کم خونی در کودکان یکی از مشکلات شایع است که اگر درمان نشود تأثیر منفی بر سلامت و رشد جسمانی کودک می‌گذارد. بسیار مهم است که والدین با علائم کم خونی در کودکان آشنا باشند. در این مقاله به طور کامل به بررسی علل، انواع، علائم، عوارض و روش‌های درمان کم خونی کودکان خواهیم پرداخت.
فهرست آنچه می‌خوانید:
کم خونی در کودکان
کودکان و نوزادان با سرعت بالایی رشد می‌کنند؛ بنابراین بدن آن‌ها به مواد و ترکیبات مختلفی نیاز پیدا می‌کند. سرعت رشد بالا باعث می‌شود کودکان در معرض برخی کمبودها باشند؛ به همین دلیل برخی بیماری‌ها مانند کم خونی در کودکان شایع‌تر از دیگر گروه‌های سنی هستند. علائم کم خونی در کودکان کم‌وبیش شبیه به علائم این بیماری در بزرگسالان است.
تقریباً نیمی از خون از سلول‌هایی به نام گلبول قرمز تشکیل شده است. در هر گلبول قرمز یک پروتئین به نام هموگلوبین وجود دارد که حاوی آهن و دیگر ترکیبات است. گلبول‌های قرمز از طریق هموگلوبین، وظیفة تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن را بین بافت‌های بدن و ریه انجام می‌دهند. کمخونی شرایطی است که تعداد گلبول‌های قرمز یا ساختار آن‌ها به گونه‌ای تغییر کند که نتواند وظیفة اکسیژن‌رسانی را به‌خوبی انجام دهد.
علائم کم خونی در کودکان
علائم کمخونی در کودکان و بزرگسالان نسبتاً مشابه است. معمول‌ترین علائم کم خونی در کودکان عبارت‌اند از:
- رنگ‌پریدگی یا زردی پوست
- گونه‌ها و لب‌های بی‌رنگ
- بی‌رنگ شدن بخش داخلی پلک‌ها و زیر ناخن‌ها
- حساس و زودرنج شدن
- ضعف خفیف
- زود خسته شدن و تمایل به خواب بیشتر
البته کودکان مبتلا به کمخونی ممکن است به‌جز علائم ذکر شده، برخی علائم دیگر را نیز بروز دهند؛ از جمله:
- زردی یا یرقان
- نفس تنگی
- ضربان قلب بالا
- ورم کردن دست‌ها و پاها
- سردرد
- گیجی و غش کردن
- سندرم پای بی‌قرار یا ناآرام
درصورت مشاهده هریک از علائم بالا در فرزند خود حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانانواع کم خونی در کودکان
انواع کم خونی در کودکان بسته به علت‌شان تقسیم‌بندی می‌شوند.:
- کمخونی فقر آهن: در این نوع از کمخونی مقدار کافی آهن در رژیم غذایی و بدن کودکان وجود ندارد و همین باعث بروز کمخونی در کودکان می‌شود.
- کمخونی همولیتیک: در این نوع از کمخونی گلبول‌های قرمز به دلایل مختلفی مانند بیماری‌های خودایمنی یا به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی مانند تالاسمی، فاویسم و کمخونی داسی شکل زودتر از موعد از بین می‌روند. به‌طور طبیعی طول عمر هر گلبول قرمز حدود ۱۲۰ روز است؛ در این بیماری‌ها گلبول‌های قرمز طی مدت زمان کمتری شکسته می‌شوند و از بین می‌روند.
- کمخونی به علت خونریزی: اگر فرزندتان دچار جراحت جدی یا دچار خونریزی دستگاه گوارش شده باشد، ممکن است از دست دادن خون به‌صورت کمخونی خود را نشان دهد.
- کم‌خوین به دلیل سرعت کم تولید گلبول‌های قرمز: در بعضی موارد سرعت ساخت گلبول‌های قرمز کمتر از نیاز بدن است که به‌مرور منجر به کمخونی می‌شود.
- کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ب۱۲: رژیم غذایی کودکان باید حاوی انواع ویتامین‌ها باشد؛ کمبود ویتامین ب ۱۲ در بدن کودکان می‌تواند منجر به کمخونی شود.
- کم خونی ناشی از کمبود فولات: فولیک اسید یا همان فولات یکی از ترکیبات مورد نیاز بدن برای ساخت گلبول‌های قرمز است. رژیم غذایی فاقد فولات نیز می‌تواند از علل کم خونی کودکان باشد.
- کم خونی به علت مشکلات مغز استخوان: مغز استخوان محل ساخت انواع سلول‌های خونی نظیر گلبول‌های قرمز و سفید است؛ بیماری‌های مربوط به مغز استخوان می‌توانند باعث شوند گلبول‌های قرمز به مقدار کافی تولید نشوند. کم خونی آپلاستیک یکی از نمونه‌های این نوع کم خونی است.
- کم خونی به علت مشکلات هورمونی: بیماری‌های مزمنی که بر سطح هورمون‌ها اثر می‌گذارند می‌توانند باعث بروز کمخونی شوند. کم کاری و پرکاری تیروئید از شایع‌ترین علل بروز این نوع کم خونی هستند.
علائمی مثل رنگ‌پریدگی، احساس خستگی، حساسیت و زودرنجی بی‌رنگ شدن بخش داخل پلک‌ها و … می‌توانند از نشانه های کم خونی در کودکان باشند.
علت کم خونی در کوکان چیست؟
علل کم خونی کودکان عبارتند از:
رژیم غذایی
شایع‌ترین نوع کم خونی در کودکان، کم خونی فقر آهن است. رژیم غذایی فاقد آهن اصلی‌ترین دلیل این نوع کم خونی است.
کودکان و نوزادان نیازمند رژیم غذایی غنی از انواع مواد مغذی از جمله آهن هستند. درصورت کمبود آهن در رژیم غذایی می‌توانید پس از مشورت با پزشک، از مکمل‌های غذایی حاوی آهن استفاده کنید.
رشدونمو
گفتیم که رشد سریع و زیاد کودکان یکی از دلایل بروز کم خونی در این ردة سنی است. کودکان در این سن برای داشتن رشد کافی و مناسب به انواع مختلف و متنوعی از مواد غذایی نیاز دارند.
مشکلات سیستم گوارش
ممکن است آهن دریافتی کودکان مناسب باشد؛ ولی بدن کودک نتواند آهن را به‌خوبی جذب کند. جراحی یکی از شایع‌ترین علل بروز مشکل در جذب آهن است.
خونریزی
از دست دادن خون باعث می‌شود بدن برای جبران این کمبود، سرعت تولید گلبول‌های قرمز را افزایش بدهد. این شرایط منجر به کم شدن ذخایر آهن بدن و در نتیجه کم خونی کودکان می‌شود.
عوارض کم خونی در کودکان
عوارض کم خونی در کودکان، بستگی به شدت بیماری و علت به‌وجودآورندة آن دارد. شایع‌ترین عوارض کم خونی در کودکان عبارت‌اند از:
- مشکل در رشد جسمی‌وذهنی کودک
- درد و ورم کردن مفاصل
- نارسایی مغز استخوان
- بروز لوسمی یا دیگر انواع سرطان
کم خونی در کودکان می‌تواند نشانة وجود مشکلی جدی‌تر باشد؛ از طرفی کم‌خونیِ درمان‌نشده می‌تواند رشد کودک را مختل کند. درصورت مشاهدة علائم کم خونی در فرزند خود حتماً از پزشک متخصص اطفال کمک بگیرید.
درمان کم خونی کودکان چگونه است؟
انتخاب نوع درمان به مؤلفه‌های زیادی بستگی دارد. پزشک با بررسی موارد مختلفی مانند سن و حال عمومی کودک، شدت کمخونی و علت بروز کمخونی در کودک، روش درمان کم خونی کودکان را انتخاب می‌کند.
- درمان کمخونی فقر آهن در کودکان اغلب از طریق مصرف مکمل‌های غذایی و ایجاد تغییر در رژیم غذایی انجام می‌شود. تغذیه در کم خونی نقش بسیار پررنگی دارد؛ اضافه کردن غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، میوه‌ها و سبزیجات به رژیم غذایی می‌توانند به درمان کمخونی کودکان کمک کنند.
- کمخونی همولیتیک، یعنی کمخونی به‌دلیل از بین رفتن گلبول‌های خونی درمان متفاوتی دارد. اگر علت این نوع کمخونی بیماری‌هایی نظیر تالاسمی باشد، پزشک درمان از طریق دریافت واحد خونی و داروهای محرک مغز استخوان را تجویز می‌کند.
- برخی از انواع سرطان یا بیماری‌های خودایمنی نیز باعث از بین رفتن پیش‌ازموعد گلبول‌های قرمز می‌شوند.
تغذیه مناسب کودکان مبتلا به کم خونی چیست؟
فقر آهن بسیار متأثر از رژیم غذایی افراد است. این نوع از کمخونی تاحدی به کمک اصلاح رژیم غذایی قابل بهبود است.
شما می‌توانید با اضافه کردن غذاهای غنی از آهن مانند گوشت، مرغ و ماهی به رژیم غذایی کودک‌تان به بهبود کمخونی کمک کنید. برخی حبوبات و سبزیجات مانند عدس، نخود، بروکلی، اسفناج و دانه‌های سبوس‌دار نیز غنی از آهن هستند.
کلام آخر دکتر ساینا
کم خونی در کودکان یکی از مشکلات شایع است که اگر درمان نشود تأثیر منفی بر سلامت و رشد جسمانی فرزند شما می‌گذارد. همچنین کمخونی در کودکان گاهی ناشی از وجود مشکلی دیگر است. از‌آنجایی‌که کودکان در توصیف و بروز مشکلات خود مهارت کمی دارند، دکتر ساینا به شما توصیه می‌کند علائم کم خونی در کودکان را بشناسید و درصورت مشاهدة این علائم در فرزندتان حتماً از یک پزشک کودکان کمک بگیرید.