ماموگرافی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

ماموگرافی پستان یک روش تشخیصی برای بررسی تومورها و ناهنجاری‌های بافت پستان است. سن ماموگرافی بسته به سابقه‌ی خانوادگی فرد ممکن است متفاوت باشد؛ اما به‌طورکلی توصیه می‌شود خانم‌ها از چهل سالگی به‌طور سالانه این آزمایش را انجام دهند. در این مقاله به انواع ماموگرافی، نحوه‌ی انجام و سایر ملاحظات این آزمایش می‌پردازیم.

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی سینه یک روش تشخیصی برای بررسی بافت پستان است. در ماموگرافی از اشعه ایکس برای بررسی علائم اولیه سرطان سینه استفاده می‌شود. انجام ماموگرافی منظم به تشخیص به‌موقع توده‌های غیرطبیعی و سرطان سینه کمک بسیاری می‌کند.

انجام ماموگرافی معمولاً از ۴۰ سالگی توصیه می‌شود؛ اما کسانی که سابقه‌ی خانوادگی سرطان سینه دارند باید زودتر برای انجام این تست اقدام کنند.

موارد قابل تشخیص با ماموگرافی

یکی از کاربردهای اصلی ماموگرافی تشخیص توده یا رشد غیرطبیعی سلول‌های بافت سینه است. غربالگری‌های منظم باید تا زمانی‌که پزشک صلاح می‌بیند ادامه پیدا کند. همچنین پزشک از ماموگرافی برای موارد زیر استفاده می‌کند:

• پیگیری ماموگرافی غیرطبیعی قبلی
• پیگیری و ردیابی پیشرفت توده‌ها یا موارد مشکوک غیرطبیعی
• تشخیص موارد رشد غیرطبیعی و مشکوک حین معاینه و بررسی سینه

ماموگرافی در چه سنی انجام می‎شود؟

بنابر توصیه‌ی انجمن زنان و زایمان آمریکا زنان در سنین ۴۰ سال و بالاتر باید هر یک تا دو سال ماموگرافی انجام دهند. انجمن سرطان آمریکا نیز غربالگری منظم را از سن ۴۵ سالگی توصیه می‌کند.

توجه کنید که در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان سینه را دارند انجام ماموگرافی باید در سنین پایین‌تر شروع شود.^[۱] بهتر است برای تعیین سن شروع غربالگری ماموگرافی، با دکتر زنان مشورت کنید.

فواید و مزایای ماموگرافی

همان‌طورکه گفتیم ماموگرافی یک روش کاربردی برای تشخیص سلول‌های غیرطبیعی بافت سینه، توده یا سرطان سینه است. ماموگرافی میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان سینه را کاهش می‌دهد. غربالگری در مراحل اولیه سبب کاهش میزان نیاز به شیمی‌درمانی می‌شود.

ماموگرافی اگرچه ممکن است در برخی مواقع با نتایج کاذب همراه باشد؛ اما در بیشتر مواقع در صورت منفی بودن نتیجه ماموگرافی احتمال ابتلا به سرطان سینه بسیار کاهش پیدا می‌کند.

مامو گرافی چگونه انجام میشود؟

دستگاه ماموگرافی از دو صفحه موازی تشکیل شده است که سینه‎ها بین این دو صفحه قرار داده می‌شوند و سپس صفحات به یکدیگر نزدیک شده و بافت سینه را فشرده می‌کنند. این فشار ایجاد شده باعث می‌شود تصاویر دقیق‌تری از بافت تهیه شود.

بعد از قرارگیری صحیح سینه‎ها بر روی دستگاه تکنسین از فرد می‌خواهد که یک نفس عمیق بکشد و آن را حبس کند. سپس با استفاده از اشعه ایکس با شدت کم، تصاویری از زوایای مختلف بافت سینه تهیه می‎شود.

بهترین زمان برای ماموگرافی یک هفته پس از پایان پریود است.

انواع ماموگرافی

ماموگرافی معمولی

در این روش با استفاده از اشعه ایکس با دوز پایین بافت سینه بررسی و تصاویری تهیه می‌شود. ماموگرافی برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه و سایر بیماری‌های پستان در زنان به کار می‌رود.

ماموگرافی دیجیتال

ماموگرافی دیجیتال یک روش جایگزین ماموگرافی معمولی است که در آن تصاویر ایجادشده از بافت پستان بر روی مانیتور یا به صورت فایل قابل مشاهده است. ماموگرافی دیجیتال با سرعت بیشتری از بافت پستان عکس‌برداری می‎کند و میزان اشعه و بنابراین ناراحتی فرد کمتر است.

ماموگرافی دیجیتال در سه گروه از زنان بهتر و دقیق‎تر از ماموگرافی معمولی به بررسی و تشخیص موارد غیرطبیعی می‌پردازد. ماموگرافی دیجیتال در زنانی که کمتر از ۵۰ سال دارند، زنانی که بافت سینه‌ی آن‌ها متراکم است و زنانی که در دوران پیش از یائسگی هستند قدرت تشخیصی بالاتری دارد.

ماموگرافی سه بعدی

ماموگرافی سه بعدی پیشرفته‎ترین روش ماموگرافی است که در آن از اشعه ایکس برای گرفتن تصاویر از زوایای مختلف استفاده می‎شود. این روش به رادیولوژیست اجازه بررسی دقیق‌تر بافت سینه را می‌دهد. در ماموگرافی معمولی، تصاویر به‌صورت تخت مشاهده می‌شوند؛ اما در ماموگرافی سه‌بعدی، تصاویر به‌صورت لایه‌لایه مشاهده می‌شوند و درنتیجه می‌توان آن‌ها را دقیق‌تر تفسیر کرد.

بهترین زمان انجام ماموگرافی

جهت انجام ماموگرافی خانم‌ها باید به سیکل قاعدگی خود توجه کنند. یک هفته بعد از پایان پریود بهترین زمان برای انجام ماموگرافی است. توجه کنید که یک هفته قبل از شروع پریود یعنی زمانی که در دوره‌ی پیش از قاعدگی به سر می‌برید زمان مناسبی برای ماموگرافی نیست؛ چراکه در این زمان بافت سینه بیشترین حساسیت نسبت به لمس قرار دارد.

آمادگی های لازم

قبل از انجام ماموگرافی نیاز به اجرای برخی دستورات است که باید رعایت شود.:

• قبل از انجام ماموگرافی از مصرف هرگونه اسپری‌های خوشبوکننده، عطرها، پماد یا کرم خودداری کنید. این مواد ممکن است باعث بروز لکه‎های سفید بر روی تصاویر ماموگرافی شوند و دقت آن را کاهش دهند.
• درصورتی‌که در دوران بارداری و شیردهی هستید، حتماً به رادیولوژیست اطلاع دهید تا بهترین و ایمن‌ترین روش غربالگری برای شما انتخاب شود.

همچنین بهتر است یک مرکز معتبر برای انجام ماموگرافی انتخاب کنید و ماموگرافی سالیانه‌ی خود را در همان مرکز انجام دهید، این کار مقایسه‌ی نتایج جدید با سال‌های گذشته را آسان‎تر می‌کند.

پیش از ماموگرافی از مصرف عطر یا پماد در ناحیه‌ی سینه خودداری کنید. همچنین اگر پروتز سینه انجام داده‌اید پزشک را در جریان بگذارید.

انجام ماموگرافی به چه افرادی توصیه می شود

به‌طورکلی انجام ماموگرافی در زنان سنین ۴۰ سال و بالاتر برای تشخیص موارد مشکوک توصیه می‌شود، چرا که ممکن است سرطان سینه بدون هیچ‎گونه علائمی رخ دهد. انجام ماموگرافی در افرادی که سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان سینه را داشته‌اند بسیار ضروری است و باید به‌صورت منظم انجام شود.

همچنین افرادی که دچار جهش ژنی BRCA هستند باید به صورت سالانه ماموگرافی و ام‌آرآی (MRI) انجام دهند. جهش ژن BRCA می‌تواند یکی از عوامل ابتلا به سرطان سینه باشد.

عوارض ماموگرافی

همان‌طورکه اشاره کردیم برای انجام ماموگرافی از اشعه ایکس با دوز پایین استفاده می‌شود؛ بااین‌حال مزایای ماموگرافی بیشتر از خطرات احتمالی آن است و متخصصین آنکولوژی معتقدند که مزایای استفاده از این روش در تشخیص سریع و به‎موقع سرطان سینه بر هرگونه عارضه‌ی احتمالی برتری دارد.

توجه کنید ماموگرافی برای خانم‎هایی که پروتز یا ایمپلنت سینه انجام داده‎اند ممکن است باعث آسیب و پاره شدن پروتز شود؛ بنابراین این افراد حتماً باید به پزشک یا تکنسین اطلاع دهند.^[۲]

کلام آخر دکترساینا

ماموگرافی یک آزمایش غربالگری مهم برای خانم‌هاست. با انجام سالانه‌ی ماموگرافی، می‌توانید بدخیمی‌های پستان را به‌موقع شناسایی و به‌طور مؤثر درمان کنید. چنانچه بالای ۴۰ سال دارید یا چنانچه در خانواده‌ی شما سابقه‌ی ابتلا به سرطان‌‌ پستان وجود دارد، با دکتر زنان درباره‌ی لزوم انجام ماموگرافی سینه مشورت کنید. شما‌ می‌توانید همین‌حالا در سامانه‌ی دکترساینا از بهترین پزشکان زنان مشاوره آنلاین زنان دریافت کنید.

سؤالات متداول

همراهان مجله سلامت دکترساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سؤالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.