گرچه ممکن است ناراحتی‌های دوران بارداری مثل اضافه وزن و تغییرات هورمونی برایتان قابل‌پیش‌بینی باشد و فکر کنید بعد از سزارین فقط کمی در ناحیه برش احساس ناراحتی خواهید داشت، اما شاید دیگر انتظار کمر درد بعد از سزارین را نداشته باشید. اگر بعد از این عمل دچار کمر درد شده‌اید، اصلا نگران نباشید! بیشتر مادران بعد از عمل سزارین دچار این مشکل می‌شوند. در این مقاله، علل کمر درد بعد از سزارین را بررسی کرده و بهترین روش‌ها برای تسکین و پیشگیری از آن را معرفی می‌کنیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
۵ علت کمر درد بعد از سزارین
کمر درد شایع‌ترین پیامد و عوارض سزارین است. در واقع، حدود ۷۰ درصد زنان بارداری که سزارین می‌کنند، کمر درد را تجربه می‌کنند و تقریبا ۲۰ درصد از زنان حدود ۳ تا ۶ ماه بعد از زایمان هم این دردها را دارند. این درد ساعت‌های اولیه بعد از زایمان شروع می‌شود و تا روزها، هفته‌ها و ماه‌ها بعد از زایمان ادامه دارد. با این حال، ازآنجاکه تمام تمرکزتان روی نوزاد است، ممکن است درد را نادیده بگیرید. همین موضوع می‌تواند موجب تشدید یا طولانی شدن کمر درد شود. از طرف دیگر، به‌طور معمول بهبودی بعد از سزارین بیشتر از بهبودی بعد از زایمان واژینال طول می‌کشد. در واقع، ممکن است تحرک کمتری داشته باشید که موجب ضعیف شدن عضلات مرکزی می‌شود و به دلایل مختلف، استخوان دنبالچه یا حتی بخش‌های بالایی کمر شما درد بگیرد.
به هرحال، کمر درد بعد از زایمان می‌تواند اعصاب‌خردکن باشد، به‌خصوص وقتی که هنوز در دوران نقاهت بعد از جراحی سزارین هستید. درد در بالا و پایین کمر تنها یک دلیل ندارد، بلکه چندین دلیل احتمالی قابل‌قبول برای آن وجود دارد، از جمله:
۱. تغییرات هورمونی
بارداری نه‌تنها سایز معده شما را افزایش می‌دهد، بلکه تغییرات کمتر قابل‌مشاهده‌ای در نواحی دیگر دارد که می‌تواند موجب کمر درد بعد از زایمان شود. همچنین، در دوران بارداری، بدن جهت آماده‌شدن برای زایمان، هورمون بارداری ریلکسین را آزاد می‌کند. این هورمون رباط‌ها و مفاصل را شل می‌کند تا زایمان راحت‌تر شود. بدن، صرف‌نظر از اینکه شما زایمان واژینال دارید یا سزارین، این هورمون را آزاد می‌کند. ازآنجاکه با نرم‌شدن رباط‌ها و مفاصل، کشش عضلات کمر راحت‌تر است، کوچک‌ترین فعالیت ممکن است موجب کمر درد خفیف شود.
خبر خوب اینکه مفاصل، عضلات و رباط‌ها به‌تدریج در ماه‌های بعد از بارداری سفت می‌شوند.
۲. افزایش وزن
وزن اضافی عامل دیگری است که در کمر درد نقش دارد. افزایش سایز در دوران بارداری طبیعی است چون شما یک فرد جدید کامل را درون خودتان بزرگ می‌کنید اما وزن اضافه و تغییر مرکز تعادل ناشی از حمل کودک در قسمت جلو می‌تواند روی کمر و ستون فقرات شما فشار ایجاد کند و موجب کمر درد شود. حتی حرکات و تغییر وضعیت کودک درون رحم نیز می‌تواند موجب کشیدگی عضلات شکم شود و درد را بدتر کند.
همچنین، بعد از زایمان، مصرف آنتی‌بیوتیک و جراحی می‌تواند وزن شما را افزایش دهد. این وزن اضافه می‌تواند فشار بیشتری روی کمر و نخاع ایجاد کند.
۳. بلندکردن و حمل نوزاد
گرچه ممکن است وزن کودک شما تنها ۲٫۷۰۰ تا ۳٫۱۰۰ کیلوگرم باشد (که به‌نظر خیلی زیاد نیست)، اما این وزن اضافه را حالا هر روز در آغوش‌تان حمل می‌کنید. صرف‌نظر از جثه و وزن کودک، حمل کردن آن می‌تواند روی کمر شما اثر بگذارد. شما مدام خم می‌شوید و کودک را از گهواره، صندلی ماشین، کالسکه و… بلند می‌کنید. این حرکات اضافه و درازکردن دست می‌تواند بر وضعیت شما اثر بگذارد و موجب گردن‌درد، کمر درد یا هر دوی آنها شود. این موضوع دلیل اصلی شکایت والدین جدید از کمر درد و گردن‌درد است.
آگاهی از وضعیت خودتان در زمان بلندکردن کودک می‌تواند کمی شما را تسکین دهد. در زمان بلندکردن کودک، به‌جای خم شدن، کمرتان را صاف نگه دارید و تا حد امکان عمود باشید و از پاهایتان استفاده کنید. به نحوه قراردادن صندلی ماشین کودک دقت کنید. آیا دسترسی شما به گونه‌ای هست که برای نشاندن یا خارج‌کردن کودکتان از صندلی ماشین وضعیت نامناسبی نداشته باشید؟ همین موضوع برای گهواره هم صادق است. آیا برای دسترسی شما بهینه است (و البته کودکتان ایمن است)؟ در غیر این صورت، باید گهواره را تنظیم کنید.
۴. شیردهی
شیردهی یک راه عالی برای پیوند با کودک است. در هر بار شیردهی می‌توانید با عشق به چشمان کودکتان خیره شوید. با این حال، قرارگیری طولانی در این وضعیت می‌تواند موجب کشش گردن و گردن‌درد شود که این درد به پشت شما می‌رسد. از طرف دیگر، وضعیت بد حین شیردهی می‌تواند موجب کمر درد شود، به‌خصوص اگر شانه‌هایتان را به‌سمت نوزاد خم کنید و گردن‌تان را پایین بیاورید.
۵. کمر درد بعد از سزارین با بیهوشی
نوع بیهوشی‌ای که قبل از سزارین دریافت می‌کنید، می‌تواند موجب کمر درد در روزها یا هفته‌های بعد از زایمان شود. ممکن است برای بی‌حس کردن ناحیه جراحی، بیهوشی اپیدورال یا انسداد نخاعی دریافت کنید.
در بیهوشی اپیدورال، پزشک ماده بیهوشی را در محیط اطراف طناب نخاعی تزریق می‌کند، در حالی که در انسداد نخاعی، ماده بیهوشی نزدیک‌تر به طناب نخاعی تزریق می‌شود. انسداد نخاعی سریع‌تر عمل می‌کند اما در بیهوشی اپیدورال بیشتر از ۲۰ دقیقه زمان می‌برد تا شکم بی‌حس شود. بنابراین روش زایمان می‌تواند بر نوع بیهوشی و در نهایت کمر درد بعد از سزارین ناشی از بی حسی اثر داشته باشد. یکی از مشکلات بیهوشی‌های اپیدورال و انسداد نخاعی این است که می‌توانند پس از زایمان موجب گرفتگی عضلات نزدیک طناب نخاعی شوند. این گرفتگی‌ها می‌توانند تا هفته‌ها یا ماه‌ها بعد از زایمان ادامه داشته باشند.
۱۷ روش برای درمان کمر درد بعد از سزارین
کمر درد بعد از سزارین معمولا موقت است و شدت درد به‌تدریج طی روزها، هفته‌ها و ماه‌های بعد از زایمان کم می‌شود. در این زمان، روش‌هایی برای ایجاد احساس بهتر در کمر و درمان درد کمر بعد از سزارین وجود دارد، از جمله:
۱. ورزش
زمانی که کمر شما آسیب می‌بیند، شاید فکر کنید تحرک آخرین کاری است که باید انجام دهید، اما در واقع مهم‌ترین کاری است که به آن نیاز دارید.
به‌محض اینکه پزشک به شما اجازه داد، ورزش‌های ساده و آسانی مثل پیلاتس یا یوگا انجام دهید. این کار به محکم‌شدن عضلات شکم کمک می‌کند و کشش عضلات پشت را از بین می‌برد.
انجام فعالیت‌های کششی ملایم یا یوگا مثل وضعیت کودک، ژست گاو، سگ رو به پایین و امثال آن می‌تواند به تقویت عضلات مرکزی و کاهش کشیدگی روی کمر کمک کند. علاوه‌بر این، پیاده‌روی سبک می‌تواند جریان خون را بهبود دهد و التهاب و گرفتگی در کمر را از بین ببرد.
با این حال، از انجام تمرینات بیش‌از‌حد کششی یا شدید خودداری کنید. وضعیت بدن‌تان را زیر نظر بگیرید؛ اگر فعالیت یا تمرینی موجب ناراحتی شما شد، بلافاصله آن را متوقف کنید.
۲. حفظ وزن
به‌طور طبیعی، کاهش وزن بعد از سزارین ۶ تا ۸ هفته بعد از زایمان شروع می‌شود، یعنی زمانی که زخم‌ها کاملا خوب شدند. از طرفی، کاهش کالری دریافتی با هدف کاهش وزن می‌تواند موجب ضعف مادر شود و به‌خصوص در دوران شیردهی بر تغذیه او اثر بگذارد. با این حال، ازآنجاکه این وزن اضافی می‌تواند به کمر درد شما دامن بزند، پیشنهاد می‌کنیم اضافه وزن را با نظر پزشک کنترل کنید.
۳. طرز صحیح خوابیدن
هرچند خوابیدن به پشت از هفته ۲۰ بارداری پیشنهاد نمی‌شود، اما این وضعیت برای بهبودی، بعد از جراحی مناسب است. با این حال اگر خوابیدن به پشت کمر درد شما را بدتر کرد، در مورد بهترین روش خوابیدن بعد از سزارین با پزشک مشورت کنید.
۴. بلند نکردن اجسام سنگین
فرایند زایمان و تغییرات هورمونی رباط‌ها، مفاصل و عضلات شما را نرم می‌کند و کوچک‌ترین فعالیت می‌تواند موجب کمر درد شود. به همین خاطر، در ماه‌های ابتدایی بعد از زایمان به‌خصوص زایمان سزارین، از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید.
۵. در آغوش گرفتن کودک به‌طور صحیح
همان طور که گفته شد، هورمون ریلکسین می‌تواند موجب ضعیف شدن عضلات، رباط‌ها و مفاصل شود. به وضعیت‌تان دقت کنید. کمرتان را صاف نگه دارید و زانوهایتان را خم کنید. اگر کمی احساس درد یا ناراحتی کردید، از همسرتان یا فرد دیگری بخواهید که کودکتان را در گهواره، کالسکه یا صندلی ماشین کودک قرار دهد.
۶. پوشیدن کفش طبی
کفش شما می‌تواند در احساس درد کمر بعد از سزارین اثر بگذارد. کفش‌های پاشنه‌بلند موجب کج‌شدن رباط‌های شما می‌شوند. پیشنهاد می‌شود برای راه‌رفتن از کفش‌های طبی استفاده کنید. در مورد انتخاب کفش مناسب با پزشک صحبت کنید.
۷. حمام آب گرم
حمام آب گرم می‌تواند فوق‌العاده باشد و کشش و گرفتگی عضلات کمر را از بین ببرد. ازآنجاکه سزارین نوعی جراحی است، بدون اجازه پزشک حمام نکنید.
می‌توانید مقداری سنگ نمک به آب اضافه کنید. این کار یک روش درمانی هندی برای کاهش درد است. اگر زمانی برای حمام کردن ندارید، زیر دوش بایستید و اجازه دهید آب گرم از کمر شما رد شود.
۸. استراحت کافی
بعد از زایمان، ممکن است شب و روز برایتان معنا نداشته باشد و زمانی برای استراحت نداشته باشید. حرکات بیش‌از‌حد و فعالیت زیاد می‌تواند کمر درد را بدتر و طولانی کند. بنابراین تا حد امکان به پاهایتان استراحت دهید، به‌خصوص اگر کوچک‌ترین ناراحتی یا دردی دارید. به کمرتان این فرصت را بدهید که استراحت کند و بهبود یابد. بدن شما به‌کمک خواب، خودش را ترمیم می‌کند و مراقبت از نوزاد جدید اغلب به این معنی است که خواب مورد نیازتان را دریافت نمی‌کنید؛ بنابراین، هر زمان که ممکن است چرت بزنید.
۹. ماساژ
ماساژ کمر کمک می‌کند که احساس بهتری داشته باشید. ماساژ می‌تواند انقباض عضلانی را از بین ببرد و گردش خون را بهبود دهد. از همسرتان بخواهید که شما را ماساژ دهد یا ماساژ حرفه‌ای بعد از زایمان دریافت کنید. احتمالا انواع ماساژ با روغن برای تقویت استخوان‌های کودک را یاد گرفته‌اید. این ماساژها به همان اندازه برای شما هم مفید هستند.
۱۰. داروهای ضد درد
بعضی روزها درد شما قابل‌تحمل نیست. در بعضی موارد، استفاده از داروی مسکنی که پزشک تجویز می‌کند مفید است. به‌خصوص اگر شیردهی دارید، در مورد داروهای ایمنی که می‌توانید استفاده کنید با پزشک صحبت کنید.
به‌طور کلی، استفاده از استامینوفن و ایبوپروفن در دوران شیردهی مشکلی ندارد. فقط مطمئن شوید که دارو را بیشتر از دُز مجاز روزانه مصرف نکنید.
۱۱. فیزیوتراپی
گاهی‌اوقات، برای مقابله با درد به کمی رسیدگی اضافی نیاز دارید. فیزیوتراپی می‌تواند گزینه مناسبی برای غلبه بر این شرایط باشد. فیزیوتراپیست می‌تواند روش مناسبی برای جلوگیری از درد یا ازبین‌بردن آن پیشنهاد دهد.
۱۲. استفاده از کمربند طبی
به‌منظور ازبین‌بردن کمر درد بعد از سزارین می‌توانید از بعضی وسایل حمایتی مثل کمربند طبی یا شکم‌بند استفاده کنید. در مورد انتخاب کمربند مناسب با پزشک مشورت کنید.
۱۳. کمپرس گرم و سرد
شما می‌توانید برای شل‌شدن عضلات، افزایش جریان خون و کاهش تنش عضلانی، از کمپرس آب گرم استفاده کنید و همچنین برای کاهش التهاب و بی‌حس کردن ناحیه موردنظر جهت تسکین درد، کمپرس آب سرد بگذارید. در هر حال، قبل از انجام این ترفندها، با پزشک مشورت کنید.
۱۴. تعیین وضعیت مناسب برای شیردهی
داشتن وضعیت مناسب هنگام شیردهی، فشار را از روی ستون فقرات و گردن کم می‌کند، از کمر درد جلوگیری می‌کند و درد اضافه را از بین می‌برد. در این زمینه، به این توصیه‌ها توجه کنید:
- پیدا کردن یک فضای راحت برای شیردهی می‌تواند شرایط را تغییر دهد.
- برای کاهش درد، شانه‌هایتان را آزاد کنید و یک بالش زیر دست‌تان بگذارید تا از بازویتان حمایت کند و کمی کودک را بالا بیاورد.
- از بالش مخصوص شیردهی استفاده کنید.
- گرچه نگاه کردن به کودک حین شیردهی خوب است، گاهی نگاهتان را از کودک بردارید و مستقیم را نگاه کنید تا از کشیدگی گردن خودداری کنید.
- از زیرپایی استفاده کنید تا پاهایتان کمی از زمین فاصله بگیرند و در وضعیت مناسبی باشید.
- برای شیردادن، کودک را به سینه‌تان نزدیک کنید.
- وضعیت‌های مختلف شیردهی را امتحان کنید و ببینید کدام‌یک برایتان راحت‌تر است. اگر شانه‌ها و بالای کمرتان دچار کشش است، درازکشیدن به یک طرف می‌تواند درد را از بین ببرد.
- از مشاور شیردهی کمک بگیرید.
۱۵. انتخاب جای راحت برای نشستن
چون ساعت‌ها در کنار کودکتان می‌نشینید، مطمئن شوید که چیدمان صندلی راحت است. از یک بالش برای حمایت کامل پشت، گردن و بازو استفاده کنید.
۱۶. استفاده از دستگاه تنس عضلانی
تنس عضلانی وسیله‌ای است برای برطرف کردن گرفتگی‌های عضلانی. این وسیله با استفاده از جریان الکتریکی موجب تحریک اعصاب ناحیه موردنظر شده و گرفتگی و درد را از بین می‌برد. بعضی افراد گزارش می‌کنند که استفاده از یکی از این ابزارهای کوچک و ارزان‌قیمت می‌تواند به‌طور موقت درد پایین کمر را از بین ببرد.
۱۷. درمان‌های جایگزین
از طب سوزنی یا کایروپراکتیک استفاده کنید. شواهد نشان می‌دهد که این درمان‌ها می‌توانند درد را از بین ببرند.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
هرچند کمر درد بعد از سزارین شایع است، درد شدید را نباید نادیده بگیرید. این درد می‌تواند جلوی خواب شبانه شما را بگیرد و حرکت‌کردن و همچنین بلندکردن کودک را سخت کند.
گاهی این دردها نشان‌دهنده مشکلات عصبی زمینه‌ای یا حتی عفونت‌اند. در صورت مشاهده بعضی علائم به پزشک مراجعه کنید، از جمله:
- کمر درد شما شدید و مداوم است یا به‌تدریج بدتر می‌شود؛
- درد شما با آسیب ایجاد شده است یا با تب همراه است؛
- حس در یک یا هر دو پا را از دست داده‌اید یا به‌طور ناگهانی احساس عدم تعادل یا ضعف دارید؛
- حس‌تان را در قسمت باسن، کشاله ران یا ناحیه تناسلی (شامل مثانه یا مقعد) از دست داده‌اید. این موضوع ممکن است موجب سخت شدن دفع، اجابت مزاج یا بی‌اختیاری شود.
شاید نیاز باشد پزشک مسکن قوی‌تری تجویز کند. با توجه به شدت درد، ممکن است برای تقویت عضلات شکم یا کمر و ازبین‌بردن درد به فیزیوتراپی نیاز داشته باشید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و بارداری کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص بارداری ارتباط آنلاین با متخصص بارداریکمر درد بعد از سزارین چقدر طول می‌کشد؟
با توجه به شدت درد و سبک زندگی فردی، کاهش درد ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد. با این حال، این درد در بعضی خانم‌ها بیشتر طول می‌کشد.
اگر قبل یا حین بارداری کمر درد داشتید، احتمال اینکه این درد بعد از بارداری باقی بماند بیشتر است. از طرفی، اضافه وزن، احتمال کمر درد مزمن را افزایش می‌دهد. لازم است کارهایی در خانه انجام دهید و با پزشک‌تان در تماس باشید. ممکن است پزشک شما را به فیزیوتراپیست یا متخصص ارجاع دهد تا تمریناتی برای تقویت عضلات شکم و کمر یاد بگیرید.
پیشگیری از کمر درد بعد از سزارین امکان دارد؟
با توجه به عوامل مختلف از جمله تغییرات هورمونی و اضافه وزن دوران بارداری و همچنین با درنظرگرفتن شرایط بیهوشی و جراحی زایمان سزارین، می‌توان گفت احتمال درد کمر دور از انتظار نیست. با این حال، با انجام روش‌های درمانی می‌توان میزان درد را کاهش داد و از مزمن یا طولانی شدن آن جلوگیری کرد.
کلام آخر دکترساینا
کمر درد بعد از سزارین بسیار شایع است. بسیاری از تغییرات جسمی و هورمونی عامل کمر درد دوران بارداری می‌تواند در کمر درد بعد از زایمان هم نقش داشته باشد. علاوه‌براین، شرایط جدید و حمل نوزاد هم می‌تواند موجب کمر درد شود. این کمر درد معمولا خودبه‌خود طی چند ماه از بین می‌رود. کارهای سبک و خودمراقبتی می‌تواند به بهبود آن کمک کند. اگر کمر درد شما بعد از زایمان شدید شد، با پزشک صحبت کنید. ممکن است پزشک شما را به فیزیوتراپیست ارجاع دهد. اگر به هر دلیلی توضیحات پزشک برایتان کافی نبود، توصیه می‌کنیم با بهترین متخصصان و پزشکان دکترساینا در ارتباط باشید. شما می‌توانید در هر ساعت از شبانه‌روز به‌صورت آنلاین یا تلفنی با این متخصصان صحبت کنید.
سؤالات متداول
بله، تغییرات هورمونی، جراحی، اضافه وزن، شیردهی و موارد دیگر می‌توانند باعث ایجاد کمر درد شوند.
معمولا کمر درد بعد از سزارین حدود ۳ تا ۶ ماه بعد از زایمان از بین می‌رود اما با توجه به شرایط فرد ممکن است این دردها طولانیتر شود.
- https://www.healthline.com/health/pregnancy/back-pain-after-c-section
- https://www.physiotattva.com/blog/how-to-reduce-back-pain-after-c-section
- https://www.babycenter.com/baby/postpartum-health/postpartum-back-pain-how-to-get-relief_1152191
- https://www.healthifyme.com/blog/weight-loss-after-c-section/
- https://www.healthline.com/health/healthy-sleep/how-to-sleep-after-c-section
- https://www.felixhospital.com/blogs/say-goodbye-to-post-c-section-back-pain-with-these-10-remedies