تحقیقات نشان داده است که سونوگرافی دقت زیادی در تشخیص جنسیت جنین در سه ماهه دوم و سوم بارداری دارد. تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته ۱۲شاید آن‌قدر برجسته نباشد که با اطمینان جنسیت را تعیین کرد، اما از سه‌ماهه دوم به بعد به‌راحتی می‌توان جنسیت و مشکلات جنین را مشخص کرد. در این مقاله از مجله دکترساینا در نظر داریم تفاوت‌های جنین را باهم بررسی کنیم تا متوجه شویم پزشک در هفته ۱۲ بر اساس چه فاکتورهایی جنسیت جنین را حدس می‌زند و این موارد تا چه اندازه دقیق است.
فهرست آنچه می‌خوانید:
چرا هفته ۱۲ بارداری برای تشخیص جنسیت مهم است؟
۱۲ هفته پس از آخرین قاعدگی، جنین به‌طور کامل شکل گرفته است. تمامی اندام‌ها، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها در جای خود قرار دارند و اندام‌های جنسی به‌خوبی رشد یافته‌اند. در این زمان جنین حدود ۶٫۵ سانتی‌متر، یعنی به‌اندازه یک لیمو‌ترش است! بااین‌حال، سونوگرافی تعیین جنسیت جنین در این زمان ممکن است به دقت سه‌ماهه دوم و سوم نباشد؛ زیرا تفاوت‌های ظاهری بین آلت تناسلی پسر و واژن خیلی مشهود نیست. باوجوداین، پزشک متخصص بامهارت و باتجربه می‌تواند نشانه‌های جنسیتی جنین را شناسایی کند. پس این نکته را در نظر داشته باشید که تعیین جنسیت جنین در هفته دوازدهم می‌تواند با خطا همراه باشد.
روش‌های تشخیص تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته ۱۲
درست است که اندام تناسلی جنین در هفته ۱۲ به‌خوبی شکل گرفته است، اما بازهم نمی‌توان فقط با یک روش جنسیت جنین را مشخص کرد. به همین دلیل است که معمولا پزشک برای تعیین جنسیت جنین از چندین روش استفاده می‌کند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روش تیر و کمانی (زاویه آلت تناسلی)؛
- روش همبرگری و لوبیایی (شکل آلت تناسلی)؛
- تفاوت شکل جمجمه؛
- تفاوت crl (فاصله طول فرق سر تا نشیمنگاه)؛
- تفاوت ضربان قلب.
در ادامه، هر یک از این روش‌ها و میزان دقت آنها را با هم بررسی می‌کنیم.
۱. روش تیر و کمانی (زاویه آلت تناسلی)
روش تعیین جنسیت بر اساس نظریه ناب (Nub/ یک برآمدگی کوچک در ناحیه تناسلی جنین) یا تیر و کمانی، در حدود هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ بارداری قابل‌استفاده است. در این روش، ناب می‌تواند ابزار پیش‌بینی تعیین جنسیت زودهنگام باشد، به این صورت که ابتدا زاویه بین بالاآمدگی ناب و ستون فقرات سنجیده می‌شود. این زاویه در دختر و پسر با یکدیگر متفاوت است و همین تفاوت است که به تعیین جنسیت کمک می‌کند. طبق این تئوری:
- در جنین پسر: زاویه ناب نسبت به ستون فقرات بیش از ۳۰ درجه است.
- در جنین دختر: زاویه ناب موازی با ستون فقرات یا در زاویه‌ای کمتر از ۱۰ درجه نسبت به ستون فقرات است.
همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که اگر زاویه ناب بین ۱۰ تا ۳۰ درجه باشد، یعنی جنسیت جنین هنوز مشخص نیست.
۲. روش همبرگری و لوبیایی (شکل آلت تناسلی)
روش دیگری که برای سنجش تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته ۱۲ بارداری استفاده می‌شود، شکل آلت تناسلی جنین است. بر اساس این روش، آلت تناسلی که به‌طور کامل شکل گرفته است، می‌تواند به‌خوبی جنسیت جنین را مشخص کند. اگر جنین در زاویه درستی قرار داشته باشد، می‌توان بر اساس اصول زیر جنسیت را تعیین کرد:
- در جنین پسر: آلت تناسلی به شکل برآمدگی گرد دیده می‌شود که نشانگر کیسه بیضه یا آلت تناسلی مردانه است.
- در جنین دختر: آلت تناسلی به شکل دو خط موازی دیده می‌شود که شبیه به لوبیا یا واژن است.
نکته: ممکن است دقیقا در هفته ۱۲ نتوان از این روش استفاده کرد اما از هفته ۱۳ به بعد قطعا به‌خوبی می‌توان این اشکال را مشاهده کرد.
۳. تفاوت شکل جمجمه
تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته ۱۲ در شکل جمجمه هم خود را نشان می‌دهد. به عبارتی، تنها راه تشخیص جنسیت جنین، آلت تناسلی نیست و حتی شکل سر دختر و پسر هم با یکدیگر متفاوت است. همین شواهد است که باعث می‌شود تعیین جنسیت توسط سونوگرافی دقت زیادی داشته باشد. از جمله تفاوت جمجمه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در جنین دختر: پیشانی دارای شکلی گردتر و خط ابرو صاف‌تر با برجستگی کمتر است.
- در جنین پسر: استخوان پیشانی کمتر گرد است و با زاویه ملایم‌تری به عقب می‌رود. همچنین، خط ابرو برجستگی بیشتری دارد.
این روش بر اساس تئوری سفالومتریک (Cephalometric) است که باتوجه‌به اندازه‌گیری ابعاد جمجمه و صورت انسان نتیجه‌گیری می‌شود. این تفاوت‌ها در سونوگرافی جنینی مشاهده می‌شود و می‌تواند به تعیین جنسیت جنین کمک کند. بااین‌حال دقت این روش هم مانند سایر روش‌ها به مهارت پزشک و کیفیت تصاویر بستگی دارد و نمی‌توان همیشه به‌طور صددرصد به آنها اعتماد کرد.
۴. تفاوت CRL (فاصله طول فرق سر تا نشیمنگاه)
در هفته ۱۲ به بعد اندازه‌گیری طول تاج ـ کفل (crown rump length:CRL) و حجم کیسه حاملگی (Gestational sac) می‌تواند تا حدودی به تعیین جنسیت جنین کمک کند. تحقیقات نشان داده است که جنین‌های پسر به‌طور متوسط دارای CRL و حجم کیسه حاملگی بیشتری نسبت به جنین‌های دختر هستند. این اختلاف اندازه چندان زیاد نیست؛ به همین دلیل در سونوگرافی به‌شکلی مشخص قابل‌مشاهده نیست و نمی‌تواند به پیش‌بینی جنسیت جنین با دقت زیاد کمک کند.
پس به‌طور خلاصه می‌توان گفت:
- طول تاج ـ کفل (CRL) یا فاصله بین سر و نشیمنگاه جنین یک اندازه‌گیری مهم در سونوگرافی است که تنها برای ارزیابی سن بارداری استفاده می‌شود.
- تفاوت قابل‌توجهی در CRL بین جنین‌های پسر و دختر وجود ندارد. این اندازه‌گیری بیشتر به سن جنین و میزان رشد کلی او بستگی دارد تا به جنسیت.
بنابراین، CRL معیاری قابل‌اعتماد برای تعیین جنسیت جنین نیست و سایر روش‌ها مانند نظریه ناب یا بررسی ویژگی‌های جمجمه و آلت تناسلی دقیق‌تر است.
۵. تفاوت ضربان قلب
ضربان قلب هم دقیقا مانند طول تاج ـ کفل نمی‌تواند معیار خوبی برای تشخیص دختر یا پسر بودن جنین باشد. قطعا شما با شنیدن ضربان قلب می‌توانید از سلامت جنین خود آگاه شوید اما این فاکتور کمک چندانی در تعیین جنسیت نمی‌کند. هرچند که تفاوت خیلی کمی در ضربان قلب وجود دارد که این تفاوت اندک به شرح زیر است:
- در جنین پسر: میانگین ضربان قلب ۱۵۴٫۹ ضربه در دقیقه (با دامنه تغییر – یا + ۲۲٫۸ ضربه در دقیقه) است.
- در جنین دختر: میانگین ضربان قلب ۱۵۱٫۷ ضربه در دقیقه (با دامنه تغییر – یا + ۲۲٫۷ ضربه در دقیقه) است.
این اختلافات به‌اندازه‌ای نیستند که بتوانند معیار مطمئنی برای تعیین جنسیت جنین باشند. بنابراین، این باور اشتباه که سونوگرافی ضربان قلب جنین می‌تواند جنسیت او را تعیین کند، رد می‌شود.
تأثیر جنسیت جنین بر شکم مادر
قطعا برای شما هم پیش آمده است که دیده باشید افرادی با دیدن شکل شکم یا اندازه آن تلاش می‌کنند جنسیت جنین را حدس بزنند. برخی معتقدند تیز یا گرد بودن شکم در بارداری بستگی به دختر یا پسر بودن جنین دارد. تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی هفته ۱۲ نیاز به دقت بیشتری دارد؛ اما بد نیست کمی روش‌های سنتی را بررسی کنیم تا ببینیم آیا واقعا می‌توان به وسیله دو عامل زیر جنسیت جنین را تعیین کرد یا خیر:
- شکل شکم؛
- حرکات جنین.
در ادامه این دو مورد را باهم بررسی می‌کنیم.
آیا شکل شکم در بارداری دختر و پسر متفاوت است؟
شکل شکم یکی از باورهای غلط رایج در مورد پیش‌بینی جنسیت جنین در دوران بارداری است. بسیاری از مردم معتقدند که اگر برآمدگی شکم شما به‌سمت پایین باشد، نشان‌دهنده بارداری پسر است و اگر به‌سمت بالا باشد، احتمالا باید منتظر فرزند دختر باشید. این باور اشتباه بر این پایه استوار است که پسرها به‌دلیل استقلال بیشتر، در بخش پایین‌تری از رحم حمل می‌شوند، درحالی‌که دخترها به‌دلیل نیاز به محافظت بیشتر در قسمت بالاتر شکم قرار دارند.
بااین‌حال، این باورها بیشتر به کلیشه‌های جنسیتی و افسانه‌های قدیمی مربوط می‌شوند و ماهیت علمی ندارند. شکل و اندازه شکم شما تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که هیچ‌کدام به جنسیت جنین ارتباطی ندارد. در جدول زیر برخی از این عوامل را بررسی کرده‌ایم:
New wpDataTable
| عوامل تأثیرگذار | چگونگی تأثیر این عوامل بر شکل شکم |
| بارداری اول یا داشتن عضلات قوی | اگر اولین تجربه بارداری شما است یا اگر عضلات شکم شما قوی باشد، ممکن است شکم شما بالاتر به نظر برسد؛ زیرا دیواره شکم شما خیلی به‌سمت پایین کشیده نشده است. |
| اندازه و سن جنین | اندازه و سن جنین در رحم هم می‌تواند بر شکل و اندازه شکم تأثیر بگذارد. مثلا در مراحل پایانی بارداری، جنین ممکن است به‌سمت لگن حرکت کند و شکم شما را پایین‌تر نشان دهد. |
| تغییرات موقعیتی جنین | موقعیت جنین در هر لحظه می‌تواند شکل و اندازه شکم شما را به‌طور موقت تغییر دهد. |
بنابراین، شکل و اندازه شکم شما به عوامل فیزیکی و موقعیتی جنین مربوط است و نمی‌تواند به‌طور معتبر جنسیت نوزاد را پیش‌بینی کند.
آیا حرکات جنین پسر و دختر با یکدیگر متفاوت است؟
در دوران بارداری قدرت لگد زدن جنین نمی‌تواند عامل پیش‌بینی‌کننده قابل‌اعتمادی برای تشخیص جنسیت جنین باشد. برخی معتقدند پسرها لگدهای محکم‌تری به رحم وارد می‌کنند و بنابراین احساس حرکت قوی‌تری در شکم مادر ایجاد می‌شود؛ اما این باور پایه علمی ندارد. واقعیت این است که قدرت لگد زدن جنین تحت‌تأثیر عوامل متعددی است و نمی‌توان آن را به جنسیت او ربط داد. عواملی که می‌تواند بر میزان و شدت حرکت جنین تأثیر بگذارد شامل موارد زیر است:
- فعالیت مادر: اگر مادر فعالیت بدنی زیادی داشته باشد، ممکن است کمتر متوجه حرکات جنین شود.
- وضعیت جنین و فضای رحم: موقعیت جنین در رحم و فضای موجود، می‌تواند بر شدت حرکات او تأثیر بگذارد. در برخی مواقع، جنین ممکن است در موقعیت خاصی قرار داشته باشد که حرکات او کمتر محسوس باشد.
- تجربه‌های قبلی مادر: معمولا در بارداری اول، حرکات جنین بیشتر احساس می‌شود. اگر فواصل زمانی بین بارداری‌ها زیاد نباشد، به‌دلیل فضای باز رحم ممکن است مادر حرکات جنین دوم را به‌اندازه جنین اول احساس نکند.
بنابراین، قدرت و شدت حرکات جنین هم نمی‌تواند نشانه قابل‌اعتمادی برای تعیین جنسیت او باشد. برای تعیین جنسیت نوزاد روش‌های دقیق‌تری مانند سونوگرافی بارداری و آزمایش‌های ژنتیک بارداری وجود دارد.
سونوگرافی هفته ۱۲ چقدر دقیق است؟
در هفته دوازدهم بارداری، سونوگرافی می‌تواند با دقت زیادی به تعیین سن بارداری، پیش‌بینی تاریخ زایمان و سلامت جنین کمک کند. اندازه‌گیری‌های انجام‌شده در این مرحله، به‌ویژه طول تاج ـ کفل (CRL) که فاصله بین سر و نشیمنگاه جنین است، بسیار دقیق است و به تعیین سن جنین کمک می‌کند. در ۱۲هفتگی، دقت سونوگرافی برای تعیین سن بارداری بسیار زیاد است. معمولا خطای اندازه‌گیری بسیار کم و در حد چند روز است. این دقت زیاد به این دلیل است که جنین در این سن به‌سرعت رشد می‌کند و اندازه‌گیری‌های صورت‌گرفته به‌خوبی نشان‌دهنده سن دقیق بارداری است.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانبااینحال، هرچه بارداری بیشتر پیش می‌رود، دقت پیش‌بینی‌های سونوگرافی در تعیین تاریخ زایمان و سن جنین هم بیشتر می‌شود، به‌خصوص زمانی که سونوگرافی در سه‌ماهه دوم و سوم انجام شود. درنتیجه، سونوگرافی هفته دوازدهم دقت خوبی در تعیین زمان زایمان و سن جنین خواهد داشت، اما نمی‌توان آن را زمان مناسبی برای تعیین دقیق جنسیت جنین دانست. برای جلوگیری از اشتباه، پیشنهاد می‌کنیم مقاله “اشتباه سونوگرافی در تشخیص جنسیت جنین” را بخوانید.
کلام آخر دکترساینا
تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان بودن، بهترین کار در دوران بارداری و حتی پیش از اقدام به بارداری است؛ پزشکی متخصص و بامهارت که با تجویز آزمایش‌های به‌موقع و بررسی نتایج سونوگرافی‌های مختلف، بهترین مشاوره را در اختیار شما قرار دهد. در این راستا، دکترساینا با ایجاد امکان مشاوره آنلاین و همچنین تماس ویدئویی با پزشک مربوطه، شرایط را برای شما هموار کرده است. کافی است به بخش مشاوره آنلاین مراجعه نمایید و تخصص موردنیاز خود را انتخاب کنید. دکترساینا می‌تواند در تمام مراحل بارداری شما را راهنمایی کند.
سؤالات متداول
- در سونوگرافی هفته دوازدهم بارداری، یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای تشخیص جنسیت جنین، استفاده از روش تشخیصی ناب (Nub Theory) است. این روش براساس اندازه‌گیری زاویه بین برآمدگی تناسلی جنین (ناب) و ستون فقرات او انجام می‌شود.
خیر، حالت شکم (شکل و موقعیت) در دوران بارداری، معمولا تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد و نمی‌تواند به‌طور دقیق جنسیت نوزاد را تعیین کند.