درد واژن در بارداری؛ از علت تا درمان

درد لگن و درد واژن در بارداری، به‌ویژه در سه ماه سوم، یکی از گرفتاری‌های شایع در میان زنان باردار است؛ علی‌رغم این‌که اغلب تصور می‌شود که درد و احساس سنگینی در واژن تنها در سه‌ماهه سوم بارداری ممکن است رخ دهد، اما این مشکل در سه‌ماهه نخست و دوم بارداری هم محتمل است. اگرچه تشخیص علت دقیق درد لگن در بارداری در آغاز ممکن است دشوار باشد، اما مطمئن باشید شما تنها کسی نیستید که این وضعیت را تجربه کرده است!

در متن پیش رو به شما دلایل مختلف درد واژن در بارداری را خواهیم گفت و در ادامه می‌گوییم چه زمانی تجربه درد نگران‌کننده است. در پایان شمارا با چند راهکار کاهش و پیشگیری از درد واژن در بارداری آشنا خواهیم کرد.

آیا درد و تیر کشیدن واژن در بارداری طبیعی است؟

درد واژن در بارداری اغلب طبیعی و به دنبال رشد جنین و ضعف عضلات لگنی اتفاق می‌افتد؛ بااین‌حال، ممکن است درد واژن به دلایل دیگری از قبیل عفونت ادراری، عفونت مقاربتی یا بارداری خارج رحمی اتفاق بیفتد؛ به‌ویژه درصورتی‌که با علائم مهم دیگری از قبیل سوزش ادرار، تب و خون‌ریزی همراهی داشته باشد.

به گفته MedicalNewsToday در خصوص درد واژن در بارداری:

در طول دوره بارداری بسیاری از زنان ممکن است احساس فشار یا سنگینی در اطراف واژن را تجربه کنند. این وضعیت طبیعی است و ممکن است در سه‌ماهه نخست یا سه‌ماهه پایانی دوره بارداری اتفاق بیفتد.

رحم یک خانم باردار، از آغاز تا پایان بارداری، از اندازه یک پرتقال به ‌اندازه یک هندوانه یا بزرگ‌تر می‌رسد. بدن یک زن باردار نه‌تنها به فضا و مواد غذایی برای رشد یک فرد جدید احتیاج دارد، بلکه باید یک عضو کاملاً جدید به نام جفت را هم بسازد. با مجموعه این تغییرات در کنار هم عجیب نیست که بسیاری از زنان متوجه تغییرهایی ناگهانی و غیرعادی در نحوه احساس بدن خود شوند. احساس فشار در ناحیه واژن، لگن یا زیر شکم در همه ماه‌های بارداری شایع است.

انواع درد واژن در بارداری

با رشد جنین در رحم و افزایش اندازه آن، فشار مستقیم بر روی بافت واژن افزایش می‌یابد. مجموعه این عوامل در کنار هم می‌تواند به‌طورطبیعی منجر به احساس درد یا فشار در واژن شود.

اگر علائم دیگری از قبیل خون‌ریزی، ترشح از واژن، خارش واژن یا سوزش واژن هم دارید، ممکن است درد واژن طبیعی نباشد و نیاز به بررسی‌های بیشتری داشته باشد. دراین‌صورت لازم است با پزشک خود مشورت کنید تا با تشخیص علت درد واژن، درمان مناسب را برای شما آغاز کند.

۱. دردهای طبیعی واژن و لگن در بارداری

به دنبال بزرگ شدن جنین و اشغال فضای بیشتر، اصلاً عجیب نیست که تغییری ناگهانی در بدن‌تان احساس کنید؛ احساس فشار در واژن، لگن و زیر شکم در همه ماه‌های بارداری درصورتی‌که با علائم دیگری همراهی نداشته باشد، طبیعی و شایع است. احساس فشار مشابه دردهایی است که حین پریود تجربه می‌کنید و ممکن است با درد زیر شکم هم همراهی داشته باشد.

۲. دردهای غیرطبیعی واژن و لگن در بارداری

تمایز احساس فشار در واژن یا لگن از درد آشکار این ناحیه اهمیت بسیاری دارد. درد لگن می‌تواند آن‌قدر تیز باشد که به‌سختی بتوانید راه بروید یا حتی صحبت کنید. این موارد طبیعی نیست و لازم است فوراً پزشک خود را در جریان قرار دهید. علاوه‌براین، دردی که با هر یک از علائم زیر همراهی داشته باشد، نگران‌کننده است:

• سردرد
• سرگیجه
• تورم ناگهانی دست‌ها، پاها و صورت
• تب و لرز
• خونریزی از واژن

اگرچه درد واژن در دوره بارداری اغلب طبیعی است؛ اما درصورتی‌که با علائم دیگری نظیر تب، سرگیجه، خون‌ریزی یا ورم دست‌وپا همراهی داشته باشد، نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.

علل طبیعی درد واژن در بارداری

در ادامه شمارا با برخی از دلایل طبیعی درد واژن در بارداری که کمتر نگران‌کننده هستند، آشنا خواهیم کرد.

۱. رشد جنین و بزرگ شدن رحم

به دنبال رشد جنین و افزایش وزن محوطه رحم، فشار به عضلات کف لگن افزایش می‌یابد؛ این عضلات وظیفه حمایت از رحم و واژن را بر عهده دارند. این مسئله می‌تواند باعث درد یا ناراحتی واژن به‌ویژه در سه‌ماهه سوم بارداری شود.

۲. گشادشدن دهانه رحم

در طول دوره بارداری دهانه رحم نقش مهمی را در محافظت از جنین ایفا می‌کند. دهانه رحم در طول بارداری بسته است تا از جنین در رحم محافظت کند. در زمان زایمان، انقباض‌های متناوب به دهانه رحم کمک می‌کند تا گشاد شود و به کودک اجازه بدهد که وارد کانال زایمان شود. درد شدید و تیز واژن ممکن است علامتی از گشادشدن دهانه رحم و نزدیک شدن به زمان زایمان باشد. این درد به دنبال پایین آمدن کودک به درون لگن و فشار سر او بر روی اعصاب ناحیه ایجاد می‌شود.

۳. افزایش جریان خون

در طول دوره بارداری، افزایش جریان خون واژن و افزایش ترشحات آن شایع است. این تغییرات ممکن است به دنبال افزایش سطح هورمون استروژن و پروژسترون رخ بدهد و منجر به احساس ناراحتی یا درد واژن شود.

۴. تغییرات هورمونی

هورمون ریلکسین هورمونی است که در سه‌ماهه نخست بارداری بیشتر ترشح می‌شود و با شل کردن عضلات ناحیه لگنی می‌تواند زمینه‌ساز درد واژن شود. همچنین افزایش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون با افزایش خون‌رسانی واژن می‌توانند منجر به درد و فشار در واژن شوند.

۵. درد رباط گرد

درد رباط گرد اغلب در سه‌ماهه نخست بارداری رخ می‌دهد؛ این درد به‌صورت فشار شدید یا درد تیرکشنده‌ای که از زیر شکم تا کشاله ران می‌رود، خودش را نشان می‌دهد. ریلکسین هورمونی است که با شل کردن عضلات و رباط‌های لگنی به بدن کمک می‌کند تا خودش را برای زایمان آماده کند. این هورمون همچنین می‌تواند باعث درد عضلات لگن شود.

۶. نفخ و یبوست

بسیاری از زنان در دوره بارداری‌شان با یبوست و نفخ دست‌وپنجه نرم می‌کنند. یبوست می‌تواند باعث احساس پری یا فشار در واژن شود؛ به‌ویژه وقتی‌که مدفوع خیلی سفت شود یا روزها از آخرین نوبت اجابت مزاج گذشته باشد. مصرف مقدار کافی آب، میوه و غذاهای فیبردار می‌تواند به بهبود یبوست کمک کند.

۷. خشکی واژن

خشکی واژن هم یکی از مشکل‌های رایج در دوره بارداری است که به دنبال افزایش سطح هورمون پروژسترون و نیز اضطراب طبیعی مادر در دوره بارداری رخ می‌دهد. خشکی واژن درنهایت می‌تواند باعث احساس درد واژن در دوره بارداری به‌ویژه حین رابطه جنسی همراه با دخول شود.

چه موقع علت درد واژن در بارداری غیرطبیعی است؟

درد واژن در موارد زیر طبیعی نیست و لازم است به علائم همراه آن توجه کنید تا در صورت لزوم با پزشک خود مشورت کنید و با دریافت درمان مناسب کمک کنید تا درد واژن برطرف شود:

۱. رابطه شدید و خشن جنسی

درد واژن در دوره بارداری ممکن است به دنبال رابطه جنسی شدید و خشن جنسی رخ بدهد. به‌ویژه درصورتی‌که دخول در نبود روان‌کننده یا لوبریکانت اتفاق بیفتد؛ رابطه جنسی خشن علاوه بر درد واژن، می‌تواند باعث التهاب و تحریک‌پذیری واژن شود.

۲. بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم (EP) یکی دیگر از دلایل احتمالی درد واژن در طول دوره بارداری است. بارداری خارج از رحم به حالتی گفته می‌شود که جفت و جنین در جایی غیر از رحم ایجاد شود. بارداری خارج رحمی می‌تواند باعث پارگی لوله رحم و درنتیجه درد واژن، خون‌ریزی، سرگیجه و تهوع شود. درصورتی‌که به بارداری خارج رحمی شک داشتید، لازم است سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.

۳. عفونت قارچی واژن

عفونت قارچی واژن می‌تواند باعث درد، ترشح، تحریک‌پذیری و خارش شدید واژن و فرج بشود. عفونت قارچی واژن اغلب با دارو بهبود می‌یابد.

۴. عفونت باکتریایی واژن

واژینوز باکتریایی (BV) نوعی التهاب واژن است که در اثر رشد بیش‌ازحد باکتری‌هایی که به‌طور طبیعی در واژن زندگی می‌کنند اتفاق می‌افتد. ازجمله علائم بیماری می‌توان به ترشح از واژن، بوی بد واژن (بوی ماهی)، سوزش و درد واژن اشاره کرد.

۵. عفونت‌های مقاربتی

عفونت‌های مقاربتی یا عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی (STI) می‌توانند باعث درد واژن در دوره بارداری شوند. ازجمله عفونت‌های مقاربتی می‌توان به تبخال تناسلی و سوزاک (گنوره‌آ) اشاره کرد. سوزش و خارش از دیگر علائم عفونت‌های مقاربتی است.

۶. عفونت ادراری

عفونت مجاری ادراری یا UTI یکی از مشکل‌های شایع دوره بارداری است که به دنبال تغییر در الگوی رشد باکتری‌های طبیعی واژن رخ می‌دهد. درد واژن، در کنار خارش، سوزش و کدر شدن ادرار از علائم شایع عفونت ادراری در دوره بارداری است.

۷. مشکلات کلیه

مشکلات کلیوی از دیگر دلایل احتمالی درد واژن و لگن در دوره بارداری هستند؛ ازجمله مشکلات کلیوی که می‌توانند باعث درد واژن و لگن شوند، می‌توان به عفونت مجاری ادراری، پیلونفریت (عفونت کلیه) و سنگ کلیه اشاره کرد.

۸. مشکلات کبد

بیماری‌های کبدی نیز می‌توانند زمینه‌ساز درد واژن و لگن در دوره بارداری شوند. ازجمله بیماری‌های کبدی در دوره بارداری می‌توان به کبد چرب حاد بارداری (که باعث تولید بیش‌ازحد چربی در بافت کبد می‌شود) و کلستاز بارداری (که در آن ترشح صفرا دچار اختلال می‌شود) اشاره کرد.

۹. پیچ‌خوردگی تخمدان

پیچ‌خوردگی یا تورشن تخمدان حالتی است که تخمدان یا در مواردی لوله فالوپ (لوله‌ای که تخمک‌ها از طریق آن خودشان را به رحم می‌رسانند.) می‌چرخد و باعث قطع خون‌رسانی به محل می‌شود. تورشن تخمدان یک وضعیت اورژانسی است و می‌تواند باعث از دست رفتن تخمدان شود. ازجمله علائم پیچ‌خوردگی تخمدان می‌توان به درد شدید و ناگهانی زیر شکم و واژن، تهوع و استفراغ اشاره کرد.

۱۰. نارسایی و ضعف دهانه رحم

برخی از زنان دهانه رحم یا سرویکس ضعیفی دارند که به آن نارسایی دهانه رحم هم گفته می‌شود. در صورت ابتلا به نارسایی دهانه رحم، بیشتر در معرض بارداری زودرس یا سقط خودبه‌خودی جنین هستید؛ چون دهانه رحم به‌اندازه کافی برای حمایت از رحم قوی نیست. در اغلب موارد نارسایی دهانه رحم با مداخله به‌موقع، قابل‌درمان است.

درصورتی‌که طی بارداری احساس فشار در واژن داشتید، به‌ویژه در سه‌ماهه نخست بارداری، لازم است با پزشک خود مشورت کنید تا وضعیت دهانه رحم شمارا ارزیابی کند.

۱۱. افتادگی اندام‌های لگنی

فشار شدید واژن می‌تواند علامتی از افتادگی اندام‌های لگنی باشد. افتادگی اندام‌های لگنی یا POP به وضعیتی گفته می‌شود که اعضای نزدیک لگن به پایین یعنی داخل واژن یا رکتوم (محلی که روده بزرگ را به مقعد متصل می‌کند.) کشیده می‌شوند.

افتادگی اندام‌های لگنی اگرچه قابل‌درمان است، اما می‌تواند باعث درد شدید، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و عوارض شدید شود. درصورتی‌که دچار درد ناگهانی و شدید واژن یا بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع شدید یا احساس کردید چیزی به سمت پایین در واژن کشیده می‌شود، لازم است با پزشک خود مشورت کنید.

درد واژن در ماه‌های مختلف بارداری

در جدول زیر می‌توانید علت در واژن در ماه‌های مختلف را مشاهده کنید:

عوارض درد واژن در بارداری

درد واژن در اغلب موارد تنها یکی از عوارض آزاردهنده‌ی دوره بارداری است که درنتیجه‌ی ضعف عضلات لگنی و افزایش وزن جنین رخ می‌دهد. بااین‌حال، گاهی علت درد واژن در بارداری مسئله‌ای مهم است و باید برای جلوگیری از عوارض ناخواسته، فوراً درمان شود. برای مثال اگر علت درد واژن عفونت باشد و به‌موقع درمان نشود، می‌تواند در بدن پخش شود و برای جنین خطرآفرین شود. حتی می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود.

ضعف زیاد عضلات لگن می‌تواند منجر به بیرون‌زدگی یا پرولاپس ارگان‌های لگنی شود که خود می‌تواند زمینه‌ساز بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، درد حین مقاربت و تغییر شکل ناحیه تناسلی بشود.

برخی از زنان ممکن است در طول بارداری یا حین زایمان، دچار آسیب عضلانی شوند. هورمون ریلکسین احتمال آسیب عضلانی را بیشتر می‌کند؛ بنابراین لازم است تحرک داشته باشید تا به تقویت عضلات کمک کنید. برای بلند کردن اشیاء همیشه از پاها به‌جای کمر استفاده کنید و در صورت بروز درد شدید عضلانی سریعاً پزشک را در جریان قرار دهید.

درمان درد واژن در بارداری

درمان درد واژن در دوره بارداری به علت آن بستگی دارد؛ بااین‌حال، انجام کارهای زیر نیز اگرچه باعث تسکین سریع درد نمی‌شود، اما در جلوگیری از عوارض ناشی از درد واژن در بارداری کمک‌کننده است:

کشش‌های ملایم را امتحان کنید

ازآنجایی‌که احساس درد و فشار در واژن اغلب به دنبال ضعف عضلات و فشار لگن رخ می‌دهد، کشش‌های ملایم در برطرف کردن آن کمک‌کننده است؛ بنابراین برای تسکین درد و فشار سعی کنید که عضلات کمر و باسن را بکشید.

سراغ یوگای بارداری بروید

یوگای بارداری یا کلاس‌های آموزش تمرین‌های کششی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

از پد گرم استفاده کنید

می‌توانید از فوم‌رولر و پد گرم برای تسکین درد استفاده کنید؛ دقت کنید که حرارت پد زیاد نباشد و هر ۱۰ دقیقه یک‌بار آن را تعویض کنید.

تمرین‌های کگل یا تقویت عضلات کف لگن را انجام دهید

عضلات کف لگن را منقبض کنید- انگار می‌خواهید از ادرار کردن جلوگیری کنید. انقباض را ۱۰ ثانیه حفظ کنید و بعد آن را رها کنید. این کار را ده بار پشت سر هم و روزی دو نوبت تکرار کنید. تمرین‌های کگل همچنین به یک زایمان بهتر هم کمک می‌کند.

در طول بارداری فعالیت کنید

حتی انجام ورزش‌های ملایم مثل پیاده‌روی هم مفید است. انجام ورزش علاوه بر تقویت عضلات، به بهبود درد و فشار واژن هم کمک می‌کند.

آب بنوشید

مصرف آب را به‌ویژه بعد از انجام ورزش و در هوای گرم فراموش نکنید. مصرف آب به پیشگیری از یبوست کمک می‌کند.

پیشگیری از درد واژن در دوران بارداری

برای پیشگیری از درد واژن در بارداری انجام کارهای زیر را فراموش نکنید:

• از انجام فعالیت‌هایی که می‌تواند باعث درد واژن شود، مثل بالا و پایین رفتن مکرر از پله‌ها، تا حد امکان خودداری کنید.
• تا حد امکان ورزش کنید؛ پیش از آغاز هر ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.
• تا جایی که می‌توانید استراحت کنید.
• از دوستان، خانواده یا همسر خود بخواهید به شما در انجام کارها کمک کنند.
• کفش راحت بپوشید.
• حین لباس پوشیدن بنشینید؛ برای مثال نباید برای پوشیدن شلوار، روی یک پا بایستید.
• زانوهای خود را حین سوار و پیاده شدن از ماشین نزدیک هم نگه دارید.
• در وضعیت راحتی بخوابید؛ برای مثال به پهلو دراز بکشید و یک بالش را بین پاهای خود قرار دهید.
• اگر رابطه جنسی دارید، حالت‌های مختلفی را مثل زانو زدن امتحان کنید.

درد واژن در دوران بارداری می‌تواند روی زایمان تأثیر بگذارد؟

بسیاری از زنان علی‌رغم داشتن درد واژن در دوره بارداری می‌توانند زایمانی بدون مشکل را تجربه کنند. درصورتی‌که درد واژن دارید، با پزشک و مامای خود درباره برنامه بارداری خود صحبت کنید. در مواردی ممکن است زایمان در آب کمک‌کننده باشد.

درد واژن بارداری چه زمانی تمام می‌شود؟

درد واژن، کمر و زیر شکم در دوره بارداری طبیعی است و اغلب با آغاز سه‌ماهه دوم بارداری شروع می‌شود و ممکن است تا زمان زایمان هم ادامه یابد.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

همان‌طورکه می‌دانید لازم است در طول دوره بارداری به‌طور مرتب پزشک یا مامای خود را ملاقات کنید. اهمیت این ملاقات‌های مرتب ازاین‌جهت است که هر علامت یا مشکل جدیدی را با آن‌ها در میان بگذارید؛ حتی اگر به نظرتان مسئله کوچکی است.

در ابتدای بارداری لازم است هر چند هفته یک‌بار و در ادامه با فواصل بیشتری پزشک خود را ملاقات کنید. بااین‌حال، درصورتی‌که علائم زیر را داشتید، لازم است سریعاً با پزشک مشورت کنید:

• تب
• سردرد
• سرگیجه
• خونریزی
• سوزش و تکرر ادرار
• تغییر در حرکت‌های جنین
• تورم صورت، دست‌ها و پاها

درصورتی‌که علائم برای چند ساعت ادامه داشت، لازم است به اورژانس مراجعه کنید. با درمان به‌موقع مشکلات دوره بارداری می‌توانید از جان خودتان و فرزندتان محافظت کنید.

کلام آخر دکترساینا

درد واژن در بارداری به‌ویژه در سه‌ماهه‌ی پایانی مشکل شایعی است. به دنبال افزایش وزن و بزرگ شدن جنین، ممکن است احساس فشار یا درد مبهمی را در واژن و لگن تجربه کنید. بااین‌حال فراموش نکنید درصورتی‌که درد واژن یا هر علامت جدیدی داشتید، لازم است آن را با پزشک خود در میان بگذارید تا هر دو مطمئن شوید که مسئله نگران‌کننده‌ای وجود ندارد.

همراهی درد واژن بارداری با دیگر علائم از قبیل تب، سوزش ادرار و خونریزی می‌تواند نشان‌دهنده یک وضعیت غیرطبیعی باشد و لازم است سریعاً پزشک خود را در جریان بگذارید.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.