان باشد و دچار ریزش اشک شود. در این صورت بینایی کودک باید در این رابطه مورد بررسی قرار گیرد.
سرخجه
ابتلای مادر به بیماری سرخجه در دوران بارداری میتواند یکی از علل نابینایی مادرزادی باشد. در حالت عادی، این بیماری قابل درمان است و خطر خاصی ندارد. اما زمانی که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد، تأثیرات بسیار نامطلوبی بر روی جنین می‌گذارد. سرخجه در ماه‌های اولیه‌ی بارداری بیش‌ترین اثر را دارد. در این صورت علاوه بر نابینایی مادرزادی، احتمال به دنیا آمدن کودکی با معلولیت‌های ذهنی نیز وجود دارد.
توکسوپلاسموز
یکی دیگر از عواملی که میتواند باعث ایجاد نابینایی مادرزادی شود، یک بیماری به نام توکسوپلاسموز است. این بیماری در دوران بارداری بر روی جنین اثرات منفی می‌گذارد. منشاء این بیماری انگلی است که در بدن گربه‌ها که ناقل آن هستند وجود دارد. به همین دلیل به مادران باردار توصیه می‌شود که از تماس نزدیک با گربه خودداری کنند. این انگل واقع از طریق مدفوع این حیوان دفع می‌شود.
البته باید بدانید که تنها عامل انتقال این انگل گربه نیست. به طور کلی گفته می‌شود که این انگل در گوشت خام وجود دارد و میتواند از طریق آب، خاک، خون و غذای آلوده منتقل شود. امکان انتقال آن از انسان به انسان وجود ندارد، اما اگر زن باردار به آن مبتلا شود، به جنین نیز منتقل خواهد شد. این عفونت در سه ماه اول بارداری بیش‌ترین تأثیرات منفی را می‌گذارد. در سومین ماه بارداری، تأثیرات انگل ۶۰ درصد افزایش می‌یابد.
عفونت‌های رحم
عفونت‌های رحم در دوران بارداری از عللی هستند که می‌توانند منجر به نابینایی مادرزادی کودک شوند. این عفونت‌ها انواع مختلفی دارند و پزشک طبق شرایط بیمار با هدف حفظ سلامت جنین اقدام به درمان آن‌ها می‌کند. برخی از عفونت‌های داخل رحمی اگر به موقع درمان نشوند، علاوه بر آسیب‌های چشمی، منجر به اختلالات ذهنی و مغزی جنین نیز خواهند شد.
نارس بودن نوزاد
نوزاد نارس ممکن است با چشمانی سالم به دنیا بیاید. موضوعی که سبب می‌شود تا کودک دچار نابینایی مادرزادی شود، فشاری است که پس از زایمان در دستگاه به او وارد می‌شود. فشار اکسیژن دستگاه میتواند باعث بروز یک ناراحتی جدی چشمی به نام رتینوپاتی شود.
در این حالت، عروقی که در چشم وجود دارند، فشار اکسیژن را تحمل نکرده و پاره می‌شوند. پاره شدن عروق منجر به خون‌ریزی چشم شده و در نتیجه نابینایی مادرزادی کودک را سبب می‌شود. این بیماری چشمی در سه تا چهار هفته‌ی اول تولد قابل کنترل و پیشگیری است، به همین دلیل از این دوره به عنوان زمان طلایی یاد می‌شود.
نابینایی مادرزادری در اثر کمبود ویتامین B
گروه ویتامین B عاملی مهم برای تکامل بافت چشمی به شمار می‌آید. به همین دلیل چنانچه مادر در دوران بارداری به اندازه‌ی کافی این ویتامین را دریافت نکند، احتمال بروز نابینایی مادرزادی در کودک او وجود دارد.
آیا نابینایی مادرزادی درمان دارد؟
شدت نابینایی مادرزادی میتواند در کودکان، متفاوت باشد. در برخی موارد با استفاده از علوم پزشکی می‌توان شرایط را بهبود بخشید. این امر باید تنها توسط پزشک متخصص بیان شود. به طور کلی استفاده از لیزر، تزریق دارو و جراحیهای چشمی برای درمان و یا کنترل بیماری استفاده می‌شود.
تشخیص نابینایی کودک پس از تولد
چنانچه بخش عنبیه‌ی چشم نوزاد بیش از حد کوچک و یا بزرگ باشد، چشم‌های او باید به دقت بررسی شوند. در این حالت، حرکت چشمان هماهنگ نبوده و کودک نسبت به تحریکات چشمی پاسخ مناسبی نمی‌دهد. در این شرایط، نابینایی و یا کم بینایی کودک مورد بررسی قرار می‌گیرد. یکی از تست‌هایی که در این زمینه از کودک گرفته می‌شود، تست پتانسیل تحریکی (Visual Evoked Potential :VEP) است.
برای حفظ سلامت چشمان نوزاد، او به طور منظم تحت چکاپ قرار خواهد گرفت. این آزمایش‌ها از شش ماهگی به بعد انجام می‌شوند.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.