سرویسیت یا التهاب دهانه رحم: علت، علائم و درمان

التهاب دهانه رحم یا سرویسیت از جمله بیماری‌های رایج زنان است. این بیماری در برخی شرایط ممکن است چندان خطرناک نباشد و به‌راحتی هم درمان شود. اما تحت برخی شرایط التهاب رحم تبدیل به بیماری خطرناکی می‌شود که عدم درمان به‌موقع آن می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را هم برای فرد و هم برای شریک جنسی و  جنین او (در صورت بارداری) به همراه داشته باشد. در این مقاله درباره این بیماری، علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن صحبت می‌کنیم.

سرویسیت یا التهاب دهانه رحم چیست؟

دهانه رحم بخش باریکی از رحم است که در قسمت انتهایی آن قرار دارد و به واژن ختم می‌شود. «سرویسیت» به التهاب یا عفونت دهانه رحم گفته می‌شود.

سرویسیت چقدر شایع است؟

سرویسیت شیوع زیادی دارد؛ به‌طوری‌که بیشتر از نیمی از زنان حداقل یک بار در زندگی خود این مشکل را تجربه می‌کنند.

علائم التهاب رحم

علائم رایج التهاب رحم عبارت‌اند از:

• ترشح چرکی واژن به رنگ خاکستری یا زرد کم‌رنگ
• خونریزی غیرطبیعی بعد از رابطه جنسی یا بین دو پریود
• درد بعد از رابطه جنسی
• تکرر یا سوزش ادرار
• درد در شکم یا لگن و تب (به‌ندرت)

البته خیلی اوقات التهاب رحم علائم خاصی ندارد و ممکن اتس حین انجام معاینه‌های روتین زنان متوجه ابتلا به آن شوید.

علت التهاب رحم یا سرویسیت

التهاب رحم شدید معمولاً به‌دنبال ابتلا به یک عفونت مقاربتی ایجاد می‌شود. از جمله این عفونت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سوزاک
• کلامیدیا
• تب‌خال تناسلی
• تریکومونیازیس
• میکوپلاسما (بیماری باکتریایی که می‌تواند بخش‌های مختلف بدن مثل ریه، پوست یا مجاری ادراری را درگیر کند. این بیماری از راه رابطه جنسی قابل‌انتقال است.)

البته همیشه التهاب رحم منشا عفونی ندارد. از جمله دلایل غیرعفونی التهاب رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حساسیت واژن به مواد شیمیایی مثل اسپرم‌کش، لاتکس کاندوم و محصولات بهداشتی (اسپری خوشبوکننده، ژل شست‌وشو، شامپو بدن، صابون‌های معطر و غیره)
• دوش واژینال
• آسیب‌دیدن یا حساس‌شدن واژن به دلیل استفاده از تامپون، کاپ قاعدگی و لوازم پیشگیری از بارداری (مثل دیافراگم و حلقه ضدبارداری)
• به‌هم‌خوردن تعادل باکتری‌های مفید واژن (واژینوز باکتریایی)
• مشکلات هورمونی (کمبود شدید استروژن یا بالابودن پروژسترون باعث می‌شود بدن نتواند بافت‌های سالم دهانه رحم را به‌خوبی حفظ کند.)
• ابتلا به سرطان یا پرتودرمانی (به‌ندرت)
• بیماری‌های التهابی گسترده (بیماری که باعث ایجاد التهاب در بخش‌های مختلف بدن می‌شود.)

عفونت‌های مقاربتی تنها علت التهاب رحم نیستند. حساسیت به محصولات بهداشتی و شیمیایی، آسیب‌دیدن واژن، مشکل هورمونی و افزایش تعداد باکتری‌های مفید واژن هم باعث این بیماری می‌شود.

عوامل خطر ابتلا به سرویسیت: التهاب رحم در چه کسانی بیشتر دیده می‌شود؟

هر کسی ممکن است دچار التهاب دهانه رحم شود؛ اما برخی موارد خطر بروز این مشکل را بیشتر می‌کنند:

• داشتن شرکای جنسی متعدد یا ارتباط جنسی با فردی که شرکای متعددی دارد
• شروع رابطه جنسی (دخول) در سنین پایین
• سابقه ابتلا به عفونت‌های مقاربتی و التهاب رحم
• استفاده‌نکردن از کاندوم حین رابطه جنسی

خطرات و عوارض التهاب رحم

دهانه رحم مثل یک مانع عمل کرده و از ورود عوامل خارجی مثل باکتری‌ها و ویروس‌ها به رحم جلوگیری می‌کند. اگر این بخش از رحم دچار التهاب یا عفونت شود، احتمال اینکه این عوامل خارجی بتوانند به رحم نفوذ کنند بالا می‌رود. برای مثال اگر التهاب رحم ناشی از سوزاک یا کلامیدیا باشد، عفونت می‌تواند در دیواره رحم و لوله‌های فالوپ پخش شده و باعث بیماری التهابی لگن (PID) شود.

همچنین فردی که مبتلا به سرویسیت است بیشتر از یک فرد سالم در معرض خطر گرفتن ویروس HIV از شریک جنسی خود است. بالعکس، ویروس‌ها از بدن فردی که به HIV و التهاب رحم مبتلا است نیز راحت‌تر به بدن شریک جنسی او منتقل می‌شوند؛ بنابراین احتمال بیمار شدن شریک جنسی نیز در این شرایط بیشتر است.

در صورت ابتلا به التهاب دهانه رحم، تا زمانی که به طور کامل درمان نشده‌اید از برقراری رابطه جنسی جدید پرهیز کنید.

تشخیص سرویسیت

برای تشخیص سرویسیت و علت آن روش‌های مختلفی وجود دارد که عبارت‌اند از:

۱. گرفتن شرح‌حال از بیمار

طی شرح‌حال ممکن است به نکاتی درباره عادات بهداشتی، بیماری‌های قبلی، سن، الگوی روابط جنسی یا شریک جنسی خود اشاره کنید که پزشک را در تشخیص بهتر مشکل و علت آن راهنمایی می‌کند.

۲. معاینه لگن

در مرحله بعد پزشک سعی می‌کند با معاینه لگن و واژن علائم ظاهری التهاب را (قرمزی دهانه رحم، ترشح غیرعادی، خون روی واژن و داخل دهانه رحم  و التهاب دیواره‌های واژن) بررسی کند.

۳. نمونه برداری

اگر طی معاینه لگن پزشک به وجود عامل عفونی در ایجاد التهاب مشکوک شود، آزمایش پاپ اسمیر و نمونه‌برداری از ترشحات واژن را انجام می‌دهد. در آزمایش پاپ اسمیر نمونه‌ای از سلول‌های دیواره رحم برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا هر نوع رشد سلول غیرعادی (در صورت وجود) تشخیص داده شود.

همچنین نمونه ترشحات در آزمایشگاه از نظر وجود عفونت‌هایی مثل سوزاک، کلامیدیا، تریکومونیازیس و واژینوز باکتریایی بررسی می‌شود.

تشخیص التهاب رحم و علت آن گاهی با یک شرح‌حال و معاینه لگن ساده امکان‌پذیر است. همچنین پزشک برای تشخیص بهتر ممکن است نمونه‌برداری و پاپ اسمیر هم انجام دهد.

درمان التهاب رحم

درمان التهاب رحم به علت ایجاد این مشکل بستگی دارد. اگر التهاب منشا عفونی نداشته باشد، ممکن است نیاز به دارو نداشته باشید و با رعایت یک سری نکات پیشگیرانه درمان شوید؛ اما اگر یک عامل عفونی باعث التهاب رحم شده باشد، پزشک تلاش می‌کند با ازبین‌بردن عفونت بیماری را درمان کرده و از پخش‌شدن بیشتر آن در رحم جلوگیری کند.

بسته به نوع عفونت داروهای مختلفی تجویز می‌شوند که عبارت‌اند از:

• آنتی‌بیوتیک
• داروهای ضدقارچ
• داروهای ضدویروس

اگر مبتلا به التهاب رحم ناشی از عفونت مقاربتی شده‌اید شریک جنسی‌تان هم باید به‌صورت هم‌زمان تحت درمان قرار بگیرد. درمان‌نشدن شریک جنسی می‌تواند باعث برگشت دوباره بیماری شود.

پیشگیری از ابتلا به سرویسیت

با رعایت نکات زیر شانس ابتلا به التهاب دهانه رحم را کاهش دهید:

• شریک جنسی خود را به استفاده از کاندوم ملزم کنید.
• با شرکای جنسی متعدد (یا فردی که چنین شرایطی دارد) رابطه جنسی برقرار نکنید.
• با فردی که ترشح یا زگیل تناسلی دارد رابطه جنسی برقرار نکنید.
• از محصولات بهداشتی (به‌خصوص محصولات معطر) در ناحیه واژن و دوش واژینال استفاده نکنید.
• در صورت ابتلا به دیابت قند خون خود را کنترل کنید.

به نقل از وبسایت Mayo Clinic:

برای کاهش احتمال ابتلا به سرویسیت از طریق عفونت‌های مقاربتی، به‌طور مداوم و صحیح از کاندوم استفاده کنید.کاندوم‌ها در پیشگیری از انتقال عفونت‌های مقاربتی مثل سوزاک و کلامیدیا که می‌توانند منجر به التهاب رحم شوند بسیار موثر عمل می‌کنند. همچنین داشتن روابط بلندمدت و تعهد افراد به برقراری رابطه جنسی صرفاً با شریک خود به کاهش انتقال عفونت کمک می‌کند.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

در صورت داشتن علائمی مثل ترشح غیرطبیعی، خونریزی واژینال بی‌دلیل، تکرر و سوزش ادرار و درد حین رابطه جنسی باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. البته توصیه می‌شود حتی اگر هیچ علامتی هم ندارید معاینه‌های روتین زنان را به‌صورت سالانه انجام دهید.

کلام آخر دکترساینا

التهاب دهانه رحم یا سرویسیت هم به دلیل عفونت‌های مقاربتی و هم به دلایل غیرعفونی مثل حساسیت ایجاد می‌شود. اگرچه این بیماری با دارو به‌راحتی درمان می‌شود؛ اما عدم تشخیص و درمان به‌موقع آن (اگر ناشی از عفونت مقاربتی باشد.) می‌تواند باعث پخش‌شدن عفونت در رحم، ابتلا به بیماری التهابی لگن، نازایی و صدمه به جنین یا تهدید جان خود فرد شود.

بهتر است به‌صورت سالانه معاینه‌ها و آزمایش‌های مخصوص زنان را انجام دهید تا به‌موقع از وجود هرگونه مشکل احتمالی مطلع شوید. همچنین در صورت داشتن هرگونه علامت غیرعادی، برای تشخیص مشکل به پزشک خود مراجعه کنید.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.