درمان افتادگی شکم بعد از سزارین: بهترین روش‌ها برای بازیابی تناسب اندام

بر کسی پوشیده نیست که بارداری و زایمان، به‌خصوص سزارین، بدن مادر را دستخوش تغییرات چشمگیر می‌کند. افتادگی شکم یکی از این تغییرات ناخوشایند است و معمولا راه گریزی از آن نیست. بسیاری از تازه‌مادران فکر می‌کنند این افتادگی بهایی است که برای تجربه حس شیرین مادرانه پرداخته‌اند، درحالی‌که روش‌های زیادی برای خلاصی از شر این افتادگی وجود دارد. اگر مایلید هرچه زودتر با افتادگی شکم بعد از سزارین خداحافظی کنید، در این مقاله، راهکارهای مؤثر و علمی برای بازگرداندن فرم شکم پس از زایمان را بخوانید و به اندام ایدئال خود دست یابید.

منظور از افتادگی شکم بعد از زایمان سزارین چیست؟

مادر بعد از تولد نوزاد با دنیای تازه‌ای از اولین تجربه‌ها روبه‌رو می‌شود: اولین خنده، اولین گریه، اولین تغذیه کودک. مادر ۹ ماه در انتظار این تجربه‌های دل‌پذیر است و اطرافیان از شیرینی این تجربه‌ها برایش می‌گویند. کمتر کسی به اتفاقات ناخوشایند اشاره می‌کند: غیرمنتظره‌ای مثل افتادگی شکم بعد از زایمان سزارین!

افتادگی شکم بعد از زایمان سزارین به دلایل مختلف رخ می‌دهد و نتیجه آن تجمع پوست شل و چربی در ناحیه تحتانی شکم است که البته با رعایت مراقبت‌های بعد از سزارین، درصد این مشکل را کاهش خواهید داد.

پوست انسان از الاستین و کلاژن تشکیل شده و خاصیت ارتجاعی دارد اما بعد از ۹ ماه بارداری، بازگشت پوست به حالت اولیه دشوار است. رشد رحم در طول بارداری، فشار جنین در حال رشد، تغییرات هورمونی، خشکی بدن و ضعف عضلات دست به دست هم می‌دهند، منجر به جداشدگی عضلات شکم در سراسر معده می‌شوند و ظاهر نامطلوبی ایجاد می‌کنند. این افتادگی علاوه‌بر احساس شرم و خجالت موجب بروز کمردرد، اختلال در عملکرد لگن و تحریک پوست می‌شود و زندگی را برای یک فرد تازه‌زایمان‌کرده دشوار می‌کند.

---

علائم افتادگی شکم بعد از سزارین

رایج‌ترین علائم افتادگی شکم بعد از سزارین از این قرارند:

• شل‌بودن پوست ناحیه شکم بارزترین نشانه افتا‌دگی شکم بعد از سزارین است. پوست خاصیت ارتجاعی خود را به‌طورکامل از دست می‌دهد، به‌طوری‌که در نگاه اول، کشیده و چروک به نظر می‌رسد و سفت‌کردنش دشوار است.
• درد شکمی زنگ هشدار بعدی است. این درد گویای ضعف شدید عضلات شکم و کشیدگی پوست است و منجر به احساس ناراحتی کلی در ناحیه معده می‌شود.
• برآمدگی و افتادگی اعتماد‌به‌نفس و عزت‌نفس زن را از بین می‌برد و احساس خجالت و شرم همیشگی را جایگزین می‌کند.
• تغییر کلی شکل ناحیه معده و شکاف قابل‌مشاهده ماهیچه‌های شکمی از دیگر علائم افتادگی است.

---

علت افتادگی شکم بعد از سزارین

هریک از عواملی که در ادامه نام می‌بریم به‌تنهایی می‌توانند دلیل افتادگی شکم بعد از سزارین باشند:

۱. بارداری

با شروع رشد جنین در دوران بارداری، ماهیچه شکم و پوست معده مادر تحت فشار و کشیدگی قرار می‌گیرند. این فشار عضلات را به‌سمت بیرون می‌کشد و موجب برآمدگی و افتادگی شکم می‌شود.

۲. زایمان

«دیاستاز رکتی» یا «جداشدگی ماهیچه‌های راست‌شکمی» یکی از مهم‌ترین دلایل افتادگی شکم بعد از زایمان سزارین است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که عضلات عمودی راست‌شکم که دو سمت خط وسط شکم قرار گرفته‌اند، از یکدیگر فاصله بگیرند. در نتیجه، عضلات شکم دیگر پشتیبان خوبی برای دیواره شکم نیستند و این منجر به افتادگی پوست و بیرون‌زدگی شکم می‌شود.

از سوی دیگر، محل برش زایمان سزارین که یک خط افقی بالای استخوان شرمگاهی است، درست مثل یک کمربند سفت عمل می‌کند و باعث می‌شود پوست شل از بالای این خط افقی بیرون بیفتد.

۳. اضافه وزن و چربی زیرجلدی

عضلات دیواره شکم با انبساط رحم در دوران بارداری تحت فشار قرار می‌گیرند و نوسانات شدید وزن این فشار را به حداکثر می‌رساند. هرچه چربی زیر جلدی بدن مادر بیشتر باشد، شکم بعد از زایمان بزرگ‌تر و افتادگی شدید‌تر است. 

۴. سن و ژنتیک

با بالارفتن سن، خاصیت ارتجاعی پوست کم‌رنگ‌تر می‌شود، تاجایی‌که بعد از ماه‌ها کشیدگی و بیرون‌زدگی، دیگر قدرت کافی برای بازگشت به حالت اولیه را ندارد. البته بسیاری از مادران به‌صورت ژنتیکی مستعد افتادگی شکم بعد از سزارین هستند، به این معنی که پوست و ماهیچه‌های شکمی آنها قدرت تحمل فشار مداوم دوران بارداری را ندارد.

۵. تغییرات هورمونی

گاهی‌ اوقات تغییرات هورمونی در دوران بارداری بدن را به ذخیره هرچه‌ بیشتر سلول‌های چربی وادار می‌کند. افزایش استروژن بدن نیز ضعف بافت‌های همبند نگهدارنده عضلات شکم را به‌دنبال دارد.

۶. مراقبت ناکافی

رعایت نکردن دستورالعمل‌های مراقبتی پزشک بعد از زایمان، خطر افتادگی شکم را بالا می‌برد.

---

درمان افتادگی شکم بعد از سزارین

بعضی از مادران در عرض چند ماه از شر افتادگی شکم بعد از زایمان خلاص می‌شوند، درحالی‌که برای عده‌ای دیگر به این راحتی نیست! ممکن است سال‌ها طول بکشد تا تجمع پوست و بافت چربی در ناحیه شکم کوچک شود و از بین برود. البته سن مادر و خاصیت ارتجاعی پوست او نقش پررنگی در روند بهبودی ایفا می‌کند. بااین‌حال، در ادامه مؤثرترین روش‌های درمان افتادگی شکم را به شما توصیه می‌کنیم تا سریع‌تر به نتیجه دلخواه خود برسید.

۱. ورزش

در مورد زمان شروع و شدت تمرینات ورزشی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. انجام تمرینات شدید نه‌تنها مؤثر نیست، بلکه در بیشتر موارد با عوارض ناخوشایند همراه است. 

از تمرینات سبک و ملایم مثل پیاده‌روی سریع، دویدن آهسته و دوچرخه‌سواری شروع کنید تا عضلات شکم رفته‌رفته سفت و جمع شوند. 

پس از مدتی، بازهم با مشورت پزشک، ورزش‌های مقاومتی را آغاز کنید. هدف از انجام این تمرین‌ها عضله‌سازی است. این عضله‌های جدید تأثیر مثبتی روی افتادگی پوست می‌گذارند. 

اگر در خانه تمرین می‌کنید، درازنشست و شنا را امتحان کنید و اگر قصد رفتن به باشگاه را دارید، در کلاس‌های پیلاتس و یوگا راحت‌تر می‌توانید عضلات مرکزی بدن، لگن و باسن را سفت و تقویت کنید. همچنین، پلانک، سرسره پاشنه، کگل، اسکات، پل، کرانچ، پیاده‌روی و شنا برای درمان افتادگی شکم بعد از سزارین بسیار مفید هستند. 

نکته: قبل از شروع ورزش در محیط باشگاه به مربی بگویید که به‌تازگی زایمان کرده‌اید و هدفتان از ورزش را با او در میان بگذارید.

۲. ماساژ

پوست انسان قابلیت خودترمیمی دارد و ماساژ با روغن‌های گیاهی این قابلیت را تقویت می‌کنند. علتش می‌تواند خواص ضدالتهابی و فراوانی مواد آنتی‌اکسیدانی در این گیاهان باشد؛ مثلا روغن جوجوبا قاتل چربی است و ماساژ شکم با این روغن به سفت‌شدن پوست کمک می‌کند؛ یا روغن بادام که قاتل ترک‌های پوستی آزاردهنده است. جدای از خواص این روغن‌ها، ماساژ بهترین روش برای برگشت خاصیت ارتجاعی و سفتی پوست است. توصیه می‌کنیم روزی ۳ مرتبه ناحیه شکم را با روغن بادام یا زیتون ماساژ دهید، به این صورت که: 

• مقداری روغن بادام یا روغن زیتون را گرم کنید و کف دست خود بریزید؛
• شکم و چربی های جمع‌شده را با کف دست به‌سمت بالا ماساژ دهید؛
• این ماساژ را ۱۵ دقیقه ادامه دهید تا افزایش جریان خون‌ محرک ترمیم بافت‌های سلولی شود. 

۳. نوشیدن آب

نوشیدن آب عادت سالمی است که پوست را پرطراوت و شادابی پوست را حفظ می‌کند. پوست شکم برای بازگشت به حالت قبل از بارداری نیازمند قدرت ارتجاعی است و این خاصیت پوست با نوشیدن آب کافی حفظ می‌شود. از سوی دیگر، هرچه بیشتر در طول روز آب بنوشید، کارایی بدن بالاتر می‌رود یعنی قدرت چربی‌سوزی بیشتر و احتمال تجمع چربی زیر شکم کمتر می‌شود. پس چرا این روش مؤثر و کم‌خرج را امتحان نکنید؟ روزی ۸ لیوان آب بنوشید تا اثربخشی آن را در فرایند بازسازی سلول‌های کلاژن‌ساز به‌وضوح مشاهده کنید.

۴. مصرف ویتامین C ،A و E

پوست انسان برای تحریک رشد سلولی و تولید بیشتر پروتئین‌های کلاژن و الاستین به ویتامین‌های A ،E و C نیاز دارد. با مصرف مکمل این ویتامین‌ها یا دریافت آنها به‌صورت طبیعی و ازطریق رژیم غذایی، فرایند ترمیم سلول‌ها تسریع می‌شود و‌ سفتی و استحکام پوست به‌طرز چشمگیری افزایش می‌یابد.

• منابع ویتامین A: جعفری، کدو، اسفناج، کاهو، شاهی، خربزه، گیلاس، موز، خرما و هلو.
• منابع ویتامین C: گریپ‌فروت، توت‌فرنگی، فلفل تند، کلم بروکلی، گوجه‌فرنگی، انبه، لیمو، گل کلم، سیب‌زمینی، هندوانه، اسفناج، کلم، نارنگی و کیوی.
• منابع ویتامین E: مغز آفتابگردان، مغز بادام، روغن آفتابگردان، روغن زیتون، روغن گندم، اسفناج، کلم، کلم بروکلی، خرما، توت‌فرنگی، هلو، ماهی ساردین و تخم‌مرغ.

۵. استفاده از شکم‌بند

محل برش سزارین تا مدت‌ها پس از جراحی دردناک است و اگرچه فشردن آن منطقی به نظر نمی‌رسد، یکی از بهترین روش‌های درمان افتادگی شکم بعد از عمل سزارین است. با استفاده مداوم از شکم‌بند‌های مخصوص می‌توانید عضلات مرکزی را سفت‌تر، ورم شکم را کمتر و ظاهر کلی بدن را متناسب‌تر کنید. البته بهتر است قبل از استفاده، درباره مزیت‌ها و خطرات استفاده از شکم‌بند با پزشک مشورت کنید.

۶. مصرف پروتئین

معمولا اطرافیان مادری که به‌تازگی زایمان کرده است او را به پرخوری تشویق می‌کنند و تغذیه زیاد مادر را برای کودک مفید می‌دانند! درحالی‌که حفظ رژیم غذایی سالم و به‌اندازه همیشه و درهرحال ضروری است، به‌خصوص اگر قصد سوزاندن چربی‌های شکمی بعد از زایمان سزارین را داشته باشید. هرچه سالم‌تر بخورید و میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید، سریع‌تر به نتیجه مطلوب می‌رسید. 

پروتئین حاوی کلاژن است و خاصیت الاستیسیته پوست را تقویت می‌کند. ازطرفی، با افزایش سوخت‌و‌ساز بدن، بدن را وادار به کالری‌سوزی می‌کند و با سرکوب ترشح هورمون‌های گرسنگی، مادر را مدت‌زمان طولانی‌تر سیر نگه می‌دارد.

با پرهیز از مصرف کربوهیدرات و قند مصنوعی در کنار مصرف پروتئین کافی، زودتر با افتادگی شکم بعد از سزارین خداحافظی کنید.

۷. شیر دادن به نوزاد

آیا می‌دانستید یک مادر با تغذیه کودک دلبندش روزانه ۵۰۰ تا ۷۰۰ کالری می‌سوزاند؟ کل این انرژی صرف تولید شیر در بدن مادر می‌شود و موجب افزایش سوخت‌و‌ساز بدن می‌شود! این مورد به‌قدری مؤثر است که مادران شیرده در ۳ تا ۶ ماهه ابتدایی بارداری نسبت به مادرانی که به فرزند خود شیرخشک می‌دهند، کاهش وزن بیشتری دارند. البته این عامل به‌تنهایی نمی‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش وزن باشد و اثربخشی آن در کنار رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم،‌ ملموس‌تر است.

۸. مصرف دمنوش

حتما تابه‌حال بارها درباره اثرات لاغری دمنوش چای سبز شنیده‌اید. این چای گیاهی علاوه‌بر خاصیت سم‌زدایی و بهبود هضم، یک چربی‌سوز بسیار قدرتمند است. محتوای آنتی‌اکسیدان و کافئین این دمنوش چربی اضافه را به‌مرور زمان از بین می‌برد و اثربخشی فوق‌العاده‌ای دارد. می‌توانید این چای را با هل، عسل، لیمو، زنجبیل و دارچین نوش جان کنید تا عطر و طعم بهتری داشته باشد. 

سایر دمنوش‌های مؤثر برای درمان افتادگی شکم بعد از زایمان سزارین عبارت‌اند از: 

• دمنوش زرشک؛
• قهوه‌ سبز؛
• دمنوش ماچا؛
• چای هل؛
• چای رویبوس.

در کنار اینها، دمنوش‌های آرامش‌ اعصاب مثل چای بابونه اثر آرام‌بخشی دارند و جلوی پرخوری عصبی و افتادگی بیشتر شکم را می‌گیرند، حتی اگر مستقیما اثر چربی‌سوز نداشته باشند!

۹. محصولات پوستی

محصولات پوستی مخصوص افزایش کلاژن و الاستین به‌فراوانی در بازار یافت می‌شوند. با مشورت پزشک به‌فکر تهیه لایه‌بردارهای مناسب پوست شکم و بدن، محصولات کلاژن‌ساز و مواد حاوی ویتامین ث و رتینوئید برای ترمیم پوست آسیب‌دیده خود باشید. لایه‌برداری محل اسکار سزارین با افزایش گردش خون در این ناحیه کمک چشمگیری به بهبود افتادگی می‌کند.

تأثیر کرم‌های سفت‌کننده را دست‌کم نگیرید. این کرم‌ها نه‌تنها گردش خون را بالا می‌برند، بلکه با تأمین ویتامین‌های موردنیاز برای ترمیم و بازسازی مثل ویتامین آ، ویتامین ث، ویتامین ای و ویتامین کا به‌مرور پوست شکم را سفت و محکم می‌کنند.

۱۰. جراحی

آخرین راهکار که حکم تیر خلاص را دارد، جراحی است. جراحی ابدومینوپلاستی یکی از روش‌های مؤثر و البته تهاجمی برای درمان افتادگی شکم بعد از سزارین است. پزشک در این جراحی حجم زیادی از چربی، پوست اضافه، اسکار و ترک‌های پوستی را برمی‌دارد تا مادر را برای همیشه از شر این حجم اضافه خلاص کند. بعد از جراحی، ماهیچه‌های شکمی به‌مرور سفت‌تر می‌شوند تا وضعیت شکم به حالت قبل از بارداری بازگردد.

در بیشتر موارد و به تشخیص پزشک، جراحی ابدومینوپلاستی همراه با لیپوساکشن انجام می‌شود تا ذره‌ای چربی اضافه در بدن مادر باقی نماند. 

اگرچه جراحی راهکار مؤثر و علمی برای بازگشت به فرم اولیه بدن است، هرگز نمی‌تواند جایگزین ورزش و برنامه کاهش وزن مادر بعد از تولد نوزاد باشد!

---

پیشگیری از افتادگی شکم بعد از سزارین

هیچ مادری دوست ندارد پس از پایان دوره نقاهت زایمان دغدغه درمان افتادگی شکمش را داشته باشد. اگر مادرانی که از نظر ژنتیکی مستعد افتادگی شکم هستند را کنار بگذاریم، می‌توان با رعایت یک‌سری نکات ساده، احتمال این افتادگی را کاهش داد:

• ورزش‌های ملایم را بلافاصله بعد از زایمان سزارین آغاز کنید. این ورزش‌ها با تقویت عضلات شکم جلوی افتادگی پوست و ماهیچه‌ها را می‌گیرند.
• اهمیت رژیم غذایی را دست‌کم نگیرید. حفظ یک رژیم غذایی سالم و متعادل سرشار از پروتئین و فیبر به تقویت عضلات شکم و کاهش وزن سالم کمک می‌کند.
• مراقب حالت و مکانیک بدن باشید. حالت و وضعیت نامناسب بدن به‌تنهایی یک عامل فشار بر ماهیچه‌های شکمی است و منجر به افتادگی پوست و درد شکم می‌شود. با توجه به وضعیت بدن و اجتناب از فعالیت‌هایی که فشار اضافه به عضلات شکم وارد می‌کنند، از این اتفاق جلوگیری کنید.
• برای کمک به بهبود عضلات شکم و زخم سزارین بعد از جراحی از شکم‌بند مخصوص استفاده کنید.

---

کلام آخر دکترساینا

بدن تمام مادران دنیا طوری خلق شده است که بعد از تولد نوزاد بهبود پیدا کند، اما این بهبود به‌معنی بازگشت کامل به حالت قبل از بارداری نیست. به‌هرحال پوست شکم چندین ماه متحمل فشار و کشیدگی بوده تا رحم میزبانِ جنینِ درحال‌رشد باشد. برای درمان افتادگی شکم بعد از سزارین راهکارهای این مقاله را امتحان کنید. اگر به نتیجه ایدئال‌تان دست یافتید، خواهشمندیم تجربه خود را به اشتراک بگذارید و اگر این راهکارها چاره‌ساز نبودند، برای دریافت راهنمایی دقیق‌تر با پزشکان و متخصصان دکترساینا مشورت کنید. پزشکان و متخصصان ما فراتر از محدودیت زمانی و مکانی آماده پاسخ‌گویی به سؤالات و نگرانی‌های شما عزیزان هستند.

---

سؤالات متداول