زگیل دهانی درست مانند زگیل در سایر نواحی بدن از عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی ناشی می‌شود. ویروس‌هایی که غشاهای مخاطی دهان را آلوده می‌کنند، همان ویروس‌هایی هستند که بر نواحی تناسلی تأثیر می‌گذارند. این عارضه ممکن است بدون درمان و به‌صورت خودبه‌خود بهبود یابد؛ اما در طول مدت ابتلا به زگیل دهانی خفیف یا پیشرفته، امکان انتقال آن به دیگران وجود دارد. در این مقاله با علائم، علت‌های ویروسی زگیل دهانی و بهترین روش‌های درمان آن آشنا می‌شویم. همراه ما بمانید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- زگیل دهانی چیست؟
- عکس زگیل دهانی: تصاویر واضح از زگیل دهانی
- علائم زگیل دهانی را چگونه تشخیص دهیم؟
- علت‌های اصلی ابتلا به ویروس HPV در دهان چیست؟
- برای زگیل دهانی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
- تشخیص زگیل تناسلی در دهان: تشخیص توسط پزشک
- چگونه زگیل دهانی را درمان کنیم؟
- پیشگیری از HPV دهانی: نکات کلیدی برای حفظ سلامت
- آیا HPV دهان سرطان است؟
- تفاوت آفت دهان با زگیل دهانی
- تفاوت تبخال و جوش با زگیل دهانی
- کلام آخر دکترساینا
- سؤالات متداول
زگیل دهانی چیست؟
زگیل دهانی برجستگی‌های کوچک گوشتی ناشی از عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این ویروس از طریق بریدگی یا حفره‌ای در دهان، وارد بدن می‌شود و قسمتی از بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در واقع، هیچ فرقی بین ویروس پاپیلومایی که می‌تواند باعث زگیل تناسلی شود و ویروسی که موجب زگیل تناسلی دهانی می‌شود، وجود ندارد. ویروس همان ویروس است؛ تفاوت فقط در محل تأثیر آنهاست نه در ماهیت آنها.
از میان انواع مختلف ویروس HPV، بیش از ۴۰ نوع ویروس وجود دارد که زبان، لثه و گلو را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و یکی از متداول‌ترین آنها ۱۶-HPV است. بسیاری از زگیل‌های دهانی بی‌خطرند یعنی باعث ایجاد توده‌های بی‌ضرر خوشه‌ای (مشابه زگیل‌های معمولی) می‌شوند. این نوع زگیل دهانی خفیف بعد از مدتی خودبه‌خود و بدون ایجاد آسیب از بین می‌رود.
عکس زگیل دهانی: تصاویر واضح از زگیل دهانی
برای آشنایی دقیق‌تر با زگیل تناسلی دهانی، در این بخش تصاویر واضحی از علائم این عارضه را مشاهده می‌کنید:
علائم زگیل دهانی را چگونه تشخیص دهیم؟
HPV دهانی اغلب هیچ علامتی ندارد. حتی ممکن است فرد مبتلا متوجه این عفونت نشود و تا ماه‌ها هیچ اقدامی جهت محدودکردن گسترش این بیماری انجام ندهد. اگر هم علائمی باشد، با توجه به سویه HPV و سطح ایمنی بدن بیمار متفاوت است. رایج‌ترین این علائم شامل احساس وجود یک توده در گلو یا برآمدگی‌های کوچک و زگیل‌مانند روی زبان، کام نرم در پشت یا سقف دهان و روی لب‌ها است. ویژگی‌های این برآمدگی‌ها عبارت‌اند از:
- کوچک و سخت؛
- به رنگ‌های سفید، صورتی، قرمز یا هم‌رنگ پوست نواحی اطراف؛
- کمی برجسته، پینه‌دار یا دارای سطح صاف؛
- بدون درد؛
- رویش منفرد یا چندتایی (شبیه گل‌کلم).
بعضی از سویه‌های ویروس HPV می‌توانند زمینه بیماری‌های جدی مثل سرطان دهان را فراهم کنند. در این شرایط، بیماری کاملا پیشرفت کرده و علائم آشکار دارد.
اگر این علائم بیشتر از ۲ هفته ماندگار شوند و خبری از بهبودی نباشد، بیمار باید هرچه سریع‌تر با پزشک متخصص صحبت کند:
- توده دردناکی که از بین نمی‌رود؛
- درد یا ناراحتی در هنگام بلع؛
- درد یا ناراحتی هنگام جویدن؛
- تغییر رنگ بافت توده به رنگ‌های قرمز، سفید یا سیاه؛
- لوزه‌های متورم اما بدون درد؛
- توده‌ای که در قسمت بیرونی گردن احساس شود؛
- گلودرد مزمن یا سرفه؛
- گرفتگی مداوم صدا؛
- بی‌حسی یا گزگز لب و زبان؛
- گوش‌درد مداوم در یک سمت؛
- ریزش آب دهان.
برای مشاهده لیست بهترین متخصصان بهداشت و سلامت جنسی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص سلامت جنسی ارتباط آنلاین با متخصص سلامت جنسیدوره کمون HPV دهانی: چه زمانی ویروس فعال می‌شود؟
درباره دوره کمون (نهفتگی) زگیل تناسلی دهانی اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. بیشتر منابع دوره نهفتگی را از هفته سوم تا ماه ششم بعد از ابتلا اعلام می‌کنند اما در منابع و مقالات علمی، بیش از ۳ سال نهفتگی ویروس در بدن نیز گزارش شده است. ممکن است بیش از ۱۰ سال طول بکشد تا سویه‌های بسیار پرخطر HPV به سرطان تبدیل شوند. در تمام طول این مدت، سیستم ایمنی سالم و قوی تلاش می‌کند عامل عفونت را از بدن پاک کند.
علت‌های اصلی ابتلا به ویروس HPV در دهان چیست؟
دلیل ابتلا به زگیل دهانی ورود ویروس HPV به بدن است. این ویروس معمولا هنگام رابطه جنسی دهانی، از طریق یک بریدگی یا پارگی کوچک، راه خود را از بدن فرد آلوده به بدن فرد سالم باز می‌کند. برای تعیین علت دقیق ابتلا به HPV دهانی و راه‌های انتقال عفونت، تحقیقات بیشتری لازم است اما برخی از عوامل شناخته‌شده عبارت‌اند از:
- بوسه عمیق و زبانی؛
- داشتن شرکای جنسی متعدد؛
- استفاده از محصولات تنباکو و کشیدن سیگار؛
- نوشیدن الکل؛
- استفاده از ظرف غذا و نوشیدنی مشترک.
سازوکار انتشار این ویروس از طریق تماس بزاق آلوده با غشاهای مخاطی ظریف دهان یا از مجرای بریدگی و آسیب‌های لثه است. همچنین در شیردهی مادر آلوده به نوزاد، درصد ناچیزی احتمال انتقال وجود دارد.
اگر با دست خود زگیل را لمس کنید و سپس آن قسمت از دست را در دهان خود قرار دهید، احتمال انتقال ویروس در این ارتباط غیرمستقیم بالاست. حتی اگر ناخن دست آلوده را بجوید، احتمال انتقال وجود دارد. ضعف سیستم ایمنی بدن را بیشتر مستعد دریافت ویروس می‌کند.
برای زگیل دهانی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
مادامی‌که محل تأثیر زگیل تناسلی در ناحیه تناسلی باشد، برای تشخیص دقیق و درمان باید به پزشک زنان و زایمان مراجعه کرد. این متخصص بعد از مشاهده علائم ابتلا مثل ترشحات بدبو، سوزش و خارش واژينال، آزمایش‌های مخصوص HPV و تست پاپ اسمیر را تجویز می‌کند تا با بررسی نتیجه این آنها، تشخیص دقیق‌تری داشته باشد.
اما در مورد زگیل دهانی، مسیر تشخیص و درمان متفاوت است. این زگیل‌ها دیرتر از زگیل‌های ناحیه تناسلی نمایان می‌شوند و مدت‌ها خاموش می‌مانند. بهترین و مطمئن‌ترین راه، مراجعه به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی است. این پزشک با بررسی وضعیت سلامت دهان و حلق و ارزیابی نشانه‌های عفونت در دهان و حفره‌های منتهی به دهان، فرد را از وضعیت ابتلا یا عدم ابتلا به زگیل دهانی مطلع می‌کند.
تشخیص زگیل تناسلی در دهان: تشخیص توسط پزشک
با وجود تمام پیشرفت‌های علم پزشکی، هنوز هیچ راه قطعی و صددرصدی برای تشخیص HPV دهانی وجود ندارد. پزشکان و متخصصان برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلای بیمار، آزمایش تشخیصی PCR (واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز) را تجویز می‌کند. هدف از انجام این آزمایش سریع و دقیق، شناسایی یک ارگانیسم خاص در بدن از‌طریق بررسی ژنتیک بیمار است. پزشک نمونه‌ای از مخاط فرد را برمی‌دارد و با بررسی DNA آن، وجود سلول‌های غیرطبیعی یا ویروسی را بررسی می‌کند. البته زمانی که بیماری به‌قدری پیشرفت کند که ضایعه‌های گوشتی در دهان بیمار شکل گرفته باشند، پزشک با معاینه فیزیکی ابتلا به HPV را تشخیص می‌دهد.
چگونه زگیل دهانی را درمان کنیم؟
زگیل دهانی اغلب بدون درمان خاص بهبود پیدا می‌کند؛ بااینحال اگر باعث درد، ناراحتی یا سختی در بلع شود، باید هرچه سریع‌تر برای معاینه و درمان مناسب با پزشک مشورت کنید.
رایج‌ترین راهکارهای درمانی زگیل دهانی عبارت‌اند از:
- قرص‌ها: استفاده از داروهای ضدویروسی آسی‌کلوویر، والاسیکلوویر و فام‌سیکلوویر متداول‌ترین داروهای تجویزی برای درمان دارویی زگیل دهانی هستند. هدف از تجویز این داروها کنترل و کاهش فعالیت ویروس HPV و بهبود سریع‌تر زخم زگیل‌ها است.
- داروهای موضعی: داروهای موضعی ضد ویروسی شامل اسید سالیسیلیک می‌توانند در بهبودی زگیل دهانی مؤثر باشند.
- کرایوتراپی (فریز کردن): سرمادرمانی یکی از سریع‌ترین و مؤثرترین راهکارهای درمان زگیل دهان است. در این روش از نیتروژن مایع جهت فریز کردن و ازبین‌بردن زگیل دهانی استفاده می‌شود.
- الکتروسرجری: در این روش از جریان با فرکانس بالا برای سوزاندن زگیل دهانی استفاده می‌شود. دستگاه الکتروسرجری با تمرکز حرارت و اعمال جرقه، بافت آسیب‌دیده را برش می‌دهد و جدا می‌سازد.
- لیزردرمانی: سریع‌ترین و دقیق‌ترین روش درمان زگیل تناسلی دهانی که با اعمال یک پرتو نور بسیار دقیق انجام می‌شود و اثربخشی آن به‌مراتب بیشتر از سایر روش‌های درمانی است.
- محلول‌های اسیدی: استفاده از محلول اسیدی تری کلرواستیک (فقط با تجویز پزشک) می‌تواند زگیل دهانی را ظرف مدت ۴۵ روز از بین ببرد. توجه کنید که این دارو را حتماً پزشک و پس از معاینه باید تجویز کند.
- درمان خانگی: رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل، ورزش و فعالیت بدنی منظم و داشتن استراحت کافی در طول روز با تقویت سیستم ایمنی می‌تواند در درمان زگیل دهانی مؤثر باشد.
پیشگیری از HPV دهانی: نکات کلیدی برای حفظ سلامت
ساده‌ترین و مؤثرترین راه پیشگیری از ابتلا به زگیل دهانی، تغییر سبک زندگی است. کافی است این نکات را در زندگی روزمره رعایت کنید تا احتمال انتقال این ویروس به حداقل برسد:
- نداشتن شرکای جنسی متعدد (خطرناک‌ترین عامل انتقال ویروس HPV)؛
- استفاده از کاندوم مردانه و دهانی حین هرگونه رابطه جنسی؛
- خودداری از رابطه دهانی یا بوسیدن عمیق زمانی که هریک از طرفین در دهان‌شان زخم یا ضایعه باز دارند؛
- خودداری از به‌اشتراک‌گذاشتن لوازم شخصی؛
- انجام آزمایش‌های غربالگری ازنظر وجود عفونت آمیزشی؛
- انجام معاینات منظم دندان‌پزشکی؛
- بررسی ماهانه دهان و زبان از نظر تغییرات غیرطبیعی؛
- کسب آگاهی در مورد علائم و عوارض HPV دهانی؛
- دریافت واکسن HPV.
واکسن HPV یک واکسن ایمن و مؤثر است که احتمال ورود ویروس HPV به بدن را به حداقل می‌رساند. پیش‌تر، این واکسن فقط برای افراد تا ۲۶سالگی در دسترس بود. دستورالعمل جدید افراد ۲۷ تا ۴۵ ساله (بدون سابقه واکسیناسیون HPV) را واجد شرایط دریافت واکسن گارداسیل اعلام می‌کند. براساس مطالعات انجام‌شده، آمار عفونت دهانی HPV در بین بزرگ‌سالانی که حداقل یک دُز واکسن HPV را دریافت کرده‌اند، ۸۸درصد کمتر است. این واکسن یک محافظ تمام‌عیار در برابر سرطان‌های پرخطر دهان و حفره حلقی است.
آیا HPV دهان سرطان است؟
خیر! ورود ویروس HPV به بدن لزوما به‌معنی ابتلا به سرطان نیست. این عفونت ممکن است ظرف مدت‌زمان کوتاهی توسط سیستم ایمنی از بدن دفع شود، بی‌آنکه کمترین آسیبی به سلامت فرد وارد کند. بااینحال، در برخی مواقع و با ورود سویه‌های پرخطر HPV به بدن، عفونت سال‌ها در بدن می‌ماند و نهایتا منجر به بروز سرطان‌های مختلف می‌شود، ازجمله سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد، سرطان آلت تناسلی، سرطان فرج، سرطان واژن و سرطان دهان و حفره حلقی.
تفاوت آفت دهان با زگیل دهانی
بعضی‌ها آفت دهان را با زگیل دهانی اشتباه می‌گیرند. در جدول زیر تفاوت آفت دهان با زگیل دهانی را در یک نگاه می‌بینید.
تفاوت آفت دهان با زگیل دهانی
| بررسی بیماری | آفت دهان | زگیل تناسلی دهانی |
| شکل ظاهری | توده‌های گرد یا بیضی به رنگ سفید یا زرد با حاشیه قرمز | توده‌های کوچک و سخت با سطح صاف، سنگ‌فرشی یا به‌شکل چند توده (گل‌کلمی) به رنگ‌های سفید، صورتی، گوشتی یا قرمز |
| محل ایجاد | معمولا داخل دهان روی لثه، گونه و زبان | معمولا داخل و اطراف دهان روی لب‌ها، زبان، لثه |
| علت ایجاد | گاز گرفتن ناگهانی، استرس، حساسیت غذایی، تمیز کردن بیش از حد دهان، زخم، کمبود بعضی ویتامین‌ها | ارتباط جنسی دهانی و بوسه عمیق (هرگونه تماس با بزاق دهان فرد آلوده به HPV) |
| میزان درد | درد زیاد، حرف زدن و غذا خوردن دشوار | معمولا بدون درد |
| میزان خطر | زخم دهانی و غیرسرطانی | احتمال ابتلا به سرطان حفره حلقی یا سرطان دهان |
| قابلیت انتقال | غیر واگیردار | واگیردار |
| شیوع | بسیار شایع | کمتر شایع |
| مدت‌زمان بهبودی | بهبودی سریع، در عرض ۱ تا ۳ هفته | بهبودی طولانی‌مدت (ماه‌ها و سال‌ها بعد)؛ امکان عود دوباره |
تفاوت تبخال و جوش با زگیل دهانی
تبخال و جوش نیز شاید با زگیل دهانی اشتباه گرفته شود. در جدول زیر تفاوت تبخال و جوش با زگیل دهانی را در یک نگاه می‌بینید.
تفاوت تبخال و جوش با زگیل دهانی
| بررسی بیماری | تبخال و جوش | زگیل تناسلی دهانی |
| شکل ظاهری | برآمدگی‌های ریز به رنگ سرخ یا سفید پر از چرک | توده‌های کوچک و سخت با سطح صاف، سنگ‌فرشی یا به‌شکل چند توده (گل‌کلمی) به رنگ‌های سفید، صورتی، گوشتی یا قرمز |
| محل ایجاد | هر نقطه‌ای از صورت و بدن شامل اطراف دهان، روی لب و لثه | معمولا داخل و اطراف دهان روی لب‌ها، زبان، لثه |
| علائم | تورم، خارش، قرمزی زائده‌ها | بدون درد، خارش و سوزش، همراه با رشد زائده‌ها |
| علت ایجاد | باکتری، منافذ مسدودشده مرتبط با فولیکول مو | ارتباط جنسی دهانی و بوسه عمیق (هرگونه تماس با بزاق دهان فرد آلوده به HPV) |
| میزان درد | نسبتا دردناک | معمولا بدون درد |
| میزان خطر | بدون خطر؛ نهایتا منجر به کیست | احتمال ابتلا به سرطان حفره حلقی یا سرطان دهان |
| قابلیت انتقال | غیر واگیردار | واگیردار |
| شیوع | بسیار شایع | کمتر شایع |
| مدت‌زمان بهبودی | بهبودی سریع؛ در عرض ۱ تا ۳ هفته | بهبودی طولانی‌مدت (ماه‌ها و سال‌ها بعد)؛ امکان عود |
کلام آخر دکترساینا
زگیل دهانی یکی از انواع رایج زگیل تناسلی است که با ورود ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) به بدن، دچار آن می‌شویم. این عارضه در اغلب موارد خطر چندانی ندارد اما تا زمانی که در بدن هست، امکان انتقال آن وجود دارد. همچنین در بسیاری از مواقع آلودگی هم‌زمان به بیش از یک نوع از ویروس پاپیلومای انسانی رخ می‌دهد و برخی از این انواع می‌توانند سرطان‌زا باشند.
در طول زندگی هیچ‌چیز مهم‌تر از سلامتی نیست. مراقبت از خود مسئولیت بزرگی است که بر دوش همه ما انسان‌ها است. اگر کوچک‌ترین شکی به سلامت دهان خود دارید، در اولین فرصت یک نوبت مشاوره آنلاین یا تماس ویدئویی با پزشکان و متخصصان دکترساینا داشته باشید. متخصصان ما بدون نیاز به مراجعه حضوری، فارغ از زمان و مکان شما عزیزان، در غربالگری و تشخیص HPV از آفت دهانی به شما کمک می‌کنند.
سؤالات متداول
مدت‌زمان نمایان شدن زگیل تناسلی دهانی در بدن افراد مختلف، متفاوت است. معمولا اولین علائم زگیل دهانی حدود ۳ تا ۶ ماه بعد از ورود ویروس به بدن ظاهر می‌شوند. البته بسیاری از افراد اصلا علائمی ندارند و این ویروس ماه‌ها به‌شکل خفته و غیرفعال در بدن آنها زندگی می‌کند.
در اغلب موارد، سویه‌های HPV دهانی خودبه‌خود از بین میروند و خللی به سلامت فرد وارد نمیکنند. همچنین، اگر زگیل تناسلی دهانی روی لب‌ها یا داخل دهان (جایی که در دسترس باشد) ایجاد شود، پزشک قادر به برداشتن آن است.
بله، یکی از رایج‌ترین روش‌های انتقال زگیل تناسلی از طریق رابطه جنسی دهانی مستقیم است. ارتباط دهانی غیرمستقیم مثل نوشیدن از ظرف مشترک و ظروف آغشته به بزاق آلوده بهندرت باعث انتقال ویروس می‌شود.
بوسه با دهان بسته روش رایج انتقال ویروس اچپیوی نیست اما تا امروز هیچ مطالعهای نتوانسته ارتباط بین بوسیدن و ابتلا به ویروس HPV را اثبات یا رد کند. بوسه عمیق و زبانی می‌تواند عامل انتقال ویروس HPV از فرد آلوده به فرد سالم باشد.