درمان آسم به‌طور قطعی امکان‌پذیر نیست؛ بدین معنا که شما از این بیماری خلاص نمی‌شوید و همواره باید تحت درمان باشید. امروزه داروهای مؤثری برای درمان آسم در دسترس‌اند که زندگی را برای فرد مبتلا راحت‌تر می‌کنند. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی انواع داروهای درمان آسم می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
روش‌های درمان آسم
در درمان آسم، پیشگیری و کنترل علائم کلید اصلی متوقف کردن حملات این بیماری است. شناخت عوامل محرک و خودداری از مواجه با آنها و همچنین پیگیری دوره‌های درمان نقش مهمی در کنترل این بیماری دارد.
بااین‌که آسم درمان قطعی ندارد، اما می‌توان با یک برنامة درمانی مناسب آن را کنترل کرد. درمان این بیماری تنفسی ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد؛ بنابراین پزشک معالج بر اساس نوع و شدت بیماری، سن بیمار و محرک‌های این بیماری مناسب‌ترین درمان را که ترکیبی از انواع درمان آسم است برای فرد تعیین می‌کند. درمان‌های آسم به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- تمرینات تنفسی
- درمان حملات آسمی
- درمان‌های دارویی برای کنترل طولانی‌مدت بیماری
در ادامه با هریک از این روش‌های درمانی آشنا خواهید شد.
برای درمان آسم مجموعه‌ای از دوری از محرک‌ها، انجام تمرینات تنفسی و همچنین درمان‌های دارویی تجویز می‌شود.
تمرینات تنفسی برای درمان آسم
این تمرینات به فرد کمک می‌کنند تا هوای بیش‌تری را به داخل ریه‌ها بکشد. این کار باعث افزایش ظرفیت ریه و کاهش علائم آسم شدید می‌شود.
تنفس دیافراگمی
تنفس دیافراگمی یک تکنیک ساده و درعین‌حال مهم تنفس است که جریان هوا را در ریه‌ها به حداکثر می‌رساند. برای انجام این تمرین می‌توانید دراز بکشید یا بنشینید. روی نفس خود تمرکز کنید، تنفس خود را به آرامی از طریق بینی انجام داده و هوا را به سمت پایین ریه هل دهید، به‌طوری‌که به عضلة دیافراگم که در پایین ریه‌ها قرار دارد فشار وارد شود. سپس به آرامی بازدم را بیرون دهید. در این تمرین زمان بیرون دادن بازدم باید دو برابر زمان دم باشد. همچنین زمانی که عمل دم و بازدم را انجام می‌دهید، باید شکمتان در حرکت باشد، نه قفسه‌ی سینه.
تنفس بوتیکو Buteyko Breathing
این روش باعث می‌شود تا فرد آگاهانه میزان تنفس یا حجم تنفس خود را کنترل کند یا کاهش دهد. صاف در یک مکان آرام بنشینید و عضلات سینه و شکم خود را هنگام تنفس در آرام‌ترین حالت خود قرار دهید. چشم‌ها را ببندید و با تمرکز فراوان به‌آرامی از طریق بینی نفس بکشید (دهان بسته باشد). این تنفس باید بسیار آرام و کم‌عمق باشد. سپس به‌آرامی عمل بازدم را انجام دهید تا زمانی که احساس کنید دیگر هوایی در ریه‌های شما باقی نمانده‌است. سپس تا‌حدی‌که می‌توانید نفس خود را نگه دارید و بعد از آن تنفس معمولی را ادامه دهید.
تنفس با لب‌های جمع‌شده
این روش می‌تواند در هنگام حمله‌ی آسم نیز مورد استفاده قرار گیرد. به‌آرامی از طریق بینی با لب‌های بسته نفس بکشید. سپس لب‌های خود را غنچه کنید و به‌آرامی عمل بازدم را انجام دهید. نسبت مدت‌زمان دم و بازدم باید مانند تمرین دیافراگمی ۱ به ۲ باشد.
تمرینات حرکات بدنی
در این روش تنفس همراه با تمرینات بدنی انجام می‌شود. دراز بکشید و بدن خود را در راحت‌ترین حالت قرار دهید. سپس تمام عضلات خود را – به خصوص در شکم و شانه – منقبض کرده سپس آنها را رها کنید. زمانی‌که این کار را انجام می‌دهید روی تنفس خود تمرکز کنید. کمی استراحت کنید و سپس درحالی‌که شانه‌ها را می‌چرخانید روی تنفس خود تمرکز کنید. بعد از استراحتی کوتاه درحالی‌که پاهایتان را به داخل شکمتان می‌کشانید با تمرکز بر تنفس این تمرین را انجام دهید.
تکنیک آرامش
این روش به آرامش تمام عضلات بدن کمک می‌کند. دراز بکشید و چشمان خود را ببندید. روی تنفس از طریق بینی تمرکز کنید و مانند تمرین دیافراگمی نفس بکشید. عضلات پای راست را منقبض کنید، نگه دارید و رها کنید. همین کار را برای اندام‌های دیگر همراه با تنفس دیافراگمی انجام دهید. هنگامی‌که این تمرین را انجام می‌دهید، در بدنتان به نوعی احساس سبکی خواهید کرد.
یوگا
در مطالعاتی که به‌تازگی توسط محققان انجام شده‌است، یوگا باعث کاهش علائم و حملات آسمی شده‌است. در یوگا تمرین‌های بسیار مثبت و مؤثر برای تنفس وجود دارند.
تکنیک‌های تنفس و افزایش حجم ریه و همچنین تکنیک‌های رهاسازی و آرامش‌بخشی مثل یوگا و مدیتیشن به درمان آسم و کاهش حمله‌های آن کمک می‌کنند. البته این روش‌ها جایگزین درمان دارویی نیستند، بلکه در کنار آنها استفاده می‌شوند.
درمان آسم با دارو
انتخاب داروی مناسب برای آسم بستگی به شرایط بیمار، سن، علائم، عوامل محرک آسم دارد و برای هر فردی متفاوت است. داروهای پیشگیری‌کننده از بروز التهاب در مجاری تنفسی جلوگیری می‌کند. این داروها به‌سرعت مجاری هوایی را باز کرده و از تنگی نفس جلوگیری می‌کنند. پزشک با توجه به وضعیت بیمار و علائم و شدت بیماری، نوع درمان را مشخص می‌کند.
داروهای آسم با اثر طولانی‌مدت
این داروها به صورت روزانه مصرف می‌شوند و مهم‌ترین نقش را در درمان آسم دارند . همچنین احتمال حملة آسم را کاهش می‌دهند. انواع داروهای کنترل‌کنندة طولانی‌مدت عبارت‌اند از:
- کورتیکواستروئیدهای استنشاقی: این داروها شامل بکلومتازون، سیکلسونید، ممتازون، فلوتیکازون پروپیونات است.
- تعدیل‌کننده‌های لکوترین شامل مونتلوکاست، زافیرلوکاست و زیلوتون. این داروها تأثیر لکوترین‌ها را خنثی کرده و به این طریق از علائم آسم جلوگیری می‌کنند.
- داروهای بتاآگونیست طولانی‌اثر: این داروها التهاب مسیر‌های هوایی را برای حداقل ۱۲ ساعت کم می‌کنند.
- داروی تئوفیلین: قرص تئوفیلین برای درمان آسم خفیف کاربرد دارد. این دارو با شل کردن عضلات مجاری تنفسی به باز شدن راه‌های هوایی کمک می‌کند.
داروهای سریع‌‌الاثر
این دسته داروها برای تسکین فوری علائم بیماری و پیشگیری از حملات آن تجویز می‌شود. گاهی نیز برای پیش از انجام فعالیت ورزشی تجویز می‌شوند:
- آگونیست‌های بتا کوتاه‌اثر: این داروها برای تسکین سریع علائم آسم مصرف می‌شود. آگونیست‌های بتا مانند آلبوترول از طریق نبولایزر یا اسپری استنشاقی قابل مصرف‌اند و باعث باز شدن سریع ریه و مجاری تنفسی می‌شوند.
- داروهای آنتی‌کولینرژیک: این داروها اغلب برای آمفیزم و برونشیت مزمن به‌کار می‌روند؛ اما در موارد درمان آسم هم تجویز شده و سریعاً باعث شل شدن راه‌های هوایی می‌شوند.
- کورتیکواستروئیدها خوراکی و تزریقی: این داروها شامل پردنیزون و متیل پردنیزولون هستند که التهاب مجاری تنفسی را کاهش می‌دهند و تنگی نفس را برطرف می‌کنند.
داروهای مورد استفاده برای درمان آسم انواع مختلفی دارند. پزشک با توجه به وضعیت بیمار و علائم و شدت بیماری، نوع درمان را مشخص می‌کند.
درمان حملات آسمی
داروهایی که پزشک برای این درمان تجویز می‌کند، باید فقط در صورت حملة آسم مورد استفاده قرار گیرند تا تنفس به‌حالت‌عادی برگردد؛ این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای استنشاقی و دستگاه نبولایزر: این ترکیب زمانی استفاده می‌شود که بیمار نیاز به استنشاق عمیق در ریه‌ها دارد.
- برونکودیلاتورها: این دارو برای شل کردن عضلات سفت‌شده در ریه کاربرد دارد.
- داروهای ضدالتهاب: هدف این داروها این است که التهاب را در ریه کاهش دهند و تنفس را به‌حالت عادی برگردانند.
اگر شخصی دچار حملات آسمی شود، باید حتماً به صورت قائم بنشیند و سپس از داروها و یا دستگاه نبولایزر استفاده کند. در این حملات، دو تا شش پف دارویی در کاهش علائم بسیار مؤثر است. اگر بعد از ۲۰ دقیقه علائم فروکش نکرد، باید به پزشک مراجعه شود.
به‌خاطر داشته باشید که برای جلوگیری از بروز حملات آسم، باید داروها و مواد استنشاقی را درست طبق تجویز پزشک مصرف کنید. همچنین پزشک در درمان دارویی، بنا به نوع آسم، داروهایی را با اثر طولانی‌مدت برای شما تجویز می‌کند.
درمان خانگی آسم
دارو درمانی بخش مهم و اصلی در درمان آسم است؛ اما همچنین تکنیک‌هایی برای کنترل و پیشگیری از حملات آسم وجود دارد. برای پیشگیری از عوامل محرک می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- از دستگاه تهویه هوا استفاده کنید. تهویه مطبوع هوا میزان گرد و غبار، آلودگی هوا را کاهش داده و رطوبت هوا داخلی را تنظیم می‌کند. در صورت نداشتن تهویه هوا در و پنجره ها را باز کنید
- آلودگی و گردو غبار وسایل منزل را تمیز کنید. بهتر است بالش، تشک و روانداز خود را در کاورهای ضد گرد وغبار قرار دهید. از بالش و روتختی پردار استفاده نکنید
- سعی کنید میزان رطوبت را در حد مطلوب حفظ کنید
- با تمیز کردن نواحی مرطوب مانند آشپزخانه، حمام و دستشویی از رشد اسپور هاگ (قارچ) جلوگیری کنید
- در صورت حساسیت به موی حیوانات خانگی از نگه داری آنها در منزل خودداری کنید.
- برنامه منظم برای تمیز کردن منزل و ملافه ها داشته باشید
- هوای سرد و خشک باعث تحریک علائم می‌شود. پس حتما در هوای سرد و خشک بینی ودهان خود را با شال گردن یا ماسک بپوشانید.
کلام آخر دکترساینا
درمان قطعی آسم امکان‌پذیر نیست و فرد مبتلا تا پایان عمر باید نکات مربوط به این بیماری را رعایت کند. دکتر ساینا به شما توصیه می‌کند داروهای آسم را طبق تجویز پزشک مصرف کنید و در کنار داروها از تمرینات تنفس و مدیتیشن نیز برای بهبود علائم خود کمک بگیرید. عوامل محرک بیماری خود را بشناسید و از آنها دوری کنید. همچنین هر تغییری را در وضعیت بیماری خود به اطلاع پزشک برسانید.
سؤالات متداول
درمان قطعی برای آسم وجود ندارد و درمان آن شامل استفاده از دارودرمانی و اجتناب از مواد آلرژن و حساسیت زاست.
مطالعات بالینی نشان می‌دهند که کافئین دارای اثر گشاد کنندگی برونشهاست و عملکرد ریوی را برای ۲ تا ۴ ساعت بهبود میبخشد؛ اما نمیتوان از آن به عنوان جایگزین درمان آسم استفاده کرد.[۱]
همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.