علائم، راه‌های انتقال و درمان کلامیدیا (مردان و زنان)

کلامیدیا (Chlamydia) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های آمیزشی در دنیاست و تقریبا همه‌ی افرادی که از نظر جنسی فعال هستند ممکن است به آن مبتلا شوند. کلامیدیا به «عفونت خاموش» معروف است، چراکه در بیشتر مواقع بدون علائم ظاهر می‎شود.

رابطه جنسی محافظت‌نشده و پرخطر اصلی‌ترین دلیل ابتلا به کلامیدیا در مردان و زنان است. اما آیا این بیماری فقط از راه جنسی منتقل می‌شود یا بوسیدن، به آغوش کشیدن یا استفاده از وسایل مشترک نیز باعث ابتلا به این عفونت می‌شوند؟

با دکتر ساینا همراه شوید تا با علائم کلامیدیا در مردان و زنان، راه‌های انتقال، روش تشخیص و درمان آن آشنا شوید. برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.

بیماری کلامیدیا چیست؟

کلامیدیا یک عفونت شایع آمیزشی است که عامل ایجاد آن باکتری کلامیدیا تراکوماتیس است. این باکتری از طریق رابطه جنسی واژینال، سکس مقعدی و سکس دهانی قابل انتقال است. از آنجایی که بیماری کلامیدیا در مردان و زنان معمولا بدون علامت است. به همین دلیل در بسیاری از افراد نشانه‌هایی همچون درد در ناحیه تناسلی و ترشح از واژن یا آلت تناسلی وجود ندارد، بنابراین ممکن است فرد از ابتلا به این بیماری آگاهی نداشته باشد و به‌راحتی آن را به دیگران منتقل کند.

اگرچه کلامیدیا تراکوماتیس بیشتر زنان جوان را درگیر می‌کند، اما می‌تواند در مردان و زنان و در تمام گروه‌های سنی دیده شود. درمان این بیماری دشوار نیست؛ اما در صورت عدم درمان می‌تواند منجربه مشکلات جدی‌تری در سلامتی افراد شود.

کلامیدیا تراکوماتیس از جمله شایع‌‌ترین عفونت‌های مقاربتی باکتریایی در سراسر جهان شناخته شده و بار اصلی بیماری بر دوش زنان است. طبق سازمان بهداشت جهانی (WHO) سالانه ۱۰۱ میلیون عفونت کلامیدیا در سراسر جهان شناسایی می‌شود^[۱]

کلامیدیا یک عفونت شایع مقاربتی است که از طریق هرگونه رابطه جنسی محافظت‌نشده منتقل می‌شود. اغلب مبتلایان به کلامیدیا فاقد علائم هستند و به همین دلیل ممکن است بیماری را به‌راحتی به دیگران منتقل کنند.

برای آشنایی با سایر بیماریهای مقاربتی کافی‌ست مقاله «لیست بیماری های مقاربتی» را مطاله کنید. دکتر ساینا در این مقاله به طور کامل به بررسی کامل انواع بیماری های مقاربتی پرداخته است.

علت عفونت کلامیدیاچیست؟

همان‌طور که گفتیم عامل بیماری کلامیدیا نوعی باکتری است که اغلب از طریق رابطه جنسی محافظت‌نشده از واژن، مقعد و دهان منتقل می‌‌شود. احتمال انتقال کلامیدیا از طریق تماس با ترشحات واژن یا مایع منی نیز وجود دارد. همچنین این بیماری می‌تواند از طریق تماس با ناحیه تناسلی از فرد آلوده به فرد دیگر نیز منتقل شود؛ حتی اگر در این بین رابطه جنسی وجود نداشته باشد. زنان باردار مبتلا به کلامیدیا نیز ممکن است حین زایمان این بیماری را به کودک‌ خود انتقال دهند.(انتقال از مادر به کودک )

در ادامه با علائم کلامیدیا در مردان و زنان آشنا خواهید شد. در صورتی که فکر می‌کنید به کلامیدیا یا سایر بیماری‌های مقاربتی مبتلا هستید می‌توانید در قدم اول به پزشک داخلی – عمومی، اورولوژیست یا دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک بعد از بررسی علائم، در صورت نیاز شما را به پزشک متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع خواهد داد.

علائم کلامیدیا در مردان

بسیاری از مردان فاقد علائم کلامیدیا هستند یا متوجه آن نمی‌شوند. علائم کلامیدیا تراکوماتیس معمولا ۱ تا ۳ هفته پس از انتقال در فرد ظاهر می‌شود. برخی از شایع‎ترین علائم کلامیدیا در مردان شامل موارد زیر است:

• سوزش ادرار
• ترشحات زرد یا سبز از آلت تناسلی مرد
• درد در پایین شکم
• درد بیضه‌ها

در برخی مواقع ممکن است عفونت کلامیدیا در مردان به مقعد نیز برسد. در این حالت علائم کلامیدیا اغلب با ترشح، درد و خونریزی از ناحیه مقعد همراه خواهد بود.

داشتن رابطه سکس دهانی با کسی که به این عفونت کلامیدیا مبتلا است خطر ابتلا به این بیماری در گلو را نیز افزایش می‌دهد. در این صورت علائم فرد می‌تواند شامل گلودرد، سرفه یا تب باشد، برخی مواقع ممکن است فرد بیمار باکتری‌ها را در گلو حمل کند و از آن اطلاعی نداشته باشد.

علائم کلامیدیا در زنان

همانطور که اشاره کردیم کلامیدیا اغلب به عنوان «عفونت خاموش» شناخته می‌شود، به این دلیل که افراد مبتلا به بیماری کلامیدیا ممکن است به هیچ وجه علائمی را تجربه نکنند. علاوه براین، اگر خانمی به STI مبتلا باشد ممکن است چندین هفته طول بکشد تا علائم کلامیدیا در وی ظاهر شود.

برخی از رایج‌ترین علائم کلامیدیا در زنان عبارتند از:

• رابطه جنسی دردناک (دیسپارونیا)
• ترشحات واژن
• احساس سوزش ادرار
• درد در پایین شکم
• التهاب دهانه رحم
• خونریزی بین پریود

بسیار مهم است که خانم‌ها درصورت مشاهده هریک از علائم فوق حتما به دکتر زنان مراجعه کنند تا مورد معاینه تخصصی قرار بگیرند.

در مواردی عفونت کلامیدیا در زنان می‌تواند به لوله‌های رحمی گسترش پیدا کند که در این صورت ممکن است باعث ایجاد بیماری دیگر به نام بیماری التهاب لگن (PID) شود. PID یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و باید فوراً با مشاهده علائم زیر به مرکز درمانی مراجعه کرد.

علائم التهاب لگن (PID) شامل موارد زیر است:

• تب
• درد شدید در لگن
• حالت تهوع
• خونریزی غیرطبیعی واژن بین پریود

علاوه بر موارد گفته شده کلامیدیا در زنان می‌تواند راست روده (رکتوم) را آلوده کند. زنان در صورت ابتلا به کلامیدیا در راست روده ممکن است علائمی را تجربه نکنند؛ اما علائم عفونت رکتوم ممکن است شامل درد، ترشح یا خونریزی در این ناحیه مقعد باشد.

همچنین داشتن رابطه دهانی با فرد آلوده به کلامیدیا، زنان را در معرض ابتلا به عفونت گلو (وجود باکتری کلامیدیا در گلو) قرار می‌دهد. علائم عفونت کلامیدیا در گلو شامل سرفه، تب و گلو درد است.

البته فراموش نکنید که علائم کلامیدیا و سایر عفونت‌های جنسی STI در مردان و زنان می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین در صورت مشاهده بروز هرگونه علائم جدید حتما با پزشک متخصص صحبت کنید.

عوامل زمینه‌ساز ابتلا به بیماری کلامیدیا

عواملی که خطر ابتلا به کلامیدیا تراکوماتیس را در افراد افزایش می‌دهد شامل موارد زیر است:

• داشتن فعالیت جنسی قبل از ۲۵ سالگی
• داشتن چندین شریک جنسی
• عدم استفاده مداوم از کاندوم‌های مردانه یا زنانه
• سابقه عفونت مقاربتی

خطرات و عوارض کلامیدیا

کلامیدیا تراکوماتیس می‌تواند با موارد زیر مرتبط باشد. در ادامه با عوارض کلامیدیا در مردان و زنان آشنا خواهید شد:

عوارض کلامیدیا در زنان 

از مهمترین عوارض کلامیدیا در زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بیماری التهابی لگن (PID)

 PID عفونت رحم و لوله‌های رحمی است که باعث درد لگن و تب در فرد می‌شود. در صورت مشاهده عفونت‌های شدید ممکن است فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد تا آنتی بیوتیک‌های وریدی به وی تزریق شود. PID می‌تواند به لوله‌های رحمی، تخمدان‌ها و قسمت‌های مختلف رحم همچون دهانه رحم نیز آسیب برساند.

حاملگی خارج رحمی

عفونت کلامیدیا در زنان خطر حاملگی خارج رحمی را افزایش می‌دهد. حاملگی خارج از رحم هنگامی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده در خارج از رحم (معمولا در لوله رحمی) کاشته و رشد کند. حاملگی خارج رحمی باعث آسیب و پارگی لوله‌های رحمی می‌شود و تهدیدکننده زندگی مادر و جنین است. برای پیشگیری از این عارضه باید حاملگی ختم شود.

ناباروری

عفونت کلامیدیا حتی در مواردی که هیچ علائم و نشانه‌ای ندارد هم می‌تواند باعث ایجاد زخم و انسداد در لوله‌های رحمی شود که این امر باعث ناباروری در زنان می‌شود.

ایجاد عفونت در نوزادان

پیش‌تر نیز اشاره شد که عفونت کلامیدیا حین زایمان می‌تواند از کانال واژن به کودک منتقل گردد و باعث ذات‌الریه یا عفونت جدی در چشم نوزاد شود.

عوارض کلامیدیا در مردان 

مهم‌ترین خطرات و عوارض کلامیدیا در مردان عبارتند از:

عفونت نزدیک بیضه (اپیدیدیمیت)

عفونت کلامیدیا در مردان می‌تواند لوله پیچ‌خورده واقع در کنار هر بیضه (اپیدیدیم) را ملتهب کند. علائم عفونت می‌تواند با تب، درد بیضه و تورم همراه باشد.

عفونت غده پروستات 

به‌ندرت باکتری کلامیدیا می‌تواند به‌سمت غده پروستات گسترش یابد؛ اما علائم پروستاتیت (التهاب پروستات) می‌تواند باعث ایجاد درد حین یا بعد از رابطه جنسی، تب و لرز، درد هنگام دفع ادرار و کمردرد شود.

آرتریت واکنشیالت

افرادی که به کلامیدیا تراکوماتیس مبتلا هستند بیشتر در معرض آرتروز واکنشی هستند که به آن سندرم ریتر (Reiter) نیز گفته می‌شود. این شرایط معمولاً بر روی مفاصل، چشم‌ها و مجرای ادرار تاثیر می‌گذارد.

پیش‌آگهی بیماری کلامیدیا

تجویز آنتی بیوتیکی به میزان ۹۵ درصد در درمان کلامیدیا اثربخشی دارد. پیش آگهی با شروع سریع درمان به موقع و اتمام کل دوره آنتی بیوتیک بسیار عالی و اثربخشی است.

در برخی مواقع ممکن است درمان کلامیدیا در مراحل اولیه موفقیت‌آمیز نباشد و بیماری عود کند، اگرچه این مسئله به‌ندرت رخ می‌دهد؛ اما عدم درمان شریک جنسی آلوده و برقراری رابطه جنسی با فرد جدید احتمال عود و بازگشت کلامیدیا را افزایش می‌دهد.

مرگ بر اثر کلامیدیا نادر است؛ اما در صورت عدم درمان و پیشرفت بیماری، احتمال التهاب و عفونت لوله‌های رحمی (سالپنژیت)، آبسه تخمدان و التهاب و عفونت شکم (پریتونیت) وجود دارد. از طرف دیگر عفونت مکرر کلامیدیا باعث آسیب و زخم ‌شدن لوله‌های رحمی و ناباروری خواهد شد.

کلامیدیا در بارداری

همان‌طور که اشاره کردیم عدم درمان کلامیدیا در زنان ممکن است به بیماری التهاب لگن منجر شود که این امر می‌تواند باعث حاملگی خارج رحمی، درد مزمن لگن یا ناباروری شود. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که زنان باردار باید از نظر بیماری های مقاربتی غربالگری شوند. علاوه بر این، عفونت کلامیدیا در زنان باردار خطر پارگی زودرس کیسه آب و تولد زودتر از موعد را افزایش می‌دهد.

در صورت ابتلای مادر به عفونت کلامیدیا، باکتری حین زایمان می تواند به نوزاد منتقل شود و التهاب چشم (ملتحمه) یا ذات‌الریه در نوزاد را به وجود آورد. گاهی ممکن است نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک صورت گیرد. در برخی مواقع بیماری کلامیدیا با وزن کم کودک نیز در هنگام تولد ارتباط دارد.

مصرف آنتی بیوتیک‌­های‌ مورد استفاده برای درمان کلامیدیا در دوران بارداری زیر نظر پزشک باید تجویز شود. آنتی‌بیوتیک‌ها در زنان باردار برای بسیاری از انواع عفونت‌های دیگر نیز استفاده می‌شود.

آزمایش و غربالگری کلامیدیا

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، غربالگری کلامیدیا را برای افراد زیر توصیه می‌کنند^[۲]

زنان فعال جنسی ۲۵ ساله یا کمتر

میزان شیوع عفونت کلامیدیا در این گروه شیوع بیشتری دارد. بنابراین آزمایش غربالگری سالانه در این افراد توصیه می‌شود. در صورتی که یک سال از انجام این آزمایش گذشته باشد و فرد یک شریک جنسی جدید داشته باشد مجدداً باید آزمایش غربالگری را انجام دهد.

زنان باردار

تمام خانم‌های باردار باید در اولین معاینه پزشکی قبل از بارداری از نظر کلامیدیا بررسی شوند. در این صورت اگر فرد در معرض خطر ابتلا به عفونت (انتقال از طریق همسر) باشد، باید در دوران بارداری مجدداً آزمایش دهد.

زنان و مردان در معرض خطر بالا 

همه‌ی افرادی که چندین شریک جنسی یا رابطه جنسی محافظت‌نشده (بدون کاندوم) دارند و مردان همجنس‌گرا (Homosexual) باید به‌صورت منظم غربالگری بیماری کلامیدیا را انجام دهند. ابتلا به سایر بیماری های مقاربتی یا رابطه جنسی با فرد آلوده از دیگر موارد خطر ابتلا به کلامیدیا است.

آزمایش‌های لازم جهت تشخیص کلامیدیا  

غربالگری و تشخیص کلامیدیا نسبتاً ساده و شامل موارد زیر است:

آزمایش ادرار 

آزمایش ادرار یکی از روش‌های تشخیص است. نمونه ادرار جمع‌آوری‌شده به آزمایشگاه جهت بررسی از نظر باکتری کلامیدیا فرستاده می‌شود.

آزمایش سواب

برای تشخیص این بیماری در خانم‌ها، پزشک از ترشحات دهانه رحم باید یک سوآب نمونه تهیه کرده و آن را برای کشت یا تست آنتی‌ژن به آزمایشگاه می‌فرستد.

نمونه‌گیری توسط خود فرد

این نمونه‌گیری همچنین حین آزمایش پاپ اسمیر قابل انجام است. برخی از خانم‌ها ترجیح می‌دهند که خودشان از واژن‌‍‌شان نمونه‌گیری کنند که این نمونه‌گیری نیز به اندازه همان نمونه‌گیری‌های به‌دست‌آمده از پزشک قابل اعتماد است.

برای مردان، پزشک یک سواب باریک را در انتهای آلت تناسلی وارد می‌کند تا نمونه‌ای از مجرای ادرار جمع آوری کند و در برخی موارد نیز پزشک نمونه‌گیری را از مقعد انجام می‌دهد.

پس از تشخیص و تکمیل دوره‌ی درمان فرد مجددا سه ماه بعد یک آزمایش انجام داده تا میزان بهبودی مشخص شود.

راه‌های انتقال کلامیدیا

• بیماری کلامیدیا معمولاً از طریق رابطه جنسی محافظت‌نشده از واژن، سکس مقعدی یا سکس دهانی منتقل می‌شود.
• کلامیدیا از طریق تماس ناحیه تناسلی قابل انتقال است؛ یعنی در صورت لمس ناحیه تناسلی عفونت کلامیدیا از کسی که به این باکتری مبتلا است قابل انتقال است، حتی اگر رابطه جنسی یا انزال وجود نداشته باشد.

• در صورت تماس با مایع منی، واژن یا تماس این ترشحات آلوده با چشم‌ها بیماری کلامیدیا می‌تواند به فرد دیگر منتقل شود.
• کلامیدیا از طریق بوسیدن، آغوش کشیدن، به اشتراک گذاشتن حوله یا استفاده از توالت مشترک قابل انتقال نیست.

درمان کلامیدیا

در صورت تشخیص کلامیدیا، پزشک آنتی‌بیوتیک را به صورت خوراکی برای فرد بیمار تجویز می‌کند. تجویز آنتی‌­بیوتیک­‌های آزیترومایسین یا داکسی سایکلین از جمله متداول‌ترین روش‌های درمانی بوده و برای کسانی که مبتلا به HIV هستند نیز همین درمان انجام می‌شود.

• معمولا حدود یک هفته بعد از کامل کردن دوره‌ی درمان، عفونت برطرف می‌شود.
• در زمان مصرف تمام داروها فرد حداقل تا ۷ روز نباید رابطه جنسی داشته باشد و حتی در صورت بهبودی نیز نباید مصرف آنتی‌بیوتیک را قطع کند.

• برای پیشگیری از عود مجدد عفونت و شیوع کلامیدیا، پزشک معمولا توصیه می‌کند که همسر فرد نیز درمان شود.
• در صورتی که فرد دچار التهاب لگن شود ممکن است نیاز به دوره‌ی درمان طولانی‌تر یا بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. برخی از عفونت‌های شدید لگن ممکن است علاوه بر آنتی‌بیوتیک نیاز به جراحی داشته باشند.
• سه ماه پس از اتمام دوره‌ی درمان ، فرد باید مجدداً آزمایش انجام دهد تا از برطرف شدن کامل عفونت اطمینان حاصل شود. همسر فرد مبتلا نیز باید تحت درمان قرار بگیرد و پس از اتمام درمان آزمایش دهد.

پس از شروع درمان به مدت حداقل یک هفته  باید از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید و دوره‌ی درمان را حتی بعد از برطرف شدن علائم ادامه دهید.

پیشگیری از عفونت کلامیدیا

مطمئن‌ترین راه جلوگیری از عفونت های آمیزشی پرهیز از فعالیت‌های جنسی پرخطر است. برای این کار می‌توانید موارد زیر را در نظر داشته باشید:

استفاده از کاندوم

در حین هرگونه رابطه جنسی از کاندوم لاتکس مردانه یا پلی اورتان زنانه استفاده کنید. یادتان باشد استفاده  صحیح از کاندوم طی هر نوع رابطه جنسی خطر انتقال عفونت را کاهش داده اما به طور کامل از بین نمی‎برد.

پرهیز از داشتن شرکای جنسی متعدد

داشتن چندین شریک جنسی، شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری کلامیدیا و سایر عفونت‌های مقاربتی مانند تبخال تناسلی و سوزاک قرار می‌دهد.

انجام چکاپ‌های دوره‌ای و منظم

اگر از نظر جنسی فعال هستید به‌ویژه اگر چندین شریک جنسی دارید، با پزشک خود در مورد اینکه چند بار باید از نظر کلامیدیا و سایر بیماری های مقاربتی مورد غربالگری قرار بگیرید راهنمایی بخواهید.

عدم استفاده از دوش واژینال در زنان

دوش واژینال در زنان به معنای شستشوی بیش از حد واژن با انواع شوینده‌هاست که باکتری‌های مفید واژن را از بین برده و خطر ابتلا به عفونت کلامیدیا را افزایش می‌دهد.

کلام آخر دکتر ساینا

کلامیدیا یکی از شایع‌ترین عفونت‌های منتقله‌ی جنسی است که معمولاً فاقد علامت است و فرد مبتلا ممکن است از بیماری خود مطلع نباشد و به‌راحتی آن را انتقال دهد. تشخیص دیرهنگام و عدم درمان کلامیدیا در مردان و زنان عوارضی همچون التهاب و عفونت لوله‌های رحمی، عفونت بیضه، آبسه تخمدان، حاملگی خارج رحمی را به‌همراه دارد.

یادتان باشد که پرهیز از روابط جنسی غیر متعارف و پرخطر اصلی‌ترین راه برای پیشگیری از کلامیدیا و دیگر بیماری‌های مقاربتی است. علاوه براین توصیه دکتر ساینا به تمام افرادی که از نظر جنسی فعال هستند این است که به طور مرتب به پزشک مراجعه کنند تا با انجام چک‌آپ‌های منظم از نظر عفونت کلامیدیا و سایر بیماری‌های مقاربتی مورد معاینه قرار بگیرند.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری