دارو درمانی یکی از روش‌های درمانی استرس و اضطراب است که تحت نظر پزشک صورت می‌گیرد. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا انواع قرص ضد استرس و ضد اضطراب را معرفی کرده و عوارض جانبی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
فهرست آنچه می‌خوانید:
انواع قرص ضد اضطراب و ضد استرس
انواع مختلفی از دارو و قرص ضد اضطراب و ضد استرس در داروخانه‌ها موجودند که بر روی مغز اثر می‌کنند و باعث بهبود علائمی مانند ترس، حمله هراس و نگرانی می‌شوند. انتخاب هر یک از این داروها بستگی به نوع مشکل فرد، شرایط بدنی او و وجود بیماری احتمالی دیگر یا مصرف داروهای احتمالی دیگر دارد. در ادامه برای آشنایی شما برخی از این داروها را معرفی می‌کنیم.
بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepines)
بنزودیازپین‌ها (که همچنین به عنوان قرص ضد استرس شناخته می‌شوند) بیشترین داروی تجویزشده برای اضطراب هستند. ازآن‌جاکه این داروها به سرعت عمل می‌کنند، به‌طور معمول در طی ۳۰ دقیقه تا یک ساعت سبب آرامش می‌شوند و هنگام حمله‌ی وحشت یا دیگر اختلالات شدید اضطراب، بسیار مفیدند. بااین‌حال، این نوع داروها از نظر جسمانی اعتیادآورند و برای درمان طولانی‌مدت توصیه نمی‌شوند. آلپرازولام، کلونازپام و دیازپام از شناخته‌شده‌ترین داروهای این دسته محسوب می‌شوند.
عوارض جانبی
بنزودیازپین‌ها سیستم عصبی را کند کرده و به شما در رسیدن به آرامش جسمی و روحی کمک می‌کنند، اما می‌توانند منجر به عوارض جانبی ناخواسته شوند. هرچه دوز دارو بیش‌تر باشد، معمولاً عوارض جانبی شدیدتری دارد. بااین‌حال، برخی از افراد حتی در مصرف دوزهای کم این دارو دچار خواب‌آلودگی و گیجی می‌شوند که می‌تواند باعث ایجاد اختلال در کار، دانشگاه یا فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی شود. عوارض دارو می‌تواند حتی تا یک روز بعد از مصرف نیز ادامه یابد.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین
بسیاری از داروهایی که در ابتدا برای درمان افسردگی استفاده می‌شدند، امروزه برای کاهش استرس نیز تجویز می‌شوند. این داروها در مقایسه با بنزودیازپین‌ها، خطر وابستگی و سوءمصرف کم‌تری دارند.
این دسته از داروها به ۴ تا ۶ هفته زمان نیاز دارند تا علائم اضطراب را کاهش دهند؛ بنابراین در رفع موارد اورژانسی مانند حملات هراس تأثیر چندانی ندارند. از این داروها بیش‌تر برای درمان مشکلات اضطراب مزمن استفاده می‌شود که نیاز به درمان مداوم دارند.
برخی از انواع این داروها عبارت‌اند از: سیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین، سرترالین.
قرص ضد استرس بوسپیرون (Buspirone)
بوسپیرون که با نام تجاری BuSpar نیز شناخته می‌شود، یک داروی داروی ضد استرس جدید است که به عنوان آرام‌بخش ملایم عمل می‌کند. بوسپیرون با افزایش سروتونین در مغز و کاهش دوپامین، اضطراب را تسکین می‌دهد. در مقایسه با بنزودیازپین‌ها، بوسپیرون کند عمل می‌کند و حدود دو هفته طول می‌کشد تا تأثیرات آن مشخص شود. این دارو عملکرد حافظه را مختل نمی‌کند و عوارض کنار گذاشتن آن کم است.
ازآن‌جاکه خطر وابستگی به بوسپیرون کم است و هیچ تداخل جدی با دیگر داروها ندارد، برای افراد مسن و افراد دارای سابقه‌ی سوءمصرف مواد مخدر گزینه‌ی بهتری است؛ اما اثربخشی آن کمتر از داروهای دیگر است.
عوارض جانبی
داروی بوسپیرون که با اثر بر مغز باعث تنظیم خلق‌و‌خوی فرد می‌شود می‌تواند عوارض جانبی مختلفی داشته باشد؛ ازجمله: سردرد، سرگیجه و حالت تهوع. همچنین برخی افراد ممکن است هنگام مصرف بوسپیرون دچار اختلال خواب یا خواب‌های عجیب شوند.
مسدودکننده‌های بتا
مسدودکننده‌های بتا (از جمله داروهایی مانند پروپرانولول (ایندرال) و آتنولول (تنورمین) انواعی داروها هستند که برای درمان فشار خون بالا و مشکلات قلبی استفاده می‌شوند. بااین‌حال، به عنوان قرص کاهش استرس نیز شناخته می‌شوند.
این دسته از داروها در کنترل علائم جسمی اضطراب مانند افزایش ضربان قلب، صدای لرزان، تعریق، سرگیجه و لرزش دست کمک می‌کنند. اما ازآن‌جاکه مسدودکننده‌های بتا بر علائم عاطفی اضطراب (مانند نگرانی) تأثیر نمی‌گذارند، تأثیر چندانی روی هراس – به ویژه هراس اجتماعی و اضطراب- ندارند.
داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای
داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (TCA) جزء اولین داروهای مؤثر در درمان افسردگی هستند که گاهی به‌عنوان داروی ضد استرس و ضد اضطراب تجویز می‌شوند. البته ازآن‌جایی‌که این دسته از داروها نسبت به داروهای بازجذب مجدد سروتونین عوارض بیشتری دارند، پزشکان کمتر آن‌ها را تجویز می‌کنند. داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای عبارت‌اند از: آمی تریپتلین، ایمی پرامین، نوروتریپتلین.
مهارکننده‌های منوآمینواکسیداز (MAOI)
مهارکننده‌های منوآمینواکسیداز یکی از اولین داروهای شناخته‌شده در درمان افسردگی‌اند. گاهی اوقات پزشکان ممکن است برای درمان و کاهش استرس و اضطراب نیز از آن‌ها استفاده کنند.
ایزوکارباکسازید (مارپلان)، فنلزین (ناردیل)، سلگیلین، ترانسیل پرومین جزء این دسته دارویی‌اند.
قرص ضد اضطراب و استرس در چه شرایطی تجویز می‌شود؟
آیا با کمی استرس و اضطراب باید داروی ضد استرس مصرف کنید؟ در پاسخ باید بگوییم که خیر! بروز کمی استرس و اضطراب بخش طبیعی از روند زندگی است و بنابراین داشتن نگرانی، استرس یا بی‌خوابی در برخی مواقع طبیعی است و نیاز به درمان خاصی ندارد؛ اما درصورتی‌که استرس و اضطراب به‌صورت مداوم و طولانی‌مدت وجود داشته باشد و باعث اختلال در عملکرد و زندگی فرد شود، حتماً نیاز به مصرف قرص‌های ضد اضطراب و ضد استرس است و احتمالاً به جلسات روان‌درمانی نیز نیاز است.
بنابراین اگر میزان استرس و اضطراب در حدی است که دچار اختلال خواب و مشکلات جسمی شده‌اید، زمان آن رسیده است که زیر نظر روان‌پزشک داروهای ضد استرس و ضد اضطراب مصرف کنید.
آیا قرص های ضد اضطراب و ضد استرس تداخل دارویی ایجاد می‌کنند؟
برخی از قرص‌های ضد اضطراب و ضد استرس با داروهای دیگر تداخل ایجاد می‌کنند و نباید هم‌زمان مصرف شوند.
- داروهای باز جذب سروتونین و داروی بازجذب نوراپی نفرین- سروتونین باعث تداخلات دارویی زیادی می‌شوند.
- داروهای ضد اضطراب به هیچ وجه نباید با داروهای ضد افسردگی مانند مهار کننده منوآمینواکسیداز مصرف شوند. سردرگمی، فشارخون بالا، لرزش، بیش‌فعالی، کما و حتی مرگ از عوارض مصرف هم‌زمان این داروهاست. اگر بیمار از داروی مهارکننده بازجذب سروتونین یا مهار کننده بازجذب نوراپی نفرین- سروتونین استفاده می‌کند نباید از سایر داروهایی که باعث افزایش سروتونین در مغز می‌شود استفاده کند.
- داروهای ضد اضطراب با داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، وارفارین و داروهای مسکن غیراستروئیدی تداخل داشته و احتمال خونریزی از دستگاه گوارش را به همراه دارند.
عوارض داروهای ضد استرس و ضد اضطراب
همانطورکه می‌دانید مصرف هرگونه دارو ممکن است با عوارض احتمالی همراه باشد.
به‌عنوان‌مثال بنزودیازپین‌ها علاوه بر خواب‌آلودگی و سرگیجه می‌توانند باعث سردرد، سردرگمی، مشکلات بینایی و احساس افسردگی شوند. توجه کنید که اگر مصرف داروهای بنزودیازپین را به‌طور ناگهانی و خودسرانه قطع کنید احتمال بروز تشنج وجود دارد. بنابراین حتی در صورت بروز عوارض دارویی قبل از قطع دارو حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای باعث عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی، سرگیجه، خشکی دهان و کمبود انرژی می‌شوند. همچنین ممکن است تهوع، استفراغ، یبوست، تاری دید و افزایش وزن از عوارض این دسته دارویی باشد.
آیا داروی کاهش استرس واقعاً مؤثر است؟
از داروهای مختلفی جهت درمان استرس استفاده می‌شود؛ از جمله داروهای قدیمی‌تر ضداضطراب مانند بنزودیازپین‌ها (که معمولاً برای استفاده‌ی کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند) و گزینه‌های جدیدتری مانند داروهای ضد افسردگی SSRI (که اغلب به‌عنوان یک راه حل برای اضطراب طولانی‌مدت توصیه می‌شوند). این داروها می‌توانند به‌صورت موقت شما را آرام کنند؛ اما عوارض جانبی و مشکلات سلامتی نیز به همراه دارند.
نکته‌ی قابل توجه دیگر این است که داروهای استرس اثر درمانی ندارند و در حقیقت در مورد اثربخشی طولانی‌مدت آن‌ها ابهامات بسیاری وجود دارد.
علاوه بر این، کنار گذاشتن داروهای ضداضطراب دشوار است و می‌تواند با عوارض و مشکلاتی همراه باشد، از جمله بازگشت مجدد اضطراب با شدتی بیش‌تر از حالت اولیه. برای کاهش استرس خود به صورت مؤثر و بی‌خطر بهتر است هم‌زمان با درمان دارویی از مشاوره روان‌شناسی هم استفاده کنید.
کلام آخر دکتر ساینا
قرص ضد استرس و ضد اضطراب معمولاً تنها علائم اضطراب را از بین می‌برند و به‌تنهایی قادر به حل ریشه‌ای مشکل نیستند. دکتر ساینا به شما توصیه می‌کند در کنار مصرف دارویی که پزشک تجویز می‌کند، در جلسات مشاوره روان‌شناسی نیز شرکت کنید تا بتوانید به‌مرور زمان مشکل خود را به‌صورت ریشه‌ای حل کنید.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روانشناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
سؤالات متداول
انتخاب بهترین داروی ضد اضطراب و ضد استرس برای هر فرد به عهده‌ی پزشک است و براساس علائم و نوع اختلال اضطرابی بیمار تعیین می‌شود. درمان اضطراب شامل ترکیبی از داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی است.
سلام خسته نباشيد ، دكتر پوست براي التهاب پوستي من قرص ايموتركس داده ايا با توجه به اينكه اين قرص ضداسترس و اظطراب است خوردن ان ايرادي ندارد ؟؟؟
سلام. متوجه نشدم. چه ایرادی؟
سلام
برای درمان اضطراب اجتماعی و سخنرانی کدام دارو بهتر است؟
سلام. در درجه اول بهتره با روانشناس صحبت کنید و با یادگیری تکنیک‌های افزایش اعتماد به نفس مشکلتون رو حل کنید. همچنین میتونید از آرامبخش‌های خفیف هم استفاده کنید.