چسب ضد‌بارداری: عوارض جانبی و مقایسه آن با سایر روش‌های پیشگیری از بارداری

پیشگیری از بارداری، دغدغه‌ای است که اغلب افراد در سن باروری دارند. از میان روش‌های موجود برای پیشگیری، استفاده از چسب ضدبارداری یکی از روش‌هایی است که با وجود شهرت کمترش، اثربخشی مناسبی دارد. در این مقاله قصد داریم شما را با طرز کار چسب ضدبارداری، نحوه استفاده، میزان اثربخشی و مزایا و معایب آن آشنا کنیم تا بتوانید با دید کامل نسبت به استفاده یا عدم استفاده از این محصول تصمیم‌گیری کنید.

به گفته Mayoclinic چسب ضدبارداری یک وسیله پیشگیری از بارداری حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون است. این برچسب جلوی بارداری را می‌گیرد. به‌این‌صورت‌که شما برای مدت سه هفته متوالی یا ۲۱ روز، چسب‌ها را هفتگی روی پوست خود می‌چسبانید و برای هفته سوم چسب را برمی‌دارید تا قاعدگی رخ دهد.

چسب ضدبارداری درست مانند قرص‌های ضدبارداری ترکیبی عمل می‌کند؛ یعنی با آزادسازی هورمون‌ها به جریان خون، جلوی آزادسازی تخمک از تخمدان‌ها را می‌گیرد. چسب ضدبارداری همچنین باعث تغلیظ ترشحات مخاط دهانه رحم می‌شود؛ بدین طریق اسپرم‌ها به سختی می‌توانند خود را به تخمک برسانند.

چسب ضدبارداری چیست؟

چسب ضدبارداری یک قطعه چسب کوچک مربع شکل و یکی از روش­‌های جلوگیری از بارداری است. این چسب‌ها حاوی هورمون‌اند و وقتی روی پوست چسبانده می‌شوند، هورمون‌های استروژن و پروژسترون را کم‌کم آزاد می‌کنند و به این طریق جلوی بارداری را می‌گیرند.  

چسب ضد‌بارداری چگونه کار می‌کند؟

چسب‌های ضدبارداری عملکردی شبیه قرص‌های ضدبارداری ترکیبی دارند. این چسب‌ها حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند. وقتی این چسب‌ها را روی بدنتان می‌چسبانید، شروع به آزاد کردن هورمون‌ها می‌کنند و به این طریق جلوی بارداری را می‌گیرند. چسب‌ها درست مانند قرص‌های ضدبارداری به مدت سه هفته متوالی مصرف می‌شوند؛ سپس یک هفته به بدنتان استراحت می‌دهید تا قاعدگی آغاز شود. پس از یک هفته، استفاده از چسب را از سر می‌گیرید.

همان‌طورکه گفتیم، چسب ضدبارداری از  طریق آزادسازی هورمون‌های استروژن و پروژسترون عمل می‌کند. این هورمون‌ها از سه طریق مانع بارداری می‌شوند:

• ممانعت از آزادسازی تخمک: وقتی تخمک از تخمدان‌ها آزاد نشود، نمی‌تواند با اسپرم ترکیب شود و بارداری آغاز شود.
• افزایش مخاط دهانه رحم: افزایش مخاط، مانع رسیدن اسپرم‌ها به تخمک می­‌شود.
• نازک کردن جدار رحم: به این طریق اگر تخمکی بارور شد احتمال لانه­‌گزینی کمتری داشته باشد.

چسب ضدبارداری یک روش جلوگیری از بارداری با اثربخشی مطلوب است که شبیه قرص‌های ترکیبی عمل می­کند.

تاثیر چسب ضد‌بارداری برای جلوگیری از بارداری

تاثیر چسب­‌های ضدبارداری بلافاصله آغاز می‌­شود؛ اما در هفته‌­ی اول باید از روش ضد­بارداری دیگری هم استفاده کنید.

چسب‌های ضدبارداری اگر به‌درستی استفاده شوند تا ۹۹ درصد اثربخشی دارند؛‌ اما ازآن‌جایی‌که میزان خطا در استفاده از این چسب‌ها بالاست، این چسب‌ها در عمل حدود ۹۱ تا ۹۳ درصد شانس موفقیت دارند. یعنی از هر ۱۰۰ نفری که از این چسب‌ها استفاده می‌کنند، ۷ نفر از آن‌ها طی یک سال باردار می‌شوند.

آیا اثر چسب ضدبارداری برگشت‌پذیر است؟

بله. پس از گذشت سه قاعدگی از زمانی که استفاده از این چسب را متوقف کرده‌اید، می­‌توانید برای بارداری اقدام نمایید.

آیا می‌توان چسب‌های ضدبارداری را در دوران شیردهی استفاده کرد؟

استفاده از این برچسب‌ها در دوران شیردهی معمولاً مجاز است؛‌ اما طی سه هفته اول دوران شیردهی شما، ممکن است چسب ضدبارداری باعث کاهش میزان و کیفیت شیر شود. پس اگر به‌تازگی باردار بوده‌­اید یا در دوران شیردهی قرار دارید بهتر است در مورد بهترین زمان شروع استفاده از این چسب‌ها با پزشک متخصص مشورت کنید.

آیا چسب ضد‌بارداری به پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی کمک می­‌کند؟

خیر، این چسب‌ها تاثیری در پیشگیری از بیماری‌­های مقاربتی ندارند. هنگام استفاده از چسب ضدبارداری باید کماکان خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی را در نظر بگیرید و اقدامات لازم را انجام دهید؛ مثلاً از کاندوم زنانه یا کاندوم مردانه استفاده کنید.

آیا چسب ضد‌بارداری می­تواند باعث افزایش وزن شود؟

خیر. هرچند بعضی از افراد گزارش کرده­‌اند که بعد از استفاده وزنشان اضافه شده، اما مطالعات نشان می‌­دهد هورمون‌های موجود در این چسب باعث اضافه وزن نمی‌شوند.

مزایای استفاده از چسب ضد‌بارداری

چسب بارداری مزایای زیادی دارد که باعث می‌شود بسیاری از افراد استفاده از این چسب‌ها را برای پیشگیری از بارداری ترجیح دهند.

• طرز استفاده ساده‌ای دارد.
• نیازی به قطع رابطه‌­ی جنسی ندارد.
• نیازی به همکاری شریک جنسی نیست.
• دوز ثابتی از هورمون را برای بدن فراهم می­‌کند.
• در هر زمان دل‌خواهی می­‌توان این چسب را برداشت و در مدت کوتاهی دوباره برای بارداری اقدام کرد.

معایب استفاده از چسب‌های ضد‌بارداری

برخی مطالعات نشان می­دهد، استفاده از چسب ضدبارداری بیش از قرص­‌های خوراکی ضدبارداری که ماهانه استفاده می­‌شوند میزان استروژن را بالا می‌­برند. این موضوع یعنی افزایش میزان خطراتی که با بالا رفتن میزان استروژن مربوط است؛ مثل لخته شدن خون.

علاوه‌براین، بعضی افراد پس از استفاده از چسب ضدبارداری عوارضی را تجربه می‌کنند؛ از جمله:

• افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی، سرطان کبد، بیماری کیسه صفرا و فشار خون بالا
• خونریزی یا لکه­‌بینی
• تحریک پوست
• حساسیت یا درد سینه
• درد هنگام قاعدگی
• سردرد
• حالت تهوع یا استفراغ
• درد شکم
• نوسانات خلقی
• افزایش وزن
• سرگیجه
• آکنه
• اسهال
• گرفتگی ماهیچه
• عفونت و ترشح واژینال
• خستگی
• احتباس مایعات داخلی بدن (اِدِم)

از مزایای قرص ضد بارداری می­توان به فراهم کردن دوز ثابتی از هورمون و از معایب آن می­توان به افزایش خطر سکته قلبی و لخته شدن خون اشاره کرد.

موارد منع مصرف چسب ضدبارداری

بهتر است در این موارد از چسب ضدبارداری استفاده نکنید:

• بیش از ۳۵ سال سن دارید و سیگاری هستید.
• درد قفسه­ی سینه، سابقه­ی بیماری قلبی، سکته یا فشار خون بالا
• سابقه­ی لخته شدن خون
• سابقه­ی سرطان سینه، کبد یا رحم
• وزن بالای ۹۰ کیلوگرم
• میگرن به همراه اختلال در حس بینایی
• بیماری کبدی
• عوارض مرتبط دیابت در چشم، اعصاب یا رگهای خونی
• خونریزی­های بدون دلیل واژینال
• زردی چشم یا پوست (یرقان) در حین بارداری یا هنگام استفاده از داروهای هورمونی
• در شرف انجام یک عمل جراحی جدی هستید و نمی­توانید تحرک چندانی داشته باشید.
• مصرف هر گونه دارو یا مکمل گیاهی
• حساسیت به بخشی از چسب ضدبارداری

همچنین در موارد زیر پزشک شما باید درباره­ی استفاده از چسب ضدبارداری تصمیم بگیرد:

• به تازگی سقط جنین خودخواسته یا طبیعی داشتید.
• وجود یک توده­ی جدید در سینه یا تغییرات نگران‌کننده در سینه­ها
• مصرف داروهای صرع
• دیابت، بیماری کیسه صفرا، کبد، قلب یا کلیه
• کلسترول یا تری­گلیسیرید بالا
• قاعدگی غیرطبیعی
• افسردگی
• مشکلات پوستی مثل پسوزیاریس یا اگزما

اگر قصد استفاده از چسب ضدبارداری را دارید، حتماً تمام سوابق پزشکی خود و داروهایی را که مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع دهید.

مقایسه چسب‌های ضد‌بارداری با سایر روش‌های پیشگیری از بارداری

روش‌های مختلفی برای پیشگیری از بارداری در دسترس‌اند. این روش‌ها در نحوه و میزان اثربخشی خود با هم تفاوت‌هایی دارند که در جدول زیر به آن پرداخته‌ایم.

نحوه استفاده از چسب ضد‌بارداری

طرز استفاده از چسب‌های ضدبارداری بسیار شبیه قرص‌های ضدبارداری است. همان‌طور که مصرف قرص را در اولین روز پریود آغاز می‌کنید و تا ۲۱ روز ادامه می‌دهید، برای استفاده از چسب ضدبارداری نیز صبر کنید تا قاعدگی شما آغاز شود. اولین چسب را در روز نخست قاعدگی استفاده کنید.

طی دو هفته بعد، هر هفته در همان روز چسب را عوض کنید و از چسب جدید استفاده کنید. یعنی طی هر چرخه قاعدگی ۲۸ روزه، شما از سه چسب در طی سه هفته استفاده می‌کنید. در هفته چهارم به بدنتان استراحت می‌دهید تا قاعدگی آغاز شود. سپس با شروع قاعدگی، دوباره از چسب بعدی استفاده می‌کنید.

دقت کنید که برای اثربخشی مناسب و جلوگیری از عوارض ناخوشایند:

• نباید در همان هفته قبل از روز شروع استفاده از چسب، رابطه­‌ی جنسی داشته باشید.
• هنگام استفاده از چسب نباید باردار باشید.
• حتما برای اینکه مطمئن باشید باردار نیستید از یک تست بارداری استفاده کنید.

چند روز طول می­کشد تا چسب ضدبارداری، هورمون کافی برای جلوگیری از بارداری در خون آزاد کند؟

پس از یک هفته از اولین باری که چسب ضدبارداری را بر روی پوست خود می­چسبانید، هورمون کافی در خون ترشح می­‌شود. بنابراین در هفته­‌ی اول باید از روش جلوگیری از بارداری دیگری هم استفاده کنید.

چسب ضدبارداری را در کدام نقطه از پوست قرار دهیم؟

• می‌­توانید چسب ضد­بارداری را بر روی بخش خارجی بازو، پایین شکم بالای ناحیه­‌ی شرمگاهی، پایین کمر نزدیک باسن یا پشت و نزدیک شانه قرار دهید.
• قسمتی از پوست که می­‌خواهید چسب را آنجا قرار دهید تمیز کنید.
• نباید این چسب را بر روی سینه­‌ها یا  جایی که به لباس شما ساییده می‌­شود قرار دهید.
• در ناحیه­‌ای که پوست قرمز و حساس است از چسب استفاده نکنید.
• در نقطه­‌ای از پوست که چسب قرار دارد از زدن کرم، پودر و لوسیون خودداری کنید.
• اگر پس از زدن چسب پوست تحریک شد، چسب را جدا کنید و چسب جدیدی به جای دیگری از پوست بزنید.
• در هر هفته برای جلوگیری از بروز حساسیت چسب را به نقطه­‌ی جدیدی از پوست بزنید.

در صورت مشاهده حساسیت پوستی چسب را به نقطه جدیدی از پوست بزنید.

نکاتی برای اثربخشی بهتر چسب ضدبارداری

مهم‌ترین نکته در مورد چسب‌های ضدبارداری، رعایت زمان‌بندی هنگام استفاده است. نکات زیر به شما کمک می‌کند تا زمان تعویض چسب‌ها را فراموش نکنید:

• زمان تعویض چسب را در تقویم‌تان یادداشت کنید.
• از اپلیکیشن‌هایی استفاده کنید که به شما یادآوری می­کنند در زمان مقرر چسب را استفاده کنید.
• در بین دوستان یا خانواده‌­تان با کسانی که چسب ضدبارداری استفاده می­‌کنند گروهی تشکیل دهید و زمان تعویض آن را به هم یادآوری کنید.
• از شریک جنسی خود بخواهید زمان تعویض چسب را به شما یادآوری کند.
• چسب‌ها را در اتاقی با دمای مناسب و دور از نور آفتاب نگه­دارید و از گذاشتن آن در یخچال بپرهیزید.
• تا قبل از زمان استفاده، بسته بندی چسب را باز نکنید.
• چسب را مرتب چک کنید تا مطمئن شوید سر جای خود قرار دارد.

اگر چسب ضد‌بارداری جدا شد چه کار کنیم؟

اگر همه یا بخشی از چسب جدا شد خیلی فوری آن را با چسب دیگری جایگزین کنید.

• از استفاده مجدد از چسبی که بخشی از آن دیگر چسبندگی ندارد خودداری کنید.
• چسب جداشده را با باند یا چسب زخم سرجای خود محکم نکنید.
• اگر ۲۴ ساعت یا بیشتر از زمان کنده شدن چسب می‌گذرد، آن را با چسب دیگری جایگزین و از روش دیگری برای جلوگیری از بارداری برای یک هفته استفاده کنید.

در صورت فراموش کردن تعویض چسب ضد‌باداری چه‌ کار کنیم؟

اگر در هفته اول فراموش کردید چسب را بچسبانید یا در هفته دوم و سوم بیش از دو روز از زمانی که باید چسب را می­‌چسباندید گذشته بود، سریع چسب دیگری جایگزین کنید و برای یک هفته از روش دیگر ضدبارداری هم استفاده کنید.

نحوه برداشتن چسب ضدبارداری

• چسب را پس از جدا کردن از سمت چسب­ناکش تا بزنید و به هم بچسبانید.
• چسب را در سطل زباله بیاندازید.
• از انداختن آن داخل توالت خودداری کنید.
• اگر چیزی از چسب روی بدن شما باقی مانده با روغن بچه یا لوسین پاکش کنید.

آیا می‌توان چسب ضدبارداری را بدون نسخه دریافت کرد؟

برای تهیه­‌ی چسب ضدبارداری نیاز به نسخه­‌ای از پزشک خود دارید. پزشک شما باید پرونده‌­ی پزشکی شما را مرور و فشار خون شما را بررسی کند. همچنین باید تمام داروها یا مکمل‌هایی که استفاده می­‌کنید، اعم از داروهای با نسخه یا بی­‌نسخه را به پزشک بگویید که بتواند تصمیم درستی درباره­‌ی استفاده از این چسب­‌ها بگیرد. سپس می‌توانید چسب ضدبارداری را از داروخانه‌ها تهیه کنید.

بهترین برندهای چسب ضد‌بارداری

بهترین برندهای چسب ضدبارداری Xulane و  Twirla هستند.

استفاده از چسب ضدبارداری چقدر خطر بارداری دارد؟

اگر این چسب درست استفاده شود، یک درصد احتمال بارداری در سال نخست استفاده وجود دارد. میزان بارداری، در صورت استفاده‌­ی سهل‌­انگارانه از چسب ضدبارداری ۷ تا ۹ درصد است، منظور از استفاده­‌ی سهل­‌انگارانه، فراموش کردن تعویض چسب در وقت مقرر یا وجود مواردی مثل شل شدن چسب برای مدت طولانی است.

چه زمانی هنگام استفاده از چسب ضد‌بارداری باید از پزشک کمک گرفت؟

درصورتی‌که هنگام استفاده از چسب ضدبارداری هر یک از علائم زیر را داشتید سریع به پزشک مراجعه کنید:

• تنگی نفس ناگهانی یا سرفه خونی که می‌­تواند نشانه لخته شدن خون باشد.
• مشکلات شدید خواب، خستگی یا احساس غمگینی
• درد شدید شکم
• دو قاعدگی عقب افتاده یا سایر علائم بارداری
• درد مداوم در ساق پا یا سایر علائم لخته خون در ساق پا
• کوری جزئی یا کامل ناگهانی یا سایر علائم لخته خون در چشم
• درد شدید قفسه سینه یا سایر علائم حمله قلبی
• سردرد شدید ناگهانی، مشکلات بینایی یا گفتار، بی‌­حسی در بازو یا پا، یا سایر علائم سکته مغزی
• زرد شدن پوست یا سفیدی چشم‌­ها که احتمالاً با تب، خستگی، از دست دادن اشتها، ادرار تیره یا مدفوع روشن همراه است.
• توده سینه‌ای که در طی ۱ تا ۲ سیکل قاعدگی باقی می­‌ماند یا اندازه آن افزایش می‌­یابد.

کلام آخر دکترساینا

چسب ضدبارداری روش موثری برای جلوگیری از بارداری است و در صورت استفاده­‌ی صحیح تا ۹۹ درصد از بارداری پیشگیری می­‌کند. مثل تمام روش­ه‌ای ضدبارداری فقط زمانی موثر است که درست استفاده شود. دقت داشته باشید که چسب ضدبارداری می‌تواند باعث عوارض ناخوشایند شود و همچنین احتمال تشکیل لخته خونی را افزایش می‌دهد. هنگام استفاده از چسب ضدبارداری، درصورتی‌که با علائم تازه‌ای مواجه شده‌اید، حتماً در اولین فرصت با پزشک مشورت کنید.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه بیماری