اگزمای صورت شرایطی است که باعث بروز بثورات و خشکی پوست صورت می‌شود. از آنجایی که پوست صورت از سایر قسمت‌های بدن حساس‌تر است، اگزمای صورت معمولاً آزاردهنده و حتی دردناک است. در این مقاله به علل و علائم اگزمای صورت، انواع آن و روش‌های درمانی مؤثر می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
نشانه و علائم اگزما صورت
علائم اگزما صورت از خفیف تا شدید متغیر بوده و شامل موارد زیر است:
- تورم (التهاب)
- خارش پوست
- راش با تغییر رنگ پوست از قرمز تا بنفش و قهوه‌ای تیره
- لکه‌های خشک و پوسته‌پوسته روی پوست
- احساس درد
- چروک پوستی زیر چشم
- جوش یا تاول‌های ریز
علائم اگزمای صورت از چانه تا پیشانی ممکن است دیده شود. چانه‌ها رایج‌ترین محل بروز علائم اگزما هستند.
به گفته وبسایت National Eczema Society:
اگزما اغلب صورت را درگیر می‌کند. اگزمای صورت به طور خاص می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، زیرا قابل مشاهده است. علاوه بر این، پوست صورت بسیار حساس است و حتی با خفیف‌ترین میزان التهاب نیز می‌تواند احساس درد، خارش و ناراحتی داشته باشد. برای برخی افراد، اگزمای صورت یک مشکل کوتاه مدت است و تنها یک یا دو هفته طول می‌کشد. برای دیگران، ممکن است طولانی‌تر باشد و بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
چطور بفهمم اگزما صورت دارم؟
اگزما روی صورت ممکن است بسته به رنگ پوست شما به صورت برآمدگی و جوش‌های قرمز، سفید یا بنفش ظاهر شود. همچنین ممکن است به صورت بثورات، تاول یا ترک خوردن پوست ظاهر شود. برای اطمینان از تشخیص اگزما باید به پزشک مراجعه کنید.
چه کسانی به اگزما صورت مبتلا می‌شوند؟
اگزمای صورت در هر کسی می‌تواند رخ دهد، اما در افرادی که شرایط زیر را دارند شایع‌تر است:
- سابقه اگزما در خانواده
- سابقه تشخیص درماتیت، آسم، آلرژی یا تب یونجه
- جنسیت مونث
آیا اگزمای صورت مسری است؟
خیر؛ اگزما یک بیماری مسری نیست. این مشکل پوستی از طریق تماس فیزیکی یا تماس نزدیک از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟
در برخی افراد، اگزمای صورت با روش‌های مراقبتی بهبود می‌یابد؛ اما در برخی دیگر ممکن است نیاز به کمک پزشک باشد.
اگر هر یک شرایط زیر را دارید، باید از پزشک کمک بگیرید:
- خارش به ندرت متوقف می‌شود.
- بخش‌های وسیعی از پوست ملتهب هستند.
- پوستتان خونریزی یا ترشح دارد.
- نواحی درگیر، دردناک و متورم است.
- پوسته‌های زردرنگ روی سطح پوست ایجاد می‌شود.
- خواب مختل شده است.
یک متخصص پوست و مو، فوق تخصص آلرژی یا یک پزشک عمومی می‌تواند به شما کمک کند اطلاعات بیشتری درباره شرایطتان به‌دست آورید و درمان مؤثرتری داشته باشید. پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا درگیر اگزما هستید یا شرایط شما چیزی شبیه اگزماست که به درمان متفاوتی نیاز دارد.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص پوست و مو کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص پوست و مو ارتباط آنلاین با متخصص پوست و موانواع اگزما صورت
انواع مختلفی از اگزما وجود دارد که ممکن است روی صورت ایجاد شود. برخی از شایع‌ترین انواع آن عبارتند از:
۱. درماتیت آتپیک
درماتیت آتوپیک، شایع‌ترین شکل اگزما در دوران کودکی است. گونه اولین جایی است که در کودکان تحت تأثیر اگزما قرار می‌گیرد و معمولاً این اتفاق در ماه‌های اول زندگی رخ می‌دهد. اگزما در اطراف دهان، زمانی که تغذیه کمکی برای شیرخوار شروع می‌شود شایع است.
در بزرگسالان مبتلا به درماتیت آتوپیک نیز اغلب درگیری پوست صورت وجود دارد. صورت می‌تواند یک ناحیه دائمی بروز اگزما باشد.
علل و محرک‌ها
موارد مختلف می‌تواند باعث درماتیت آتوپیک شود، مانند ژنتیک، که در این صورت سابقه خانوادگی اگزما یک عامل خطر محسوب می‌شود. محرک‌ها و آلرژن‌ها نیز ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند، بنابراین در صورت داشتن آلرژی غذایی یا تب یونجه ممکن است اگزما روی صورت ایجاد شود.
۲. درماتیت سبوره‌ای
احتمالاً درماتیت سبورئیک، شایع‌ترین شکل اگزمای صورت در بزرگسالان است. این شرایط معمولاً خفیف بوده و به شکل خشکی و پوسته‌پوسته شدن اطراف چین‌های گوش و ابرو مشاهده می‌شود. بااین‌حال، ممکن است سوزش و درد قابل توجهی را هم تجربه کنید؛ مخصوصاً زمانی که درگیری در پلک‌ها یا کانال گوش وجود داشته باشد.
شوره سر، نمونه‌ای از درماتیت سبورئیک خفیف پوست سر است. این حالت نیز مانند درماتیت سبورئیک در نقاط دیگر، یک مشکل طولانی‌مدت است که می‌تواند با درمان بهبود یابد، اما درمان دائمی ندارد.
علل و محرک‌ها
عوامل متعددی می‌توانند باعث عود یا بدتر شدن این نوع اگزما شوند. علائم شما ممکن است زمانی که تحت استرس هستید یا در معرض آفتاب و رطوبت زیاد قرار می‌گیرید بدتر شود.
۳. درماتیت تماسی تحریک کننده
شما ممکن است در زندگی روزمره از طیف وسیعی از لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده کنید. این مواد می‌توانند پوست شما را تحریک کنند. به عنوان مثال می‌توان صابون، فوم‌های شستشو، اسکراب‌های لایه‌بردار، تونرها، لوازم آرایش، کرم‌های ضدآفتاب و فوم اصلاح را نام برد.
استفاده بیش‌ازحد یا حتی استفاده محدود از این مواد به‌ویژه در کسانی که مستعد اگزما هستند، موجب خشکی و دردناک شدن پوست می‌شود. حتی محصولاتی که دارای برچسب «تست شده از نظر پوستی» یا «طبیعی» یا «ارگانیک» هستند نیز می‌توانند باعث تحریک پوست شوند. هیچ یک از این شرایط تضمین نمی‌کند که محصولی بدون مشکل باشد، مخصوصاً اگر فرد مبتلا به اگزما از آن استفاده کند.
وقتی اگزمای صورت فعال است، باید از مصرف لوازم آرایشی اجتناب کنید؛ زیرا این محصولات تنها برای استفاده روی پوست طبیعی و بدون آسیب هستند.
علل و محرک‌ها
درماتیت تماسی تحریک‌کننده معمولاً زمانی رخ می‌دهد که مواد و عطرهای خاصی در محصولات آرایشی پوست را تحریک کنند. همچنین باد، رطوبت و تغییرات دما نیز می‌توانند محرک این نوع از درماتیت باشند.
۴. درماتیت تماسی آلرژیک
درماتیت تماسی آلرژیک زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی در پوست نسبت به ماده‌ای که تا این لحظه یک ماده بی‌ضرر بوده، واکنش بیش از حد نشان دهد. صورت یکی از شایع‌ترین محل‌های بروز درماتیت تماسی آلرژیک است؛ زیرا پوست صورت در زندگی روزمره با بسیاری از آلرژن‌ها در تماس است.
علل و محرک‌ها
شایع‌ترین مواد حساسیت‌زا یا آلرژن برای صورت عبارت‌اند از:
- عطرها
- مواد شیمیایی نگهدارنده در لوازم آرایشی و بهداشتی
- رنگ مو
- لاک ناخن (به دلیلت ماس انگشت‌ها با صورت)
- لوازم آرایشی مثل رژ لب و ریمل
- نیکل (موجود در بدلیجات)
۵. اگزمای حساس به نور
پوست برخی از افرادی که درماتیت آتوپیک یا سبورئیک صورت دارند، زیر نور شدید خورشید بدتر می‌شود.
استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالا (SPF50) برای درمان این نوع اگزما مهم است، اما باید ضد آفتابی را پیدا کنید که مناسب شما باشد و باعث تحریک یا آلرژی بیشتر نشود.
علل و محرک‌ها
- نور خورشید
- برخی داروها مثل داروهای ادرارآور و آنتی‌بیوتیک‌ها
- تماس با برخی گیاهان و به دنبال آن قرار گرفتن در معرض خورشید
انواع مختلفی از اگزما از جمله درماتیت آتوپیک، درماتیت سبورئیک، درماتیت تماسی تحریک‌کننده، درماتیت تماسی آلرژیک و اگزمای حساس به نور می‌توانند مسئول ایجاد اگزما روی صورت باشند.
عوامل تحریک کننده اگزما صورت
در هر فردی که مبتلا به اگزمای صورت است، محرک‌های منحصربهفردی باعث تشدید علائم او می‌شود. برخی از رایج‌ترین محرک‌های اگزما شامل موارد زیر است:
- صابون‌ها و مواد شوینده
- هوای خشک (رطوبت پایین)
- تماس با مواد آلرژن یا حساسیت‌زا
- بدلیجات
- لوازم آرایشی
- برخی پارچه‌ها یا لباس‌ها
- دود و آلاینده‌ها
- مواد صنعتی و چسب‌ها
- استرس
- نور خورشید
تشخیص اگزما صورت
برای تشخیص اگزمای صورت، پزشک شما را معاینه می‌کند و به دنبال علائم اگزما از جمله لکه‌های پوستی خشک و تغییر رنگ روی پوست صورت می‌گردد. اگر علائم شما شبیه سایر بیماری‌های پوستی باشد، پزشک آزمایش‌هایی برای تأیید تشخیص، رد سایر بیماری‌ها یا تعیین علت علائم شما درخواست می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تست پوستی برای تشخیص آلرژی‌های محیط شما
- آزمایش خون یا سواب کشت از ضایعه برای بررسی عفونت
- نمونه‌برداری (بیوپسی) پوست برای بررسی زیر میکروسکوپ
امکان درمان اگزما صورت وجود دارد؟
اگزما درمان قطعی ندارد، اما می‌توان بروز علائم آن را کنترل کرد. ممکن است حتی چندین سال را بدون بروز علائم اگزما بگذرانید؛ اما دوباره علائم شما برگردند. با کمک پزشک می‌توانید علائم را در صورت بروز، مدیریت کنید و کاهش دهید.
مدیریت اگزمای صورت برای شما، منحصر به شما و علتی است که باعث تحریک اگزمای شما شده است.
قبل از شروع درمان با هر دارویی، با پزشک خود در مورد عوارض جانبی احتمالی، دفعات و دوز دارویی که باید مصرف کنید، صحبت کنید تا از تداخلات جلوگیری شود.
روش‌های مدیریت اگزما صورت
انواع مختلف اگزمای صورت می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند، بنابراین اغلب به درمان‌های مشابه پاسخ می‌دهند.
۱. از مرطوب کننده استفاده کنید
انواع مختلفی از مرطوب‌کننده‌ها در بازار موجود است، اما نوع مرطوب‌کننده، کرم یا شوینده‌ای که انتخاب می‌کنید، می‌تواند بر نحوه التیام یا واکنش پوست شما تأثیر بگذارد.
محصولاتی را انتخاب کنید که این ویژگی‌ها را داشته باشند:
- بدون عطر و رنگ باشند.
- ملایم بوده یا برای پوست‌های حساس ساخته شده باشند.
- چرب (پماد یا کرم) یا حاوی روغن (ژله نفتی و روغن معدنی) باشند.
- حاوی مواد نگهدارنده یا تثبیت‌کننده (مواد تحریک‌کننده پوست) نباشند.
- سد طبیعی پوست شما (لیپیدها و سرامیدها) را بهبود ببخشند.
پوست هر فرد، ویژگی‌های منحصربهفردی دارد و واکنش‌های متفاوتی به محصولات مراقبت از پوست نشان می‌دهد. مرطوب‌کننده‌ای که برای شما خوب عمل می‌کند ممکن است برای شخص دیگری جواب ندهد. اگر مطمئن نیستید که چه نوع مرطوب‌کننده‌ای برای پوستتان استفاده کنید، با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.
۲. از کرم‌های استروئیدی استفاده کنید
این کرم‌ها بخش مهمی از درمان اگزما هستند. کرم هیدروکورتیزون بدون نسخه (OTC) می‌تواند به بهبود قرمزی و خارش پوست کمک کند. این کرم را یک یا دو بار در روز به مدت چند هفته استفاده کنید. اگر به اندازه کافی مؤثر نبود، ممکن است به یک کرم استروئیدی قوی‌تر که نیاز به نسخه دارد احتیاج داشته باشید. اما فقط به صورت کوتاه‌مدت از آن استفاده کنید، زیرا می‌تواند پوست شما را نازک کند.
۳. مهارکننده‌های موضعی کلسی‌نورین را امتحان کنید
پزشک ممکن است این دارو را به جای کرم استروئیدی تجویز کند. این کرم‌ها و پمادها، مواد شیمیایی را که باعث تشدید اگزما می‌شوند مسدود می‌کنند. مهارکننده‌های کلسی‌نورین به‌ویژه برای درمان اگزما در صورت از جمله پلک‌ها، گردن و چین‌های پوستی استفاده می‌شوند.
۴. فتوتراپی را امتحان کنید
اگر اگزمای شما متوسط تا شدید باشد و داروهای موضعی مؤثر واقع نشده باشند، ممکن است درمان با اشعه فرابنفش به شما کمک کند. به خاطر داشته باشید که استفاده طولانی‌مدت از این نوع درمان می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.
۵. صورتتان را با آب ولرم بشویید
آب داغ به عنوان یک محرک اگزما در برخی افراد عمل می‌کند. برای کاهش احتمال بروز یا تشدید علائم، صورتتان را با آب ولرم یا سرد بشویید.
۶. لوازم آرایشی کمتر مصرف کنید
روی پوستی که درگیر اگزماست، از لوازم آرایشی استفاده نکنید. همچنین، با شناخت عوامل محرک اگزما ممکن است بتوانید آن را درمان کنید. فراموش نکنید که اگر روی یک محصول «برای پوست‌های حساس» درج شده باشد، به این معنی نیست که امکان ندارد آن محصول پوست شما را تحریک کند.
۷. از یک پاک کننده ملایم استفاده کنید
صابون می‌تواند پوست شما را تحریک کند، اما شستن با آب به تنهایی نیز ممکن است کافی نباشد؛ به‌خصوص اگر صورتتان چرب باشد. به جای آن، از یک پاک‌کننده ملایم غیرصابونی یا یک نرم‌کننده دارویی استفاده کنید. صورتتان را با یک حوله نرم خشک کنید.
۸. از کرم ضد آفتاب استفاده کنید
اگر نور خورشید باعث شعله‌ور شدن اگزمای شما می‌شود، ممکن است لازم باشد از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. به‌طورکلی، پوست‌های حساس به‌خوبی محصولات حاوی زینک اکساید یا دی اکسید تیتانیوم را تحمل می‌کنند. هنگامی که در معرض نور خورشید نیستید، صورت خود را بشویید و از یک مرطوب‌کننده استفاده کنید. کرم‌های ضد آفتاب مفید هستند؛ اما می‌توانند پوست شما را خشک کنند.
پیشگیری از اگزمای صورت
چند نکته را برای پیشگیری از اگزمای صورت در نظر داشته باشید:
- دو بار در روز از کرم مرطوب‌کننده برای صورت استفاده کنید.
- از محصولاتی که پوست شما را تحریک می‌کنند، مانند صابون‌های خاص، کرم‌های لایه‌بردار و تونرها اجتناب کنید.
- هنگام شعله‌ور شدن علائم اگزما از لوازم آرایشی استفاده نکنید. این کار می‌تواند علائم اگزما را تحریک کند.
- از کرم ضدآفتاب استفاده کنید و از گرما و رطوبت شدید اجتناب کنید.
- از محصولات بدون عطر استفاده کنید.
- صورت خود را با یک حوله نرم خشک کنید.
- سایر علائم آلرژی را که ممکن است باعث ایجاد اگزمای صورت یا بدتر شدن آن شود درمان کنید.
اگزما دور چشم
برخی از شرایط و انواع اگزما وجود دارد که چشم و دور چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این موارد بیشتر در افرادی که در سایر نقاط بدن مبتلا به اگزما هستند (معمولاً آن‌هایی که درماتیت آتوپیک و شرایط مرتبط با آن مثل آسم و تب یونجه دارند) رخ می‌دهد و ممکن است با یک محرک خارجی یا آلرژن ایجاد شود.
اگزما می‌تواند هر ناحیه‌ای از پوست از جمله پلک‌ها و اطراف چشم را درگیر کند. اگزمای پلک در بزرگسالان مبتلا به اگزما در نقاط دیگر صورت شایع است. درماتیت سبورئیک پلک‌ها فقط لبه پلک‌ها را درگیر می‌کند و در بزرگسالان بیشتر دیده می‌شود. خارش، التهاب، خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست در اگزمای پلک در همه سنین مشکل‌ساز بوده، زیرا پوست در این ناحیه بسیار نازک و حساس است. این امر باعث می‌شود که هم مستعد درماتیت تماسی تحریک‌کننده و هم آلرژیک باشد.
از آنجایی که پوست پلک دور چشم چهار برابر نازک‌تر از سایر قسمت‌های صورت است، نباید هر دارو و ماده‌ای را خودسرانه برای درمان این ناحیه مصرف کنید و باید با پزشک مشورت کنید.
کلام آخر دکترساینا
برای برخی افراد، اگزمای صورت یک شرایط مزمن است و با عود مکرر علائم همراه است. برخی نیز با گذر زمان، دیگر علائم اگزما را تجربه نمی‌کنند. حتی اگر اگزمای صورت شما به کلی از بین نرود، با درمان، شدت و دفعات بروز علائم شما کاهش می‌یابد. اگر اقدامات مراقبتی و داروهای بدون نسخه علائم اگزمای صورتتان را بهتر نکرد، حتماً با پزشک مشورت کنید.
سوالات متداول
کرم‌های مرطوب‌کننده و کرم هیدروکورتیزون، کرم‌هایی هستند که بدون نسخه در دسترس شما قرار دارند و در درمان اگزمای صورت مؤثرند. اما درمانی که برای شما تأثیرگذار باشد ممکن است برای فرد دیگری جواب ندهد.
| نام بیماری | اگزما صورت |
| تخصص مربوطه | پوست و مو |
| علائم |
|
| انواع |
|
| علل و عوامل محرک |
|
| موارد ریسک بالای ابتلا | اگزمای صورت در هر کسی می‌تواند رخ دهد، اما در افرادی که شرایط زیر را دارند شایع‌تر است:
زنان نیز بیشتر مستعد ابتلا به اگزما هستند. |
| روش‌های تشخیص |
|
| روش‌های درمان |
|
| داروها |
|