علائم عفونت ریه شبیه سرماخوردگی است. عفونت ریه گاهی خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند؛ اما پیشرفت عفونت ریه در برخی موارد خطرناک است. پس باید بدانیم چه وقت به پزشک مراجعه کنیم.
در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا درباره‌ی علایم عفونت ریه، بایدها و نبایدها و نحوه‌ی درمان آن صحبت می‌کنیم. همچنین شما را از عوارض عفونت ریه و موارد خطر آن آگاه می‌کنیم تا بدانید چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد.
فهرست آنچه می‌خوانید:
عفونت ریه چیست؟
عفونت ریه به‌دنبال ورود عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها به ریه اتفاق می‌افتد. بسته به عامل بیماری‌زا و شرایط عمومی بیمار، عفونت ریه می‌تواند خفیف یا در بعضی موارد تهدیدکننده‌ی زندگی باشد.
هرچند اغلب موارد عفونت ریه خفیف و ملایم هستند و افراد بدون هیچ عارضه‌ی جدی بهبود پیدا می‌کنند؛ ولی عفونت ریه در بعضی افراد مانند نوزادان، افراد مسّن، افراد دچار نقص سیستم ایمنی و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای ریوی دارند می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
عفونت ریه زمانی رخ می‌دهد که عوامل بیماری‌زا شامل باکتری، ویروس یا قارچ وارد ریه شوند و بافت ریه را درگیر کنند.
عفونت ریه چطور اتفاق می‌افتد؟
هوا از طریق دهان و بینی وارد نای میشود. سپس نای به دو نایژه تقسیم میشود و هر کدام از نایژه‌ها هوا را به یکی از ریه‌های راست و چپ می‌برند. خودِ نایژه‌ها در ریه‌ها به لوله‌های ریزتری به نام نایژک تقسیم می‌شوند. در انتهای نایژک‌ها کیسه‌های هوایی قرار دارند که اکسیژن و دی‌اکسیدکربن را تبادل می‌کنند.
عفونت ریه از دیدگاه پزشکان به سه قسمت عمده تقسیم میشود:
- آلودگی و عفونت لوله‌های تنفسی از جمله نایژک‌ها در پزشکی با نام برونشیت شناخته میشود.
- عفونت کیسه‌های هوایی ریه که اغلب با نام‌های پنومونی و ذات‌الریه شناخته میشود. برونشیت در اکثر موارد منشاء ویروسی دارد؛ درحالی‌که علت ذات‌الریه (پنومونی) معمولاً باکتریایی است. البته این دو نوع عفونت می‌توانند منشاء ویروسی، باکتریایی یا قارچی داشته باشند.
- سومین نوع عفونت ریه، برونشیولیت یا التهاب نایژک‌ها است که بیشتر در نوزادان زیر دو سال و به علت آلودگی ویروسی اتفاق می‌افتد.
علت عفونت ریه
همان‌طورکه پیش‌تر اشاره شد انواع عوامل بیماری‌زا می‌توانند باعث بروز عفونت ریه شوند؛ ولی عفونت‌های باکتریایی و ویروسی شایع‌تر هستند:
- یکی از مهم‌ترین علل عفونت ریه ها ویروس‌هایی مانند آنفولانزا و ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) هستند که قسمت تحتانی سیستم تنفسی را درگیر می‌کنند.
- باکتری‌ها نیز از شایع‌ترین علت های عفونت ریه ها هستند. باکتری‌هایی نظیر مایکوپلاسما پنومونیه، کلامیدیا پنومونیه و بوردتلا پرتوزیس می‌توانند ریه و قسمت تحتانی سیستم تنفسی را درگیر کنند.
علائم عفونت ریه
علائم عفونت ریه بسته به عوامل مختلفی از جمله سن، سلامت عمومی بدن و عامل عفونت ممکن است به‌صورت خفیف یا شدید بروز کنند. این علائم می‌توانند شبیه به سرماخوردگی باشند؛ ولی معمولاً زمان طولانی‌تری فرد را درگیر می‌کنند. در ادامه به شایع‌ترین علائم عفونت ریه می‌پردازیم:
سرفه به همراه ترشحات موکوزی (خلط)
یکی از راه‌های بدن برای مقابله با التهاب و تحریک ریه و عوامل بیماری‌زا تولید موکوز است. مقداری از موکوز از طریق سرفه از بدن خارج میشود. خلط یا همان موکوز در عفونت ریه می‌تواند شفاف، سفید، سبز یا زرد متمایل به خاکستری باشد.
سرفه یکی از علائم عفونت ریه است که ممکن است چند روز تا چند هفته بعد از بهبودی نیز ادامه داشته باشد.
تیر کشیدن قفسه سینه
درد ناشی از عفونت ریه معمولاً به صورت دردی تیز در قفسة سینه توصیف میشود. این درد معمولاً با سرفه و تنفسِ عمیق شدیدتر میشود. درد قفسة سینه ممکن است در قسمت میانی یا بالایی کمر نیز احساس شود.
تب
تب یکی از ابتدایی‌ترین راهکارهای بدن برای مقابله با اکثر بیماری‌ها و عفونت‌ها است. دمای طبیعی بدن معادل ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد است. درجه‌های بالای تب، یعنی بیشتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
تب بالای ۳۸.۹ درجه سانتی‌گراد اغلب با علائمی مانند لرز، عرق کردن، بدن درد، سردرد، ضعف و از دست دادن آب بدن همراه است.
برای تب بالاتر از ۳۸.۹ درجه سانتی‌گراد حتماً با پزشک صحبت کنید.
بدن درد
درد بدن از شایع‌ترین علائم عفونت ریه است و با نام میالژی شناخته میشود. همچنین این عارضه ممکن است ماهیچه‌ها را نیز درگیر کند که باعث دردهای عضلانی میشود. بدن درد می‌تواند ناشی از تب نیز باشد.
آبریزش بینی
عوارضی مانند عطسه و آبریزش بینی از شایع‌ترین علائم عفونت ریه و اغلب بیماری‌های تنفسی هستند. موکوز یا همان خلط یکی از مؤثرترین راه‌های به دام انداختن عوامل‌بیماری‌زا و از بین بردن آن‌ها است. سپس بدن موکوز حاوی میکروارگانسیم‌های کشته شده را از طریق عطسه، سرفه و آبریزش بینی از بدن خارج می‌کند.
تنگی نفس
تنگی نفس به حالتی گفته میشود که احساس کنید نمی‌توانید دم و بازدم کامل و عمیق داشته باشید یا این‌که نفس کشیدن برایتان دشوار است.
اگر علائمی مانند تب بالا یا ناتوانی در تنفس را دارید حتماً با پزشک مشورت کنید.
خستگی
بدن هنگام درگیری با عفونت از تمام انرژی خود برای مبارزه با بیماری استفاده می‌کند؛ بنابراین احساس ضعف و خستگی در کنار دیگر علائم عفونت ریه کاملاً طبیعی است. سعی کنید استراحت زیاد و عمیق داشته باشید تا بدن برای مقابله با بیماری نیروی کافی داشته باشد.
خس خس سینه
یکی دیگر از علائم عفونت ریه خس‌خس سینه هنگام بازدم است. به‌دنبال التهاب و عفونت ریه لوله‌های تنفسی تنگ می‌شوند که درنتیجه‌ی آن دشواری در تنفس و سوت کشیدن و خس‌خس سینه خصوصاً هنگام بازدم احساس میشود.
یادتان باشد که مهم‌ترین قدم برای درمان عفونت ریه، تشخیص دلیل عفونت است. پس در صورت مشاهده علائم بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
برای مشاهده لیست بهترین پزشک عمومی و داخلی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با پزشک عمومی ارتباط آنلاین با پزشک عمومیتشخیص عفونت ریه
برای تشخیص عفونت ریه می‌توانید در قدم اول به پزشک عمومی یا متخصص داخلی مراجعه کنید. این پزشکان دانش کافی برای تشخیص بیماری‌های ریوی را دارند و درصورت نیاز پزشک شما را به متخصص ریه ارجاع می‌دهند. پزشکان برای تشخیص عفونت ابتدا به بررسی و مشاهده‌ی علائم می‌پردازند؛ سپس شرح‌حال بیمار را که شامل مواردی مانند شغل، سابقه‌ی سفرهای اخیر و تماس با حیوانات است از بیمار می‌پرسند.
همچنین پزشک درجه‌ی حرارت بدن را اندازه‌گیری می‌کند و با گوشی پزشکی به صدای قلب و ریه گوش می‌دهد.
ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر عامل بیماری چند آزمایش برای شما تجویز کند:
- تصویربرداری از ریه با اشعه ایکس یا سی‌تی اسکن
- دَم‌سنجی یا اسپرومتری به منظور اندازه‌گیری ظرفیت شش‌ها
- اُکسی‌متری یا سنجش میزان اکسیژن موجود در خون
- نمونه‌برداری از ترشحات موکوزی و بررسی آن
- نمونه‌برداری از انتهای گلو به وسیله‌ی یک سواب که مانند یک گوش‌پاک‌کن بلند است.
- آزمایش خون
معمولاً پزشک با معاینه‌ی عادی با کمک گوشی پزشکی عفونت ریه را تشخیص می دهد. درمان عفونت ریه بستگی به عامل ایجادکننده‌ی عفونت، شدت علائم و همچنین سابقه‌ی بیمار دارد. گاهی نیاز به درمان خاصی نیست و بیماری خودبه‌خود خوب میشود؛ اما در برخی موارد درمان دارویی اجتناب‌ناپذیر است.
درمان عفونت ریه
درمان و تجویز داروی مناسب با توجه به عامل عفونت انجام میشود. عفونت‌های باکتریایی از طریق آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند و درمان مناسب عفونت‌های قارچی داروهای ضدقارچ مانند کتوکونازول و وریکونازول هستند.
آنتی‌بیوتیک‌ها بر عفونت‌های ویروسی اثری ندارند و در بسیاری از موارد باید به بدن اجازه داد با سیستم ایمنیِ خودش با عفونت مبارزه کند.
می‌توانید زیر نظر پزشک از داروها و درمان‌های حمایتی استفاده کنید تا این مبارزه برای بدن راحت‌تر شود:
- مصرف داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش تب
- نوشیدن آب به مقدار زیاد
- نوشیدن چای با زنجبیل یا عسل
- غرغره کردن آب‌نمک
- استراحت به مقدار کافی
- استفاده از دستگاه بخور به منظور بالا بردن رطوبت هوا
- مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک که پزشک تجویز می‌کند؛ حتماً دوره مصرف آنتی‌بیوتیک را کامل کنید؛ در غیر این‌صورت عفونت به‌طور کامل از بین نمی‌رود و ممکن است علائم عفونت ریه مجدداً عود کنند.
در موارد عفونت شدید ریه یا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است پزشک توصیه کند برای مدتی در بیمارستان و تحت نظر بمانید.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
آیا عفونت ریه خطرناک است؟ (چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم)
در اغلب موارد سیستم ایمنی بدن قادر است با عفونت ریه مبارزه کند؛ ولی علائم عفونت ریه ناخوشایند هستند و بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند برای تسریع روند بهبود با پزشک مشورت کرده و دارو مصرف کنند.
در بعضی موارد عفونت ریه خطرناک است و بیمار باید حتماً تحت نظر پزشک قرار بگیرد:
- تب بالاتر از ۳۹.۴ درجه‌ی سانتی‌گراد.
- تب که بیشتر از سه روز طول کشیده باشد.
- ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای خصوصاً بیماری‌های ریوی یا اختلالات سیستم ایمنی.
- اگر به تازگی به شهر یا کشور دیگری سفر کرده‌اید.
موارد اورژانسی
اگر تب با علائم زیر همراه باشد با اورژانس تماس بگیرید:
- آشفتگی ذهنی و هذیان‌گویی
- دشواری در تنفس
- سفت شدن گردن
- درد قفسه سینه
- تشنج
- استفراغ مداوم
- جوش یا تحریک پوستی غیرعادی
- توهم‌های شنیداری یا دیداری
- گریه‌ی غیرقابل کنترل در نوزادان
اگر به نقص سیستم ایمنی دچار هستید و علائم تب، تنگی نفس و سرفه‌ی خونی دارید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
در مواردی که عفونت ریه با تب همراه است یا بیمار نوزاد یا فرد بالای ۶۵ سال است باید حتماً درمان دارویی را با تجویز پزشک آغاز کند. در موارد تب بالا، تشنج، هذیان، بثورات پوستی، تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرفه‌ی خونی و ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای باید هرچه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کنید.
آیا می‌توانم از عفونت ریه پیشگیری کنم؟
پیشگیری از عفونت ریه به‌راحتی ممکن نیست؛ ولی بعضی اقدامات می‌توانند احتمال ابتلا به آن را کاهش دهند:
- دست‌های خود را مرتب بشوئید.
- از لمس چشمان و صورت خود خودداری کنید.
- از به اشتراک گذاشتن لوازمی مانند قاشق و چنگال و لیوان و همچنین مواد غذایی با دیگران بپرهیزید.
- از حضور در مکان‌های پرتجمع که می‌تواند محل مناسبی برای گسترش ویروس باشد بپرهیزید.
- از مصرف دخانیات بپرهیزید.
- هرسال با تزریق واکسن آنفولانزا از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید.
کلام آخر دکترساینا
شناخت علائم عفونت ریه به شما کمک می‌کند آن را از سرماخوردگی معمولی تمایز دهید. عفونت ریه خفیف می‌تواند خودبه‌خود بهبود پیدا کند؛ اما حواستان به علائمی مانند تب، سرفه‌های خون‌آلود و تنگی نفس باشد. این موارد فوریت پزشکی محسوب می‌شوند و لازم است بیمار هرچه‌سریع‌تر به مراکز درمانی منتقل شود. عفونت ریه در نوزادان، افراد بالای ۶۵ سال و افراد دچار بیماری‌های زمینه‌ای چالش‌برانگیز است. در این موارد حتماً با پزشک مشورت کنید.
سؤالات متداول
عفونت ریه به‌خودیِ‌خود خطرناک نیست و در بسیاری از موارد حتی بدون مصرف دارو نیز بهبود پیدا می‌کند؛ ولی عفونت ریه برای بعضی افراد بیشتر از دیگران خطرآفرین است. نوزادان، افراد مسن، افراد دچار اختلال سیستم ایمنی (مانند افراد مبتلا به ایدز، برخی بیماری‌های خودایمنی و بیماران سرطانی) و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای ریوی باید هنگام مواجهه با عفونت ریه بیشتر از دیگران احتیاط کنند.
عفونت‌های ریوی اغلب جزو بیماری‌های تنفسی هستند و بهصورتهای مختلف انتشار پیدا می‌کنند. عفونت‌های ریوی از بیماری‌های واگیردار محسوب می‌شوند.
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به عفونت ریه تقویت سیستم ایمنی و دوری کردن از محیطها و مواردی است که احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند.
در صورت ابتلا به عفونت ریه می‌توانید از پزشک عمومی، متخصص داخلی یا متخصص ریه کمک بگیرید.