هیدروسل (آب آوردن) بیضه | علت، علائم و روش‌های درمان

تجمع مایع در کیسه‌ی بیضه منجربه ایجاد هیدروسل بیضه یا در اصطلاح آب آوردن بیضه می‌شود. هیدروسل به‌خودی‌خود معمولاً بدون درد و بی‌خطر است؛ اما گاهی نشانه‌ای از وجود مشکلی جدی‌تر است و نیاز به رسیدگی پزشکی دارد. در این مقاله به بررسی علل تشکیل هیدروسل، موارد خطرناک و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

هیدروسل بیضه چیست؟

هیدروسل کیسه‌ای پر از مایع است که در اطراف بیضه تشکیل می‌شود. هیدروسل بیضه در نوزادان تازه متولد شده شایع است؛ بااین‌حال هیدروسل بیضه ممکن در هر سنی رخ دهد. به گفته‌ی انجمن ارولوژی امریکا شیوع هیدروسل در نوزادان حدود ۶ درصد و در بزرگسالان ۱ درصد است.^[۱] هیدروسل معمولاً خطرناک نیست، بدون درد است و اغلب بدون نیاز به درمان ناپدید می‌شود؛ اما ازآنجایی‌که ممکن است با دیگر بیماری‌های بیضه اشتباه گرفته شود، نیاز است حتماً پزشک آن را بررسی کند.

هیدروسل بیضه در نوزادان شیوع بالایی دارد؛ اما در سنین دیگر نیز ممکن است ظاهر شود.

علت ایجاد هیدروسل بیضه

در اواخر دوران جنینی بیضه‌ها از شکم وارد کیسه‌ی بیضه می‌شوند. کیسه‌ی بیضه محل قرار گرفتن بیضه‌ها است. در دوران رشد، هر بیضه یک کیسه حاوی مایع در اطراف خود دارد که به‌طور طبیعی بسته می‌شود و مایع داخل آن در اولین سال زندگی کودک جذب می‌شود.

این روند طبیعی در نوزادان مبتلا به هیدروسل بیضه رخ نمی‌دهد. نوزادان نارس بیشتر در معرض خطر ابتلا به هیدروسل بیضه قرار دارند.

هیدروسل بیضه می‌تواند در سنین بالا نیز ایجاد شود. این حالت معمولاً در مردان بالای ۴۰ سال مشاهده می‌شود. هیدروسل بیضه در بالغین زمانی رخ می‌دهد که کانال یا مجاری خروجی که از بیضه‌ها به سمت پایین می‌آید به‌طور کامل بسته نشده باشد یا دوباره باز شود و مایع وارد آن شود. همچنین هیدروسل می‌تواند در اثر التهاب، آسیب یا عفونت کیسه‌های بیضه ایجاد شود.

انواع هیدورسل بیضه

هیدروسل مرتبط

 این نوع از هیدروسل با مایعات حفره شکمی در ارتباط است. هیدروسل مرتبط به دلیل نقص در پروسسوس واژینالیس رخ می‌دهد. پروسسوس واژینالیسن غشائی است که بیضه‌ها از طریق آن از حفره‌ی شکمی به کیسه‌های بیضه وارد می‌شود. اگر این غشاء باز بماند، می‌تواند منجربه فتق یا منجربه هیدروسل شود. دراین‌حالت کیسه‌ی بیضه‌ی کودک ورم می‌کند و بزرگ می‌شود و ممکن است اندازه‌ی آن در طول روز تغییر کند.

هیدروسل غیرمرتبط

 در این نوع از هیدروسل، کانال به‌طور کامل بسته شده است؛ اما همچنان مایع اضافی در اطراف کیسه‌ی بیضه وجود دارد. این وضعیت ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد یا در سال‌های بعد و بدون دلیل مشخصی ایجاد می‌شود. هیدروسل غیرمرتبط معمولاً تغییر اندازه نمی‌دهد یا رشد بسیار آهسته‌ای دارد.

هیدروسل بیضه اغلب مشکل خاصی ایجاد نمی‌‌کند؛ آن باید پزشک متخصص آن را بررسی کند تا با سایر مشکلات خطرناک بیضه اشتباه گرفته نشود.

علائم هیدروسل

هیدروسل مانند یک بالن کوچک پر از مایع در داخل کیسه‌ی بیضه است. سطح همواری دارد و اغلب در جلوی یکی از بیضه‌ها دیده می‌شود. هیدروسل بیضه در اندازه‌های بسیار متفاوتی دیده می‌شود.

هیدروسل اغلب بدون درد است؛ اما درصورتی‌که بیش‌ازحد بزرگ شود، به‌خاطر اندازه‌اش می‌تواند باعث احساس ناراحتی شود. پیاده‌روی یا فعالیت جنسی در زمانی که هیدروسل بیش‌ازحد بزرگ شده دشوار است. هیدروسل بزرگ اغلب در افراد مسنی دیده می‌شود که به پزشک مراجعه نکرده‌اند.

در صورت مشاهده‌ی تورم کیسه بیضه برای رد احتمالی مشکلات جدی‌تر بیضه مانند سرطان بیضه حتماً باید از متخصص اورولوژی کمک بگیرید.

هیدروسل بیضه در کودکان

همان‌طورکه گفتیم، هیدروسل بیضه در نوزادان پسر شایع است و برخی از نوزادان در بدو تولد با هیدروسل بیضه متولد می‌شوند. بیضه‌ها در دوران جنینی از شکم به سمت کیسه‌ی بیضه حرکت می‌کنند.

در برخی مواقع مجرای عبور بیضه‌ها به‌طور کامل بسته نشده و باعث ایجاد هیدروسل بیضه می‌شود. این امر در نوزادان نارس شایع‌تر است. در کودکان بزرگ‌تر هیدروسل ممکن است ناشی از آسیب، پیچ‌خوردگی بیضه یا سندرم نفروتیک باشد.

عوارض آب آوردن بیضه

هیدروسل بیضه معمولاً خطرناک نیست و تأثیر منفی روی باروری مردان ندارد؛ اما گاهی هیدروسل ناشی از یک مشکل دیگر است که دراین‌حالت می‌تواند مشکل‌ساز شود؛ مانند:

• عفونت یا تومور: ممکن است تولید یا عملکرد اسپرم را کاهش دهد.
• فتق اینگوینال: در این وضعیت بخشی از روده در دیواره‌ی شکم گیر می‌افتد و می‌تواند بسیار خطرناک شود.

هیدروسل به‌خودی‌خود خطرناک نیست؛ اما گاهی در اثر سایر بیماری‌های خطرناک بیضه ایجاد می‌شود.

روش‌های تشخیصی

تشخیص هیدروسل براساس ترکیبی از معاینات فیزیکی و آزمایش‌ها انجام می‌شود

• معاینه‌ی فیزیکی: پزشک بررسی می‌کند که برجستگی بیضه تحت فشار یا هنگام سرفه کردن بیمار چگونه تغییر شکل می‌دهد. همچنین هرگونه درد و ناراحتی را در بیضه‌ها بررسی می‌کند. همچنین پزشک با وارد آوردن فشار به شکم، بیمار را از نظر وجود فتق اینگوینال بررسی می‌کند.
• تاباندن نور: پزشک ممکن است حین معاینه‌ی فیزیکی برای تشخیص بهتر از تاباندن نور به بیضه‌ها استفاده کند. درصورتی‌که درون کیسه‌ی بیضه با مایع پر شده باشد، به نور اجازه عبور می‌دهد؛ اما درصورتی‌که درون کیسه‌ی بیضه یک توده یا تومور سرطانی وجود داشته باشد به نور اجازه عبور نمی‌دهد. این آزمایش می‌تواند به تشخیص احتمالی سرطان کمک کند.
• آزمایش خون و ادرار: این آزمایش‌ها برای بررسی هرگونه التهاب یا عفونت درخواست می‌شود.
• سونوگرافی: انجام سونوگرافی برای تشخیص سایر علل تورم بیضه ضروری است.

درمان هیدروسل

هیدروسل بیضه درصورتی‌که بدون علامت یا ناراحتی باشد نیازی به درمان ندارد. پوشیدن ساپورت حفاظتی کمک‌کننده است. درصورتی‌که هیدروسل بزرگ باشد یا باعث ناراحتی در فرد شود، می‌توان آن را درمان کرد.

درمان جراحی هیدروسل

یکی از روش‌های درمان هیدروسل بیضه، جراحی است. جراحی اغلب زمانی مناسب است که هیدروسل بیش‌ازحد بزرگ شده و باعث ایجاد ناراحتی برای بیمار شود.  در این روش یک برش کوچک بر روی کیسه‌ی بیضه یا دیواره‌ی شکم ایجاد می‌شود و سپس از طریق آن، مایع اطراف کیسه‌ی بیضه تخلیه می‌شود. عمل هیدروسل یک عمل جزئی است و اغلب نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.

آسپیراسیون یا تخلیه با سوزن مخصوص

اگر بیمار شرایط جراحی یا تمایل به انجام جراحی نداشته باشد، می‌توان از روش آسپیراسیون با سوزن برای تخلیه‌ی مایعات کیسه‌ی بیضه استفاده کرد. این روش درمان موقتی است و ممکن است مجدد هیدروسل عود کند و نیاز به تخلیه‌ی مجدد باشد.

اسکلروتراپی

اسکلروتراپی تزریق یک محلول برای جلوگیری از بروز مجدد هیدروسل است که بعد از تخلیه انجام می‌شود. این روش چندان رایج نیست؛ اما ممکن است در افرادی که شرایط جراحی ندارند انجام شود.

مراقبت های بعد از عمل هیدروسل

جراحی هیدروسل یک عمل سرپایی است و معمولاً نیم ساعت طول می‌کشد و اغلب نیازی به بستری در بیمارستان ندارد. مراقبت‌های زیر برای بهبود سریع‌تر بعد از جراحی هیدروسل مؤثرند:

• برای پیشگیری و کاهش درد و تورم در روزهای ابتدایی بعد از جراحی از کمپرس سرد به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه استفاده کنید.
• به‌اندازه‌ی کافی استراحت کنید.
• سعی کنید هر روز پیاده‌روی کنید و هر روز مقدار پیاده‌روی را نسبت به روز قبل افزایش دهید. پیاده‌روی جریان خون را بهبود می‌بخشد و از یبوست جلوگیری می‌کند.
• با تأیید پزشک می‌توانید ۲۴ ساعت پس از جراحی، دوش بگیرید؛ اما تا یک هفته پس از عمل از وان استفاده نکنید.
• معمولاً بین ۴ تا ۷ روز پس از عمل می‌توانید به سر کار برگردید.
• تا زمانی که پزشک اجازه نداده است، از انجام فعالیت‌هایی که منجربه کشش در ناحیه می‌شود خودداری کنید؛ مانند وزنه‌برداری، دوچرخه‌سواری، تمرینات آیروبیک و دویدن.
• به مدت ۲ تا ۴ هفته بعد از جراحی از بلند کردن هر جسمی که منجربه کشش در ناحیه شود خودداری کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همان‌طورکه گفتیم، آب آوردن یا هیدروسل بیضه ممکن است ناشی از برخی مشکلات جدی بیضه باشد یا ممکن است با سایر بیماری‌های بیضه اشتباه گرفته شود؛ ازاین‌رو، در صورت مشاهده‌ی تورم در کیسه‌ی بیضه باید با متخصص اورولوژی مشورت کنید.

تورم بیضه در نوزاد نیز باید بررسی شود تا با سایر مشکلات احتمالی اشتباه گرفته نشود. هیدروسل در دوران نوزادی معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارد و به‌طور خودبه‌خود ناپدید می‌شود؛ اما در‌صورتی‌که هیدروسل بیضه بعد از یک سال ناپدید نشود یا اندازه‌ی آن بزرگ‌تر شود، از متخصص اطفال بخواهید دوباره آن را بررسی کند.

اگر ورم بیضه به‌صورت ناگهانی و با درد شدید، به‌خصوص چند ساعت پس از ضربه به بیضه ایجاد شود، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید.

کلام آخر دکترساینا

هیدروسل یا آب آوردن بیضه به‌خودی‌خود معمولاً خطرناک نیست؛ اما گاهی نشانه‌ی وجود مشکلی جدی‌تر مانند تومور یا عفونت است. بنابراین در صورت مشاهده‌ی هرگونه ورم در بافت بیضه، با متخصص ارولوژی مشورت کنید. ممکن است پزشک تشخیص دهد هیدروسل شما نیازی به درمان ندارد؛ اما دراین‌حالت نیز اگر هیدروسل پس از یک سال از بین نرود یا اگر بزرگ‌تر شود، باید مجدد با پزشک ارولوژی مشورت کنید. برای صحبت با بهترین پزشکان متخصص ارولوژی سامانه دکترساینا همین حالا اقدام کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.