آنوریسم مغزی: علائم، تشخیص و روش‌های درمان

آنوریسم مغزی، یک بخش ضعیف و نازک در دیواره خونی عروق مغز است که متورم شده است. وقتی خون از این نقطه ضعیف و نازک عبور می‌کند، فشار خون باعث می‌شود ناحیه کوچکی مانند بادکنک برآمده شود. پارگی آنوریسم می‌تواند خطرناک باشد و باعث خونریزی در داخل یا اطراف مغز شود. در این مقاله به انواع آنوریسم مغزی، علل، علائم، عوارض و درمان آن می‌پردازیم.

آنوریسم مغزی چیست؟

آنوریسم مغزی، برآمدگی در ناحیه ضعیف شریان در داخل یا اطراف مغز است. فشار خونی که از این ناحیه عبور می‌کند، این بخش را به بیرون هُل داده و یک برآمدگی تاول مانند یا بادکنکی ایجاد می‌کند. وقتی خون به داخل این برآمدگی می‌ریزد، آنوریسم بیشتر کشیده می‌شود. مانند زمانی که بادکنک پر از هوا شده و دیواره آن نازک‌تر می‌شود.

آنوریسم‌های مغزی ممکن است در هر جایی از مغز ایجاد شوند، اما بیشتر آن‌ها در شریان‌های اصلی در قاعده جمجمه ایجاد می‌شوند. تقریباً ۱۰ تا ۳۰ درصد افراد دارای آنوریسم مغزی، چند آنوریسم دارند. اکثر آنوریسم‌های مغزی کوچک بوده و علامتی ایجاد نمی‌کنند.

اگر آنوریسم به عصب‌ها یا بافت مغزی که مجاور آن است فشار بیاورد، می‌تواند علائمی ایجاد کند. اگر آنوریسم دچار نشتی یا پارگی شود، باعث خونریزی مغز می‌شود. پارگی آنوریسم مغزی می‌تواند خطرناک و تهدیدکننده حیات باشد و نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارد. هرچه از زمان پارگی آنوریسم بگذرد، احتمال مرگ یا ایجاد عارضه و ناتوانی افزایش می‌یابد.

به گفته وبسایت Cleveland Clinic:

آنوریسم مغزی، یک برآمدگی در قسمت ضعیف یا نازک از دیواره عروق خونی مغز است. بیشتر آنوریسم‌ها کوچک هستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند. اما در صورت پاره شدن، آنوریسم می‌تواند خطرناک باشد. اولین علامت پاره شدن آنوریسم معمولاً سردرد شدید – بدترین سردردی که تا به حال داشته‌اید – است. در صورت بروز علائم پارگی آنوریسم، باید هرچه سریع‌تر به مرکز درمانی مراجعه کنید.

آنوریسم مغزی چقدر شایع است؟

تا حدود ۶% از مردم آمریکا، آنوریسم‌های در مغزشان دارند که پاره نشده و خونریزی نکرده است. آنوریسم مغزی پاره‌شده، کمتر شایع است. آمار آن حدود ۳۰ هزار نفر در سال در آمریکا گزارش شده است.

---

علائم آنوریسم مغزی

بیشتر آنوریسم‌های مغزی پاره‌نشده، علائمی ایجاد نمی‌کنند؛ مخصوصاً اگر کوچک باشند. آنوریسم‌های مغزی معمولاً طی تصویربرداری‌هایی که به دلایل دیگری انجام شده، دیده می‌شوند. 

با این حال، پارگی آنوریسم یک مسئله بسیار جدی است که معمولاً باعث سردرد شدید می‌شود. آنوریسم پاره‌نشده اگر به بافت مغز یا عصب‌های اطرافش فشار بیاورد، ممکن است باعث درد و سایر علائم شود.

علائم پارگی آنوریسم مغزی

سردرد شدید و ناگهانی، علامت کلیدی پارگی آنوریسم است. معمولاً افراد آن را به عنوان «بدترین سردردی که در عمرشان داشته‌اند» توصیف می‌کنند.

علاوه بر سردرد شدید، سایر علائم پارگی آنوریسم مغزی عبارتند از:

• تهوع و استفراغ
• سفتی گردن
• تاری دید یا دوبینی
• حساس شدن به نور
• تشنج
• افتادگی پلک
• افت هوشیاری
• گیجی
• ضعف یا بی‌حسی
• درد بالا و پشت چشم

در برخی موارد، ممکن است مقدار کمی خون از آنوریسم نشت کند. این اتفاق معمولاً یک پارگی شدیدتر را به دنبال دارد. این نشتی ممکن است چند روز تا چند هفته قبل از پارگی اتفاق بیفتد. علامت نشت آنوریسم مغزی معمولاً سردرد شدید و ناگهانی بوده که ممکن است چند روز تا دو هفته طول بکشد.

علائم پارگی یا نشت آنوریسم مغزی، نیاز به بررسی و اقدام اورژانسی دارد.

علائم آنوریسم مغزی پاره‌نشده

آنوریسم مغزی پاره‌نشده، مخصوصاً اگر کوچک باشد، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. بااین‌حال، یک آنوریسم بزرگ قبل از پاره شدن ممکن است با فشاری که روی بافت مغز و عصب‌های اطرافش وارد می‌کند، علائمی ایجاد کند.

• درد بالا یا پشت یک چشم
• گشاد شدن مردمک
• تغییرات بینایی یا دوبینی
• بی‌حسی یا گزگز یک سمت سر یا صورت
• تشنج

درصورتی‌که علائم بالا را دارید، در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه کنید.

---

انواع آنوریسم مغزی

انواع آنوریسم‌های مغزی عبارتند از:

• آنوریسم ساکولار: این آنوریسم شبیه یک میوه آویزان‌شده از درخت است. آنوریسم ساکولار، یک کیسه گرد و پر از خون است که از شریان اصلی یا یکی از شاخه‌های آن بیرون می‌زند. این آنوریسم معمولاً روی شریان‌های قاعده مغز ایجاد شده و شایع‌ترین نوع آنوریسم است.
• آنوریسم فوزی‌فرم یا دوک‌مانند: این نوع آنوریسم باعث برآمدگی در تمام وجه‌های شریان می‌شود.
• آنوریسم مایکوتیک یا قارچی: این نوع آنوریسم در اثر یک عفونت ایجاد می‌شود. وقتی عفونتی عروق مغز را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است باعث ضعیف شدن دیواره شریان شود. این اتفاق می‌تواند باعث ایجاد آنوریسم شود.

---

علت آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی به دلیل نازک شدن دیواره عروق مغزی ایجاد می‌شود. آنوریسم‌ها معمولاً در محل دوشاخه شدن یا در انشعابات عروق ایجاد می‌شوند، زیرا دیواره عروق در این محل‌ها ضعیف‌تر است. اگرچه آنوریسم‌ها ممکن است در هر جایی از مغز ایجاد شوند، اما بیشتر در شریان‌های قاعده مغز دیده می‌شوند.

---

عوامل خطر ابتلا به آنوریسم مغزی

عوامل متعددی می‌توانند منجر به نازک و ضعیف شدن دیواره شریان شوند. این عوامل، خطر ابتلا به آنوریسم مغزی یا احتمال پارگی آنوریسم را افزایش می‌دهند. برخی از این عوامل در طول زمان ایجاد می‌شوند؛ اما برخی از زمان تولد وجود داشته و خطر ایجاد آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهند.

این عوامل خطر عبارتند از:

• سن بالاتر: آنوریسم ممکن است در هر سنی رخ دهد؛ بااین‌حال، در بزرگسالان ۳۰ تا ۶۰ ساله شایع‌تر است.
• جنسیت مؤنث: آنوریسم‌های مغزی در زنان شایع‌تر از مردان هستند.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن هم عامل خطری برای ایجاد آنوریسم و هم برای پاره شدن آن است.
• فشار خون بالا: این شرایط باعث ضعیف شدن دیواره عروق می‌شود. با ضعیف شدن دیواره شریان، احتمال ایجاد و پارگی آنوریسم بیشتر می‌شود.
• مصرف موارد مخدر، به‌ویژه کوکائین: مصرف مواد مخدر باعث بالا رفتن فشار خون می‌شود. اگر مواد مخدر به‌صورت غیرقانونی و تزریقی استفاده شود، ممکن است باعث ایجاد عفونت شود. عفونت می‌تواند باعث آنوریسم مایکوتیک یا قارچی شود.
• مصرف افراطی الکل: این مورد نیز باعث بالا رفتن فشار خون می‌شود.
• بیماری‌های ارثی بافت همبند: مانند بیماری اهلرز – دانلوس؛ این بیماری‌ها باعث ضعف دیواره عروق می‌شوند.
• بیماری کلیه پلی‌کیستیک: این اختلال ارثی باعث ایجاد کیست‌های پر از مایع در کلیه می‌شود. همچنین ممکن است فشار خون را بالا ببرد.
• باریک بودن آئورت یا کوآرکتاسیون آئورت: آئورت، رگ بزرگی است که خون غنی از اکسیژن را از قلب به سایر نقاط بدن می‌رساند.
• ناهنجاری‌های شریانی – وریدی مغز یا AVM: در این حالت، شریان‌ها وریدهای مغز در هم می‌پیچند که این بر جریان خون تأثیر می‌گذارد.
• سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی: اگر یکی از اعضای خانواده شما آنوریسم مغزی داشته باشد، خطر رخ دادن آن برای شما بیشتر است. به‌ویژه اگر دو یا چند نفر از بستگان درجه یک – مانند والدین، برادر، خواهر یا فرزند – دچار آنوریسم مغزی شده باشند. اگر سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی دارید، می‌توانید در مورد غربالگری آنوریسم از پزشک سؤال کنید.

برخی آنوریسم‌ها ممکن است بعد از ضربه به سر یا عفونت‌های خاصی ایجاد شوند.

آنوریسم مغزی در چه کسانی بیشتر دیده می‌شود؟

آنوریسم مغزی می‌تواند هر فردی را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد. اما در بزرگسالان ۳۰ تا ۶۰ ساله بیشتر دیده شده و در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است.

---

علت و عوامل خطر پارگی آنوریسم مغزی

علت اصلی پارگی آنوریسم معمولاً مشخص نمی‌شود؛ اما متخصصان چند دلیل را در بالا بردن خطر پارگی آنوریسم مؤثر می‌دانند، از جمله:

• فشار خون بالا: رایج‌ترین عاملی که منجر به پارگی آنوریسم می‌شود، این مورد است.
• بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن: آنوریسم مغزی ممکن است به دلیل فشار بلند کردن جسم سنگین یا زور زدن، پاره شود.
• احساسات قوی: اگر خیلی ناراحت یا عصبانی باشید، ممکن است فشار خونتان بالا رفته و باعث پارگی آنوریسم شود.
• داروها: داروهای رقیق‌کننده خون از جمله وارفارین و داروهای دیگر، یا قرص‌های لاغری مانند افدرین و آمفتامین‌ها می‌توانند باعث پارگی آنوریسم شوند.
• مواد مخدر: مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین می‌توانند باعث پارگی آنوریسم شوند.
• سیگار کشیدن
• وجود آنوریسم در محل‌های خاص
• وجود آنوریسم بزرگ

---

عوارض آنوریسم مغزی

وقتی آنوریسم مغزی پاره می‌شود، خونریزی معمولاً تنها چند ثانیه طول می‌کشد. بااین‌حال، خون می‌تواند باعث آسیب به سلول‌های مغزی شود. همچنین می‌تواند فشار داخل جمجمه را بالا ببرد.

اگر فشار بیش‌ازحد بالا برود، ممکن است جریان خون و اکسیژن‌رسانی به مغز را مختل کند. در این صورت، ممکن است منجر به افت هوشیاری یا مرگ شود.

عوارضی که ممکن است پس از پارگی آنوریسم ایجاد شود عبارتند از:

• خونریزی مجدد: آنوریسمی که پاره شده یا نشت کرده در معرض خطر خونریزی مجدد است. خونریزی مجدد می‌تواند باعث آسیب بیشتر به سلول‌های مغزی شود.
• تنگ شدن عروق خونی مغز: پس از پارگی آنوریسم مغزی، عروق خونی مغز ممکن است منقبض و باریک شوند. به این اتفاق «وازواسپاسم یا اسپاسم عروقی» گفته می‌شود. وازواسپاسم ممکن است باعث سکته مغزی ایسکمیک (محدود شدن خونرسانی به سلول‌های مغزی) شود. این اتفاق، خود منجر به آسیب و از دست دادن سلول‌های بیشتری می‌شود.
• تجمع مایع در مغز یا هیدروسفالی: اغلب پارگی آنوریسم در فضای بین مغز و بافت نازکی که روی مغز را می‌پوشاند، اتفاق می‌افتد. خون می‌تواند حرکت مایع اطراف مغز و نخاع را مختل کند. در نتیجه، مایع بیش‌ازحد به مغز فشار آورده و می‌تواند باعث آسیب به بافت مغز شود.
• تغییر در سطح سدیم: خونریزی در مغز می‌تواند تعادل سدیم خون را به هم بزند. این اتفاق ممکن است در اثر آسیب به هیپوتالاموس – ناحیه‌ای نزدیک پایه مغز – رخ دهد. کاهش سطح سدیم خون می‌تواند منجر به تورم سلول‌های مغز و آسیب دائمی آن‌ها شود.

---

چه زمان از پزشک کمک بگیریم؟

درصورتی‌که دچار یک سردرد شدید و ناگهانی شده‌اید، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید. علاوه‌براین، اگر همراه با سردرد شدید علائمی از جمله تهوع و استفراغ، سفتی گردن، تاری دید یا دوبینی، حساس شدن به نور، تشنج، افتادگی پلک، افت هوشیاری، گیجی، ضعف یا بی‌حسی، درد بالا و پشت چشم نیز داشتید، نیاز است فوراً از پزشک کمک بگیرید.

در صورت داشتن علائم آنوریسم پاره‌نشده، اعم از درد بالا یا پشت یک چشم، گشاد شدن مردمک، تغییرات بینایی یا دوبینی، بی‌حسی یا گزگز یک سمت سر یا صورت و تشنج، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

آنوریسم‌های مغزی اغلب بعد از پارگی و اورژانسی شدن، تشخیص داده می‌شوند. اما ممکن است زمانی که برای مشکل دیگری تصویربرداری از سر انجام داده‌اید، به صورت اتفاقی تشخیص داده شوند. اگر در چنین مواردی تشخیص آنوریسم مغزی پاره‌نشده برای شما داده شده، باید آن را با متخصص مغز و اعصاب یا جراح مغز و اعصاب درمیان بگذارید. بهتر است در این شرایط، هنگام ملاقات با پزشک لیستی از سؤلات خود از جمله موارد زیر تهیه کنید:

• درباره اندازه، محل و شکل کلی این آنوریسم چه اطلاعاتی در اختیار دارید؟
• آیا نتایج تصویربرداری، شواهدی از احتمال پارگی آن را نشان می‌دهد؟
• در حال حاضر چه درمانی را توصیه می‌کنید؟ خطرات درمان شامل چه مواردی است؟
• هر چند وقت یک‌بار نیاز به پیگیری و چکاپ‌های بعدی دارم؟
• برای کاهش خطر پارگی آنوریسم چه اقداماتی را می‌توانم انجام دهم؟

---

تشخیص و روش‌های تصویربرداری

سردرد ناگهانی و شدید یا سایر علائمی که می‌تواند به پارگی آنوریسم مربوط باشد، نیاز به آزمایش و بررسی دارد. آزمایش‌ها می‌توانند مشخص کنند که آیا خونریزی در فضای بین مغز و بافت‌های اطراف ایجاد شده یا خیر. این نوع خونریزی به عنوان خونریزی ساب‌آراکنوئید ( subarachnoid hemorrhage – SAH) شناخته می‌شود. این آزمایش ها همچنین می‌توانند در صورت رخ دادن انواع دیگر سکته مغزی، آن را مشخص کنند.

در صورت بروز علائم آنوریسم مغزی پاره‌نشده نیز ممکن است آزمایشاتی برای شما درخواست شود.

تست‌های غربالگری و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص و تشخیص آنوریسم مغزی عبارتند از:

1. اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): این معمولاً اولین آزمایشی است که برای یافتن خونریزی در مغز یا سایر انواع سکته مغزی انجام می‌شود. این تصویربرداری تخصصی با اشعه ایکس، تصاویری به شکل برش‌های دوبعدی از مغز تولید می‌کند. سی تی آنژیوگرافی، با نشان دادن جریان خون در عروق مغزی، تصاویری با جزئیات بیشتر از شریان‌ها تولید می‌کنند. در این آزمایش، تزریق ماده حاجب مشاهده جریان خون را آسان‌تر کرده و می‌توان وجود آنوریسم را نیز تشخیص داد.
2. تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی (CSF): اگر دچار خونریزی ساب‌آراکنوئید شده باشید، به احتمال زیاد در مایع مغزی نخاعی گلبول‌های قرمز دیده می‌شوند. اگر علائم پارگی آنوریسم را داشته باشید اما سی تی اسکن شواهدی از خونریزی را نشان ندهد، آزمایش مایع مغزی نخاعی می‌تواند به تشخیص کمک کند. بیرون کشیدن مایع مغزی نخاعی از کمر با سوزن، پونکسیون کمری نامیده می‌شود.
3. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این تصویربرداری از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز استفاده می‌کند.
4. آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA): این نوع تصویربرداری، تصاویر دقیقی از شریان‌های مغز تولید کرده و می‌تواند اندازه، شکل و محل آنوریسم را نشان دهد.
5. آنژیوگرافی مغزی: طی این روش از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر استفاده می‌شود. کاتتر در یک شریان بزرگ، معمولاً از کشاله ران یا مچ دست وارد می‌شود. کاتتر از مسیری از قلب شما به سمت شریان‌های مغز طی می‌کند. رنگ مخصوصی که به کاتتر تزریق می‌شود، به شریان‌های سرتاسر مغز شما می‌رود.

سپس با استفاده از اشعه ایکس می‌توان جزئیات شرایط شریان‌ها را دیده و آنوریسم را تشخیص داد. آنژیوگرام مغزی – که به آن آرتریوگرام مغزی نیز گفته می‌شود – معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سایر آزمایش‌های تشخیصی اطلاعات کافی را ارائه ندهند.

---

غربالگری برای آنوریسم مغزی

استفاده از روش‌های تصویربرداری برای غربالگری آنوریسم مغزی پاره‌نشده به‌طورکلی توصیه نمی‌شود، مگر اینکه خطر بالایی برای ابتلا به آن داشته باشید. اگر شرایط زیر را دارید، درباره فواید انجام تصویربرداری برای غربالگری با پزشک خود صحبت کنید:

• سابقه خانوادگی آنوریسم‌های مغزی؛ به‌خصوص اگر دو نفر از بستگان درجه یک – والدین، برادر، خواهر یا فرزند – شما آنوریسم مغزی داشتند.
• اختلالی که خطر بروز آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد؛ این اختلالات شامل بیماری کلیه پلی‌کیستیک، کوآرکتاسیون آئورت یا سندرم اهلرز – دانلوس و … است.

---

گزینه‌های درمانی برای آنوریسم مغزی

ترمیم آنوریسم پاره‌شده، نیاز به جراحی یا درمان اندوواسکولار (داخل عروقی) دارد. درمان اندوواسکولار به معنی درمان آنوریسم از درون شریان است. همچنین ممکن است درمان‌هایی برای تسکین علائم به شما داده شود. اگر آنوریسم مغزی پاره‌نشده دارید، درباره درمان با پزشک خود صحبت کنید. در مورد اینکه آیا خطر رها کردن آنوریسم بیشتر است یا درمان آن، با پزشک گفت‌وگو کنید.

۱. جراحی

دو گزینه درمانی رایج برای درمان آنوریسم مغزی پاره‌شده وجود دارد. در برخی موارد، این روش‌ها ممکن است برای درمان یک آنوریسم پاره‌نشده نیز به کار گرفته شوند. بااین‌حال، برای افراد مبتلا به برخی از انواع آنوریسم‌های پاره‌نشده، ممکن است خطرات آن بیشتر از مزایای بالقوه‌اش باشد.

۱-۱. بستن ناحیه آسیب‌دیده با جراحی (Surgical clipping)

این روش، روشی برای بستن آنوریسم است. جراح مغز و اعصاب بخشی از استخوان جمجمه را برای دسترسی به آنوریسم برمی‌دارد. سپس رگ خونی تغذیه‌کننده آنوریسم را پیدا کرده و یک گیره فلزی کوچک روی گردن آنوریسم قرار می‌دهد تا جریان خون را به داخل آن متوقف کند.

بستن آنوریسم با جراحی می‌تواند بسیار مؤثر باشد. معمولاً آنوریسم‌هایی که بسته شده‌اند، بر‌نمی‌گردند. خطرات ناشی از جراحی شامل خونریزی در مغز یا افت خونرسانی به مغز بوده که احتمال این خطرات پایین است.

بهبودی پس از این روش معمولاً حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد. وقتی بستن با جراحی برای آنوریسم پاره‌نشده انجام شود، بسیاری از افراد می‌توانند یک یا دو روز پس از جراحی بیمارستان را ترک کنند. برای کسانی که به دلیل پارگی آنوریسم تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، مدت زمان بستری در بیمارستان معمولاً طولانی‌تر بوده تا پارگی آنوریسم بهبود یابد.

۱-۲. درمان اندوواسکولار

این روش نسبت به روش بستن ناحیه آسیب‌دیده با جراحی کمتر تهاجمی بوده و ممکن است ایمن‌تر باشد. در درمان اندوواسکولار، جراح با عبور دادن یک لوله پلاستیکی کوچک به نام کاتتر از طریق شریان، به آنوریسم دسترسی پیدا می‌کند. کاتتر به داخل شریان‌های مغزی هدایت شده و با کمک آن کویل (Coil) یا استنت (Stent) درون آنوریسم قرار داده می‌شود.

• کویل‌های اندوواسکولار: در این روش، جراح مغز و اعصاب کاتتر را وارد یک شریان، معمولاً در مچ دست یا کشاله ران می‌کند. سپس آن را به سمت آنوریسم هدایت می‌کند. جراح به کمک کاتتر، یک سیم‌پیچ به شکل مارپیچ در داخل آنوریسم قرار می‌دهد. این کار از ورود جریان خون به داخل آنوریسم جلوگیری می‌کند. سیم‌پیچ یا کویل همچنین باعث لخته شدن خون موجود در آنوریسم و در نتیجه ازبین‌رفتن آن می‌شود.
• استنت‌های اندوواسکولار: استنت یک لوله کوچک است که ممکن است همراه با یک کویل اندووسکولار برای برخی از انواع آنوریسم مغزی استفاده شود. استنت می‌تواند کویل را در جای خود نگه دارد.

بسته به محل و اندازه آنوریسم ممکن است از سایر روش های اندوواسکولار استفاده شود.

درمان اندوواسکولار نیز مانند بستن آنوریسم با جراحی، خطر خونریزی در مغز یا افت خونرسانی به مغز را به همراه دارد. همچنین این خطر وجود دارد که آنوریسم دوباره در طول زمان ظاهر شود. اگر این اتفاق بیفتد، این روش باید تکرار شود. احتمالاً برای اطمینان از عدم بازگشت آنوریسم، نیاز به چکاپ‌های منظم با انجام تصویربرداری خواهید داشت.

۲. انحراف جریان

انحراف جریان، یک گزینه درمان اندوواسکولار جدیدتر برای درمان آنوریسم مغزی است. این روش شامل قرار دادن استنت در رگ خونی برای منحرف کردن جریان خون از آنوریسم است. استنتی که قرار داده می شود، منحرف‌کننده جریان نامیده می‌شود.

با رسیدن جریان خون کمتر به آنوریسم، خطر پارگی کمتر می‌شود. همچنین به بدن فرصت بهبودی و ترمیم می‌دهد. استنت بدن را وادار به رشد و ایجاد سلول‌های جدید برای مهروموم کردن آنوریسم می‌کند.

انحراف جریان ممکن است به‌ویژه برای درمان آنوریسم‌های بزرگ‌تر که با روش‌های دیگر قابل درمان نیستند، مفید باشد. 

درمان بر اساس اندازه، محل و شکل کلی آنوریسم مغزی است. جراح و متخصص شما همچنین ممکن است عواملی مانند توانایی شما برای انجام یک روش را نیز در انتخاب گزینه درمانی مناسب در نظر بگیرد.

سایر درمان‌های پارگی آنوریسم مغزی

روش‌های دیگری برای درمان پارگی آنوریسم مغزی با هدف تسکین علائم و مدیریت عوارض آن وجود دارد.

• مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ممکن است برای درمان سردرد استفاده شوند.
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم، از ورود کلسیم به سلول‌های دیواره عروق خونی جلوگیری می‌کنند.  این داروها می‌توانند خطر بروز علائم ناشی از وازواسپاسم (انقباض عروق خونی) را کاهش دهند. وازاسپاسم ممکن است عارضه پارگی آنوریسم باشد.
• داروهایی برای باز کردن عروق؛ می‌توان از دارویی برای گشاد کردن عروق خونی استفاده کرد. می‌توان این دارو را به‌صورت داخل وریدی از دست یا با کاتتر مستقیماً به درون عروق مغزی تزریق کرد. این کار با آزاد کردن جریان خون، می‌تواند از بروز سکته مغزی جلوگیری کند. عروق خونی را می‌توان با داروهای گشادکننده عروق یا وازودیلاتورها منبسط کرد.
• آنژیوپلاستی روشی برای باز کردن تنگی ناشی از وازواسپاسم در عروق خونی مغز  است. این روش همچنین می‌تواند به جلوگیری از سکته کمک کند.
• داروهای ضد تشنج ممکن است برای درمان تشنج‌های مربوط به پارگی آنوریسم استفاده شود. اگر تشنج رخ نداده باشد معمولاً از این داروها استفاده نمی‌شود.
• کاتترهای تخلیه بطنی یا کمری و شانت جراحی، می‌توانند فشار ناشی از مایع مغزی نخاعی اضافی بر مغز را کاهش دهند. پس از پارگی آنوریسم ممکن است مایع تجمع یابد. می‌توان یک کاتتر در فضاهایی که درون مغز پر از مایع شده، یا در فضاهای اطراف مغز و نخاع، قرار داد. کاتتر، مایع را به درون یک کیسه خارجی تخلیه می‌کند.

گاهی اوقات نیز یک سیستم به نام شانت تعبیه می‌شود. شانت یک لوله سیلیکونی انعطاف‌پذیر است که یک کانال برای تخلیه مایع ایجاد می‌کند. این کانال از مغز شروع شده و به حفره شکمی ختم می‌شود. 

• درمان توانبخشی؛ آسیب مغزی ناشی از خونریزی ساب‌آراکنوئید ممکن است منجر به نیاز به فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و کادرمانی برای بازتوانی و یادگیری مجدد مهارت‌ها شود.

برای درمان آنوریسم مغزی می‌توان از روش‌های جراحی، اندوواسکولار و انحراف جریان استفاده کرد. همچنین، درمان‌های دیگری برای تسکین علائم و کنترل عوارض پارگی آنوریسم استفاده می‌شود.

شانس درمان آنوریسم مغزی چقدر است؟

ممکن است هرگز متوجه وجود یک آنوریسم مغزی پاره‌نشده نشوید. اگر آنوریسم پاره نشود، ممکن است تا پایان عمر بدون هیچ مشکلی با آن زندگی کنید. اما همیشه خطر پارگی و خونریزی وجود دارد.

اگر این اتفاق بیفتد، به کمک پزشکی اورژانسی نیاز دارید. هر چه بیشتر زمان بگذرد، نتیجه بدتر خواهد بود. با گذشت زمان بیشتر پس از پارگی آنوریسم، احتمال مرگ یا ناتوانی شما افزایش می‌یابد.

حدود ۷۵ درصد از افراد مبتلا به پارگی آنوریسم مغزی بیش از ۲۴ ساعت زنده می‌مانند؛ اما یک چهارم این افراد ممکن است در ۶ ماه آینده دچار عوارض کشنده شوند.

اگر آنوریسم مغزی به سرعت درمان نشود، ممکن است دوباره خونریزی کند. بنابراین، اگر فکر می‌کنید علائم آنوریسم مغزی را دارید، مهم است که در اسرع وقت از پزشک کمک بگیرید.

---

آیا آنوریسم پاره‌نشده نیاز به درمان دارد؟

اگر یک آنوریسم مغزی پاره‌نشده کوچک دارید که علامتی ایجاد نکرده و سایر عوامل خطر را هم ندارید، ممکن است پزشک برای شما درمانی را توصیه نکند. در عوض، پزشک انجام تصویربرداری منظم برای نظارت بر هر گونه تغییر یا رشد آنوریسم در طول زمان را درخواست خواهد کرد.

در صورت بروز علائم یا تغییر در تصویربرداری، نیاز کمک فوری پزشک دارید.

اگر علائم مربوط به آنوریسم یا عوامل خطر مرتبط با آن را دارید، و/یا آنوریسم شما بزرگ است، با پزشکتان در مورد مزایا، خطرات و جایگزین‌های درمان جراحی و/یا اندووسکولار صحبت خواهید کرد. این تصمیم به عوامل مختلفی بستگی دارد (از جمله خودِ شما، اما به این محدود نمی‌شود):

• سن
• وضعیت کلی سلامتی و شرایط پزشکی
• محل، اندازه و سایر مشخصات آنوریسم
• آناتومی عروق
• سابقه خانوادگی
• خطر پارگی

---

بازیابی بعد از درمان آنوریسم مغزی

طبق گفته انجمن جراحان مغز و اعصاب آمریکا، ممکن است لازم باشد ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از جراحی در بیمارستان بمانید تا از نظر عوارض تحت نظر قرار گرفته و درمان شوید. خطر تورم مغز در ۲ تا ۵ روز اول بالاتر است.

تیم پزشکی شما یک نوع تصویربرداری به نام آنژیوگرافی مغزی را قبل از جراحی برای یافتن محل آنوریسم و بعد از آن برای بررسی موفقیت‌آمیز بودن درمان آنوریسم انجام می‌دهد.

بهبودی کامل پس از جراحی ممکن است ۶ تا ۸ هفته طول بکشد. خستگی مداوم ممکن است تا ۶ ماه ادامه یابد. مهم است که در دوران نقاهت استراحت کافی داشته باشید.

بسیاری از افرادی که دچار آسیب مغزی شده‌اند می‌توانند با کمک درمان‌هایی مانند موارد زیر، حداقل بخشی از عملکردشان را طی چند ماه تا چند سال بازیابند:

• فیزیوتراپی
• گفتاردرمانی
• کاردرمانی

---

راه‌های پیشگیری از آنوریسم مغزی

نمی‌توانید برخی عوامل خطر آنوریسم مغزی مانند سن یا شرایط ژنتیکی را تغییر دهید. اما می‌توانید خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را با رعایت موارد زیر کاهش دهید:

• حفظ فشار خون در محدوده طبیعی با دارو و/یا تغییر شیوه زندگی
• ترک سیگار
• کمک گرفتن برای درمان اختلال مصرف الکل و/یا اختلال مصرف مواد و عدم استفاده از کوکائین یا سایر محرک ها

---

آنوریسم مغزی در کودکان

به ندرت، کودکان زیر ۱۸ سال ممکن است دچار آنوریسم مغزی شوند. پسرها هشت برابر بیشتر از دختران به آن مبتلا می‌شوند. از بین این موارد معدود در کودکان، حدود ۲۰٪ آنوریسم‌های غول‌پیکر (بزرگتر از ۲.۵ سانتی متر) هستند.

آنوریسم در کودکان ممکن است بدون دلیل ایجاد شود. اما گاهی اوقات نیز به موارد زیر مرتبط است:

• ضربه به سر
• اختلالات بافت همبند
• عفونت
• اختلالات ژنتیکی
• سابقه خانوادگی

---

کلام آخر دکترساینا

آنوریسم مغزی یک عارضه در عروق خونی مغز است که معمولاً قبل از پاره شدن هیچ علامتی ندارد. آنوریسم مغزی در صورت پاره شدن، ممکن است سردرد شدید و ناگهانی ایجاد کند و نیاز به رسیدگی فوری و اورژانسی دارد. درصورتی‌که علائم مشکوک به آنوریسم مغزی را دارید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید و در صورت داشتن علائم پارگی آنوریسم، با اورژانس تماس بگیرید.

سوالات متداول