آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی چیست و چه علائمی دارد؟

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی نوعی بیماری خودایمنی است که باعث التهاب، درد و تورم در مفاصل بدن می‌شود. این بیماری در درازمدت باعث تخریب مفاصل خواهد شد. با این‌که عوامل بروز این بیمار هنوز ناشناخته است، اما ژنتیک، سبک زندگی و همچنین آلودگی‌های محیطی در بروز آن نقش دارند.

در این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا قصد داریم به‌طور کامل این بیماری التهابی-خودایمنی را بررسی کنیم و هر اطلاعات مفیدی را که لازم است در مورد آن بدانید در اختیارتان قرار دهیم. پس با ما همراه شوید.

آرتریت روماتوئید چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis) – RA  نوعی اختلال خودایمنی است و هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه‌ به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کنند. این بیماری یک التهاب مزمن است که در بیشتر موارد مفاصل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به‌همین دلیل بیشتر افراد این بیماری را با نام روماتیسم مفصلی می‌شناسند. اما بد نیست بدانید که این بیماری می‌تواند به سایر ارگان‌های بدن از جمله پوست، چشم‌ها، ریه‌ها، قلب و رگ‌های خونی آسیب برساند. 

روماتیسم مفصلی به‌طور معمول در سنین میانسالی بروز می‌کند، اما احتمال دارد که افراد را در هر گروه سنی درگیر سازد. این بیماری می‌تواند از خفیف تا شدید رخ دهد و منجر به فرسایش استخوان و تغییر شکل مفاصل شود.

بر خلاف آرتروز که یک بیماری تخریبی پیش‌رونده در غضروف مفاصل است، روماتیسم در بافت مفصل رخ‌ می‌دهد و با درد، التهاب و تورم مفاصل همراه است. برای آشنایی با انواع روماتیسم مقاله «روماتیسم چیست» را مطالعه نمایید.

علائم روماتیسم مفصلی

مانند هر بیماری دیگری روماتیسم مفصلی نیز با علائم و نشانه‌های خاص خود همراه است. البته علائم و نشانه‌های روماتیسم مفصلی ممکن است در افراد شدت متفاوتی داشته باشد.

علائم روماتیسم مفصلی معمولا در مفاصل به‌طور یکسان و در هر دو طرف بدن و هم‌زمان رخ می‌دهد. این علائم ممکن است مدتی شدید باشند و ناگهان قطع شوند. دوره‌های تشدید علائم این بیماری با دوره‌های بهبودی نسبی (هنگامی که تورم و درد از بین می‌رود) در تناوب است.

شایع‌ترین علائم روماتیسم مفصلی

فرد مبتلا به روماتیسم مفصلی ممکن است یکی از علائم زیر را تجربه کند:

• مفصل متورم، داغ و ملتهب
• سفت شدن مفاصل (به‌خصوص صبح‌ها یا در اثر بی‌تحرکی طولانی مدت)
• خستگی، تب و از دست دادن اشتها

روماتیسم مفصلی در طولانی‌مدت باعث تغییر مفاصل و استخوان‌ها خواهد شد، پس بهتر است در صورت احساس ناراحتی و تورم در مفاصل خود، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا مورد معاینه قرار بگیرید. چنانچه امکان مراجعه حضوری به مطلب پزشک را ندارید می‌توانید همین حالا از طریق سامانه‌ پزشکی دکتر ساینا از بهترین متخصص روماتولوژی، مشاوره آنلاین یا تلفنی دریافت کنید.

روماتیسم مفصلی و علت بروز آن

روماتیسم مفصلی هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به غشایی که مفاصل را می‌پوشاند (لایه‌ی سینوویوم) حمله کند. التهاب حاصل باعث افزایش غلظت غشاء مفصلی می‌شود که در نهایت می‌تواند غضروف و استخوان‌های مفصل را از بین ببرد.

این التهاب همچنین می‌تواند تاندون‌ها و لیگامان‌هایی که مفاصل را در کنار هم نگه می‌دارند ضعیف کند و در پی آن مفاصل به‌تدریج شکل و تراز خود را از دست می‌دهند.

آرتریت روماتوئید فقط مربوط به مفاصل نیست. این بیماری می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن (مانند پوست، چشم‌ها و قلب) نیز سرایت کرده و به آن‌ها آسیب برساند.

پزشکان هنوز نمی‌دانند که این بیماری چگونه آغاز می‌شود. اگرچه به نظر می‎‌رسد که ژنتیک نقش زیادی در بروز آن دارد. البته ژن‌های فرد منجر به روماتیسم مفصلی نمی‌شوند، بلکه فرد را مستعد ابتلا به نوروپاتی محیطی و انواع عفونت ویروسی و باکتریایی می‌کنند که نتیجه آن بروز بیماری آرتریت روماتوئید خواهد بود.

عواملی که خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می‌دهد

همانطور که اشاره کردیم علت اصلی روماتیسم مفصلی مشخص نیست. با این وجود ممکن است برخی عوامل خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را در فرد افزایش دهند که عبارتند از:

• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرضرماتیسم مفصلی هستند.
• سن: با اینکه بیماری روماتیسم مفصلی ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در میانسالی آغاز می‌شود.
• سابقه‌ی خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده‌ی شما مبتلا به روماتیسم مفصلی باشد خطر ابتلا به این بیماری در شما افزایش می‌یابد.

• سیگار کشیدن: استعمال دخانیات خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می‌دهد، خصوصاً در افرادی که استعداد ژنتیکی ابتلا به این بیماری را داشته باشند. همچنین به‌ نظر می‌رسد سیگار کشیدن باعث افزایش شدت این بیماری می‌شود.
• چاقی و اضافه وزن: چاقی و اضافه وزن (به‌ویژه در زنان بالای ۵۵ سال) افزایش خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را به‌دنبال دارد.
• قرار گرفتن در معرض آلودگی‌های زیست محیطی مانند آزبست یا سیلیس و…

روماتیسم مفصلی در مراحل اولیه قرار دارد، مفاصل کوچک‌تر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به‌خصوص مفاصلی که به انگشت‌های دست و پا متصل هستند. با پیشرفت بیماری آرتریت روماتوئید اغلب اوقات علائم به مچ دست، زانو، مچ پا، آرنج‌، باسن و شانه‌ها نیز گسترش می‌یابد.

عوارض روماتیسم مفصلی 

 اگر روماتیسم مفصلی را جدی نگیرید و درمان آن را آغاز نکنید عوارضی را برایتان به‌ همراه دارد. در ادامه با شایع‌ترین عوارض بیماری روماتیسم مفصلی آشنا خواهید شد.

گره‌های روماتوتیسمی

این عارضه که به نودل‌های پوستی نیر معروف است شامل برجستگی‌های محکم و سفتی می‌باشد که معمولاً در اطراف آرنج، دست، ریه‌ها و در هر نقطه‌ی دیگری از بدن تشکیل می‌شوند.

پوکی استخوان 

بیماری روماتیسم مفصلی و برخی از داروهایی که برای آن تجویز می‌شود می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند. (پوکی استخوان وضعیتی که استخوان‌های شما را ضعیف و مستعد شکستگی می‌کند)

روماتیسم مفصلی و سندرم شوگرن

افرادی که به آرتریت روماتوئید مبتلا هستند بیش از دیگران در معرض ابتلا به سندرم شوگرن (Sjogren’s syndrome) قرار دارند. سندرم شوگرن اختلالی است که میزان رطوبت چشم و دهان را کاهش می‌دهد.

افزایش بروز انواع عفونت‌ها

التهاب ناشی از بیماری آرتریت روماتوئید و همچنین مصرف داروهایی که برای مقابله با این بیماری استفاده می‌شود می‌تواند سیستم ایمنی بدن را مختل کرده و منجر به افزایش عفونت شود.

افزایش شاخص توده بدن

در اغلب افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید شاخص توده بدنی (BMI) -نسبت چربی به عضله- بیشتر است.

آرتریت روماتویید و سندرم تونل کارپال

اگر بیماری روماتیسم مفصلی مچ دست شما را تحت تأثیر قرار دهد ممکن است دچار عارضه‌ای به‌نام سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome) شوید. این سندرم می‌تواند اعصابی که بیشتر در دست و انگشتان شما قرار دارند را تحت فشار قرار ‌دهد.

مشکلات قلبی

بیماری آرتریت روماتوئید می‌تواند خطر سخت شدن و انسداد عروق و همچنین التهاب قلب را افزایش دهد.

خطر ابتلا به لنفوم

آرتریت روماتوئید می‌تواند خطر ابتلا به لنفوم (Lymphoma) -گروهی از سرطان‌های خون که در سیستم لنفاوی ایجاد می‌شوند- را افزایش ‌دهد.

افزایش خطر ابتلای بیماری‌های ریوی

ابتلا به آرتریت روماتوئید احتمال التهاب و زخم شدن در بافت‌های ریه را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به تنگی ‌نفس پیش‌رونده شود.

آرتریت روماتویید با گذشت زمان وخیم‌تر و حادتر خواهد شد و چنانچه درمان نشود با گذشت زمان می‌تواند باعث تغییر شکل و جابه‌جایی مفاصل شود.

نحوه‌ تشخیص آرتریت روماتوئید

تشخیص آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی در مرحله‌ی اول بسیار دشوار است، زیرا علائم و نشانه‌های آن بسیار شبیه به بیماری‌هایی دیگر است. با این حال پزشکان در بیشتر اوقات این بیماری را به کمک معاینه‌ی فیزیکی و آزمایش خون یا اشعه‌ی ایکس تشخیص می‌دهند:

معاینه فیزیکی

در طول معاینه‌ی فیزیکی پزشک مفاصل را از نظر تورم، التهاب و قرمزی بررسی کرده و ممکن است رفلکس و قدرت عضلانی بدن را نیز ارزیابی کند.

آزمایش خون

پزشک ممکن است برای تأیید بیماری روماتیسم مفصلی انجام آزمایش خون و اشعه‌ی ایکس را ضروری بداند. افزایش میزان (Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR)) و CRP (C-Reactive Protein) در خون ممکن است نشانگر وجود یک روند التهابی در بدن باشد.

تصویربرداری

همچنین پزشک ممکن است تصویربرداری به کمک اشعه‌ی ایکس را برای ارزیابی پیشرفت روماتیسم مفصلی توصیه کند. گاهی اوقات نیز ممکن است پزشک آزمایش‌های ام‌آرآی و سونوگرافی را به‌منظور بررسی شدت بیماری تجویز کند.

راه‌های بهبود آرتریت روماتوئید

با این‌که بهبود قطعی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد؛ اما این بیماری می‌تواند به روش‌‌های مختلفی کنترل شود. در برخی موارد ممکن است پزشک، فیزیوتراپی را تجویز کند و گاهی نیز ممکن است برای کاهش علائم روماتیسم مفصلی از داروهای ضدالتهابی استفاده کند.

پزشک معمولا جراحی را به‌عنوان آخرین روش درمانی انتخاب می‌کند. انتخاب جراحی به شدت علائم و میزان گسترش بیماری بستگی دارد. در حقیقت عمل جراحی زمانی برای بیمار تجویز می‌شود که سایر درمان‌ها نتوانند از روند کند شدن بیماری و آسیب به مفاصل جلوگیری کنند.

کلام آخر دکترساینا

بیماری آرتریت روماتوئید هرچه سریع‌تر تشخیص داده شود به کنترل بیماری کمک کرده و روند پیشرفت آن را کندتر می‌کند. بنابراین بسیار مهم است که در صورت مشاهده ناراحتی و تورم مداوم در مفاصل به متخصص بیماری‌های التهابی یا روماتولوژسیت مراجعه کنید.