اسید سالیسیلیک نوعی داروی پوستی است که به شکل‌های ژل، کرم، لوسیون یا محلول موضعی تولید می‌شود. این دارو برای درمان بیماری‌های پوستی نظیر آکنه، زگیل، پسوریازیس و میخچه به کار می‌رود. در این مقاله درباره کاربردها، مزایا و عوارض جانبی اسید سالیسیلیک می‌گوییم. با ما همراه باشید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- اسید سالیسیلیک در یک نگاه
- اسید سالیسیلیک چیست و چه کاربردی دارد؟
- نحوه عملکرد اسید سالیسیلیک
- نحوه مصرف و دُز اسید سالیسیلیک
- عوارض اسید سالیسیلیک
- موارد احتیاط و منع مصرف اسید سالیسیلیک
- تداخلات دارویی اسید سالیسیلیک
- اسید سالیسیلیک در بارداری و شیردهی
- داروی جایگزین اسید سالیسیلیک
- نکات خرید اسید سالیسیلیک
- هنگام مصرف اسید سالیسیلیک چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- کلام آخر دکترساینا
- سؤالات متداول
اسید سالیسیلیک در یک نگاه
جدول اطلاعات دارویی اسید سالیسیلیک
| نام علمی | اسید سالیسیلیک موضعی (Salicylic Acid) |
| نام‌های تجاری | وایپ‌کورن، آجیکور، کرن‌پلاستر. |
| شرکت سازنده | شیمی عنصر مریم. |
| اشکال | قطره، محلول، لوسیون، چسب، ژل. |
| کاربرد | درمان آکنه، زگیل، پسوریازیس و میخچه |
| نحوه مصرف | به‌صورت موضعی بعد از تمیز و خشک‌کردن محل ضایعه پوستی. |
| حداکثر دُز مجاز | طبق تجویز پزشک. |
| عوارض جانبی | خارش، سوزش و التهاب پوست. |
| موارد منع مصرف | کودکان زیر ۱۲ سال، افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی و کلیوی. |
| هشدارهای مهم |
- خودداری از مصرف دارو در صورت ابتلا به دیابت، گردش خون ضعیف و مشکلات پوستی مانند عفونت، زخم یا درماتیت آتوپیک؛ - خودداری از مصرف همزمان اسید سالیسیلیک با صابون‌ها یا پاک‌کننده‌های ساینده طبی، سایر داروها و ترکیبات ضدآكنه، ترکیبات حاوی الکل، ترکیبات حاوی عوامل پوسته‌ریز موضعی؛ خودداری از واردکردن دارو به داخل چشم، بینی، دهان یا سایر نواحی حساس. |
| بارداری و شیردهی | فقط با تجویز پزشک. |
| تداخلات دارویی | متوترکسات، پیرازینامید، برخی داروهای تجویزشده برای درمان دیابت، برخی داروهای تجویزشده برای درمان نقرس، داروهای استروئیدی مانند پردنیزولون یا کورتیزون، داروهایی که از لخته‌شدن خون پیشگیری می‌کنند، مانند وارفارین، داروهایی که PH ادرار را تغییر می‌دهند مانند کلرید آمونیوم؛ بی‌کربنات‌سدیم. |
| وضعیت نیاز به نسخه | بدون نیاز به نسخه پزشک. |
اسید سالیسیلیک چیست و چه کاربردی دارد؟
اسید سالیسیلیک متعلق به دسته‌ای از داروها به نام سالیسیلات‌هاست و یکی از پرطرفدارترین محصولات مراقبت پوستی محسوب می‌شود که فواید زیادی دارد. این محصول برای درمان آکنه‌های خفیف تا متوسط، زگیل‌های تناسلی و پوستی و برخی از مشکلات دیگر مربوط به پوست استفاده می‌شود. گاهی هم ممکن است بنا به تجویز پزشک در ترکیب با سایر محصولات پوستی استفاده شود. هنگامی که اسید سالیسیلیک روی پوست استفاده می‌شود، با اثر لایه‌برداری قوی خود لایه بالایی پوست را از شر سلول‌های مرده خلاص می‌کند. کاهش التهاب و قرمزی پوست از جمله فواید دیگر این محصول پرکاربرد است که احتمال ایجاد جوش‌های پوستی را کاهش می‌دهد.
نحوه عملکرد اسید سالیسیلیک
اسید سالیسیلیک با نفوذ به لایه‌های عمیق پوست و غدد چربی، انسدادهای آکنه‌ای سلول‌های مرده پوست، چربی و سایر مواد زائدِ نفوذکرده به پوست را از بین می‌برد. این محصول مراقبتی همچنین میزان چربی تولیدشده توسط غدد چربی را کاهش می‌دهد و مانع ایجاد یا بزرگ‌ترشدن انسدادهای آکنه‌زای جدید می‌شود. سالیسیلیک اسید با نرم و سست‌کردن بافت پوست، سایر مشکلات پوستی مانند خشکی، پوسته‌پوسته یا ضخیم‌شدن پوست را هم درمان می‌کند.
نحوه مصرف و دُز اسید سالیسیلیک
مقدار و روش مصرف این دارو به نوع آن بستگی دارد:
۱. کرم، لوسیون، محلول یا ژل
اگر از کرم، لوسیون، محلول یا ژل سالیسیلیک اسید برای پوست استفاده می‌کنید، معمولاً ۱ تا ۲ بار در روز یا طبق دستور پزشک، یک لایه نازک از دارو را روی نواحی پوستی تحت‌تأثیر آکنه بمالید. قبل از استفاده، ناحیه آسیب‌دیده را به‌آرامی با یک پاک‌کننده ملایم بشویید و سپس خشک کنید. مقدار کمی از دارو را روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید و به‌آرامی ماساژ دهید.
۲. پد
اگر از پدهای اسید سالیسیلیک استفاده می‌کنید، معمولاً ۱ تا ۳ بار در روز یا طبق دستور پزشک، پوست آسیب‌دیده را با یک پاک‌کننده ملایم بشویید و سپس آن را خشک کنید. پد اسید سالیسیلیک را به‌آرامی روی پوست بکشید تا تمام قسمت‌ها با پد تماس پیدا کنند و به محصول آغشته شوند. بعد از اتمام کار دست‌هایتان را بشویید.
۳. پاک‌کننده
در صورت استفاده از پاک‌کننده‌های حاوی اسید سالیسیلیک، ناحیه آسیب‌دیده را خیس کنید. پاک‌کننده را به‌آرامی به‌مدت ۱۰ تا ۲۰ ثانیه یا طبق دستور روی پوست بمالید. سپس بشویید و خشک کنید. اگر بعد از استفاده از پاک‌کننده‌های حاوی اسید سالیسیلیک پوست‌تان بیش از حد خشک شد، ممکن است لازم باشد پاک‌کننده را زودتر از روی پوست بشویید یا مقدار کمتری از آن بریزید.
حداکثر دُز
دُز اسید سالیسیلیک بر اساس مشکل پوستی و پاسخ فرد به درمان متفاوت است. از مصرف مقادیر زیاد و بیش از حدِ توصیه‌شده خودداری کنید. با استفاده بیشتر از حد تجویزشده یا طولانی‌ترکردن مدت‌زمان توصیه‌شده نه‌تنها وضعیت بهتر نخواهد شد، بلکه احتمال عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش از اندازه اسید سالیسیلیک افزایش می‌یابد.
نکات حین مصرف
- اولین باری که قرار است از اسید سالیسیلیک استفاده کنید، با یک تست، حساس‌بودن یا نبودن پوست‌تان به آن را بسنجید. برای این تست مقدار کمی از محصول را به‌مدت ۳ روز روی یک یا دو ناحیه کوچک از آکنه قرار دهید. اگر متوجه واکنش آلرژیک به اسید سالیسیلیک شدید، استفاده از آن را متوقف کنید. درصورتی هم که هیچ واکنش آلرژیک خاصی در ناحیه استفاده‌شده مشاهده نکردید، میتوانید با خیال راحت از این محصول مراقبتی فوق‌العاده استفاده کنید.
- این دارو فقط برای استفاده روی سطح پوست است، هرگز آن را وارد چشم، بینی، دهان یا زخم‌های باز (مانند بریدگی، خراش یا بثورات پوستی) نکنید. اگر این قسمت‌های بدن به اسید سالیسیلیک آغشته شدند، سریع آن را با آب خنک بشویید.
- روی پوست آغشته با اسید سالیسیلیک را نپوشانید، چون این کار جذب پوستی دارو را افزایش می‌دهد و ممکن است به مسمومیت اسید سالیسیلیک منجر شود. فقط در صورتی روی پوست را بپوشانید که پزشک دستور داده باشد. حتی در این صورت هم نحوه صحیح پوشاندن روی پوست را از پزشک بپرسید.
- درصورتی‌که می‌خواهید از اسید سالیسیلیک برای زگیل استفاده کنید، دقت کنید که این دارو را روی زگیل‌هایی که موهایشان رشد کرده یا روی زگیل‌های ایجادشده روی صورت، داخل یا روی اندام‌های تناسلی، داخل بینی و دهان استفاده نکنید. انجام این کار ممکن است باعث تحریک شدید محل زگیل شود.
برای استفاده از اسید سالیسیلیک روی زگیل به این ترتیب عمل کنید:
- محصول تجویزشده را قبل از خواب روی زگیل بمالید. بگذارید حداقل ۸ ساعت روی آن باقی بماند و صبح پس از بیدارشدن بشویید.
- این روند را هر ۲۴ ساعت یعنی هر شب قبل از خواب به مدت ۱۲ هفته یا طبق دستور پزشک تکرار کنید تا زمانی که زگیل روی پوست از بین برود.
- اگر وضعیت زگیل در طول درمان بدتر شد یا زگیل گسترش یافت، حتما به پزشک مراجعه کنید.
عوارض اسید سالیسیلیک
واکنش‌های پوستی رایج به اسید سالیسیلیک که مخصوصا در اوایل شروع درمان رخ می‌دهند، عبارت‌اند از:
- سوزش؛
- خشکی؛
- قرمزی.
اگر هریک از این اثرات ماندگار یا شدیدتر شد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. ممکن است لازم باشد پزشک دُز استفاده را کمتر و یا مدت زمان بین دُزها را افزایش دهد.
واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی سریع به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارت‌اند از:
- بثورات پوستی؛
- خارش؛
- سرگیجه شدید؛
- مشکلات تنفسی؛
- تورم (مخصوصاً در صورت، زبان و گلو).
دلیل اینکه پزشک اسید سالیسیلیک را برای شما تجویز کرده این است که مزایای استفاده از آن بیشتر از عوارض جانبی احتمالی آن است. طبق صلاحدید و توصیه‌های پزشک پیش بروید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، عوارض جانبی جدی و شدیدی ندارند.
موارد احتیاط و منع مصرف اسید سالیسیلیک
در هنگام مصرف سالیسیلیک اسید این موارد را در نظر داشته باشید:
- اگر قبلا از این محصول استفاده کرده‌اید و متوجه حساسیت به آن شده‌اید، این موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا داروی جایگزینی برایتان تجویز کند.
- در صورت حساسیت به داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن پزشک را در جریان بگذارید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که در ترکیب با داروهای دیگر واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر ایجاد کند. مطرح‌کردن این موارد با پزشک از بروز این عوارض جانبی پیشگیری می‌کند.
- اگر دچار دیابت، گردش خون ضعیف و مشکلات پوستی مانند عفونت، زخم یا درماتیت آتوپیک هستید، قبل از مصرف اسید سالیسیلیک با پزشک مشورت کنید.
- اگر در دوران بارداری یا شیردهی به سر می‌برید، از اسید سالیسیلیک فقط در شرایطی استفاده کنید که پزشک آن را برایتان تجویز کرده باشد.
- مصرف این دارو در کودکان زیر ۱۲ سال یا در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی یا کبدی ممکن است احتمال عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این بیماران نباید از اسید سالیسیلیک در مناطق وسیعی از پوست استفاده کنند.
- از مصرف همزمان اسید سالیسیلیک با صابون‌ها یا پاک‌کننده‌های ساینده طبی، سایر داروها و ترکیبات ضدآكنه، ترکیبات حاوی الکل، ترکیبات حاوی عوامل پوسته‌ریز موضعی بپرهیزید. استفاده همزمان از چند داروی ضدآکنه ممکن است پوست را بیش از حد تحریک و خشک کند و احتمال عوارض جانبی را افزایش دهد.
- این دارو فقط برای خودتان و شرایط فعلی‌تان تجویز شده است؛ از به‌اشتراک‌گذاشتن آن با دیگران حتی با وجود علائم مشابه خودداری کنید.
- از واردکردن دارو به داخل چشم، بینی، دهان یا سایر نواحی حساس خودداری کنید.
تداخلات دارویی اسید سالیسیلیک
از استفاده همزمان اسید سالیسیلیک و این داروها بپرهیزید:
- متوترکسات؛
- پیرازینامید؛
- برخی داروهای تجویزشده برای درمان دیابت؛
- برخی داروهای تجویزشده برای درمان نقرس؛
- داروهای استروئیدی مانند پردنیزولون یا کورتیزون؛
- داروهایی که از لخته‌شدن خون پیشگیری می‌کنند، مانند وارفارین؛
- داروهایی که PH ادرار را تغییر می‌دهند مانند کلرید آمونیوم؛ بی‌کربنات‌سدیم.
برای اطمینان از ایمن‌بودن استفاده از اسید سالیسیلیک، فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید از جمله داروهای تجویزشده، بدون نسخه و حتی محصولات گیاهی آماده کنید و آن را در اختیار پزشک بگذارید. بدون تأیید پزشک هیچ دارویی را شروع و متوقف نکنید یا دُز آن را تغییر ندهید.
اسید سالیسیلیک در بارداری و شیردهی
اسید سالیسیلیک در سه‌ماهه اول و دوم بارداری در داروهای گروه C و در سه‌ماهه سوم بارداری در داروهای گروه D طبقه‌بندی می‌شوند. داروهای گروه C آن دسته از داروها هستند که طبق پژوهش‌ها و آزمایش‌های حیوانی اثرات جانبی خاصی بر جنین نداشته‌اند اما هیچ آزمایشی مبنی بر ایمن‌بودن یا نبودن آن بر روی جنین انسان‌ها انجام نشده است. داروهای گروه D هم داروهایی هستند که استفاده از آن‌ها برای جنین خطرناک است. با این تفاصیل تا حد امکان در دوران بارداری از اسید سالیسیلیک استفاده نکنید. البته این به صلاحدید پزشک بستگی دارد؛ درصورتی‌که این دارو فوایدی بیشتر از عوارض جانبی‌اش داشته باشد، ممکن است برای فرد تجویز شود.
اطلاعات زیادی درباره میزان جذب پوستی دارو و انتقال آن به شیر مادر وجود ندارد. اگر در دوره شیردهی به سر می‌برید، از این دارو فقط زیر نظر پزشک استفاده کنید.
داروی جایگزین اسید سالیسیلیک
داروهای جایگزین اسید سالیسیلیک عبارت‌اند از:
- رتینوئیدها؛
- اسید لاکتیک؛
- آلفا هیدروکسی اسید.
نکات خرید اسید سالیسیلیک
هنگام خرید این دارو به این نکات توجه کنید:
اشکال دارویی
- ژل؛
- پلاستر؛
- بالک؛
- قطره؛
- محلول موضعی.
شرکت‌های تولیدکننده در ایران
شیمی عنصر مریم: چسب موضعی وایپ‌کورن ۴۰درصد.
شرایط نگهداری
- دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
- دارو را در دمای اتاق بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید.
- از یخ‌زدن دارو خودداری کنید و داروی استفاده‌نشده را بعد از تاریخ انقضا دور بیندازید.
هنگام مصرف اسید سالیسیلیک چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
در صورتی که هنگام استفاده از این محصول مراقبتی دچار عوارض جدی شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید. این عوارض عبارت‌اند از:
- کهیر؛
- استفراغ؛
- سرگیجه؛
- حالت تهوع؛
- از‌دست‌دادن شنوایی؛
- شنیدن صدای زنگ در گوش؛
- ضعف یا خستگی غیرعادی؛
- اسهال یا گیجی شدید؛
- تنفس سریع یا سخت؛
- تورم چشم‌ها، صورت، لب‌ها یا زبان.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص پوست و مو کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص پوست و مو ارتباط آنلاین با متخصص پوست و موکلام آخر دکترساینا
اسید سالیسیلیک کامپاند نوعی داروی موضعی است که برای درمان بیماری‌های پوستی نظیر آکنه، زگیل، پسوریازیس و میخچه استفاده می‌شود. فواید این محصول به‌قدری زیاد است که رد پایی از آن را در میان ترکیبات انواع محصولات مراقبت پوستی مشاهده می‌کنید. درصورتی‌که در هنگام استفاده از این محصول دچار عوارض جانبی شده‌اید یا سؤالی درباره نحوه صحیح استفاده از آن دارید، میتوانید با پزشکان حاذق دکترساینا مشورت کنید.
سؤالات متداول
برای استفاده از این داروی موضعی در دوران بارداری و شیردهی احتیاط کنید و فقط طبق تجویز پزشک پیش بروید.
سوزش، خارش و التهاب پوست از جمله عوارض رایج این داروی موضعی محسوب می‌شوند.
دُز اسید سالیسیلیک بر اساس مشکل پوستی و پاسخ فرد به درمان متفاوت است.