استرس در کودکان به دلایلی مختلفی ممکن است بروز دهد. از آنجا که کودکان نمی‌توانند مشکلات خود را به‌راحتی بروز دهند؛ بسیار مهم است که والدین علائم استرس در کودکان را بشناسند. در این مقاله به بررسی علل استرس کودکان و راه‌کارهای مقابله با آن می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
علت استرس در کودکان
منشأ و علت استرس در کودکان می‌تواند عوامل بیرونی مانند مشکل در مدرسه، بروز تغییر در خانواده، درگیری با دوستان باشد. برخی از دلایل استرس در کودکان عبارت‌اند از:
استرس ناشی از تغییرات در خانواده
تغییراتی مانند ازدواج، طلاق، مرگ یکی از اعضای خانواده، تغییر مکان و تولد فرزند جدید می‌توانند احساس امنیت کودک را متزلزل کنند و باعث استرس در کودک شوند.
استرس ناشی از فشار تحصیلی
گاهی اوقات کودکان به دلایل فشار امور مربوط به مدرسه و رقابت با سایر همکلاسی‌ها برای کسب جایگاه برتر دچار استرس می‌شوند. فشار تحصیلی به‌ویژه در کودکانی که از اشتباه کردن یا به‌اندازه‌ی کافی خوب نبودن هراس دارند بسیار شایع است.
استرس ناشی از آزار و اذیت
یکی از علت‌های شایع استرس در کودکان، آزار دیدن از همسالان یا افراد قلدر است. کودک ممکن است به علت ترس یا خجالت این مسئله را با والدین یا معلم‌های خود مطرح نکند.
قرار گرفتن در معرض اخبار ناگوار
خبرها و تصاویر مربوط به جنگ، بلایای طبیعی و خشونت می‌تواند منبع بروز استرس و اضطراب در کودک باشد. کودک ممکن است با دیدن این تصاویر وحشتناک احساس ناامنی برای خود و کسانی که دوستشان دارد کند.
بی‌ثباتی در وضعیت خانوادگی
مشکلات شغلی و مالی در خانواده یکی از مهم‌ترین علت‌های استرس در کودکان است. کودک ممکن است با مشاهده‌ی مشکلات والدین خود و اینکه توانایی کمک کردن به آن‌ها را ندارد دچار احساس گناه و استرس شود.
تماشای فیلم یا خواندن کتاب‌های ترسناک
داستان‌ها یا فیلم‌های ترسناک ممکن است باعث ایجاد استرس و اضطراب در کودکان شود.
مشغول کردن بیش‌ازحد کودک با فعالیت‌های فوق‌برنامه
برخی والدین یا مراکز آموزشی با برنامه‌ریزی کلاس‌های آموزشی بیش‌ازحد، استرس بسیاری را به کودک وارد می‌کنند. این کودکان معمولاً از کلاسی به کلاس دیگر فرستاده می‌شوند. توجه کنید که کودکان زمانی را برای فراغت و بازی نیاز دارند.
۸ علامت استرس در کودکان
ممکن است کودک در مورد علائم استرس خود با والدینش صحبت نکند؛ بنابراین شناخت علائم استرس در کودکان اهمیت بسیاری دارد. علائم استرس کودکان ممکن است به‌صورت جسمی یا روحی ظاهر شود.
علائم جسمی استرس در کودکان
- واکنش تهاجمی شدید به مسائل بی‌اهمیت
- اختلال خواب مداوم مانند بی‌خوابی، شب‌ادراری، کابوس دیدن
- کاهش اشتها
- سردرد و معده درد
علائم عاطفی و رفتاری استرس کودکان
- بی‌قراری، عصبانی بودن مداوم
- بروز ترس‌های جدید یا بازگشت ترس‌های گذشته
- تحریک‌پذیری بیش‌ازحد، نوسان خلقی، عدم پاسخ مناسب در برابر دیگران
- خودداری از رفتن به مدرسه یا مهمانی
اگر هر یک از علائم استرس را در کودک خود مشاهده می‌کنید، بهتر است با یک روانشناس کودک مشورت کنید.
رفتار والدین در مواجهه با استرس در کودکان
والدین و مربیان نقش مهم و غیرقابل‌انکاری در مواجهه با استرس در کودک دارند. برخی از تکنیک‌هایی که والدین در مواجهه با استرس در کودک خود باید انجام دهند عبارت‌اند از:
- مربیان بهداشت می‌توانند با کودک در مورد چگونگی مواجهه با شرایط استرس‌زا و افکار و احساس کودک گفتگو کنند.
- به فرزندان خود اجازه دهید در حل مشکل نقش داشته باشند و به آن‌ها اطمینان دهید که می‌توانند با عوامل استرس‌زا و حتی با شکست به‌راحتی روبرو شوند.
- سواد رسانه‌ای خود را افزایش دهید. کودکان امروز زمان زیادی را در اینترنت می‌گذرانند و ممکن است در معرض محتوای نامناسب یا آزار و اذیت اینترنتی قرار بگیرند. والدین می‌توانند با آموزش به فرزندان خود آن‌ها را به مصرف‌کنندگان باهوش فضای اینترنت تبدیل کنند.
- با تفکرات منفی کودک مبارزه کنید. کودکان ممکن است نسبت به‌ظاهر یا توانایی‌های خود نگرش منفی داشته باشند. این سؤال را از آن‌ها بپرسید که آیا واقعاً فکر می‌کنند توانایی انجام کار مورد نظر را ندارد. یادگیری تفکر مثبت به آن‌ها در مقابله با شرایط استرس‌زا کمک می‌کند.
- در دنیای امروز کمی سخت است که بتوانید کودک خود را از اخبار ناگوار دنیا دور نگه دارید؛ در عوض با او درباره‌ی اخبار صحبت کنید و به او اطمینان خاطر بدهید که قرار نیست اتفاق ناگواری برای او و خانواده بیفتد.
آموزش مدیریت استرس به کودک
کودکان نیز مانند بزرگسالان دچار استرس می‌شوند و بنابراین آموزش مدیریت استرس یکی از وظایف والدین و مربیان است. برخی از تکنیک‌های مدیریت استرس کودکان عبارت‌اند از:
- تکنیک تنفس عمیق را به کودکان خود بیاموزید. تنفس عمیق باعث می‌شود تا در شرایط استرس اکسیژن بیشتری به مغز برسد و اثرات هورمون‌های استرس را کاهش دهد.
- در مورد چگونگی کنترل زندگی با کودکان صحبت کنید. از دست دادن کنترل در شرایط استرس‌زا از علائم رایج است. به کودک یادآوری کنید که چگونه می‌تواند با استفاده از برخی تکنیک‌ها استرس خود را کاهش دهد.
- در مورد علائم استرس مانند عرق کردن کف دست، تپش قلب، پلک زدن و سایر علائم استرس با کودک خود صحبت کنید تا بهتر بتواند علائم خود را کنترل کند.
زمانی را برای احساس رهایی و آزادی برای کودکان در نظر بگیرید. در دنیای مدرن امروز کودکان در معرض انواع استرس قرار دارند. به کودک زمان کافی برای فکر کردن در مورد احساسش را بدهید. محیط امن و آرامش خانوادگی برای حفظ سلامت روان کودک ضروری است.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد
شناخت علائم استرس در کودک و مراجعه‌ی به‌موقع به روانشناس کودک در پیشگیری از مشکلات جسمی، روحی و رفتاری ناشی از استرس بسیار مؤثر است.
درصورتی‌که کودک شما دچار گوشه‌گیری، انزوا یا افسردگی است، با دوستان، همسالان یا اعضای خانواده ارتباط خوبی ندارد و قادر به کنترل رفتار و خشم خود نیست حتماً موضوع را با روانشناس کودک مطرح کنید.
کلام آخر دکتر ساینا
استرس در کودکان معمولاً علل بیرونی دارد. فشار بیش‌ازحد تحصیلی یا مواجهه‌ی مداوم با اخبار منفی می‌تواند منجر به بروز استرس کودک شود. اگر علائمی مانند پرخاشگری یا سایر علائم استرس را در کودک خود مشاهده می‌کنید بهتر است از روانشناس کودک کمک بگیرید.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روانشناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.