۱۰ علت سوزش ادرار در زنان + راه‌های پیشگیری و درمان آن

سوزش ادرار در زنان از جمله بیماری‌های رایجی است که بسیاری از خانم‌ها حداقل یکبار در طول زندگی‌شان آنرا تجربه کرده‌اند. این بیماری گاهی آن‌قدر خفیف است که به‌خودی‌خود خوب می‌شود،اما گاهی هم کمی حادتر است و حتی ممکن است در ادرارتان خون هم مشاهده شود.

در این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا قصد داریم به بررسی دو موضوع علت و روش‌های درمان سوزش ادرار در زنان بپردازیم. برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.

سوزش ادرار در زنان 

سوزش ادرار در زنان در واقع ادرار کردن با علائمی همچون درد و/یا سوزش، تیر کشیدن یا خارش مجرای ادرار است. این‌ها رایج‌ترین علائمی هستند که اکثر افراد حداقل یک‌بار در طول زندگی خود تجربه می‌کنند.

دیزاوری یا همان درد و سوزش ادرار در زنان معمولاً به دلیل انقباض عضله مثانه و انقباضات مجرای ادرار اتفاق می‌افتد که در نهایت باعث تماس ادرار با پوشش مخاطی ملتهب می‌شود. این تماس گیرنده‌های درد را تحریک می‌کند و باعث احساس درد و/یا سوزش می‌شود.

البته مشکلات دیگر هم می‌توانند از طریق مکانیسم‌های مختلف باعث سوزش ادرار بانوان شوند. همچنین، لازم است سوزش ادرار در بانوان را از علائم دیگری که دلیلشان می‌تواند ناراحتی مثانه به علت افزایش حجم آن باشد متمایز کنیم. درد سوپراپوبیک (درد زیر شکم) و درد رتروپوبیک از جمله این علائم هستند.

علت سوزش ادرار در زنان

علت سوزش ادرار در زنان می‌تواند به دلایل مختلفی باشد. خوشبختانه بیشتر عوامل ایجادکننده سوزش ادرار در زنان قابل درمان هستند.

در زیر ۱۰ دلیل احتمالی سوزش ادرار در زنان همراه با علائم دیگری که ممکن است در کنار آن‌ها وجود داشته باشند آورده شده است:

عفونت دستگاه ادراری 

در بسیاری از موارد علت سوزش ادرار در زنان، عفونت دستگاه ادراری (UTI) است. این نوع عفونت هنگامی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های اضافی در جایی از مجاری ادراری جمع شوند. این قسمت از بدن از کلیه‌ها به مثانه و از آنجا تا پیشابراه منتقل می‌شود و ادرار را به خارج از بدن منتقل می‌کند.

 عفونت مقاربتی

گاهی اوقات علت سوزش ادرار در زنان به دلیل عفونت‌های مقاربتی (STI)   است. عفونت های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک و تبخال همگی می‌توانند بر دستگاه ادراری تأثیر بگذارند و هنگام ادرار منجر به سوزش یا درد شوند.

علائم ممکن است بسته به نوع STI متفاوت باشد. به عنوان مثال، تبخال هرپس معمولاً باعث ایجاد ضایعاتی شبیه تاول در اندام تناسلی می‌شود.

عفونت‌های آمیزشی که حین رابطه جنسی منتقل می‌شوند می‌توانند باعث درد و سوزش ادراردر زنان شوند. ادرار کردن بعد از رابطه جنسی به کاهش عفونت و سوزش ادرار کمک می‌کند.

سنگ کلیه 

سنگ کلیه مجموعه‌ای از موادی مانند کلسیم یا اسید اوریک است که در کلیه یا اطراف کلیه‌ها جمع می‌شوند و سنگ‌های سختی می‌سازند.

گاهی سنگ کلیه در نزدیکی ناحیه ورود ادرار به مثانه قرار می‌گیرد. این موضوع می‌تواند باعث سوزش ادرار در زنان شود.

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه علاوه بر سوزش ادرار در زنان می‌تواند علائم زیر را هم ایجاد کند:

• درد در پهلو و پشت
• ادرار با رنگ صورتی یا قهوه‌ای
• ادرار کدر
• حالت تهوع
• استفراغ
• دردی که شدت آن تغییر می‌کند
• تب
• لرز
• ادرار مکرر و در مقادیر کم

کیست‌های تخمدان 

ممکن است علت سوزش ادرار در زنان به دلیل وجود کیست تخمدان باشد. این عارضه هم مانند سنگ کلیه مثالی از فشار چیزی خارج از مثانه بر روی آن است و می‌تواند باعث ایجاد سوزش ادرار در زنان شود.

کیست تخمدان می‌تواند در یک یا هردو تخمدان، که در دو طرف مثانه قرار دارند، ایجاد شود.

علائم دیگر کیست تخمدان 

افرادی که کیست تخمدان دارند ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• خونریزی واژینال غیرمعمول
• درد لگن
• مشکل در تشخیص خالی بودن مثانه پس از ادرار
• قاعدگی‌های دردناک
• حساسیت پستان
• درد مبهم در ناحیه کمر

سیستیت بینابینی 

در برخی موارد علت سوزش ادرار در زنان به دلیل سیستیت (التهاب مثانه) بینابینی است. این عارضه که به عنوان سندروم مثانه دردناک هم شناخته می‌شود، وضعیتی است که باعث تحریک مزمن مثانه می‌شود و ممکن است به مدت ۶ هفته یا بیشتر بدون هیچ عفونت زمینه‌ای طول بکشد.

حساسیت شیمیایی 

گاهی مواد شیمیایی خارج از بدن مانند مواد معطر می‌توانند بافت‌های بدن را تحریک کنند. ممکن است هنگامی که فرد ادرار می‌کند این تحریک بیشتر قابل درک باشد و درد ایجاد شود.

محصولاتی که می‌توانند باعث حساسیت شیمیایی شوند عبارتند از:

• انواع دوش‌ها
• صابون‌ها
• دستمال توالت معطر
• روان‌کننده‌های واژن
• فوم‌های ضدبارداری

دیگر علائم حساسیت شیمیایی

افرادی که به محصولات شیمیایی واکنش نشان می‌دهند ممکن است متوجه موارد زیر شوند:

• تورم
• سرخی
• خارش
• تحریک پوست در ناحیه تناسلی یا اطراف آن

عفونت یا تحریک واژن 

در مواردی ممکن است علت سوزش ادرار در زنان به دلیل عفونت واژن به واژینیت یا واژینوز باشد. این نوع عفونت می‌تواند به دلیل رشد بیش از حد باکتری‌ها یا مخمر ایجاد شود.

البته یک بیماری مقاربتی به نام تریکومونیازیس نیز می‌تواند باعث عفونت واژن شود.

علائم دیگر عفونت یا تحریک واژن 

علائم زیر ممکن است در کنار سوزش ادرار در زنان رخ دهد:

• ترشحات بدبو یا غیرمعمول واژن
• سوزش واژن
• درد در هنگام مقاربت
• خونریزی واژینال که معمولاً خفیف است.

برخی از داروها 

برخی از داروها، از جمله داروهایی که پزشکان برای درمان سرطان مثانه تجویز می‌کنند، ممکن است بافت مثانه را تحریک و ملتهب کند. این امر می‌تواند علت سوزش ادرار در زنان باشد.

اگر فردی داروی جدیدی را شروع کرده و هنگام ادرار احساس درد می‌کند، باید با پزشک خود تماس بگیرد و بپرسد آیا این علامت از عوارض جانبی دارو است یا نه. نباید بدون مشورت با پزشک و سرخود مصرف دارو را قطع کرد.

سرطان مثانه 

سرطان مثانه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های سرطانی شروع به رشد در مثانه می‌کنند.

سوزش ادرار در زنان به‌طور معمول از علائم اولیه این بیماری نیست، اما در این شرایط معمولاً افراد در ادرارشان خون مشاهده می‌کنند.

علائم دیگر سرطان مثانه

سایر علائم احتمالی سرطان مثانه عبارت‌اند از:

• تکرر ادرار
• مشکل در دفع ادرار یا جریان ادرار ضعیف
• درد پایین کمر
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• خستگی
• تورم پا
• درد استخوان

علائم سوزش ادرار در زنان 

بسته به علت سوزش ادرار در زنان ممکن است علاوه بر سوزش و درد هنگام دفع ادرار علائم دیگری هم وجود داشته باشد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

عفونت دستگاه ادراری تحتانی (سیستیت)

اگر علت سوزش ادرار در زنان تکرر ادرار، احساس فوریت شدید برای ادرار، از دست دادن کنترل مثانه، درد در قسمت جلو و پایین شکم (نزدیک مثانه)، ادرار کدر که ممکن است بوی تندی داشته باشد، ادرار خونی.

عفونت دستگاه ادراری فوقانی (پیلونفریت)

اگر علت سوزش ادرار در زنان، عفونت دستگاه ادراری فوقانی (پیلونفریت) باشد با علائمی همچون درد در قسمت فوقانی کمر، تب شدید همراه با لرز، حالت تهوع و استفراغ، کدر شدن ادرار، تکرر ادرار، احساس فوریت شدید برای ادرار همراه است.

عفونت پیشابراه (یورتریت)

چنانچه علت سوزش ادرار در زنان، ترشح از پیشابراه، قرمزی در اطراف دهانه پیشابراه، تکرر ادرار، ترشحات واژن. شریک‌های جنسی مبتلایان به عفونت پیشابراهی که از یک بیماری مقاربتی ناشی شده باشد اغلب علائمی نخواهند داشت.

واژینیت

اگر علت سوزش ادرار در زنان واژینیت باشد با علائمی همچون درد یا خارش در واژن، ترشحات غیرطبیعی یا بدبو از واژن یا بوی عجیب و نامطلوب واژن، درد یا ناراحتی هنگام رابطه جنسی همراه است.

تشخیص علت 

تشخیص علت سوزش ادرار در زنان با شرح حال و انجام آزمایشات لازم توسط پزشک صورت می‌گیرد. برای تشخیص قطعی معمولا گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز یا مواد شیمیایی خارجی موجود در نمونه ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. وجود گلبول‌های سفید در نمونه به پزشکتان نشان می‌دهد که در دستگاه ادراری التهاب وجود دارد یا نه.

کشت ادرار، که آماده شدن نتایجش تقریباً دو روز طول می‌کشد، مشخص می‌کند آیا عفونتی وجود دارد یا نه و کدام باکتری‌ باعث عفونت دستگاه ادراری شده است. همچنین به دکتر شما این امکان را می‌دهد که دریابد کدام آنتی بیوتیک‌ها در درمان باکتری‌ها مؤثر هستند.

ممکن است پزشک برای تشخیص علت نمونه‌ای از پوشش داخلی واژن یا مجرای ادرار هم بگیرند تا وجود عفونت را بررسی کند.

همچنین پزشک متخصص سابقه پزشکی شما را هم جویا می‌شود و درباره مشکلات سلامتی احتمالی‌تان مانند دیابت یا اختلالات نقص ایمنی سؤالاتی می‌پرسد. ممکن است پزشک درباره سابقه جنسی شما نیز سؤالاتی بکند تا متوجه شود آیا علت عفونت ادراری بیماری‌های مقاربتی است یا نه. همچنین ممکن است آزمایش‌هایی برای غربالگری بیماری‌های مقاربتی لازم باشد.

چگونه از سوزش ادرار پیشگیری کنیم؟ 

خانم‌های عزیز برای جلوگیری از سوزش ادرار نکات زیر را رعایت کنید:

آب بنوشید 

برای جلوگیری از سوزش ادرار ناشی از سیستیت یا پیلونفریت، می‌توانید هر روز چندین لیوان آب بنوشید تا دستگاه ادراری شما از هر نوع باکتری پاک شود.

رعایت نظافت شخصی 

خانم‌ها باید پس از دفع مدفوع نظافت خود را از جلو به عقب انجام دهند. همچنین باید پس از رابطه جنسی سریع ادرار کنند تا باکتری‌ها از پیشابراه دفع شوند. این کار کمک می‌کند از ورود باکتری‌ها به داخل مثانه جلوگیری شود.

تمیز و خشک نگه‌داشتن ناحیه تناسلی 

برای جلوگیری از سوزش ناشی از تحریک مجاری ادرار، خانم‌ها باید ناحیه تناسلی را تمیز و خشک نگه دارند، تامپون‌ها و نوارهای بهداشتی را مرتب تعویض کنند و از صابون‌های تحریک‌کننده، اسپری‌های واژن و دوش‌های واژینال استفاده نکنند.

توجه 

برای جلوگیری از تحریک ناحیه تناسلی در کودکان دختر، استحمام در وان پر از کف را محدود کنید، دختران را پس از بازی در شن و ماسه کامل اما آرام بشویید و مانع از بازی طولانی‌مدت آن‌ها با لباس‌های شنای خیس شوید چون همه این موارد می‌تواند منجر به تحریک و قرمزی فرج (وُلویت) شود.

خانم‌های عزیز برای جلوگیری از درد و سوزش ادرار ناشی از بیماری‌های مقاربتی رابطه جنسی ایمن داشته باشید. یعنی همیشه از کاندوم استفاده کنید مگر این که از سلامت شریک جنسی خود (همسرتان) مطمئن هستید. همچنین اگر از نظر جنسی فعال و برای سوزش ادرار ناشی از بیماری‌های مقاربتی تحت درمان هستید، شریک جنسی‌تان هم باید تحت درمان قرار بگیرد.

درمان سوزش ادرار در زنان 

درمان سوزش ادرار در زنان به عامل آن بستگی دارد:

سیستیت و پیلونفریت 

این عفونت‌ها، که معمولاً توسط باکتری ایجاد می‌شوند، با آنتی بیوتیک‌های خوردنی قابل درمان هستند. برای پیلونفریت شدید همراه با تب بالا، لرز و استفراغ ممکن است آنتی بیوتیک به صورت وریدی تزریق شود.

عفونت پیشابراه 

اگر علت سوزش ادرار در زنان عفونت پیشابراه باشد پزشک آنرا با آنتی بیوتیک درمان می‌کند. نوع آنتی‌بیوتیک مورد استفاده بستگی به این دارد علت سوزش ادرار در زنان کدام نوع عفونت است.

واژینیت 

اگر پزشک علت سوزش ادرار در زنان تریکومونیازیس و واژینوز باکتریایی تشخیص دهد، برای درمان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. عفونت‌های مخمری با داروهای ضدقارچی درمان می‌شوند که ممکن است به صورت قرص خوردنی مصرف شوند یا به عنوان شیاف یا کرم واژینال استفاده شوند.

پیشنهاد دکتر ساینا به شما خانم‌های عزیز این است که هرگز سوزش ادرار یا ترشحات واژینال/مجرایی خود را خودسرانه با داروهای گیاهی یا روش‌های خانگی درمان نکنید.

درمان خانگی سوزش ادرار در زنان

همانطور که اشاره کردیم هرگز نباید سوزش ادرار ترشحات واژینال/مجرایی خود را خودسرانه با داروهای گیاهی یا روش‌های خانگی درمان کرد، چرا که اگر علت سوزش ادرار در زنان، عفونت باشد باید دوره درمان کامل شود و آنتی بیوتیک محتمل ترین داروی تجویزی از سوی پزشک خواهد بود. همچنین یادتان باشد که عدم درمان کامل بعضی عفونت ها می‌تواند عوارض جبران ناپذیری مثل آسیب به کلیه هاو ناباروری بدلیل صعود عفونت به ارگان های بالایی ایجاد کند. با این حال اقدامات زیر به کاهش سوزش ادرار در زنان و تسریع روند درمان کمک می‌کند:

مصرف آب را افزایش دهید

افزایش مقدار آبی که در طول روز می‌نوشید باعث تکرر ادرار می‌شود. این موضوع به دفع میکروب‌ها و سموم عفونی از بدن کمک می‌کند، بنابراین درد را تسکین می‌دهد و عفونت‌ها را کنترل می‌کند.

همچنین، کم‌آبی بدن می‌تواند وضعیت را بدتر کند. نوشیدن آب در فواصل منظم از کم‌آبی بدن جلوگیری و به حفظ حرارت بدن کمک می‌کند.

میوه‌ها و سبزیجات آبدار، اسموتی‌ها، آب نارگیل، آبمیوه‌ها، سوپ‌ها و آبگوشت‌ها را هم می‌توان به عنوان مایعات مصرف کرد تا سطح بهینه آب در بدن حفظ شود.

آب کرنبری و ویتامین C مصرف کنید 

شواهدی هست که مصرف مکمل‌های اسید اسکوربیک یا ویتامین C با اسیدی‌تر کردن ادرار باعث کاهش عفونت ادراری می‌شوند.^[۱] [۲]

۸۸٪ کرنبری آب است و حاوی فروکتوز، اسیدهای آلی (مانند سالیسیلات)، آنتوسیانیدین‌ها، تری‌ترپنوئیدها، کاتچین‌ها، فلاونوئیدها و مقادیر بالای ویتامین C (200 میلی‌گرم در یک کیلوگرم کرنبری) است.

زنان مبتلا به عفونت ادراری از کوکتلی حاوی حدود ۲۵٪ آب کرنبری به عنوان روشی سنتی برای پیشگیری از عفونت ادراری استفاده کرده‌اند. ^[۳]

 کمپرس گرم استفاده کنید 

استفاده از کمپرس گرم می‌تواند به کاهش فشار مثانه و تخفیف درد کمک کند و اثر تسکینی داشته باشد. همچنین می‌توانید به‌جای  کمپرس از پد گرمایشی استفاده کنید.

طریقه استفاده

یک دستمال تمیز را در آب گرم خیس کنید و آب اضافی آن را بگیرید.

کمپرس را به مدت ۵ دقیقه در قسمت زیرین شکم خود قرار دهید.

بعد از چند دقیقه این کار را دوباره تکرار کنید.

از پروبیوتیک‌ها استفاده کنید 

پروبیوتیک‌ها فرمولاسیون ساخته‌شده از میکروب های سالم موجود در روده شما هستند. مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند به توازن مجدد جمعیت میکروبی در بدن کمک کند بنابراین موجب بهبود کارکرد بدن می‌شود و عفونت‌ها را کنترل می‌کند.

از پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از عفونت ادراری و کاندیدیازیس استفاده شده است، اما برای اطمینان از کارآیی آن‌ها مطالعات بیشتری لازم است.

 توجه: اگر می‌خواهید از فواید طولانی‌مدت مکمل‌های پروبیوتیک استفاده کنید، حتماً آن‌ها را با روش و دوز تجویزشده مصرف کنید. در غیر این صورت اثرات مثبت آن‌ها طی چند هفته از بین می‌رود.

منابع پروبیوتیک 

می‌توانید از غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند کلم ترش، ماست و محصولات لبنی تخمیرشده استفاده کنید.

اگر نتوانستید تنها از طریق رژیم غذایی مقدار مورد نیاز خود را دریافت کنید، می‌توانید با مشورت پزشک مکمل‌های پروبیوتیک را مصرف کنید.

خلاصه اقدامات ضروری برای پیشگیری از سوزش ادرار در زنان 

اقدامات خودمراقبتی زیر می‌تواند به جلوگیری از سوزش ادرار در زنان و تسکین آن کمک کند:

• برای کاهش استرس و تنش، که می‌تواند وضعیتتان را بدتر کند، روش های تمدد اعصاب را تمرین کنید.
• بلافاصله پس از شنا یا خیس شدن لباس‌هایتان را عوض کنید.
• از اسپری‌های واژن، دوش‌ها و صابون‌های حاوی مواد تحریک‌کننده خودداری کنید.
• از مصرف غذاهای پرادویه، کافئین، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و نوشیدنی‌های گازدار بپرهیزید.
• لباس‌های چسبانی مانند شلوار جین و شلوارهای تنگ استفاده بپوشید و از لباس زیر نخی بپوشید.
• نوار بهداشتی و تامپون را مرتب عوض کنید.
• قبل و بعد از رابطه‌جنسی خود را بشویید و از محافظ استفاده کنید.
• بعد از رابطه‌جنسی ادرار کنید تا میکروب‌ها از پیشابراه و مثانه خارج شوند.
• ادرارتان را نگه ندارید.
• مصرف الکل و سیگار را محدود کنید.
• خانم ها باید پس از مدفوع یا ادرار خود را از سمت جلو به عقب پاک کنند و ناحیه تناسلی را تمیز و خشک نگه دارند.

کلام آخر دکتر ساینا

در این مطلب به ابعاد مختلف سوزش ادرار در زنان پرداختیم. همان‌طور که گفتیم علت سوزش ادرار در زنان متعدد است. از خوردنی‌ها گرفته تا روابط جنسی همگی می‌توانند دلیلی برای این بیماری باشند.

روش‌های درمان سوزش ادرار در زنان بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. استفاده از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها و رژیم‌های غذایی روش‌هایی برای درمان هستند. ناگفته نماند که اگر بیماری چندان حاد نباشد، درمان سوزش ادرار در زنان با انواع روش‌های خانگی نیز میسر است. اما قبل از هر روش خانگی درمانی با پزشک خود مشورت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری