با توجه به همه‌گیری ویروس HPV در سراسر دنیا، یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های زنان ابتلا به زگیل تناسلی در بارداری و اثرات ناخوشایند آن برای فرزند متولدنشده است. این عفونت مقاربتی معمولا برای جنین خطرناک نیست و به‌ندرت وضعیت سلامت او را به خطر می‌اندازد اما درست از لحظه بارداری، جان مادر است و جان فرزند! طبیعی است بخواهد درباره تأثیرات زگیل تناسلی بر خود، جنین، شیردهی و خطرات زایمان و بعد از زایمان بداند. در این مقاله، همه‌چیز درباره علائم، روش‌های درمان و مراقبت‌های لازم برای حفظ سلامت مادر و نوزاد را خواهید خواند.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- علائم زگیل تناسلی در بارداری
- چگونه HPV در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود؟
- تأثیرات و خطرات زگیل تناسلی در بارداری
- درمان زگیل تناسلی در بارداری
- آیا بارداری HPV را بدتر می‌کند؟
- زگیل تناسلی در دوران بارداری می‌تواند به عفونت‌های دیگر منجر شود؟
- ممنوعیت واکسن HPV برای زنان باردار
- کلام آخر دکترساینا
- سؤالات متداول
علائم زگیل تناسلی در بارداری
علائم زگیل تناسلی در زنان باردار مشابه زنان غیرباردار است: توده‌های ریز گوشتی یا خاکستری رنگ که اطراف واژن، مقعد، راست‌روده یا روی دهانه رحم یافت می‌شوند و اندازه آنها متفاوت است. این توده‌ها معمولا بدون درد، همراه با احساس خارش، سوزش و خون‌ریزی خفیف گاه‌به‌گاه هستند. بعضی از زگیل‌ها ظاهر خوشه‌ای یا گل‌کلمی و بعضی سطح صاف دارند.
گاهی اوقات، این توده‌های گوشتی به‌قدری کوچک و ریز و نرم هستند است که فرد مبتلا هفته‌ها و ماه‌ها متوجه حضور آنها نمی‌شود. در مواقع دیگر، این زائده‌ها دسته‌جمعی کنار هم قرار می‌گیرند یا آن‌قدر رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند که با چشم به‌راحتی قابل‌مشاهده‌اند.
چگونه HPV در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود؟
پزشک متخصص برای تمام زنان باردار آزمایش HPV تجویز نمی‌کند. این آزمایش زمانی تجویز می‌شود که علتی مثل سابقه ابتلا به ویروس یا علائم مشکوک وجود داشته باشد. در شرایط این‌چنینی، پزشک ابتدا با معاینه لگن وضعیت ظاهری اندام تناسلی را بررسی می‌کند؛ سپس با انجام آزمایش پاپ‌اسمیر وجود ویروس در بدن مادر را تشخیص می‌دهد. در تست پاپ‌اسمیر، تعدادی از سلول‌های دهانه رحم را به‌وسیله یک سواب برمی‌دارند و این نمونه را به آزمایشگاه می‌فرستند تا وجود ضایعات و سلول‌های پیش‌سرطانی در آن بررسی شود. وجود سلول‌های پیش‌سرطانی می‌تواند زنگ خطر ابتلا به زگیل تناسلی در بارداری باشد.
معمولا پزشک با مشاهده ناهنجاری در آزمایش پاپ‌اسمیر، سراغ آزمایش HPV DNA و غربالگری‌های دیگر می‌رود. حتی ممکن است برای بررسی دقیق وضعیت دهانه رحم و مشاهده تغییرات بافت این ناحیه، تصمیم به کولپوسکوپی (آزمایشی برای معاینه دهانه رحم) بگیرد.
تأثیرات و خطرات زگیل تناسلی در بارداری
ویروس HPV معمولا منجر به عوارض بارداری، سقط و مشکلات سلامتی کودک نمی‌شود. در حقیقت، می‌توان با مراقبت کافی و انجام معاینات منظم، دوران بارداری را با سلامت کامل پشت‌سر گذاشت. با‌این‌حال، دانستن خطرات احتمالی خالی از لطف نیست و ذهن مادر را برای اتفاقات غیرمنتظره آماده می‌سازد.
۱. تأثیرات و خطرات بر روی مادر
وجود ویروس HPV در بدن مادر باردار می‌تواند با تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های جفت، منجر به اختلال در عملکرد این عضو جدید و پارگی زودرس غشا یا همان ترکیدن کیسه آب همراه شود. بنابراین زایمان زودرس و طبیعتا وزن کم نوزاد هنگام تولد می‌توانند از عوارض ابتلای مادر باشند؛ اما موارد جدی‌تر مثل سقط جنین به‌ندرت اتفاق می‌افتند.
۲. تأثیرات و خطرات بر روی جنین
انتقال ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از مادر به جنین به‌ندرت اتفاق می‌افتد. البته احتمال انتقال از‌طریق جفت، مایع آمنیوتیک یا تماس جنین با زگیل‌های کانال زایمان وجود دارد؛ اما این احتمال به‌قدری زیاد نیست که فرد مبتلا در مورد بارداری مردد باشد. درصورت انتقال ویروس، توده‌های کوچک زگیل‌مانند در دستگاه تنفسی و راه هوایی فوقانی نوزاد شکل می‌گیرد و اولین علائم آن ظرف ۳ تا ۲۰ ماه بعد از تولد مشاهده می‌شود. این اختلال نادر پاپیلوماتوز تنفسی مکرر (RRP) نام دارد.
۳. تأثیرات و خطرات بر زایمان
ابتلا به زگیل تناسلی تأثیری بر کیفیت زایمان ندارد و صرفا شیوه آن را تغییر می‌دهد. گاهی اوقات زگیل‌ها به‌قدری بزرگ هستند که منجر به خون‌ریزی حین زایمان می‌شوند یا به‌ندرت، کانال زایمان را به‌طور کامل می‌بندند. همچنین بعضی از مادران کانال زایمان آلوده به ویروس دارند و ممکن است هنگام عبور جنین از کانال آلوده، انتقال ویروس اتفاق بیفتد. در این شرایط، پزشک به‌جای زایمان طبیعی سراغ زایمان سزارین می‌رود تا کودک به‌شیوه‌ای امن و با کمترین خطر پا به دنیا بگذارد.
۴. تأثیرات و خطرات بر روی ریکاوری بعد زایمان
افراد مبتلا به سویه‌های پرخطر و سرطان‌زای ویروس HPV بعد از زایمان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار می‌گیرند، به‌خصوص مادران مبتلایی که چندقلو به دنیا می‌آورند! بعد از زایمان، آزمایش‌های منظم پاپ‌اسمیر و سایر غربالگری‌ها آغاز می‌شود. اگر این بیماری با گذشت زمان خودبه‌خود درمان نشود، پزشک با یکی از روش‌های زیر، بافت غیرطبیعی و آلوده را از بدن خارج می‌کند:
- کرایوتراپی یا سرمادرمانی، شامل استفاده از سرمای شدید برای منجمدسازی سلول‌های غیرطبیعی و سرطانی؛
- بیوپسی مخروطی (کونیزاسیون)، شامل جداسازی یه گوِه مخروطی از بافت آلوده به‌وسیله چاقوی جراحی؛
- جراحی الکتروکوتر، شامل برداشتن بافت‌های غیرطبیعی و آلوده به‌وسیله یک حلقه سیم نازک دارای جریان الکتریکی.
۵. تأثیرات و خطرات بر روی شیردهی
این عفونت مقاربتی معمولا با تماس و ارتباط جنسی انتقال پیدا می‌کند و درصد انتقال آن از طریق شیر مادر بسیار کم است. در واقع می‌توان گفت شیر مادر برای سلامت نوزاد به‌قدری پرفایده است که می‌توان از احتمال ناچیز انتقال ویروس، چشم‌پوشی کرد.
درمان زگیل تناسلی در بارداری
اگر ویروس HPV در بدن پیشرفت چندانی نداشته و همچنان خفیف است، بهتر است تا زمان زایمان، آن را نادیده گرفت اما درصورت رشد زگیل در ناحیه رحم و واژن و اصرار پزشک به درمان عارضه در دوران بارداری، روش‌های متعددی برای دفع ویروس از بدن پیش روی شماست. پزشک معالج با بررسی وضعیت سلامت مادر و پیشرفت بیماری، درمانی را انتخاب می‌کند که روی جنین تأثیر منفی نداشته و بیشترین اثربخشی را داشته باشد. مواردی که در ادامه معرفی می‌کنیم، رایج‌ترین روش‌های درمان زگیل تناسلی در زنان باردار هستند:
۱. درمان زگیل تناسلی در بارداری با لیزر
لیزردرمانی زگیل تناسلی سریع‌ترین و قطعی‌ترین روش درمان در دوران بارداری و غیربارداری است. در این راهکار درمانی از نور مادون قرمز برای تبخیر زگیل تناسلی استفاده می‌شود و در تمام طول این مدت، بیمار تحت بی‌حسی موضعی است تا درد کمتری احساس کند. این روش باید توسط پزشک باتجربه و با تجهیزات پزشکی مخصوص انجام شود.
۲. کرایوتراپی یا فریز زگیل تناسلی در بارداری
پزشک در جلسات کرایوتراپی (سرمادرمانی) از یک ماده شیمیایی (نیتروژن مایع) برای انجماد زگیل‌های تناسلی استفاده می‌کند. این درمان را می‌توان در مطب انجام داد و معمولا نیازی به بیهوشی ندارد. عوارض آن نیز شامل تحریک پوست، تورم، تاول و زخم است. با توجه به دردناک بودن این روش درمانی و حساسیت بالای مادران باردار، احتمالا برداشتن کامل توده‌های گوشتی طی چند جلسه انجام می‌شود.
۳. درمان زگیل تناسلی در بارداری با داروهای موضعی
امن‌ترین راهکار درمانی برای درمان زگیل تناسلی در دوران بارداری، استفاده از داروهای موضعی کم‌خطر است. چند داروی موضعی مؤثر و شناخته‌شده برای درمان زگیل تناسلی عبارت‌اند از:
- پماد زگیل تناسلی آلدرا یا ایمی‌کیمود؛
- پماد پودوفیلوکس؛
- محلول اسید تری‌کلرواستیک ۸۰ تا ۹۰درصد؛
- محلول اسید سالیسیلیک؛
- پماد پودوفیلین؛
- پماد فلوروراسیل؛
- سینکاتچینز (ورجین).
اگرچه این داروها نسبت به روش‌های تهاجمی خطر کمتری دارند، قبل از استفاده در بارداری درباره خطرات و عوارض مصرف آنها با پزشک مشورت کنید.
۴. برداشتن زگیل تناسلی در بارداری با تیغ و جراحی
جراحی برای برداشتن زگیل تناسلی یک راهکار تهاجمی است و معمولا به مادران باردار توصیه نمی‌شود اما در مواقع پرخطر که زگیل تناسلی به هیچ درمان دیگری پاسخ نمی‌دهد یا به‌قدری بزرگ شده که امتحان‌کردن روش‌های دیگر بی‌فایده است، پزشک بی‌فوت‌وقت سراغ جراحی می‌رود. بیمار در طول جراحی بیهوش است و بعد از آنکه به‌هوش می‌آید، به‌ندرت عوارضی مثل درد، زخم و عفونت را تجربه می‌کند.
۵. درمان با جراحی الکتریکی یا الکتروسرجری
پزشک در این روش به‌وسیله یک ابزار جراحی الکتریکی و ایجاد شکافی در محل آسیب‌دیده، زگیل‌ها را خشک و منعقد می‌کند و بافت غیرطبیعی را برمی‌دارد. این درمان، بیمار را از شر ویروس خلاص نمی‌کند اما آثار آن را به‌خوبی از بین می‌برد. در الکتروسرجری، خون‌ریزی کمتر، زمان عمل کوتاه‌تر و نقاهت سریع‌تر است.
۶. درمان زگیل تناسلی در بارداری با الکتروکوآگولاسیون
الکتروکوآگولاسیون یکی دیگر از راهکارهای درمان زگیل تناسلی در بارداری است. در این روش، پزشک از دستگاه دیاترمی برای تخریب بافت توده‌های گوشتی استفاده می‌کند. او جریان الکتریکی تولیدشده توسط دیاترمی را از طریق یک سوزن یا تیغه به‌شکل موضعی در محل زگیل اعمال می‌کند تا بافت زگیل در لحظه منعقد و تخریب شود.
آیا بارداری HPV را بدتر می‌کند؟
زنان مبتلا به HPV، علاوه‌بر خطرات این ویروس برای بارداری، یک نگرانی دیگر دارند و آن خطر بارداری برای وضعیت زگیل‌ها است. این نگرانی بی‌مورد نیست. در موارد نادر، بارداری به تشدید وضعیت توده‌ها منجر می‌شود. زگیل‌های فعال به‌دلیل تغییر سطح هورمون‌ها و تضعیف سیستم ایمنی بدن، بزرگ‌تر و آزاردهنده‌تر از حد معمول می‌شوند، تاجایی‌که ممکن است بیمار حین ادرار دردی در ناحیه تناسلی خود احساس کند.
از سوی دیگر، در دوران بارداری بدن زنان بیشتر مستعد تولید ترشحات واژنی است. این یعنی توده‌هایی که در دهانه رحم، واژن و اطراف مقعد رشد کرده‌اند، در دوران بارداری مکانی گرم و مرطوب برای رشد و گسترش بیشتر دارند.
زگیل تناسلی در دوران بارداری می‌تواند به عفونت‌های دیگر منجر شود؟
احتمال آنکه زگیل تناسلی در بارداری منجر به عفونت‌های دیگر شود، ناچیز است. در واقع، اکثریت قریب‌به‌اتفاق زنان مبتلا این دوره را بی‌هیچ مشکلی طی می‌کنند و نه‌تنها خود دچار مشکلات بیشتر نمی‌شوند، این عفونت را به نوزاد نیز منتقل نمی‌کنند. البته درصورتی‌که مادر به سویه‌های پرخطر و سرطان‌زای ویروس HPV مبتلا باشد، نمی‌توان خطر ابتلا به سرطان‌های دهان و گلو، دهانه رحم، فرج، واژن، آلت تناسلی و مقعد را از یاد برد. تمام مردان و زنان مبتلا به ویروس‌های پرخطر همواره در معرض خطر ابتلا به این سرطان‌ها قرار دارند.
ممنوعیت واکسن HPV برای زنان باردار
واکسن HPV بهترین و ایمن‌ترین راه جلوگیری از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی است. در گذشته، بهترین زمان دریافت این واکسن، برای زنان بین ۱۱ تا ۲۶ سال و برای مردان ۹ تا ۲۱سالگی بود. طبق دستورالعمل‌های فعلی، زنان و مردان بین سنین ۲۷ تا ۴۵ سالگی واجد شرایط دریافت این واکسن هستند.
اما چرا دریافت این واکسن در دوران بارداری برای زنان ممنوع است؟
تا امروز هیچ شواهدی مبنی بر خطر دریافت واکسن HPV در دوران بارداری به دست نیامده است اما به‌خاطر محدودیت تحقیقات و مطالعات در این زمینه، به مادران باردار توصیه می‌شود واکسیناسیون را به بعد از بارداری موکول کنند.
واکسن HPV برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، خطرناک است. زنان باردار و مادران شیرده به‌خودی‌خود دچار ضعف سیستم ایمنی هستند و ممکن است بعد از واکسیناسیون دچار عوارض غیرمنتظره شوند. ازطرفی، ازآنجا‌که واکسن‌ها ماهیت پیشگیرانه دارند، اثربخشی واکسن HPV قبل از تماس جنسی است و دریافت آن در دوران بارداری تأثیری ندارد. بنا به این دلایل، درحال‌حاضر پزشکان دریافت واکسن گارداسیل را برای مادران باردار و شیرده ممنوع می‌کنند.
کلام آخر دکترساینا
زگیل‌های خفیف، کوچک و بدون درد تناسلی در زنان باردار نیازی به درمان ندارند اما زگیل‌های بزرگ و آزاردهنده باید هرچه سریع‌تر از ریشه خشکانده شوند تا سلامت مادر و جنین به خطر نیفتد. بعد از مطالعه این مقاله و آشنایی کلی با اهمیت درمان زگیل تناسلی در بارداری، پزشکان متخصص و بامهارت دکترساینا برای ارائه بهترین مشاوره در خدمت شما هستند. شما می‌توانید همین حالا طی یک جلسه مشاوره آنلاین یا تماس ویدئویی با پزشک زنان، به‌روزترین اطلاعات پیرامون درمان زگیل تناسلی در بارداری را به‌دست آورید. فقط با چند کلیک ساده، توسط بهترین پزشکان سراسر کشور ویزیت شوید و راهنمایی بگیرید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و بارداری کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص بارداری ارتباط آنلاین با متخصص بارداریسؤالات متداول
بله، اقدامات ایمن و ضروری برای درمان زگیل تناسلی در دوران بارداری شامل الکتروکوتر، فرکانس رادیویی، کرایوتراپی و لیزردرمانی است. البته اثربخشی هیچیک از این اقدامات قطعی نیست.
خیر، ویروس زگیل تناسلی تأثیر جدی و پرخطری بر جنین درحال رشد نمیگذارد. سقط جنین از عوارض رایج ویروس HPV نیست.
به‌ندرت. احتمال انتقال ویروس زگیل تناسلی از مادر به جنین بسیار کم است. درصورت رشد زائدههای گوشتی در مجرای زایمان، احتمال دارد حین زایمان طبیعی جنین به ویروس hpv آلوده شود.
در اکثر مواقع، به‌خصوص مواقعی که مادر به HPV کم‌خطر مبتلا باشد، زگیل تناسلی هیچ مشکلی در دوران بارداری ایجاد نمی‌کند.
تماس مستقیم مادر و فرزند هنگام شیردهی می‌تواند باعث انتقال زگیل تناسلی شود؛ اما احتمال انتقال ویروس بسیار کم است.
واکسیناسیون بهموقع و رعایت موارد احتیاطی در رابطه جنسی (مثل استفاده از کاندوم) در جلوگیری از زگیل تناسلی در دوران بارداری اثرگذار است.
قطعا بله. وجود ویروس HPV در بدن مادر مانعی برای بارداری نیست. مادر باردار مبتلا به HPV صرفا به‌دلیل سیستم ایمنی و قدرت دفاعی ضعیفتر، به مراقبت بیشتری احتیاج دارد.