پسوریازیس چیست؟ | علت، علائم و درمان پسوریازیس

پسوریازیس (Psoriasis) یا بیماری صدف نوعی بیماری پوستی مزمن و خودایمنی است؛ به این معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های پوست را به‌عنوان دشمن شناسایی و به آنها حمله می‌کند. گاهی ممکن است انواع دیگری از بیماری‌های خودایمنی هم به دنبال بیماری پسوریازیس بروز کنند؛ اما اگر به بیماری پسوریازیس مبتلا هستید لازم نیست نگران باشید. خوشبختانه امروزه درمان‌های متنوعی برای این عارضه وجود دارد. در این مقاله، دکتر ساینا بعد از معرفی کامل پسوریازیس، شما را با راه‌های درمان‌ پسوریازیس آشنا خواهد کرد.

پسوریازیس یا بیماری صدف چیست؟

پسوریازیس نوعی بیماری خودایمنی است که در بدن التهاب ایجاد می‌کند. (بیماری‌های خودایمنی، بیماری هایی هستند که خصوصیت اصلی آنها التهابی است که توسط دستگاه ایمنی خود بدن ایجاد می‌شود. علت این بیماری ها هنوز ناشناخته است.) التهاب ناشی از پسوریازیس باعث ایجاد پلاک‌ها و پوسته‌های برجسته روی بدن می‌شود. این پلاک‌ها در انواع مختلف پوست‌ها، شکل و رنگ متفاوتی دارند.

پسوریازیس از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن پوستی و نوعی بیماری خودایمنی است که در بدن التهاب ایجاد می‌کند. التهاب ناشی از بیماری پسوریازیس باعث ایجاد پلاک‌ها و پوسته‌های برجسته روی بدن می‌شود. این پلاک‌ها در انواع مختلف پوست‌ها، شکل و رنگ متفاوتی دارند.

بیماری پسوریازیس به این علت ایجاد می‌شود که دستگاه ایمنی بدن بیش از حد فعال شده و باعث رشد سریع سلول‌های پوست می‌شود. در حالت عادی، طول عمر سلول پوست حدود یک ماه است؛ اما در بیماری پوستی صدف این زمان به ۳ تا ۴ روز می رسد. سلول‌های مرده به جای آن که از پوست جدا شوند روی سطح پوست جمع می‌شوند. در بعضی افراد پلاک‌های پسوریازیس سوزش و خارش دارد یا دردناک است. لکه‌ها و پوسته‌ها هرجایی از بدن ممکن است ظاهر شوند؛ اما بیشتر روی آرنج‌ها، زانوها و پوست سر دیده می‌شوند.

التهاب مفاصل ناشی از پسوریازیس چیست؟

التهابی که به‌واسطه پسوریازیس در بدن ایجاد می‌شود می‌تواند سایر دستگاه‌ها و بافت‌های بدن را هم درگیر کند. همچنین ممکن است مبتلایان به پسوریازیس درگیر سایر مشکلات سلامتی نیز باشند. یک سوم بیماران ممکن است دچار ارتریت پسوریاتیک  (التهاب مفاصل بر اثر بیماری پسوریازیس) شوند. علائم التهاب مفاصل ناشی از پسوریازیس (اصطلاحاً PsA)  عبارتند از درد، سفتی و تورم مفاصل و بافت اطراف آنها.

PsA یا همان التهاب مفاصل ناشی از پسوریازیسدر اکثر موارد، به‌ویژه در انواع خفیف‌تر دیر تشخیص داده می‌شود، اما برای جلوگیری از آسیب دائمی مفاصل تشخیص و درمان زودهنگام بسیار مهم است. علائم معمولا بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی خود را نشان می دهند؛ هرچند شروع بیماری در هر سنی ممکن است. بین جنسیت ها و نژادهای مختلف، تفاوتی در میزان ابتلا به پسوریازیس یا بیماری صدف وجود ندارد. زنان، مردان و کودکان با هر نوع رنگ پوستی به طور یکسان در معرض پسوریازیس هستند. دکتر ساینا به‌زودی مقاله‌ای در این‌باره منتشر می‌کند.

علت پسوریازیس چیست؟

علت دقیق بیماری پسوریازیس هنوز ناشناخته باقیمانده است. بعضی از محققان علوم پزشکی ژنتیک را در ایجاد پسوریازیس موثر می‌دانند. دانشمندان تاکنون ۲۵ ژن مرتبط با بیماری پسوریازیس را کشف کرده‌اند. این ژن‌ها عملکرد سلول‌های T (که نوعی از سلول‌های سیستم ایمنی هستند) را تغییر می‌دهند. وقتی عوامل بیماری زا مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها وارد بدن شما می‌شوند، سلول‌های T آنها را شناسایی و نابود می‌کنند و به این ترتیب مانع از ایجاد بیماری می‌شوند. با تغییراتی که در رفتار سلول‌های ایمنی ایجاد می‌شود، این سلول‌ها پوست بدن را به‌اشتباه عامل بیماری‌زا شناسایی کرده و به آن حمله می‌کنند.

آشنایی با روند ایجاد پسوریازیس

پاسخ نابجای دستگاه ایمنی باعث ایجاد واکنش‌هایی در پوست می‌شود:

• رگ‌های خونی ناحیه ملتهب بزرگ می‌شوند
• تعداد گلبول های سفید (سلول‌های ایمنی) در خون زیاد می‌شود. افزایش تعداد گلبول های سفید، پوست را تحریک می‌کند که با سرعتی بالاتر از حالت عادی سلول‌های جدید تولید کند
• سلول‌های پوستی، سلول‌های T و در مجموع سلول‌های سیستم ایمنی بدن افزایش می‌یابند
• سلول‌های جدید پوستی روی سطح پوست جمع می‌شوند
• به این ترتیب، لکه‌های برجسته و فلس مانند پسوریازیس ظاهر می‌شوند

علائم پسوریازیس چیست؟

علائم پسوریازیس ثابت نیستند و از فردی به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشند. با این حال شایع‌ترین علائم پسوریازیس یا بیماری صدف عبارتند از:

• لکه‌های قرمز پوستی که با پوسته های نقره‌ای ضخیم پوشیده شده‌اند.
• نقاط خشک پوستی (معمولا در کودکان دیده می‌شود)
• پوست خشک و ترک‌خورده که ممکن است سوزش داشته باشد یا خونریزی کند
• سوزش، خارش یا درد در محل درگیر
• ناخن‌های ضخیم، پر از حفره و برجسته
• تورم و سفتی مفاصل

ضایعات بیماری صدف ممکن است فقط در حد پوسته‌ریزی در نقاط محدودی از بدن باشند یا ضایعات بزرگی که نواحی وسیعی را درگیر کنند. شایع‌ترین نواحی که دچار صدف می‌شوند قسمت پایین پشت بدن، آرنج‌ها، زانوها، کف دست ها و پاها، پوست سر و صورت هستند.

علائم پسوریازیس در بیشتر موارد دوره‌ای و متغیر است. به این معنی که به مدت چند هفته تا چند ماه ضایعات فعال هستند، سپس مدتی علائم فروکش می‌کنند یا حتی کاملاً بهبود می‌یابند و این چرخه تکرار می‌شود. اما یادتان باشد که با مراجعه زودهنگام و به پزشک رعایت نکاتی می‌توانید عود بیماری پسوریازیس را عقب بیندازید و دفعات آن را کمتر کنید.

برای دریافت مشاوره بیشتر درخصوص راه‌های درمان پسوریازیس کافیست بر روی لینک زیر کلیک کنید و از بهترین متخصص پوست مشاوره آنلاین یا تلفنی دریافت کنید.

عوامل زمینه‌ساز پسوریازیس (فاکتورهای خطر) 

بیماری صدف یا پسوریازیس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن پوستی است. علائم بیماری پسوریازیس در هر سنی ممکن است ظاهر شود و شیوع آن در کشورهای مختلف متفاوت است. نژاد، ژنتیک، سابقه خانوادگی و عوامل محیطی در شیوع آن موثر هستند. نقش ژنتیک در بروز بیماری پوستی صدف بسیار پررنگ است؛ اما عوامل دیگری هم در این میان موثر هستند که در ادامه در مورد آنها توضیح می دهیم.

فشارهای روانی

بیماری پسوریازیس بیشتر از سایر بیماری‌های پوستی با فشارهای روانی مرتبط است. گزارش شده که فشار روحی در ۴۴ درصد بیماران باعث شروع علائم و در ۸۸ درصد باعث عود بیماری صدف شده است.^[۱]بیمارانی که تحت فشار روحی زیادی هستند، در مقایسه با بیماران کم استرس علائم پوستی و مفصلی شدیدتری پیدا می‌کنند. استرس باعث شروع بیماری صدف نمی‌شود، اما می‌تواند موجب بروز یا تشدید علائم آن شود.

استرس و فشار روانی یکی از عوامل تاثیرگذار در بروز یا تشدید بیماری پسوریازیس یا صدف است. این تاییدکننده صحبت همیشگی دکتر ساینا با شماست: استرس را کنترل کنیم تا دچار بیماری‌های فیزیکی و روان‌تنی نشویم.

آسیب‌های پوستی

ضایعات بیماری پسوریازیس بیشتر در محل‌هایی ایجاد می‌شوند که پوست قبلا صدمه دیده باشد؛ از جمله ناحیه تزریق واکسن، نواحی آفتاب سوخته، قسمت‌های زخمی یا دچار سایر آسیب‌ها در پوست.

داروهایی که بروز علائم پسوریازیس را تشدید می‌کنند

طبق یافته‌های موسسه ملی پسوریازیس، بعضی از داروها می‌توانند بروز علائم پسوریازیس را تحریک کنند از جمله:

• لیتیم: که برای درمان بعضی بیماری های روانی از جمله اختلال دوقطبی استفاده می‌شود، علائم بیماری پسوریازیس را در حدود نیمی از بیماران تشدید می‌کند.
• داروهای ضد مالاریا: این داروها حدود ۲ تا ۳ هفته بعد از شروع مصرف، باعث تحریک شدن بروز علائم بیماری پسوریازیس می‌شوند.
• مهار کننده گیرنده بتا (بتا بلوکرها): که برای درمان فشارخون استفاده می‌شوند، پسوریازیس را در بعضی افراد تشدید می‌کند. مثلا بتابلوکر پروپرانولول (ایندرال) پسوریازیس را در ۲۵ تا ۳۰ درصد از بیماران تشدید می‌کند.
• کینیدین: که برای درمان نوعی از نامنظمی های ریتم قلب تجویز می‌شود.
• ایندومتاسین (تیوربکس): نوعی مسکن که برای درمان التهاب مفاصل استفاده می‌شود، در بعضی بیماران علائم پسوریازیس را تشدید می‌کنند.

برای کنترل عوارض جانبی این داروها حتما از پزشک خود مشورت بگیرید.

عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

در بیمارانی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند علائم پسوریازیس شدیدتر بروز می‌کند؛ از جمله بیماران مبتلا به ایدز، افراد تحت شیمی‌درمانی یا کسانی که به نوع دیگری از بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا سلیاک مبتلا هستند. در کودکان و نوجوانانی که دچار عفونت های مکرر مانند عفونت گلو یا عفونت قسمت فوقانی دستگاه تنفسی می‌شوند، در صورت ابتلا به پسوریازیس احتمال بروز علائم شدید بیشتر است.

افرادی که تحت شیمی‌درمانی یا مبتلا به سندرم نقص سیستم ایمنی (ایدز) هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری پسوریازیس قرار دارند.

سابقه خانواگی 

داشتن پدر یا مادر مبتلا به بیماری پسوریازیس باعث می‌شود احتمال بروز این بیماری در شما هم بیشتر شود. در صورتی که هردو مبتلا باشند، این احتمال باز هم بالاتر می رود. ۱۰ درصد احتمال دارد که والد مبتلا به بیماری صدف، ژن این بیماری را به فرزند خود انتقال دهد. اگر هر دو والد به بیماری پسوریازیس مبتلا باشند این احتمال به ۵۰ درصد می‌رسد.

چاقی

لکه‌های قرمز روی پوست با پوسته های نقره‌ای که در واقع سلول‌های مرده هستند (صدف) علامت مشترک در همه انواع بیماری پسوریازیس هستند و در عمق چین‌های پوستی هم می‌توانند تشکیل شوند. در افراد چاق چین‌های پوستی عمیق ترند، در نتیجه سایش پوست و عرق کردن شدیدتر است؛ بنابراین به دلیل آسیب بیشتر پوست، نوع مهاجم بیماری صدف در آنها شایعتر است.

مصرف دخانیات

مطالعات متعدد نشان داده اند که سیگار یک عامل خطر مستقل برای ابتلا به بیماری پسوریازیس است؛ یعنی کسانی که سیگار مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر پسوریازیس هستند. هرچه تعداد سیگار بیشتری در روز بکشید یا سال‌های بیشتری سیگار کشیده باشید، بیشتر در خطر هستید.

یک مطالعه مقطعی در ایتالیا نشان داد در کسانی که بیش از ۲۰ سیگار در روز مصرف می‌کنند، ریسک ابتلا به نوع شدید پسوریازیس 2 برابر کسانی است که سیگار نمی‌کشند. ^[۲]

ثابت شده است که تعدادی از بیماری‌های التهابی مرتبط با سیستم ایمنی از جمله بیماری پسوریازیس با مصرف سیگار مرتبط هستند. سیگار در شروع بیماری صدف نقش دارد. در مطالعه‌ای که ۳ تحقیق دیگر را آنالیز کرده بود، مشاهده شد که احتمال ابتلا به پسوریازیس در افرادی که ۱ تا ۱۴ نخ سیگار در روز مصرف می‌کردند ۱.۸۱ و در کسانی که ۲۵ نخ سیگار یا بیشتر در روز می‌کشیدند ۲.۲۹ برابر بیش از جمعیت عادی است.^[۳]

سیگار همچنین بر شدت علائم، پاسخ به درمان و تعدادی از بیماری‌های  همراه پسوریازیس از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری التهابی روده و سرطان‌های متعدد (به خصوص سرطان‌های مجاری تنفسی) موثر است.

الکل

نتایج تحقیقات درباره تاثیر الکل روی بیماری صدف مبهم است؛ زیرا معمولا نوشیدن الکل همراه با مصرف سیگار است. مطالعه‌ای که در بخش مربوط به سیگار از آن نام بردیم نشان داد که نوشیدن مشروبات الکلی در مردان، با خطر بیماری پسوریازیس (صدف) ارتباط دارد. محققان معتقدند الکل می‌تواند علائم را تشدید کند؛ زیرا به کبد آسیب میزند و همچنین محیط مساعدی برای عفونت کاندیدایی به عنوان نوعی قارچ تشدیدکننده بیماری صدف فراهم می‌آورد.

مصرف الکل همراه با بعضی داروهای بیماری پسوریازیس می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد.

سرما

بیماران مبتلا به بیماری صدف که در مناطق سردسیر زندگی می‌کنند می‌دانند که علائم آنها در زمستان شدیدتر می‌شود. هوای سرد و خشک رطوبت پوست را از بین می‌برد و علائم بیماری را شعله ور می‌کند. 

انواع بیماری پسوریازیس

تشخیص نوع پسوریازیس که به آن مبتلا هستید به شما و پزشک کمک می‌کند که بهترین درمان را انتخاب کنید. گاهی ممکن است بعد از برطرف شدن علائم، نوع جدیدی از بیماری پسوریازیس (صدف) در پاسخ به یک عامل تحریک‌کننده بروز کند. بنابراین باید انواع آن را بشناسید. در ادامه، درمورد ۷ نوع بیماری صدف و راه‌های درمان آنها توضیح می‌دهیم.

پسوریازیس پلاکی

این نوع شایع‌ترین نوع بیماری پسوریازیس است. از هر ۱۰ بیمار صدف ۸ نفر مبتلا به این نوع هستند. در اصطلاح پزشکی به این نوع، «پسوریازیس وولگاریس» گفته می‌شود.

علائم پسوریازیس پلاکی

بیماری پسوریازیس پلاکی ضایعات برجسته، قرمز و ملتهبی ایجاد می‌کند که با پوسته‌های سفید و نقره‌ای پوشیده شده‌اند. این لکه‌ها ممکن است سوزش یا خارش داشته باشند. ممکن است هرجای بدن درگیر شود، اما بیشتر در آرنج‌ها، زانوها، پوست سر و قسمت پایین پشت تنه دیده می‌شوند.

پسوریازیس خالدار (قطره‌ای)

این نوع از بیماری صدف کمتر از ۲ درصد موارد را در بر می گیرد. شروع آن در سنین کودکی و نوجوانی است. پسوریازیس قطره ای باعث ایجاد نقاط کوچک صورتی مایل به قرمز روی پوست شما می‌شود. معمولا تنه، بالای بازو، ران‌ها و پوست سر دچار این ضایعات می‌شوند.

این نوع پسوریازیس ممکن است در چند هفته، حتی بدون درمان، از بین برود. اما در برعضی از موارد ممکن است ادامه پیدا کند و نیاز به درمان داشته باشد.

پسوریازیس معکوس

مشخصه این نوع از بیماری پسوریازیس (صدف) لکه‌های قرمز روشن و براق بدون پوسته ریزی است که در چین آرنج، کشاله ران، زیر پستان‌ها و چین‌های پوستی اطراف ناحیه تناسلی و باسن دیده می‌شود. این لکه‌های پوستی در صورت مالش دولایه پوست به یکدیگر، عرق کردن و عفونت‌های قارچی تشدید می‌شود.

پسوریازیس چرکی خطرسازترین نوع پسوریازیس یا بیماری صدف است. در صورت داشتن علائم هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

پسوریازیس پوسچولار (چرکی)

این نوع ناشایع پسوریازیس بیشتر در بزرگسالان و به شکل جوش‌های چرکی دیده می‌شود که پوست اطراف آنها قرمز است. این ضایعات ممکن است در ظاهر به نظر عفونی برسند، اما در واقع عفونی نیستند.

ممکن است این ضایعات فقط یک قسمت بدن مانند دست یا پا را درگیر کنند یا بیشتر بدن را بپوشانند که در این صورت به آن پسوریازیس چرکی “منتشر” گفته می‌شود. این نوع پسوریازیس یا بیماری صدف می‌تواند بسیار خطرناک باشد و باید هرچه سریع تر درمان شود.

علائم پسوریازیس چرکی

علائم این نوع از بیماری پسوریازیس عبارت است: از تب و لرز، بالا رفتن ضربان قلب، حالت تهوع و ضعف عضلانی. البته بعضی عوامل می‌توانند پسوریازیس چریکی را تحریک کنند، از جمله:

• داروهای موضعی (مانند پمادها)
• داروهای سیستمیک (داروهایی که در کل بدن پخش میشوند) به ویژه استرويیدها
• قطع ناگهانی داروهای سیستمیک یا کورتون های موضعی قوی
• برخورد با مقدار زیاد اشعه ماورای بنفش بدون استفاده از ضدآفتاب
• بارداری
• استرس روحی
• عفونت
• تماس با بعضی مواد شیمیایی

پسوریازیس اریترودرمیک

نادرترین و بدخیم ترین نوع پسوریازیس است که بیشتر بدن را درگیر می‌کند و پوستی قرمز و ملتهب شبیه پوست سوخته به جا می‌گذارد.

سایر علائم آن عبارتند از خارش و سوزش شدید و جدا شدن لایه سطحی پوست، افزایش ضربان قلب و تغییر دمای بدن.

اگر چنین علائمی داشتید به سرعت با پزشکتان تماس بگیرید. ممکن است به دلیل از دست دادن مایعات و پروتئین بدحال شوید و نیازبه بستری در بیمارستان داشته باشید. همچنین خطر ابتلا به عفونت ها، پنومونی (عفونت ریه) و نارسایی قلب وجود دارد.

عوامل تحریک‌کننده عبارتند از قطع ناگهانی درمان پسوریازیس، حساسیت دارویی، آفتاب سوختگی شدید، عفونت، داروهایی مانند لیتیم، داروهای ضد مالاریا، کورتون ها و محصولات کول تار (coal tar).

دیگر انواع پسوریازیس

انواع دیگر پسوریازیس شامل پسوریازیس ناخن و آرتریت پسوریازیس است که ما در مقالات مجزا به آنها پرداخته‌ایم. اگر از مخاطبان مجله سلامت دکتر ساینا هستید می‌توانید به‌زودی درباره این بیماری‌ها نیز اطلاعات کاملی به‌دست آورید.

تشخیص پسوریازیس

معمولا پزشک با معاینه پوست قادر به تشخیص بیماری صدف است. اما چون پسوریازیس گاهی شبیه اگزما (حساسیت و خشکی پوست) و سایر بیماری‌های پوستی به نظرمی رسد، ممکن است تشخیص آن به‌سادگی امکان‌پذیر نباشد.

اگر پزشک به بیماری پسوریازیس شک داشته باشد نیاز به بیوپسی (نمونه‌برداری) از پوست است. پزشک شما نمونه کوچکی از پوست را برمی دارد و آن را برای بررسی با میکروسکوپ به آزمایشگاه ارسال می‌کند.

اگر علائم آرتریت پسوریاتیک از قبیل تورم و درد مفاصل را داشته باشید پزشک شما برای رد کردن سایر علل آرتریت نیاز به آزمایش خون و رادیوگرافی دارد.

راهکارهایی برای پیشگیری از عود بیماری پسوریازیس

اگر به بیماری صدف مبتلا هستید، به توصیه های پزشک خود عمل کنید؛ اما توجه داشته باشید که برای جلوگیری از عود بیماری پسوریازیس راه هایی هست که می‌توانید به آنها عمل کنید.

از لوسیون های مرطوب‌کننده استفاده کنید

خشکی پوست علائم بیماری صدف را شدیدتر می‌کند. پوست خود را با کرم‌ها و لوسیون‌ها مرطوب نگه دارید. انواع غلیظ تر و چرب تر مانند وازلین موثرترند و رطوبت پوست را بهتر حفظ می‌کنند. برای برداشتن پوسته ها، روی ضایعات، کرم بمالید و سپس یک پلاستیک نازک یا ماده ضد آب دیگری روی آنها بگذارید. بعد از چند ساعت آنها را بردارید.

از پوست سر و بدن خود مراقبت کنید

مواظب پوست خود باشید. سعی نکنید لکه‌ها یا پوسته‌ها را بردارید، زیرا این کار پسوریازیس را تشدید می‌کند. ناخن های خود را با احتیاط کوتاه کنید. بریدگی می‌تواند باعث عود علائم شود. اگر مبتلا به پسوریازیس پوست سر هستید از داروهای موضعی مانند شامپوهای تار استفاده کنید. حمام منظم با مواد تسکین‌دهنده مانند محلول های تار می‌تواند باعث فروکش علائم بیماری صدف شود.

از هوای سرد و خشک دوری کنید

آب و هوا روی بیماری صدف بسیار موثراست. هوای سرد و خشک علائم را تشدید می‌کند. هوای گرم اکثر مواقع، اما نه همیشه، ضایعات را بهتر می‌کند.

برای مرطوب نگه داشتن هوا از بخور استفاده کنید

مرطوب نگه داشتن پوست بسیار مهم است. هروقت هوای خانه شما خشک شد از بخور استفاده کنید.

از داروهایی که باعث شعله ور شدن علائم می‌شوند استفاده نکنید

پزشک شما باید در جریان تمام داروهایی که استفاده می‌کنید، حتی داروهای بدون نسخه قرار گیرد. در مورد این که آیا این داروها تاثیری روی بیماری صدف دارند یا نه، سوال کنید.

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، داروهایی که ثابت شده بیماری پسوریازیس را تشدید می‌کنند عبارتند از:

• لیتیم برای درمان بیماری‌های روانی
• پروپرانولول و احتمالا سایر بتابلوکرها برای درمان بیماری‌های قلبی
• کینیدین برای درمان بی نظمی‌های ضربان قلب

اگر هریک از این داروها را استفاده می‌کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت نیاز داروی دیگری جایگزین شود.

پوست خود را از ضربات و خراشیدگی‌ها محافظت کنید

جلوگیری از ضربه‌ها و بریدگی‌ها برای افراد مبتلا به پسوریازیس یا بیماری صدف فوق العاده مهم است. آسیب پوستی باعث ایجاد ضایعات جدید می‌شود؛ عارضه ای که به آن «پدیده کوبنر» می‌گویند. عفونت‌ها هم می‌توانند مشکل‌ساز باشند. از هر نوع آسیب به پوست، نیش حشرات و ساییده شدن دو لایه پوست در چین های بدن جلوگیری کنید. تتو کردن می‌تواند باعث عود علائم شود.

زیاد در معرض نور آفتاب نباشید

اشعه ماورای بنفش رشد سلول‌های پوست را آهسته می‌کند؛ بنابراین آفتاب گرفتن در حد متوسط مفید است؛ اما نباید بیشتر از ۲۰ دقیقه باشد و همچنین باید از ضدآفتاب استفاده شود. آفتاب سوختگی می‌تواند باعث تشدید علائم شود و خطر سرطان پوست را هم افزایش می دهد. بعضی از داروها می‌توانند حساسیت پوست را به آفتاب زیاد کنند. در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

 الکل مصرف نکنید

ارتباط بین بیماری پسوریازیس و الکل کاملا ثابت‌شده نیست؛ اما بعضی از دانشمندان معتقدند الکل می‌تواند علائم را به‌خصوص در مردان تشدید کند. مصرف بعضی داروهای پسوریازیس همراه با الکل می‌تواند خطرناک باشد.

آیا درمان پسوریازیس به‌طور قطعی ممکن است؟

هدف از درمان بیماری پسوریازیس آهسته کردن رشد سلول‌های پوست و همچنین برطرف کردن پوسته‌ها است. گزینه‌های درمان عبارت‌اند از داروهای موضعی (کرم ها و پمادها) ، نور درمانی (فتوتراپی) و داروهای خوراکی یا تزریقی.

انتخاب نوع درمان به شدت بیماری و پاسخی که به درمان‌های قبلی داده شده است، بستگی دارد. ممکن است قبل از رسیدن به درمان مطلوب، پزشک روش‌های مختلف درمان پسوریازیس را امتحان کند یا از ترکیب آنها استفاده کند. باید بدانید که بیماری پسوریازیس، با وجود درمان، معمولاً عود می‌کند. در ادامه با متداولترین راه‌های درمان‌ پسوریازیس آشنا خواهید شد.

درمان‌های ذکرشده در این مقاله فقط جهت آشنایی شماست. انتخاب نوع درمان و دارو با پزشک متخصص شماست. اکیداً توصیه می‌شود که از خوددرمانی و مصرف دارو بدون تجویز و مشورت با پزشک پرهیز کنید.

درمان‌های موضعی 

رایج‌ترین درمان‌های موضعی پسوریازیس عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدها:  این داروها رایج‌ترین درمان بیماری پسوریازیس خفیف تا متوسط هستند. کورتیکواستروئیدها به شکل پماد، کرم، لوسیون، ژل، فوم، اسپری و شامپو در بازار موجود هستند. پمادهای کورتیکواستروئیدی ضعیف (مانند پماد هیدروکورتیزون) معمولاً برای نواحی حساس از قبیل صورت و چین های پوستی و لکههای پراکنده استفاده میشوند. لازم است در مواقع عود بیماری پسوریازیس به صورت روزانه و برای درمان نگهدارنده، یک روز در میان یا آخر هفته‌ها استفاده شوند.

ممکن است برای درمان نواحی کمتر حساس و کوچک تر کورتیکواستروئیدهای قوی‌تری مانند تریامسینولون (استونید، تریانکس) ، کلوبتازول (تمووات) به تنهایی یا همراه با هم تجویز شود. استفاده طولانی‌مدت یا بیش از حد از کورتیکواستروئیدها پوست را نازک می‌کند. تاثیر کورتیکواستروئیدها با گذشت زمان کم می‌شود.

• انالوگ‌های ویتامین دی: فرم‌های مصنوعی ویتامین دی مانند کلسیپوترین و کلسیتریول (وکتیکال)، رشد سلول‌ها را آهسته می‌کنند. این نوع داروها ممکن است به‌تنهایی یا همراه با کورتیکواستروئیدهای موضعی استفاده شوند. کلسیتریول در نواحی حساس تحریک کمتری ایجاد می‌کند. این گروه از داروها از کورتیکواستروئیدهای موضعی قیمت بیشتری دارند.

•  رتینوئیدها: تازاروتن (تازوراک، آواج) به صورت ژل یا کرم در دسترس‌اند و یک تا دو بار در روز استفاده می‌شوند. شایع‌ترین عارضه آنها، تحریک‌پذیری و افزایش حساسیت پوست به نور است. در صورتی که باردار هستید قصد باردرای دارید یا در حال شیر دادن هستید تازاروتن توصیه نمی‌شود.

• مهارکننده‌های کلسینورین: مهارکننده‌های کلسینورین از جمله تاکرولیموس (پروتوپیک) و پیمکرولیموس (الیدل) التهاب و تشکیل پلاک را کم می‌کنند، به خصوص در مناطقی مانند اطراف چشم که پوست نازک و حساس است. در این مناطق کورتیکواستروئیدهای موضعی و رتینوئیدها بسیار تحریک کننده هستند و عوارض جانبی ایجاد می‌کنند. مهارکننده‌های کلسینورین در بارداری، شیردهی یا در صورتی که قصد بارداری دارید توصیه نمی‌شود. همچنین به دلیل خطر ایجاد سرطان پوست و غدد لنفاوی برای استفاده طولانی مدت مناسب نیستند.
• اسید سالیسیلیک: شامپوها و محلول‌های پوستی اسید سالیسیلیک برای پوسته‌ریزی ناحیه سر مفید هستند. ممکن است به تنهایی یا برای افزایش نفوذ به پوست همراه سایر داروها استفاده شوند.

• کول تار: محصولات حاوی کول تار پوسته‌ریزی، خارش و التهاب را کم می‌کند. کول تار بدون نسخه یا با تجویز پزشک به صورت شامپو، کرم و روغن موجود است. ممکن است محیط اطراف را کثیف کنند، روی لباس یا رختخواب لکه بیندازند یا بوی بدی داشته باشند. کول تار هم دربارداری و شیردهی بهتر است مصرف نشود.

• درمان گوکرمن: ترکیب کول تار با نوردرمانی است که به آن درمان گوکرمن گفته می‌شود. این دو روش با هم تاثیر بیشتری نسبت به هریک از آنها به تنهایی دارند؛ زیرا کول تار حساسیت پوست را به اشعه فرابنفش بیشتر می‌کند.

• انترالین: انترالین (محصول دیگری از تار) نوعی کرم است که برای آهسته کردن رشد پوست استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند پوسته ریزی را برطرف کند و پوست را لطیف تر و نازک تر کند. انترالین نباید در نواحی حساس مانند صورت و ناحیه تناسلی استفاده شود. انترالین پوست را حساس می‌کند و روی هرچیزی که با آن در تماس باشد لکه می اندازد. معمولا باید مدت کوتاهی روی پوست باشد و سپس شسته شود.

نوردرمانی

نور درمانی به‌تنهایی یا همراه با سایر روش‌های درمان پسوریازیس انتخاب اول در موارد متوسط تا شدید است. در این روش پوست به دفعات مکرر در معرض مقدار کنترل‌شده‌ای از نور طبیعی یا مصنوعی قرار می‌گیرد. در مورد این که آیا نوردرمانی در خانه برای شما مفید است یا نه، با پزشک خود مشورت کنید.

• نور خورشید: تماس روزانه و کوتاه مدت با نور خورشید می‌تواند بیماری پسوریازیس را تسکین دهد. البته قبل از شروع این روش حتما با پزشک خود مشورت کنید.

• لامپ‌های اشعه فرابنفش نوع B با پهنای باند عریض: پهنای باند عریض به این معنی است که این نوع لامپ، اشعه فرابنفش را با طول موج‌های مختلفی از خود ساطع می‌کند. مقدار کنترل‌شده‌ای از پرتو فرابنفش از یک منبع نور مصنوعی می‌تواند تاثیر درمانی داشته باشد. عوارض جانبی کوتاه‌مدت آن قرمزی، تحریک‌پذیری و خشکی پوست است. مرطوب کردن منظم پوست به کاهش عوارض کمک می‌کند.

• لامپ‌های اشعه فرابنفش نوع Bبا پهنای باند باریک: این لامپ‌ها که فقط طول موج خاصی از اشعه را تولید می‌کنند،در بسیاری از موارد جایگزین درمان با نور با پهنای باند عریض شده‌اند. ابتدا ۳-۲ جلسه در هفته و پس از بهبود علائم، برای درمان نگهدارنده، با فاصله بیشتر انجام می‌شوند. هرچند لامپ‌های با باند باریک موثرترند، اما می‌توانند سوختگی های شدیدتر و طولانی‌مدت تری ایجاد کند.

• پسورالن همراه با اشعه فرابنفش نوع A (PUVA): این روش عبارت است از ماده‌ای که پوست را به نور حساس کند (پسورالن) و سپس قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش نوع A (UVA). اشعه نوع A نسبت به نوعB عمیق تر در پوست نفوذ می‌کند؛ پسورالن هم عمق نفوذ را افزایش می دهد. این روش درمان نسبت به سایر روش‌ها تهاجمی‌تر است و برای موارد شدیدتر استفاده می‌شود. عوارض کوتاه‌مدت آن تهوع، سردرد، سوزش و خارش پوست است. عوارض آن در طولانی‌مدت عبارت است از خشک و چروک شدن پوست، ایجاد کک و مک، حساسیت به نور و افزایش ریسک سرطان‌های پوست از جمله ملانوم.

• لیزر اگزایمر: در این نوع از لیزردرمانی یک اشعه قوی فرابنفش فقط روی ناحیه درگیر تابانده می‌شود. این روش به دلیل قدرت بیشتر اشعه فرابنفش، نسبت به روش های قدیمی‌تر نوردرمانی نیاز به جلسات کمتری دارد. ممکن است باعث قرمزی و تاول زدن پوست شود.

دارودرمانی

• داروهای خوراکی یا تزریقی: داروهای سیستمیک در موارد شدید یا در صورت عدم پاسخ به درمان موضعی تجویز می‌شوند. بعضی از این داروها به دلیل عوارض جانبی شدید به‌صورت کوتاه‌مدت تجویز و با داروهای دیگر جا‌به‌جا می‌شوند.

• استروئیدها: اگر شما ضایعات کوچک و کمی داشته باشید که به درمان‌های معمول جواب ندهند ممکن است نیاز باشد تریامسینولون مستقیم داخل ضایعات تزریق شود.

• رتینوئیدها: آسیترتین (سوریاتان) و سایر رتینوئیدها به‌صورت قرص در دسترس هستند و سرعت تقسیم سلول‌ها را کم می‌کنند. ممکن است باعث خشکی پوست و درد عضلانی شوند. در صورت بارداری، شیردهی و یا قصد بارداری مصرف آنها مجاز نیست

•  متوترکسات: متوتروکسات (ترکسال) که به‌صورت داروی خوراکی تجو یز می‌شود، تقسیم سلول‌ها را آهسته کرده و التهاب را بهبود می بخشد. اثربخشی آن از ادالیموماب (هومیرا) و اینفلیکسیماب (رمیکید) کمتر است. عوارض آن ناراحتی معده، کاهش اشتها و خستگی است. درصورت استفاده طولانی‌مدت، باید به صورت دوره ای، آزمایش کارکرد آنزیم های کبد و شمارش سلول‌های خونی انجام شود. در صورت مصرف متوتروکسات به مدت طولانی حتما به‌طور منظم سطح سلول‌های خونی و آنزیم‌های کبدی و عملکرد آن چک شود. حتماً با پزشک خود در این‌باره صحبت کنید. هر زن و مردی که قصد بچه‌دار شدن داشته باشد، باید حداقل ۳ ماه قبل از اقدام برای باروری متوتروکسات را قطع کند. این دارو در شیردهی توصیه نمی‌شود.

• سیکلوسپورین: داروی خوراکی سیکلوسپورین (نئورال) که در موارد شدید بیماری پسوریازیس یا صدف تجویز می‌شود، سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند. نحوه کارکرد آن شبیه متوتروکسات است؛ اما بیش از یک سال نباید مداوم مصرف شود. سیکلوسپورین هم مانند سایر داروهای سرکوب‌کننده ایمنی ، خطر عفونت و سرطان را افزایش می‌دهد. در بیماری که سیکلوسپورین مصرف می‌کند، فشار خون و عملکرد کلیه باید به‌صورت دوره‌ای چک شود. در صورت بارداری یا قصد آن و  شیردهی سیکلوسپورین توصیه نمی‌شود.

• داروهای بیولوژیک: این داروها که به فرم تزریقی هستند سیستم‌ایمنی را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهند که چرخه بیماری پسوریازیس متوقف شده، علائم طی چند هفته فروکش می‌کند. تعداد زیادی از این داروها برای درمان پسوریازیس یا بیماری صدف متوسط تا شدید در افرادی که به درمان‌های خط اول جواب نداده‌اند تایید شده‌اند. این داروها روزبه‌روز متنوع تر می‌شوند؛ مانند اتانرسپت (انبرل)، اینفلیکسیماب (رمیکید)، ادالیموماب (هومیرا) ، اوستکینوماب (استلارا)، سکوکینوماب (کوسنتیکس) و ایکسکیزوماب (تالتز). این داروها قیمت بالایی دارند و ممکن است تحت پوشش بیمه نباشند.

کلام آخر دکتر ساینا

همانطور که اشاره کردیم پسوریازیس نوعی بیماری مزمن و عودکننده پوستی است که می‌تواند علاوه بر پوست، دستگاه گوارشی و مفاصل را هم درگیر کند. درحال حاضر پسوریازیس یا بیماری صدف درمان قطعی ندارد و با وجود درمان مجددا علائم آن عود می‌کند؛ اما گزینه‌های زیادی موجود دارد که پزشک بسته به شرایط شما یک یا چند روش را انتخاب می‌کند.

یادتان باشد که با مراجعه زودهنگام و به پزشک رعایت نکاتی می‌توانید عود بیماری پسوریازیس را عقب بیندازید و دفعات آن را کمتر کنید.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری

سوالات متداول