دندان قروچه | علت، عوارض و روش های درمان

دندان قروچه یا بروکسیسم عارضه‌ای است که در خواب یا بیداری می‌تواند رخ دهد و به‌مرور زمان منجربه ساییدگی و آسیب به دندان‌ها می‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند منجربه بروز دندان قروچه شوند. در این مقاله به بررسی علت دندان قروچه در خواب و بیداری، عوارض دندان قروچه و راه‌های مقابله با آن می‌پردازیم.

دندان قروچه یا بروکسیم چیست؟

بروکسیم یا همان دندان قروچه یک حرکت ناخودآگاه است که طی آن فرد در مواقع مختلف یا هنگام تجربه‌ی استرس، ترس یا عصبانیت دندان‌های خود را بر هم فشار می‌دهد. در بعضی افراد دندان قروچه در طول روز چندین بار تکرار می‌شود یا اینکه ممکن است در خواب انجام شود.

دندان قروچه باعث وارد شدن فشار مضاعف و شدیدی بر دندان می‌شود و در طولانی‌مدت می‌تواند عوارض و اثرات جدی بر فک و دندان‌ها باقی بگذارد.

دندان قروچه در خواب یا بیداری می‌تواند رخ دهد و در طولانی‌مدت باعث آسیب به فک و دندان‌ها می‌شود.

علائم دندان قروچه

تشخیص دندان قروچه در خواب کمی دشوار است و از روی علائم آن مشخص می‌شود. برخی از علائم دندان قروچه بلافاصله پس از شروع این عارضه قابل مشاهده هستند؛ اما بعضی از علائم پس از گذشت مدتی ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین علائم دندان قروچه عبارت‌اند از:

• درد صورت
• سردرد
• گوش‌درد
• درد و گرفتگی در فک
• سردرد گنگ که از شقیقه‌ها شروع می‌شود.
• اختلال در خواب شبانه
• صاف شدن عاج دندان‌ها یا ترک خوردن و شل شدن آن‌ها
• افزایش درد یا حساسیت دندان‌ها
• زخم شدن دهان در قسمت داخلی گونه‌ها

صدای ایجادشده از دندان قروچه شبانه ممکن است خواب شما یا همسرتان را مختل کرده و شما را بیدار کند.

علت دندان قروچه چیست؟

پزشکان هنوز از علت دقیق بروز دندان قروچه مطمئن نیستند؛ ولی این عارضه احتمالاً با عوامل جسمی، روانی و ژنتیکی در ارتباط است. به نظر می‌رسد موارد زیر از علت های دندان قروچه باشند:

استرس و اضطراب

عوامل استرس‌زا از مهم‌ترین علل بروز دندان قروچه هستند. سایر تنش‌ها و احساساتی نظیر ترس، عصبانیت یا استیصال نیز می‌توانند موجب دندان قروچه شوند.

برخی داروها

مصرف بعضی از داروها می‌تواند در بروز دندان قروچه مؤثر باشد. داروهای ضدافسردگی از خانواده‌ی مهارکننده‌ی بازجذب سروتونین (SSRIها)، مانند فلوکستین و سرترالین به‌طور ویژه با دندان قروچه در ارتباط هستند.

اختلالات خواب

آپنه (وقفه‌ی تنفسی) انسدادی خواب که با OSA نیز شناخته می‌شود از شایع ترین علل دندان قروچه شبانه است. افرادی که به اختلالات خواب مانند خروپف کردن دچار هستند بیشتر از سایرین به دندان قروچه شبانه دچار می‌شوند.

برخی دیگر از اختلالات خواب نیز می‌توانند منجر به دندان قروچه شوند:

• صحبت کردن یا زمزمه کردن در خواب
• حرکات فیزیکی مانند لگد زدن یا مشت زدن در خواب
• بختک یا فلج خواب
• توهم‌های بینایی در حالت نیمه هوشیار یا خواب و بیداری

سبک زندگی

سبک زندگی و برخی عادت‌های روزمره نیز می‌توانند منجر به دندان قروچه شوند:

• استعمال سیگار
• مصرف مواد مخدر
• مصرف بیش‌ازحد کافئین (مانند چای و قهوه)
• نوشیدنی‌های الکلی

علت دندان قروچه به‌طور دقیق مشخص نیست؛ اما استرس، برخی بیماری‌ها، سوءمصرف مواد و مصرف برخی داروها می‌تواند منجربه دندان قروچه شود.

خطرات و عوارض بروکسیم

در اکثر مواقع دندان قروچه عارضه‌ی جدی و خطرناکی ایجاد نمی‌کند؛ ولی دندان قروچه مزمن و شدید می‌تواند عوارض زیر را به‌همراه داشته باشد:

• آسیب به دندان‌ها
• آسیب دیدن فک
• سردردهای تنشی
• درد شدید صورت یا فک
• بروز اختلال در مفصل گیجگاهی-فکی

چنانچه دندان قروچه منجربه دندان‌درد شما شده است، با دندان‌پزشک مشورت کنید.

روش تشخیص

دندان قروچه اغلب توسط دندان‌پزشک تشخیص داده می‌شود. ازآنجایی‌که دندان قروچه باعث صاف و مسطح شدن سطح دندان‌ها می‌شود، دندان‌پزشک می‌تواند طی چکاپ‌های معمول نشانه‌ها و اثر دندان قروچه را بر دندان‌های شما تشخیص دهد.

ممکن است دندان‌پزشک برای تشخیص علت بروز دندان قروچه شما را به روان‌شناس ارجاع دهد. همان‌طورکه گفتیم دندان قروچه می‌تواند علت روانی یا جسمی داشته باشد.

درمان دندان قروچه

انتخاب درمان مناسب بیشتر از هرچیزی به علت بروز بروکسیم بستگی دارد. البته عواملی مانند سن، وضعیت سلامت عمومی بدن، سوابق پزشکی و تمایلات و ترجیحات شخصی افراد نیز در انتخاب روش درمانی مؤثر هستند.

به‌طورکلی انواع درمان عبارت‌اند از:

• اصلاح رفتار: پزشک در این روش به شما کمک می‌کند عادت منقبض کردن فک و ماهیچه‌های دهانی را کنار بگذارید. برای مثال بالا بردن زبان باعث می‌شود تنش موجود در فک کم شده و دندان‌ها از هم باز شوند.
• محافظ دهان: محافظ دهان یک قطعه‌ی پلاستیکی است که معمولاً برای برطرف کردن دندان قروچه شبانه استفاده می‌شود. این محافظ فشار وارده بر دندان‌ها را کاهش می‌دهد و از آسیب جدی ناشی از دندان قروچه جلوگیری می‌کند.
• بیوفیدبک (پس‌خوراند زیستی): بیوفیدبک (Biofeedback) یکی از روش‌های درمانی پرکاربرد در فیزیوتراپی است که در آن پزشک با استفاده از برخی ابزارهای الکترونیکی میزان فعالیت ماهیچه‌های فک و صورت را می‌سنجد. از این طریق شما می‌توانید زمان بروز دندان قروچه را بهتر تشخیص دهید و سپس برای اصلاح این عارضه اقدام کنید. این تکنیک ذهنی-جسمی برای درمان دندان قروچه‌ی روزانه مؤثر است.
• داروها: گفتیم که در برخی موارد ممکن است مصرف بعضی داروهای خاص منجر به بروز دندان قروچه شود؛ در این شرایط پزشک با عوض کردن داروها می‌تواند به درمان دندان قروچه کمک کند. همچنین بعضی از داروها با تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی به درمان این عارضه کمک می‌کنند.

چه زمان باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

درصورت مشاهده‌ی موارد زیر بهتر است با پزشک مشورت کنید:

• فرسوده شدن، آسیب دیدن یا حساس شدن دندان‌ها
• احساس درد در فک، صورت یا گوش‌ها
• در مواردی که دندان قروچه شبانه دارید

در این شرایط دندان‌پزشک با بررسی وضعیت دندان‌ها و فک علائم دندان قروچه را بررسی می‌کند و اگر به این عارضه دچار باشید روش‌های درمانی مناسب را به شما معرفی می‌کند.

در مواردی که دندان قروچه ناشی از استرس یا اضطراب باشد بهتر است از یک روان‌شناس کمک بگیرید.

کلام آخر دکترساینا

علت دندان قروچه به‌طور دقیق مشخص نیست؛ اما استرس و برخی عوامل دیگر می‌توانند در آن تأثیر داشته باشند. دندان قروچه به‌مرور زمان می‌تواند منجربه آسیب به دندان‌ها شود. اگر دچار دندان قروچه هستید با یک دندان‌پزشک مشورت کنید؛ دندان‌پزشک ممکن است درصورت‌نیاز شما را به روان‌شناس ارجاع دهد. در سامانه دکترساینا می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان مشاوره آنلاین دندانپزشکی دریافت کنید.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری

سوالات متداول