اضطراب در نوجوانان پدیده‌ی شایعی است که به دلایل مختلفی از جمله تغییرات دوران بلوغ رخ می‌دهد. در چنین شرایطی والدین می‌خواهند بدانند چه رفتاری باید با فرزند خود داشته باشند. در این مطلب قصد داریم علل، انواع و علائم اضطراب در نوجوانان و راه‌های کنترل و درمان آن را شرح دهیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
علت اضطراب در نوجوانان
علت‌های بسیاری برای اضطراب در نوجوانان وجود دارد که عبارت‌اند از:
ژنتیک
نوجوانانی که سابقه‌ی خانوادگی اختلالات خلقی را دارند بیشتر در معرض اضطراب قرار دارند.
تغییرات دوران بلوغ
تغییرات هورمونی که در دوران بلوغ رخ می‌دهد ممکن است باعث تغییر خلق‌وخو و ایجاد اضطراب شود. تغییر شکل بدن در دوران بلوغ منبع مهمی از استرس و اضطراب در نوجوان به شمار می‌رود
محیط
محیط اطراف نوجوان مانند مدرسه، خانه و اجتماع بر سلامت روان او تأثیر بسیاری دارد. مشکلاتی مانند طلاق والدین، سوءاستفاده، بی‌توجهی به نوجوان، فقر، اختلالات یادگیری، در معرض خشونت و قلدری بودن سبب اضطراب در نوجوان می‌شود.
سوءمصرف مواد مخدر
مصرف مواد مخدر و الکل بر روحیه‌ی نوجوان اثرات سوئی دارد و باعث اضطراب در نوجوان می‌شود.
الگوی تفکر منفی
اضطراب در نوجوان ممکن است با الگوی تفکر منفی در نوجوان مرتبط باشد. این الگوی تفکر منفی معمولاً از طریق والدین به نوجوان القا می‌شود
سابقه‌ی تروما یا آسیب
یکی از علت‌های اضطراب در نوجوان قرار گرفتن در معرض سوءاستفاده‌ی جنسی، خشونت یا تجربه‌ی مواجهه با حادثه است. نوجوانانی که تجربیات ناگواری دارند، بیشتر در معرض اضطراب هستند.
تفاوت در ساختار مغز
ساختار مغز در نوجوانان نسبت به بزرگسالان متفاوت است. تغییرات در مدار مغزی نوجوان می‌تواند سطح استرس را افزایش دهد. همچنین میزان انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز نوجوان متفاوت است. این انتقال‌دهنده‌های عصبی بر خلق‌وخوی نوجوان تأثیر دارند.
انواع اضطراب نوجوانان
انواع مختلفی از اضطراب در نوجوانان وجود دارد که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم.
- اختلال اضطراب فراگیر: این اختلال شایع‌ترین اختلال اضطرابی در نوجوانان است. کاهش عزت‌نفس و نگرانی بیش‌ازحد از ویژگی‌های این اختلال است. نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر نسبت به خود سخت‌گیر هستند.
- اختلال اضطراب اجتماعی: این اضطراب مربوط به ترس از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی است. نوجوان مبتلا به اضطراب اجتماعی از صحبت کردن در جمع یا انجام فعالیت گروهی دچار نگرانی می‌شود. او به دلیل ترس از تمسخر هم‌سالان اغلب از انجام کار گروهی یا نظر دادن اجتناب می‌کند بنابراین عملکرد تحصیلی او نیز مختل شده و فرد دچار انزوای بیشتر می‌شود
- اختلال هراس: بروز تنها یک حمله‌ی پانیک یا ترس را اختلال هراس در نظر نمی‌گیرند.؛ بلکه تکرار حملات پانیک، نشان‌دهنده‌ی اختلال هراس است. این اختلال برای نوجوان فلج‌کننده و برای والدین ناراحت‌کننده ست.
- اختلال اضطراب جدایی: در این نوع اضطراب نوجوان دچار ترس ترک از خانه یا دوری از والدین است. این اختلال از رشد جلوگیری کرده و مانع آزادی نوجوان می‌شود.
- فوبیای خاص: این نوع اضطراب مربوط به ترس از حیوانات، تاریکی یا سوار شدن به هواپیماست. والدین و اطرافیان باید این نوع ترس را جدی بگیرند.
- اختلال وسواس جبری (OCD): اختلال وسواس جبری با اضطراب در نوجوان مرتبط است. نوجوان معمولاً اضطراب خود را در پشت نقاب کارهای تکراری یا رفتارهای خاص پنهان می‌کند.
- اختلال اضطراب پس از حادثه (PTSD). اضطراب بعد از حادثه ممکن است علت اصلی اضطراب در نوجوان باشد. در این اختلال خاطرات ناگوار ناشی از حادثه مانند مرگ عزیزان یا سوء رفتار در کودکی باعث اضطراب در نوجوان می‌شود.
علائم اضطراب در نوجوانان
علائم اضطراب در نوجوانان بسیار متفاوت است و ممکن است طیفی از علائم مانند انزوا، تحریک‌پذیری یا حمله به دیگران بروز کند. مسئله‌ی اضطراب در نوجوان معمولاً نادیده گرفته می‌شود؛ چراکه نوجوانان در پنهان کردن احساسات خود مهارت زیادی دارند. برخی از علائم اضطراب در نوجوان شامل موارد زیر است:
- ترس و نگرانی در زندگی روزمره
- تحریک‌پذیری (زود عصبانی شدن)
- کاهش تمرکز
- حساسیت شدید نسبت به انتقاد
- مشکلات خواب
- دوری کردن از فعالیت‌های اجتماعی
- افت تحصیلی یا امتناع از رفتن به مدرسه
- شکایات مداوم در مورد درد معده یا سردرد
- سوءمصرف مواد مخدر
اگر این علائم را در فرزند خود مشاهده می‌کنید بهتر است با یک روانشناس صحبت کنید.
درمان اضطراب در نوجوانان
پیدا کردن درمان مناسب مهم‌ترین گام در درمان اضطراب در نوجوانان است. مراجعه به روانشناس است. ممکن است روانشناس با تکنیک‌های روان‌درمانی به شما کمک کند؛ در برخی مواقع نیاز است با روان‌پزشک نیز مشورت کنید و در کنار تکنیک‌های روان‌درمانی، از درمان دارویی نیز کمک بگیرید. روش‌های مختلفی برای درمان اضطراب در نوجوانان وجود دارد که به آن می‌پردازیم.
درمان دارویی
اضطراب نوجوانان در برخی از موارد نیاز به درمان دارویی دارد. درمان دارویی با توجه به نوع اضطراب صورت می‌گیرد. روان‌پزشک پس از تشخیص بیماری، داروی مناسب را تجویز می‌کند. معمولاً ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا علائم بهبودی ظاهر شود. توجه داشته باشید که حتماً طول مدت درمان را کامل کنید و از قطع ناگهانی داروها پرهیز کنید. اگر با مصرف دارو دچار عوارض شده‌اید روان‌پزشک را مطلع کنید.
یکی از داروهای مورداستفاده دسته بنزودیازپین‌ها هستند که برای بهبود و درمان اضطراب نوجوانان به کار می‌روند. گاهی اوقات برای کاهش اضطراب در جمع مثلاً سخنرانی یک دوز داروی بتابلاکر تجویز می‌شود.
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
در این نوع روش درمانی درمانگر به نوجوان کمک می‌کند تا ریشه‌ی افکار منفی و اضطراب خود را کشف کند و سپس راهکارهای مؤثر برای کاهش و بهبود آن ارائه می‌دهد.
درمان با تکنیک‌های آرام‌بخش
تکنیک‌های آرام‌سازی می‌تواند به کاهش اضطراب و افکار منفی کمک کرده و استرس را مدیریت کند. تکنیک‌های آرامش‌بخش شامل تنفس آرام و عمیق، مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی دل‌نشین، یوگا و تای‌چی به کاهش اضطراب در نوجوان کمک می‌کند.
توصیه‌هایی به نوجوانان برای کاهش اضطراب
جدا از مشاوره و جلسات گفتگو، ورزش و فعال بودن، وقت گذراندن با دوستان، تقسیم کردن مسئولیت‌های بزرگ به کوچک و انجام گام‌به‌گام آن‌ها در کاهش اضطراب نوجوانان مؤثر است. داشتن برنامه‌ی خواب منظم، رژیم غذایی سالم و درخواست کمک در مواقع لزوم اقداماتی است که به کاهش اضطراب نوجوان کمک می‌کند.
اقداماتی که والدین برای کاهش اضطراب فرزند خود می‌توانند انجام دهند
برخی از اقداماتی که والدین در مدیریت اضطراب در نوجوان می‌توانند انجام دهند عبارت‌اند از:
- نوجوان خود را تشویق به ورزش کنید. ورزش کردن، علائم اضطراب را کاهش می‌دهد.
- پیروی از رژیم غذایی سالم را در نوجوان تقویت کنید. رژیم غذایی پرچرب و قند زیاد اضطراب را تشدید می‌کند. خوردن میوه و سبزی تازه و منابع پروتئین بدون چربی توصیه می‌شود.
- در تنظیم برنامه و فعالیت‌ها به فرزند خود کمک کنید تا بیش‌ازحد به خود فشار وارد نکنند و مدیریت زمان را به آن‌ها آموزش دهید.
- تکنیک‌های آرامش را به نوجوانان آموزش دهید تا در زمان اضطراب از تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن استفاده کنند.
کلام آخر دکترساینا
اضطراب در نوجوانان پدیده‌ی شایعی است. گاهی ممکن است اضطراب نوجوانان ناشی از مشکلات هورمونی یا کمبود ویتامین باشد. همچنین برخی اختلالات روان‌شناختی در این سنین خود را نشان می‌دهند. دکتر ساینا به شما توصیه می‌کند در صورت مشاهده‌ی علائم اضطراب نوجوانان؛ با یک روانشناس مشورت کنید. شما می‌توانید همین حالا در سامانه‌ی دکتر ساینا مشاوره آنلاین روان‌شناسی دریافت کنید.